Y Brython

SiacedFraith. "DYlllA BRIODAS A BRIWSION I" EBE'R BRAIN.—Yr oedd yna briodi yn Eglwys Wlaclol Harlech ddydd Mercher yr wythnos ddiweddaf, sef Lifft. Miller, R.N., mab Syr John Miller, Hyde Park, Llundain, a merch Mr. a Mrs. More, Crown Lodge, Harlech. Tynnodd swn y sidan a'r ysblander lawer o bobl i syllu ar y ddefod yn 'r eglwys neu ynteu, o ddiffyg lle'r fan honno, i lygadu a chlustfeinio oddiar hewl a rhiniog tuagat yr harddwch gwisg a phlethiad Ffrancaidd oedd am y wraig ifanc a'i llosgwrn o forynion a dyma'r brain yn hcdeg yno'n un haid fawr o'r Castell, i grawcian eu dymuniadau da i'r ddeuddyn, ac i ddweyd os gadewai'r ddau dipyn o friwsion y wiedd ar ea holau i'r adar duon, y cyfrifid hynny'n gyfiawndor iddynt. G W YLIWCH D YNHAITR CORT Yi\T.-Y mae'r pwnc Gwahardd ynteu Prynu'r Fasnach Fcddwol ?" yn ysgar caredigion Dirwest, ac yn oeri hen gyfeillgarwch mewn rhai mannau. Y mae rhywbeth hudol iawn yn rhesymau'r prynwyr, ac v mae calon a phen dyn yn barod i fynd yn bur bell er mwyn cael rhoi\ feg ar y Fasnach Felltigaid sy'n gymaint c'wilydd inni fel gwlad ac Eglwys. Ond ofn y Prynu yma sydd ar ddyn, er cymaint o ysgrifau da o'i blaid a welir draw ac yma, canys nia Lloyd (J-eorge dirwestol ei fryd fydd wrth ben pob g Nein- ydaiaeth; a pha sicrwydd sydd gennym pan ddaw Gweinyddiaeth arall i awdurdod, nad mwy gwir nag erioed fydd geiriau Cowper yn The Task :— Vain the attempt To advertise in verse a public pest, That like the filth with which the peasant feeds His hungry acres; stinks, and is of use. The Excise is fattened with the rich result Of all this riot. And ten thousand casks, For ever dribbling out their base contents, Touched by the Midas finger of the State, Bleed gold for ministers to sport away, Drink and be mad then 'Tis your country bids. Gloriously drunk, obey the important call; Her cause demands the assistance of your throats. Ye all can swallow, and she asks no more. Go dda, 'r hen Gowper ysbrydol ei flas 'Does dim fel golud am dynhau'r cortyn am wddf y wlad. YR OEDD YN BR YD I HENRY OWEN GAEL EI DRO.—Yn dda iawn gennyf fod ei garedigion a'i edmygwyr wedi cael ar eu calon godi tysteb i Mr. Henry Owen, 12 Edward Street, Caernarfon-gwr yr wyi yn ei adnabod yn dda, y treuliais ami i noson yng Nghymdeithasau Llenyddol y dre i'w wrando, i ddadleu weithiau o'i blaid, weithiau'n ei erbyn, ac yntau'n cymryd atoch—ac ati !-yn llawn mwy pan fyddech yn ei erbyn na phan fyddech o'i blaid. Ag yntau'n ddall, y mae'n rhyfedd mor helaeth ei wybodaeth ac eang ei ddiwylliant; ac am sirioldeb, wel, 'd oes neb ond y Parch. J. Puleston Jones all chwerthin yn amiach ac yn uwch, a hynny'n hir, fel y bydd ambell afon yn gwynnu'n fil o donnau man wrth neidio dros ei cherrig. Y mae Henry Owen yn wleidydd da; yn llenor cyfarwydd; ac yn ddiwinydd mwy na llawer un sy'n byw ar bregethu. Clywais lawer o son am ddosbarth darllen Daniel Owen, ond ni chefais y fraint o fod ynddo ond bum yn yr un dosbarth a Henry Owen, a gallai'r eglwys werthu'i chloc, a chael priédaamdano o ran dim oedd o'i eisiau yn y dosbarth lie byddai Henry Owen, John Griffith" y dwr," Robt. Roberts a Thremlyn. Nid dosbarth y Rhageuw ai pwy ydi'r efe yn yr adnod hon ?" a rhyw hongian babiaidd gyda phob rhyw bitw a shiboleth oedd y dosbarth hwnnw, ond lie am fwvd crv a chylla digon cryfion i'w dreulio a'i droi'n fer ysbrydol. Ni wn i ar y ddaear prun ai Cydbleidydd ai beth ydyw Henry Owen heddyw, ond gwn mai Radical i'r cam fyddai, ac yn cael bias a chig ar Economeg lie na chlywn i a'm bath gymaint ag arogl, dim ond esgyrn moelion. Dannedd digon cryf i dorri at y mer oedd gan Henry Owen,—dyna'r gwahaniaeth, mae'n debyg. Gwelais ami olygfa hardd a hudol yn Lerpwl a Llundain a'r Canaries a Llydaw: do, ond y peth harddaf a welais erioed oedd gweld patriarchiaid Caernarfon, yn feibion ac yn ferched, yn hercian a'u pwys ar eu ffyn, a'r Beibl yn eu ceseiliau, tua'r moddion a'r Ysgol Sul, haf a gaeaf fel ei gilydd ac ymysg y rheiny, gwelid Henry Owen ddall; a'r ymwelwyr o Loegr yn sefyll i edrych amo to a'r lleill, ac yn holi ple'r oeddynt yn mynd. Mynd, wi c ebr y finnau, mynd y mae o i aadw'r hyn yr ydych chwi'n ei dorri'n dipiau gyda'ch sgawtio a'ch gwybeta gwamal a dibarch i deiinladau'r bobl y deuthoch i yfed mwyn- derau," gwlad dan sathru eu teimladau. Ydyw, y mae gyrfa Henry Owen yn un wen ar ei' hyd yn ddiddan yn ei ddellni; yn siarad ag aeon tre Caernarfon; yn cerdded a hone Caernarfon; wedi gwasanaethu'r dre, yn ei phopeth da a dyrchafol; ac yn gwir haeddu pob tysteb a gwrogaeth a rudder iddo. Fechgyn y dre a'r ardal, yr ydych ar daen led y byd, ac y mae llawer o ofyn ar eich caredigrwydd ond gwn y byddwch yn falch o glywed fod tro Henry Owen wedi dyfod o'r diwedd, ac y bwriwch eich rhodd a'ch bendith i god yr apel isod:— Tysteb i Alr. Henry Owen, 12 Edward Street, Caernarfon. SY-K,-Daeth i feddwl cyfoillion ac edmygwyr Mr. Henry Owen y priodoldeb 9 wneud tysteb iddo, fel amlygiad o'u g\yerthfawrogiad o'i lafur, ynghyd a'r rhan flaenllaw a gymerodd mewn gwa- hanol symudiadau Gwladol a Chrefyddol yn ei dref enedigol, tros ysbaid llawer o flynyddoedd. Er iddo gael ei amddifadu o'i olwg, bu'n ymdrechgar i ennill gwy- bodaeth eang, yr hyn a'i galluogodd i fod yn wr o gyngor a barn addfed ar wahanol faterion. I'r amcan o hy. rwyddo'r mudiad ffurfiwyd Pwyllgor, a derbyniwyd eisioes symiau sylweddol. Erfyniwn am eich haelfrydedd pellach, er sicrhau Tysteb deilwng. S. MAURICE JONES, Dolwar, Cadeirydd. T. G. OWEN, Trysorydd. G. O. GRIFFITH, Tanybryn, Ysg. Dyma rai tanysgrmadau sydd wedi eu cael :—Mri. Bryan, yr Aifft, Y,5 Mi. R. Gwyneddon Davies, Graianfryn, £ 5; Mr. Wm. Williams, Rhos Fair, £ 3 /3 • Mi. Griffith Jones, Cefn Hendre, 92 10 y Parch., David Hoskins, M.A., £ 2/2' y Parch. David O'Brien Owen, £ 2 /2 • Mr. E. W. Davies, A.S., £ 2 /2 Mr. J. M. Owen, Bronala, £ 2 /2 Mr. D. T. Lake, Y.H., £2/2/ yr Henadur J. R. Pritchard, Y.H., 1:2; Mr. Wm. Jones, Fern Villa, Llanwnda, t2; Mr. O. J. Elias, Pool St., t-2; Misses Davies, Ty Fry, £ 2 Mrs. Norman Davies, Quellyn, £1; Mr. S. Maurice Jones, Dolwar, ii /I Capt. Evan Jones, Wellington Terr., Mr. H. W. Roberts, Wasperton House, £ 1/1 /—; Mr. O. Jones, Trefiys, ;El /I/ Mr. W. Williams Jones, Bangor St., ti /I Mr. Rd. Williams, Bron Ceris, Mr. A. J. Williams, Plas Menai, Mr. Rhys Williams, Tan y Garreg, ;t I /I Mr. J. R. Hughes, Y.H., Gwynfa, £1 II j-; Mr. James Francis,- Erddig, £1 1 Mr. Henry Owen, 33 Bridge St., £ 1/1/ Mr. T. G. Owen, Pentir, Mr. G. O..Griffith, Tan y Bryn, Mrs. D. W. Davies, 21 /Misses Davies,7 /6; Moss Bank, £ l 18/6 Capt. W. Lewis, Goleufryn, £1; Mr. W. G Thomas, Y.H., ii; Dr. G. R. Griffith, £1; y Parch. David Jones, Bron y Maen, 10 /6; Mr. R. J. George, Bridge St., 10/6; y Parch. J. Puleston Jones, M.A., 10/6; Mrs. Pierce, Glan Dwr, 10/ Anfoner i'r neb fynnoch o'r tri sydd a'u henwau wrth vr apel. GOREU GRIGIEDYN: UN COLWYN BA Y.-Pwyllgor Chware Cricet Colwyn Bay wedi casglu cymaint a naw cant o bunnau er mis Awst diweddaf at wahanol achosion da a dyngar, a'u rhodd ddiweddaf oedd estvn pum punt ar hugain at anrhegion Nadolig i filwyr clwytedig. Dyna griciedyn go hawdd gwrando arno A hynny am ei fod yn lluchio tipyn ar y llwch aur. GRACE DULAIS ETO.—Merch y di- weddar Ddr. Gethin Davies, prifathro Coleg y Bedyddwyr ym Mangor, yw'r Miss Grace Dulais Davies, M.A., y dywedem hanes ei gorchest yn ein rhifyn diweddaf, sef yn ennill y wobr ganpunt oddiar bigion y Deyrn- as Gyfunol am draethawd ar Lon NoJelaidd Lloegr yn y 18fed Ganrif. Bendith arnat, Grace, yn'mynd a'r wobr dan synnu pob Gwyddeles a Saesnes a Sgoten a gystadlai a thi. Pe buaset yn nes yma, fe gurswn dy gefn fel y byddai'r diweddar Brifathro Thomas Charles Edwards, yn curo cefn pregethwr fyddai wedi pregethu wrth ei fodd o'i flaen, mewn oedfa ddwbl, lie buasai gwyr llai eu gras a'u dawn yn gwryddu o gynddaredd-yn fewnol felly. Ond dyna hi !-digon hawdd i Thomas Charles Ed- wards deimlo felly a churo cefn, ac yntau'n gwybod ei fod o'n mynd i godi ar ol ei frawd a chwythu pob sillaf o bregeth ei flaenorydd o ben a chalon y dyrfa. Onid yw'n anodd cael dim byd hollol ddigymysg yn y byd drwg a da yma MOB, MOR, I MI.Dyna ebe pob afon a red i'w chartref yn yr eigion yn ol can ddiail Roger Edwards a mor, mor, i mi ebe Alun, ail fab y Proff. Arnold, dysgwr Lladin ym Mhrifysgol Baugor, canys y mae newydd gwblhau cwrs dwy flynedd o longwra ar fwrdd y Conway ar y Menai; gan tynd drwy'i waith a'i arholiadau fel cyllell drwy ymenyn, a rhoi pob argoel y bydd o yn ilongwr a chapten gwerth mynd i'r mor i'w ganlyn a than ei ofal. Gwych gweld ambell lane dawnus fel hwn mor ddifalch, ac yn beiddio baw a phopeth er mwyn caledu ei hun gogyfer a'r byd, ennill ei damaid, ac nid pwyso'n foethus a babiaidd fel iorwg ar goeden ei dad a'i deiilu. Iechyd iti, Alun Gad imi weld dy gyrn, gael imi eu dangos hwy a'u harddwch i'r dwylo dandiaidd yma sydd yn feddalach na dim ond eu hymennydd. LLANDUDNO DDOE A HEDDYW.- Yr oedd hi'n ddiwrnod lladd mochyn" yn Ysgol John Bright ddydd Mercher di- weddaf, sef (1) i wobrwyo'r rhai aeth oreu drwy borth yr arholi, iawn ymddwyn -ac yn y blaen (2) i glywed hanes gwaith y flwyddyn gan y Prifathro O. Madoc Jones; ac yn (3) i glywed Dr. Dalton, a ddaeth i'r dre yn y fl. 1865, yn cyferbynnu pethau fel y maent heddyw rhagor fel yr oeddynt y pryd hwnnw. Dim ond un ysgol oedd yn y lle'r pryd hwnnw—yr Ysgol Eglwysig yn Church Walks, a honno'n fawr o gwt i gyd, a thair mil oedd nifer holl drigolion y dre.—Y mae yna amryw'n fyw'n y dre ac allan ohoni allai fynd ymhellach yn ol lawer na'r Dr., i'r adeg pan nad oedd dim ond cruglwyth a fwthynod wrth odre'r Gogarth a Thrwyn y Fuwch, a'r preswylwyr yn byw ar bysgota a hel cregin ac wyau adar y mor ac yn y blaen. Ond y mae wyau'r adar haf ddaw o Loegr yn fwy ac yn haws eu hel na'r rheini. Ae feu holir I Dyna'r gwahan- iaeth mwyaf sydd rhwng Llandudno Ddoe a Llandudno Heddyw.

Ochi am dri hen gyfaill cu. Rhag. 11, daeth Y Oymro yma, ac ynddo hysbysiad farw tri o'm hen gyfeillion ym Meirion,—David Pugh, Trafaelia, ger Dol- gellau Rice Price, Aber Eden, y Ganllwyd a'r Parch. T. Talwyn Phillips, B.D., y Bala. Y mae'r hen sir yn llawer tlotach hebddynt, a haeddant sylw yn Y Brython, ein newydd- iadur cenedlaethol. Y tri'n Annibynwyr selog, ond nid Annibynwyr yn unig oeddynt, ac nid fel y cyfryw y bydd a wnelo'r ysgrif hon a hwy. Un o'r lleoedd y cyfarfum Dafydd Puw gyntaf ynddo oedd yn nrws yr Hoi yn JN olgellau ddydd Calan,—dydd yr Eisteddfod. Gwelaf ef y munud yma; ei lygaid siriol arnaf, a chlywaf ei lais clir yn fy mhwytho'n ddoniol am ryw gan neu ysgrif. Deuthum i gysylltiad agos ag ef gyda'm gwaith— y fo'n saer maen rhagorol, a minnau'n dipyn o brentis saer coed. Ami awr hwyliog a gaed yn ei gwmni tua Llawr y Plwy a lle- oedd eraill. Un o'i ragoriaethau oedd parch i'r gweithiwr. Dadleuai bob amser am gyflog teilwng iddo. Ac nid dadleti am gyflog teilwng iddo y byddai'n unig, ond gofalu rhoi cyflog teilwng hefyd. Dywedai beunydd nad oedd modd i ddyn feddu calon i weithio heb gael cyflog priodol am ei waith. O na chawsai Meirion chwaneg o'i fath, Y mae rhamant gweithwyr Meir- ion yn un brudd iawn. Caf lu o'r gweith- wyr yn cael dim ond rhyw bymtheg swllt yn yr wythnos, a'u tai hwyrach, sef gweith- wyr y statiau. Eraill yn cael dim ond tua deunaw swlit- yr wythnos, i fagu tyaid o biant, talu'r rhent, a chael bwyd a dillad. Ac os ceid un swllt ar hugain, ystyrid ef yn gyflog da, ac os ceid pedwar ar hugain, fel a gai'r mwnwyr, credid ei fod yn gyflog rhag- orol. Nid syn i ddau o feibion Dafydd Puw adaei Prydain am wiedydd eraill ers blynydd- oedd. Y syndod mawr yw nad ymadawai chwaneg ohonom. Yr oedd Dafydd Puw yn llawn o'r ysbryct llenyddol ac Eistedd- fodol. Credai, nid yn unig mown codi crefftwyr da, ond mewn codi Uenorion a beirdd a phregethwyr da. A chododd ddau o'i feibion ei hun yn bregethwyr, sydd yn y dosbarth biaenaf fel rhai ,egniol ac ymdrechga,r-y Parchn. D. R. Pugh a J. R. Pugh. iN i chaf6dd coleg erioed well myfyr- wyr, a boed iddynt yr un llwyddiant ynglyn a'u gwaith bugeiliol. Diolched Meirion am Ddafydd Puw, Trafaelia. Gwyr yr holl sir am Rice Price, a elwid gynt yn Rice Price y Friog. Y fo'n gerddor gwych. Gweithiwr oedd yntau, ond un ymhell uwchlaw'r eyffredin mewn gallu, gwybodaeth, ac ysgoiheigdod. A dywedyd y gwir yn blaen, yr oedd ugeiniau o flynydd- oedd o flaen ei oes yn y cylch y treuliodd ei oes ynddo. Amaiethu yn y Friog oedd ei waith cyntaf. Gadawodd y teulu y Friog, a bu yng Nghefndeuddwr, ac yn y blaen, ac ers blynyddoedd bellach, gweithiai ar stat Aber Edeii,-yll yr ardd a'r coed. Yr oedd yn goediwr rhagorol, yn arddwr gwych, yn saer da, ac wedi dysgu'r cwbl ohono'i hun, a thrwy lyfrau. Ni wn beth yw teimlad y Ganllwyd a Llanfachreth wedi ei golli, ond y mae'r ardaloedd wedi colli un o'r rhai mwyaf, ar lawer cyfrif, a fagodd y bryniau erioed yno. Y maent yn llawer iawn tlotach heddyw ar ei ol. Gan Rice Price y cefais i y syniad am eangder meddwl a rhyddid barn. Heb ddigio neb o'r rhai a fu'n athrawon bore oes i mi, credaf y gallaf ddywedyd na fu neb o gymaint bendith i mi a Rice Price. Cofiaf yn dda i un o'r gwyr parchedig a fu'n beirniadu pregethau myfyrwyr y babiwn, ddwedyd na welsai gymaint ag arlliw y Ddiwinyddiaeth Newydd yng Ngholeg y Bala, ac ystyriai hynny'n adlewyrchu clod mawr ar y Coleg. Gwelodd Rice- Price y syniad, a methai weled ei fod yn adlewyrchu dim ond marweidd- dra meddyliol. Erbyn hyn yr wyf yn hollol yr un farn ag ef. Canodd lawer, ar- weiniodd lawer o gymanfaoedd, a beirniad- odd lawer, ac yr oedd hefyd yn un o'r diw- inyddion goreu ao yn wleidydd rhagorol. Yr oedd y gweithiwr mwyaf diddiogi a welwyd erioed. Nid byth y noswyliai heb wneuthur mwy na gwerth ei gyflog. Y mae'n anodd sylweddoli ei fod yn ddistaw ym mynwent Capel y Ffrwd-capel oedd yn annwyl iawn ganddo. Wel, wel y mae Talwyn yn ei fedd yn Llanycil. Un o'r rhai rhadlonaf ym Meirion. Cefais ef yn un o'm cymwynaswyr pennaf. Yr oedd yn ddoniol dros ben, a'i gwmni'n gyrru'r pruddglwyf ar ffo. Yr oedd yn un o'r rhai goreu am bob cyiarwyddyd ynglyn a llyfrau, yn neilltuol rhai i bregethwyr. Un rhagorol ydoodd m dynnu castiaa o bobl. Yr oedd ei natur dda, ei ddoniolwch, ei wit, yn ei gymhwyso mewn modd neill- tuol i hynny. Cofiaf fod Rice Price yn dal dros gadw cia" Sir Feirionydd yn fyw. Credaf finnau hynny. Ond gyda Thalwyn un tro teimlais fod yn bosibl iddi fynd yn ormod o "cia." Yr oeddwn gydag ef yn ei stydi, a gollyngwn gryn nifer o'r cia allan, ac eb yntau, ia la, ia la, allan, Ni ddywedodd daim arall, ond gall- la ia, odd ddywedyd yr ia ia yn y fath fodd ag a barodd i mi sylweddoli y gall y cia fynd yn ormod, ac i bobl daimlo fod dyn yn tueddu i siarad yn gomon. Y mae darn mawr o'r Bala wedi mynd i'r Neioedd yn Nhalwyn Philips. Dyna'r tri. Bob amser pan gei&iaf ddringo i fryniau'r ffin, byddaf yn y niwl ar unwaith, ac yn teimlo na all undyn byw brofi'r ochr yma i'r lien fod Duw ac anfarwoldeb. Ond wedi i'r tri yma farw, credaf yn aier fod y niwl wedi dechreu teneuo ychydig. Buasai'n dda gennyf iddo deneuo llawer eto. Gobeithiaf eu cvfarfod eto, ac mai hwy eu hunain a fyddant. 'Rwy'n siwr fod Dafydd Puw Wrth ei fodd yn edrych ar adeiladan y Gaersalem Nefol; gwn fod Rice Price yn wen i gyd yng nghdr mawr y Wynfa a Thalwyn yn berff aith ddedwydd yng nghanol gwirioneddau'r Efengyl yng ngoleuni'r wlad ddi-nos. Bu gydag Angel y Noa yma. Y mae gydag Angel y Dydd heddyw. Dydd da, fy hen .gyfeillion, Diolch yn fawr i chwi am eich gwersi. Hyderaf y caf lawer o'ch cwinni eto mewn byd lIe nad oes yr un gweithiwr ar gyflog ihy fach, lIe nad oes yr un sain aflafar yug nghanu'r wlad, na'r un cwmwl yn cysgodi'r meddwl yng nghanol gwirioneddau tragwyddol. J. H. WILLIAMS (Cunwy). Mynydd Iauf. LUOAS WILLIAMS YN TEW.I.- Newydd glywed am farwolaeth Mr. Lucas Williams, yn Llundain. Llawer mil ohonom yn ei gofio fo fel baritone poblogaidd iawn yn y 70's a'r 80's yn yr Eisteddfodau Cenedl- aethol a'r prif gyngherddau, a gwr a ganodd gymaint a'r un datgeiniad ar ei ran o'r Elijah. Brodor o'r De ar y cyntaf; a symudodd gyda'i rieni i Stockton-on-Tees a weithiai waith puddler fel ei dad end a newidiodd waith yr haearn am y gwaith aur oedd yn ei lais ar lwyfan. Bu beth amser yn y Rhyl, yn athro cerddorol. A DYNA EDITH EV ANS-hithau wedi tewi yn yr angau yn ystod y pythefnos di- weddaf. Ei theulu hi o Groesoswallt i ddechreu, Llangollen wedyn soprano bur boblogaidd wedi canu droeon yng nghyng- herddau Undeb Corawl Cymreig Lerpwl wedi ymroi llawer i ganucopera; ac yn ddi- weddar wedi cyd-actio a Miss Ellen Terry. AP BEN DA VIES.-A thra y byddaf gyda phethau cerddorol fel hyn, yn dda gennyf glywed am yr addewid ddysgu sydd ym mab Mr. Ben Davies, y tenor hyglod o Lundain. Nid yw ond un ar hugain oed y mae yn y Fyddin ers blwyddyn, a chyn ei fyned yno, yr oedd yn efrydydd dyfal a disglair iawn; wedi cipio amryw ysgoloriaethau-un aethai ag ef i Rydychen ond fel ei dyryswyd gan y rhyfel a phan ollyngir o'r fyddin, diau yr ail-ymeifl yn ei lyfrau'n fwy awchus nag erioed. Ond nid dysgwr yn unig mo Ap Ben Davies, canys enillodd y Groes Filwrol-y M.O. Hwi'r Ap efrydgar GWTLUVCH r TAFOD LLY FN. YÍ1 Nhrallwng (nid Trallwni) ddydd Mawrth yr wythnos cynt, dy- farnwyd pumcant o tmnnau o iawn i Miss Jane Ann Roberts, fferm y Church House, Llantysilio, oddiar Thos. Pickstock, mab fferm gyfagos, am dor amod priodas. Ebe'r hawlydd, pan alwyd arni Adwaenwn ef er yn blentyn. Buom yn mynd gyda'n gilydd, ac fe'm bradychodd. Addawodd' iy mhriodi, ond dwedodd wedvn ei fod wedi newid ei teddwl." Qywedwyd pethau cryf oddiar y Fainc am ymddygiad dideimlad y diffynnyddi

Basgødiidlir Wlad. DARLITII RHEITHOR CILRHEDYN. —Y Parch. J. H. Jenkins, rheithor Cilrhedyn, oedd y darlithydd yng fcnghyfarfod Cym- rodorion Caerfyrddin nos Wener, a'i destun oedd Die Shon Dafydd. Cafwyd cyfarfod rhagorol o dan arwemiad Mr Henry Howell, Y.H. Testun un o hen faledi Cymru o waith Glanygors yw Die Shon Dafydd, ebe'r darlithydd, ac y mae'i gwersi'n para. Mae hanes "Die" yn rhyw fath o oleudy i'n cadw o ororau peryglus materoliaeth. Aeth Die i feddwl am ddim ond ei hunan. Mae materoliaeth mewn cenedl yn arwydd sicr o ddirywiad, ac mae'n diflasu bywyd. Angen mawr Cymru yw caclw'r ysbrydol yn fyw. I wneud hyn rhaid oedd cadw'r Gymraeg a phethau goreu Cymru. Diplch- wyd yn wresog i'r Rheithor am ei ddarlith fyw gan yr Henadur John Lewis a'r Henadur J. B. Arthur. D YCH WEL YD ILERP WL.—Av ol treulio rhai blynyddoedd yng Nghaerfyrddin mae'r Parch. George Lamb, gweinidog a adweinid yn- dda ar lannau Mersey, wedi dychwelyd i drigiannu yn Lerpwl, lie mae'i fab yn efrydydd yn y Brifysgol. Canwyd ffarwel ag o yng nghapel enwog Heol Dwr, a chyf- lwynwyd rhodd iddo fel arwydd o barch a gwerthfawrogiad o'i wasanaeth gwerthfawr yn ystod ei drigias yn y dre. SHOTTON.-Rhag. 14, cynhaliodd Bedyddwyr Shotton eu cyngerdd cystadleuol blynyddol yn Ysgol y Cyngor. Llwyddodd y pwyllgor i gael gwasanaeth dau ieirniad medrus—ar ganu, Mr. W. George, L,T.S.C., y cytansoddwr pob ogaidd o Ystaiyicfra ac ar adrodd, Mr. W. J. Roberts, Wyddgrug, a gwnaethant eu gwaith er boddhad mawr i'r llu cystadleuwyr; a chyda chyleilydd mor alluog a Mr. Tom Roberts, Bwcle, aeth popeth ymlaen er cysur a mwynhad i'r dyrfa luosog a ddaeth i'r wledd ganu ac adrodd. Ni ddaeth y Llywydd-Dr W. Rees Walton, Shotton—i'r cyfariod oherwydd prysur- 'deb, ond yr ydym yn sicr o rodd sylweddol i'r drysoifa, am ei fod yn arfer gwneud bob blwyddyn. Er mai Sais y fo mae'n un o'r rhai mwyaf caredig i'r achos yn y lie. Hefyd, yn anffodus 'roedd yr ysgrifennydd yn methu a bod wrthyllyw oherwydd afiechyd, ond^cymerwyd ei le'n fedrus gan Miss M. Lena Williams a Mr. D. J. Rees. Ni allaf derfynu heb son am y trysorydd, Mr. D. Williams. Os oes rhywun yn gwybod am ei well i'r swydd, carwn gael ei hanes. Dyma'r enillwyr :—Unawd i blant, Miss Clara Hayes, Bwcle. Unawd Contralto, Miss Dorothy Lloyd, Ffynziongroew. Unawd Soprano, Miss Maggie Evans, Bryn Teg, Shotton. Unawd Tenor, Mr: Jabez Trevor, Coedllai. Unawd Baritone, Mr. W. J. Davies, Shotton. Her-unawd, Mr. Jabez Trevor, Coedllai. Adroddiad i blant, i, Enid Williams, Seacombe; 2, Sophie Davies, Wallasey. Adroddiad Agored, Miss Gwen Williams, Wallasey a Mr. Oswald Hughes, Brymbo,yn gydradd. -Gwilym.

AR GIF. Ddydd Llun yr wythnos ddiweddaf, casglodd pobl Rhosllannerchrugog ddeg punt ar hugain at Gymdeithas y Beiblau, sef yn offrwm diolch am dertyn y rhyfel. Can mil o bunnau oedd swm yr arian a gasglwyd am y rhannau hynny o ystad Ardaiydd Mon aeth dan iorthwyl yr arwerthwr yn ddiweddar. Y mae rhagor o'r ystad i'w werthu eto. Wrth gosi'ch pen a meddwl pa flasusfwyd am- heuthun a bartowch gogyfer a'r Gwyliau, cofiweh nad oes dimhafal i Bowdr Pobi Borwick am Hasu ac ysgafnu a gwneuthur eich teisen a'ch tamaid yn iach a threuliadwy. Y mae'n ddihafal at bob bara, torth frith, ac yn y blaen. Y mae Dora E. Dodd, Cefn, yn agos, i Wrecsam, yn gaeth yn Ellesmero dan gy- huddiad o briodi milwr o'r enw Bert Pitman, a'i gwr iawn yn fyw a chyda'r fyddin yn Ffrainc. Y mae Mrs. Sophia Rees, gwraig i filwr sydd draw gyda'r fyddin, wedi ei bwrw i sefyll ei phrawf gan ynadon yr Wyddgrug ar gyhuddiad o esgeuluso'i dau blentyn. Dyma'r ffeithiau fel eu hamlygwyd yn y trengholiad ar gorff un o'r ddau blentyn- un podair blwydd oed Treuliodd y fam nos Sadwrn ddiweddaf gyda chymydog a gwynai gan wondid nerfau. Gadawodd hi ei dau blentyn yn ddiogel yn ei thy gyda'r nos ond pan ddychwelodd bore dydd Sul, dyna lle'r oedd yr ieuengaf o'r ddau a'i grys nos yn

Telephone 1157 Royal. Established 1864. ROBERT ROBERTS, ESTATE AGENT 33 Netherfield Road South, Has Property to Let in various parts of the town. Mortgages arranged. Valuations made !4 -—- = Established 1884 WOOSNAM ROBERTS, fai. VALUER AND ESTATE AGENT, 800tie Estate Office' 62 STANLEY ROAD. BOOTLE. 2 eiegrama—u Woosnam, 205 Bootlo." Telephone No. 7909. J. LEWIS JONES, ESTATE AGENT & VALUER, 60 Victoria St., Liverpool. Properties carefully managed. Rents per sonally collected. Purchases and Sales ne rotiated. Mortgages arranged and Insur ances effected. THOMAS a JONES, ESTATE AGENTS VALUERS, C INVESTMENT BUILDINGS. 67 Lord Street, Liverpool. I TelephonO No.—3868 Bank. Properties Bought and Sold. Mortgages arranged. Valuations made. Rents collected Henry Jonese STATHiiAGENT. VALUER PROPERTY AUCTIONEER, 3 Lord Street, Liverpool 41yani BAMK told. 0. JONES WILLIAMS, F-AE,I., .AT. AQENT VALUUF, 11 Boundary:Place. Moss St Liverpool. mal.stabs. Tolej)honet. &6> Rev R. E. HUGHESs, Estate Agent, Surveyor & Valtsor, Choring Cross, Birkenhiced. Telephone No.-M Blhftd. His Koiaafts to Let and toz SalII in various parts of the Town and oat dictriot*. Ubo Led to let Bold for Bailding pturposes. Advances mad. Builders, Estates luid out. Rentis CoRectW, and Fxovzty esrefidlj nummed. HUGHES & JONES' ILLUSTRATED LIST Sent FREE on written request Choice Selection of Residences for Sale. WIRRAL, CHESHIRE, NORTH WALES. êc. Telephones 158-157. Telegrams-" Estates." Offlece-I & 2 HAMILTON SQUARE, BIRKENHEAD. TLYFRAU CYMRAEGT BEIBLAU A THESTAMENTAU, LLYFRAU HYMNAU A THONAU. CANEUON. HUGa EVANS A'I FEIBION, "0 288 Stanley Read, Livapool CANADIAN PACIFIC OCEAN SERVICES Ltd., TO CANADA, U.5.A., JAPAN & CHINA For Sailings, Freights, or Passage apply:- CANADIAN PACIFIC OCEAN SERVICES, Ltd., Managers IiJ. Agents. Royal Liver Building, LIVERPOOL; 14 Cocks par St., S.W. 1, It 103 Leadenhall Street, E.O., 3, LONDON- or Local Agents everywhere. ANYTHING TO SELL? y Now is your opportunity. W. H. Butterfieid e Co. 76 & 78 STANLEY RD., BOOTLE Will give you HIGHEST CASH PRICES for furniture ol every description. Complete Households or single ar tides purchased outright. CALL.on WRITE 76 & 78 STANLEY ROAD, BOOTLE. TEL. BOOTLB 1299. lr. Palatine Trade Protection Office (L'poolh 35 Exchange Chambers. 2 Bixteth Street [LIVERPOOL, and at LONDON. Subscription ii is, per annum. Includes an ut. LIMITED" number of OOlltCUoDI el accoaoti. Wet. 8365 Cenbal (3 linen). 'Telegrams,(Quorua Apply for furt r particulan- PASKIN S. DOMU, General Mea$gor,