Baner ac Amserau Cymru

TERFYSGOEDD LLAFUR YN PHILADELPHIA. Gwefreb 0 New York, dydd Linn, a ddywed fod dychrvn yn ffynu yn rhanbarth Philadel phia. Y mae y streicwyr yn Shenandoah wedi myned o dan ddysgyblaeth fihvrol. Cafodd un dyn ei ladd yn yr ymdrechfa a symmerodd Ie nos Fercher.

Y CYNGHAWS YN ERBYN MWNWYR DEHEUDIR CYMRU. YN yr achos a wrandav/yd yn ddiweddar yn erbyn Cynghrair Mwnwyr Deheudir Cymru am iawn, mewn canlyniad i'w waith yn annog y mwrnvyr i gymmeryd dyddiau 0 wyl, daliai y barnwr heddyw (ddydd lau), na phrotwyd fod yna falais; a rhoddodd ei ddyfarniad yn ifafr y diffynyddion.

TE LEU A U Y 1F A N E R.' fsu arijraphladjdydd Sa/lwrn ydyw Ig. yr ua ond ei pliris eh waiter, yn rhad drwy y post, ydyw la, 8g., ond talu yn mlaen, neu 2s. oa na wueir hyny. Anfonir 2 gopi drwyy post am 2b. 9C. y chwartar, ond talu yn mlaen, neu it. OS na wneir hyny. Hefyd, anfonir 4, 6, nou uurliy gynnifer, yn ddi-draul drwy y post gan y Cyhoeddwyr yn a1 11'. yr un. ruts anjraphiarl dydd Marcher ydyw 2gr. Ei phris am ehwartet. yn rbad drwy'r post, oseymrnerir 2, nou unrhyw nifcr mvry dan yr yn amlen, yw yn ol 2s. 2g-. yr un, ond talu yu rulaei;; n6U 2s. Go. os na wneir hyny. Ei phris wedi ei sarnpio ydyw neu 2s. 9s. y chwartor, ond talu talu yu mlaon. a 3a. os na wneir hyny. T mae y chwarterl yn terfynu ddiwedd Mawrth, Mehefin, Medl, a Rhagfyr. Yn mhob aiugylchiad, anfonir hi yn mlaen hyd ties y cair rhybudd i attal. frni un o'r bcirdd, wrth anfon y eyfausoddiadau 1 ni, yn pwyso arnom eylioeddi yr wythnos Dyiiinnwn hysl¡ysu y cyfryw fod yp tmrnhossih: i ni gyfUwai eu cais owl fid h.vobysladau. Os bydd rhyw rai yn dynmno hyny wrth anfon llinellau ft) furwolaetiiau, priodasau. neu onodigaethau, &e., dcaller T bydj yn ang-eurheidioi iddynt anfon 3c. am bob liinall » iftiti wrsay cyfansoddiada.ii. Cantfeliy yinddangoa yn eiri nosaf;' ond ni byddwuyn gyfrifol aui eu rliagoroldob fel eyfansoddiadan. Os na wneir hyn, bydd yn angon- srheidiol i ni anfon y cyfansoddiadar at olygydd y Fardd- on!3.6th 1\ chymmer fally rai -wythnosau eyn ymdda:ng0l, yn 01 SWill y Far-ddouiaeth fydd mewn lhw. ° DNOL OALAETHAU YR AlImn.ICA -Anfonir y ddwy PANK* am yprisiau canlynol yn ddi-draal i'r Utiol IhI- ncthau !5ANEH dydd Marcher yn ol Ss. Sc. y chwartar a FUnkr dydil >3adwru yn 2s. 2g. y cluvartor :—ond yn mhob anigyichiad y mae yn rhaid talu yn mlaen, ac alteiir hi pm y bydd yr arian wedi eu treulio. Osllir an fen trwy dilrafft ar fnnge, neu at- i hyw dy masnachol parchus dio.!et arali \'11 1,1,),)" a gwell hyn nathalu trwy bapyran dollars yr Unol B-dacthau, sja:i fod eu gwerth b vy yn g\ f:ievvi Jiol yu y v.'Ud Uon. G\vyr pawb, hefyd, pa bryd y tsriyua. TELERAU AM HYSBYSIADAU. T rmra im H.vsbysiadati Masnachol, Ysgolioa, Kisteddfodan Oyfirfodydd Cyhocoiins, Llyfrau, &c., fydd yn ol 3s. v fod- fadd—gan fssur i lawr y goiofn. Am Hysbysiadau o 'Yn Eisiou,' Scc., yn cvnnwvs IS o ffiriaR neu la;, codir Co. ju? y:roi lc. nra bol» tri »jtfr ,.s hvny os teiiryn mlaen l!aw; ami 4o. yiiino' os na wnoir hvny.

DYCHWELIAD Y BRENIN I LUNDAIN. TEITHIODD y Brenin a'r Ffonhiuaa o Cowes i lundain dydd Mercbor. Yr ccdd y brenil yn alluog i gcrddei o'i bleserlong ,g i'r trea y Portsmouth hob gynnorthwy, a tbrachefn 'r tied iV gerbyd yn ngorsaf Victoria, I mdain. Gyrodd mewn cerbyd I agored o'r rsaf i Baias Backingbam; a rboddwvd d, hyniad brwdfrydig iawn iddo yno yn mhob mun. Hysbyswyd cos Fercbar fod y brenin wedi dal y daitb yn rhagoro],' a!i fod ya 1 bur dda.'

MARWC.LAETH MR. UKOKGE RAE, Y BANGCWR ENWOG. DRWG genym otfod cofaodi marwolaeth Mr. George Hae, diweddar gadeirydd Ariandy Gog ledd a Deheudir Cymru, yr hwn a fu farw am dri o'r gloch boreu ddydd Lllln, yn ei balas, Redccurt, Devonshire Place, Claughton, yn ei SSain flwydd o'i oedran. Yr oadd wedi yrnneiil duo oddi wrth fywyd cyhoedduser'sryw bedair blyncdd. Yr oedd wedi hod yn dioddef yn drwm cr's mis Hydref diweddaf, ac o'r braidd yr oedd wedi cael wythnos o gysur. Iiyw bythefnos yn ol ymosodwyd arno gan bronchial go,itt, a hyny mewn modd llym iawn. Ond yr oedd,-trwy ei nerth naturioj, fel yn dyfod dros yr ymosodiad hwn; ond, yn anffodus, darfu i'r ymdrech hon wanyehu y galon. Yr oedd yn beryglus wael dydd Gwener, ond daeth yn well wedi hyny. Ac yr oedd y meddygon, hyd yn oed nos Sabbath, yn meddwl fod perygl dioed wedi pasio heibio; ond daeth y diwedd, modd bynag, ar yr adeg a enwyd. Gadawodd Mr. Rae weddw, dau o feibion, a merch. Yn ystod ei afiechyd gwfeinyddid yn ofalus ar Mr. Itac gan Dr. Blood (o Claughton), a Dr. Nafchau How, Rodney Street, Liverpool. Cymmerodd ei gladdedigaeth 10 yn Nghladdfa Gyhocddns I Flaybrick Hill, am bed-war o'r gloch prydnawn dydd Mcrcher. Dim blodan.

Yn ystod y dyddian diweddaf ymwetwyd A, Malta gyda gwrea mawr. I Torodd tan mawr allan yn Lourdes dydd Merl cher, yn yr hwn y collwyd amvyw fywydau. Ua o'r dyddiau diweddaf ba farw Hsrr Joseph Ebert, y oerddor hyoaf yu Vienna, yn 97ain mlwydJ octI„ Aeth yn gvnnhwif cyhoeddus yn Palis ar fater cau 2,000 o'r ysgolion dyddiol. Cydymdeimlo a'r niynachod y mae rium o'r bobl.

CYMRU A'R MESUR ADDYSG. TEG ydyw i ni gymmeryd golwg frysiog ar y ffug-fasur addysg presennol yn ei berth- ynaa a'n gwlad ni ein hunain. Pa betb fydd ei effaith ar ein Hymneillduaeth ? A ydyw yn debyg o efFeithio yn ddwys ar ein hysgolion dyddiol presennol ? Nid oes dim yn eglurach erbyn hyn na'r flaith mai drygu AnghydflFurfiaeth ydyw y nod mawr mown golwg gan ei byrwyddwyr i ym- gyrbaedd ato. Hyd yn oed pan y gwnaed ei ddarpariaethau yn hysbys ar y cyntaf, rai misoedd yn ol, yr oedd drygfyd i Ym- neillduaetbyncael ei fygwth ynamlwg. Ond y mae hyny, erbyn heddyw, wodi ei wneyd yn berffaith eglur. Nis gall ceb ei wadu. Proffes wag, gwbl ragrithiol, ydyw yr holl rodres a wneir ynghylch sel dros addysg fel y cyfryw. Cadw yr ysgolion Eglwysig i fyny, er mwyn eu troi yn fwy nag erioed yn fangieoedd bylaw i wneyd Eglwyswyr o'r plant ynddynt. Peiriannau proselytiol i blant yr Ymneiiiduwyr vdynt i fod yn y graddau helaethaf. Mewn wyth mil o blwyfydd, trwy Gymrn a Lloegr, nid oes ond yr ysgol Eglwysig i fod. Bydd pob un yn ganolbwynt gweithrediadau Eglwys- yddol y parson, a'i bût, ddyn, yr yagolfeistr. Gwir fod y Llywodracth wedi ildio ar ycbydig befcbau yn y mesur i'r Angbyd- fiurfwyr, a hyny or ei gwaetbaf. Ond, am iddi wnayd hyny y mae yr Eglwyswyr yn dechreu codi mewn gwrthryfel yn ei berbyn, rbag ofn iddi ildio cbwaneg, Daotb rhagolwg ddychrynllyd am wrth- ryfel yn yr Eglwys yn amlwg nos Wener, yr wythnos ddi weddd gwrthryfel di- ymmod, os maidd Mr. BALFOUR a'i wein- yddiaeth fyned un fodfedd bellacb i gyfar- fod yr Ymneillduwyr adgas. A'r dydd Marcher blaenorol yr oedd bygythiad cyflelyb o wrthryfel wedi ei godi yn groch yn nghyfarfod cymdeitbasau Esgobaefcb Llanelwy. I'r cyfarfod hwn cyfiwynai bwrdd addysg' yr esgobaeth adroddiad, yn mha un y rhoddid mawr bwys ar y ffaith fod y Llywodraeth wedi myned mor bell sg yr ydoedd yn bossibl myned—yr Eglwys wedi cyrhaedd y terfyn-rnewn ildio i ddymuniadau y 1 scctariaid di-raaac 03 caniateid dim chwaneg o reolaeth gan y cyhoadd ar yr ysgolion gwirfoddol 'y byddai yn ddyledswydd eglur ar yr Eglwys i ddyweyd na fynai hi fod dim ar a wcelai yn mhellach a'r mosnr, nac a'i ddarpar- iaethau.' Ildio chwaneg, yn wir! Pan y conom mor fychan, dibwys, a di-wertb, ydyw yr oil yr iidiwyd arno hyd yma, ymieuehel ddadwrdd yr anwyl gariadus irodyr hyn yn esgobaeth Llanelwy ynghylch taflu y mesur o'u dwylaw am byth mewn tragwyddol llisidd-dori os eir drweh asgell gwybedyn yn mhellach i'n cyfarfod yn rhywbeth hcllol anesboniadwy i ni, ond yn unig ar dir rhagfarn a dallbleldiaeth neu, ynteu, y mae eu hymddiried yn y Llyw- odraoth mor fychan fel yr ofnant rhag iddi ildio i'r fath raddau lies peri iddyna hwy golli yr awdurdod i wneyd fel!y mynoat a'r ysgolion a'r addysg. Gwr nodedig o gyfrwys ydyw esgob pre- sennol Llacelwv. Nis gwyddom am neb a fedr gyfaddasu ei bluen at liw y dwfr yn debyg iddo. Y mae ganddo ddawn arbonig i guddio ei fwriadau a'i amcanion o dan bentwr o ymadroddion tyner, tirlon, a golygus, a pherl i'r ebud a'r anwyliadwrus fyned ymaith mewn crediniaeth lawn mai efe ydyw y dyn ffeindia' o dan dywyniad haul IFarfafen. Yn yr ystyr hwn y mae Dr. EDWARDS wedi dysgu 'diplomyddiaeth' hyd barffeithrwydd. Yr ydym eisoes wedi eyfeirio at adroddiad Bssrdd Addysg ei esgobaeth. Yn yr anerchiad a draddod- wyd ganddo i'w gefncgi, yr oedd ei don mor nodedig o gymmedrol—yn fwriadol felly, wrth gwr;i—ac mor llawn o ym- adroddion melus am yr Ymneillduwyr a'u cydwybodau, fel y gallssai yr arwynebol goal oddi wrth ddariieniad o'r arawd gyda'r dybiaeMi fod y prelad yn tosturio wrtbyis, ac yn cydymdeimlo yn llawn a ni yn y modd yr ymddygi y Llywodraeth tuag atom; a mawr y cam a wnaWD, fol Ymneillduwyr, a'r lIon Fam wrth feddwl mai hi sydd wrth wraidd ydrwg! 'Ag edrych ar y Mesur hwn yn bollal deg/ ebai yr esgob, 'y cwbl yr ydym ni, fel pobl yr EglwySj yn ei hawlio ydyw awdur- dod i gymmeryd ycbydig bach o amser (' a certain fraction oj time 'J i gyfranu addygg grefyddoi.' Os ydyw hyn yn wir- ionedcS, pa ham yr ydym, fel Ymneillduwyr, yn gwcoyd y fath ystwr ? Yn mhe'lach :—c Os awn i svmio i frnv boll draul yr addysg, gan gymmeryd yr adoiladau, cynnaliaeth yr ysgolion, ac felly yn y blaen, i ysbyriacth, hwy a welent iod pob! yr Eglwys, yn ddiammhcuol, yn talu cyfran fwy o gyfanswm y draul na'r gyfran o amsor yr ysgol yr oeddynt yn oi ddrfnyddio i gyfranu yr addy?g grefyddcl.' Hyny ydyw, nid Anghydffuifwyr Cymru a Lloegr sydd, mown gwirionedd, yn y perygi o ddioddof camwri, oitbr yr Eglwys, yn hyfcraeh o lawer. Am hyny y mae yn Iby ddrwg ynonij fel Ymneillduwyr, gwyno yn orbyn triniaeth y mesur tuag atom. Gan yr Eglwys y mao lie i gwyno, am nad ydyw hi yn cael y rban y dylai ei gael o fanteision oddi wrth y trefniant newydd. Hyny ydyw, os ydym i gymmeryd 'darlieniad' esgob L'anelwy ar bethau. Ond, gofynwn y cwestiwn syml pa. ham Eglwysyddiaeth yn hytrach na Chalfiniaeth, neu Wesleyaeth, neu rhyw gredo arall 1 Y mae gosodiad yr esgob yn tori pob ffordd. Pa ham y dylai hyd yn oad eyfr an o gwbl o'r tretbi fyned at gyfranu addysg grefyddol neillduol un- rhyw blaid ? Ond, nid cyfranu I yr addysg grefyddol' ydyw yr unig gwestiwn sydd yn codi; y pwngc mawr ydyw pwngc y rheoIaatb-rhoddi yr ysgolion yn gwbl yn nwylaw y parsoniaid, a gorfodi y wlad i dalu at eu cynnaliaeth. Dym* I y gyfran fechan' ag v mae esgob Llanelwy yn of ymdrech lafurfawr a graslawn i fod yn deg tuag at yr Ymneill- duwyr' yn cyfeirio ati. Am hyn—dim llai-y mae yr Eglwys yn crafangu a hyn -dim llai-yn ol pob tehyg, y myn hi ei gael. Tipyn o amser i gyfranu addysg I Eglwysig ydoedd yr hyn y cyfeiriodd y prelad ato yn iunig yn ei ymdrech i fod yn 'deg.' Ai anghofio am bwngc y rheolaeth a ddarfu iddo? Ond, angbof ai peidio, yr ydym yn gweled trw7 ei ym- dreeh ef i fod yn deg, bydded hysbys iddo. Nid I t;pyn bach o amser i gyfranu addyfg gl efyddol '-Addysg Eglwysig,' bid siwr- yn unig a'i boddlona ef, na'i frojyr. Rhsid iddynt) barbau i gael rheolaeth yr ysgolion yn gwbl yn eu bucain fel y maent yn awr, gyda'r chwanegiad pwysig ar fod eu cynnaliaeth yn cael ei sicrhau o arian y trethi a phwrs y wladwriaeth ac yngiyn a hyny, chwanegiad pwysieach fyth-dim I hawl gan y rhai fydd yn talu yr arian i ddyweyd bannar galr ynglya ar math o addysg a fydd yn cael ei chyfranu ynddynt. Na ddisgwylied 4 y gwir Birch- edig Dad' i ni orwedd ya dawel dan yr ormes hon. Os disgwyiia efo ddim o'r fatb, ofa a ddeffry ryw foren wedi ei siomi yn cidirfawr. 3-

Y CORONIAD HEDDYW. YR ydym, wrth gwrs, yn ysgrifenu cyn yr adeg. Ni a ymdrechwn, er hyny, beidio ynfydu fel y gwnaeth rhai yn ni.vo'd mrs Mehefio, trwy ddsrlunio y seremoi i'iu fa! wedi cymmoryd lie, a beirniadu y gweith rediadau fel pe buasai pob path wedi myned drosodd. Ni a gofiwn ya mhob gair mii 1 vsgriblo'r dyfodol' yr ydym. I ddechreu, da gonym aHu dyweyd fod icchyd ei fawr- hydi, yn ol pob banes a goir am dano, yn gyfryw fel na raid pryderu y bydd efe yn abl, y tro hwn, i fyned trwy yr holl orucb- wyliaeth yn ddi-berygl a di-brofejigaeth iddo ei hun. Y mao ei archoll woji gwel'a yn rhagorol. Teimia ei feddygon y bydd yn eithaf diogel i idynt hwy ei ollwng ou dwylaw, a gadael iddo fod am awr, neu awr a hanner, yn nwylaw yr archesgobion a ewyddogion uwchraddol y wladwriaeth. Ond, golygant iddo gymmsryd selbiant am ennyl ar ol byny. Dydd Marcher dy- chwelai ei fawrhydi yn ol o Ynys Gwyth i'w brifddinas, er mwyn bod yn barod erbyn helynt heddyw. Cafodd y derbyniad mwyaf croesawus yn bossibl wrth fynei trwy yr heolydd o'r orsaf i'w balas. Am bum wytbnos llawn y mae efe wadi bod dan ei gystudd. Wythnosau o bryder yn gymmysg a llawenydd ydoedd y rhai byn— pryder rhag ofn i'r cystudd droi yn rhy I c y drwm; llawenydd wrth glywed newydaion da ya ddyddiol am dano. DywoJir ei fod ef yn edrych yn rhagorol. Yr olwg dda sydd arno, ag ystyded yr hyn y daath trwyddo, sydd yn synu pawb ar a'i gwelant. Y mae yr afiechyd wedi peri gostynglad mawr yn ei bwysau, raeddir; ond, yn mhob yscyr arall, dywedir fod ei gyflwr yn awr yn rfcagori ar yr hyn ydoadd cyn y gwoifchrediad maddygol. Barn ei feddygon ydyw, 03 y llwyr wellha efe, fel yr ymddengys yn lied sicr y bydd iddo wneyd, y bydd efe yn ddyn iaehach nag ydoedd o'r blaen, gyda gobaith da am weled ostyniad oos iddo hyd honaint teg. Bydded felly. Gaffed heddwch mawr i deyrnasa, a'i deyrnasiad yn dayrnasiad mewn cyfiawnder. Ysywaetb, ymdrech benaf ei wefnidogion, ar adeg ei goronlad, ydyw deddfu yr anghyfiawader mwyaf dybryd tuag at fwy na banner ei ddeiliaid, a ban hadau chwerwodd fydd, yn ol pob tobyg, yn dwyn cynnyrcb toroithiog o angbysur, cynnen, ac anghydfod am flyn. yddoedd lawer. Gyda 1 Fesur Addysg anghelfydd a tbreisgar, a'i arwoinyddiaeth anredrus, y mao y prifweinidog mown sefyilfa fwy dianrhydeddus nag y gwelwyd unrhyw brifweinidog ynddi erioad o'r blaen. Pan y dylasai pawb fod mewn hwyl a chywair i goroni y brenin bsddyw, y mae Mr. BALFOUR wedi gofalu am daflu ei bobl ei hun yn gystal a'i wrthwynebwyr i an. hunaid ac ysbryd cwerylgar. Am yr Wrth blaid, yn y dyddiau hyo, y peth cyntaf i'w ddyweyd am dani ydyw, na cbymmer hi ei hudo u geiriau teg, na'i dychrvnu gan fygythion dyn wodi gwylltu. Os yw y prifweinidog yn dychymygu fod bygwth cadw y ty i eisledd yr wythnos nesaf—yn lie myned i saefchu ioir y mynydd -yn ddfgon i ddychrynu dynion fel CAMPBELL BANNKRMAN, LLOYD-GEORGE, a'u cyffelyb, yr oil a ddywedwn ydyw, ei fod yn camgymmeryd yn fawr; a chaifi welod hyny yn eglur yn y man. I wrth- wynebu Adran yr Esgobion a'r Confocas. iwn, a dadleu dros reolaeth y cyhoedd ar Brian y trethi, byddant yn barod i eistadd am wythnosau etto yn olynol. A fydd ei ifyddloniaid of 1 Ac ar adog coroniad y bronin y dowisa y blaonor Toriaidd wnoyd hyn oil Bydded felly. Os dyma yr adeg i ymladd un o frwydrau poethaf gwleidydd- iaeth y dyddiau diwaddaraf hyn, ac i'r Arehesgob TEMPLE gael ei ddwyn yn uniongyrchol wedi bod yn tywallt I olew i'r eneiniad ar ben ein grasusaf deyrn, yr oil a ddywedwn yw-bydded y cyfrifoldeb ar I goppa Mr. ARTHUR JAMES BALFOUR. Ar yr un pryd, nid ydym yn rhyfeddu ei fod ef yn dangos annhueddrwydd, ar hyn o bryd, i wneyd defnydd o hwrddbeiriant y Cloadur, at yr hwn, pan mewn dyrysweb, y mae ei gariad ef mor fawr. Ditu fod y rhai cyfarwydd a thrin etholiadau—nid yw efe ei hun yn un o honynt-Mr. CHAMBER- LAIN yw yr enghraifft orou y gallwn feddwl am dani ar y fomenb-wedi ei rybuddio yn ddifrifol y byddai yn rhy beryglus I geneu- gloi y ddadl' dan yr aJigylchiadau pro- sennol. Heb law hyny, ni byddai yn anhawdd o gwbl genym gredu fod chwip- iau' ei blaid wedi awgrymu iddo, hefyd, nas gallant hwy gymmeryd Oil dal yn gyfrifol am y canlyniadau oa cloir' y ddadl ar y 7fed adran. Ond, y Cioidur neu beidio-nos Wener cyn y coroniad, nen y nos Lun ar ei ol—dyledswydd arbenig y Rhyddfrydwyr ydyw manteisio ar bob rbeol a fedd y ty i rwystro bynt yr adran. Yna, er cael eu gorchfyga, byddant yn meddu bawl foesol i'w ilwyr ddiddymu y foment gyntaf y deuant at y llyw.

EISTEDDFOD GADEIRIOL NEWMARKET. DYDD Llun cynnaliwyd eisteddfod, ar raddfa iiang, mewa pabell eang oedd wedi cael ei chodi yn arbenig ar gyfer y diwrnod, yn Newmarket. Yr oedd y diwrnod yn un hynod o ddymunsl, ac yr oedd nifei liosog wedi ymgynnull i'r wyl. Cqjarjod y Prydnawn. Yn absennoldeb Arglwydd Mostyn, yr hwa oedd wedi cael ei luddias i fod yn bresennol, llywyddid gan Mr. M. A. Kalii. Traddodwyd anerchiadau barddonol ar y dechreu gan Penfro (Mr. J. Roberts), Gwaen- ysgor, Penllyn, a Glynfardd. Wedi hyny aed yu mlaen gyda.'r gwaith o ym jrystadla. Unawd ar y berdonog, deuddeg yn ymgeisio -goreu, Miss Edith Darbishire, Birkenhead. Adroddiad i uJant, There's a boy in the lwusp. -Miss Uwilvm Wilhams, Birkenhead. Unawd i blant, 1 Christ's Companion.'—Miss Sarah Blodwen Jones, Liverpool, a ddyfarnwyd yn oreu o fysg naw o ymgeiswyr. Yn y gyscadleuaeth i gorau plant cynnyg. iwyd gwobr o 40. am y datganiad gorea o Dysg i mi dy Ifordd.' Un cor a ddaeth yn mlaen; sef, TrefLvwnwyd, a dyfarnwyd y wobr iddo. Unawd tenor, The watchers'—Mr. Llewelyn Jones, Hen Golwyn, Y traethawd gorea ar I Adloniant; ei werth a'i beryglon '—Mr. H. Owen, Bangor. Yn yr unawd soprano, i rai o dan 26ain mlwydd oed, Angel's ever bright and jair,' yr oedd 13 yn ymgeisio, a dyfarnwyd Miss Annie Thomas, Birkenhead, yn oreu. Ymgeisiai pedwar ar destyn y gadair, I Y Naturiaethwr.' Dyfarnwyd cyfansoddiad Mr. Caerwyn Roberts, Liverpool, yn oreu; a chaf- odd ei gadeirio yn unol a'r seremoni arferol. Unawd contralto, Harvest,' deg yn ymgeisio. Rhanwyd y wobr rhAing y Misses Smith ac Evans, Birkenhead. Yr adroddiad goreu o I Anerchiad Glyndwr,' gwobr, hanner gini, yr hon a ranwyd rhwng Miss S. Edwards, Wyddgrug, a Mr. Owen Wil- liams, Liverpool. Yn y gystadleuaeth i gorau cymmysg cyn- nygid gwobr o 10.0 ynghyd a llyfr o antheinau Cymreig i'r arweinydd. Ymgeisiai y corau caulynoI :-Côr cymmysg Dyserth (Mr. J. D. Williams), cor cymmysg Alpha, Treffynnon (Mr. John Roberts), a chor Birkenhead (Mr. Tom Morris). Y prawf ddarnau oeddynt, Pwy yw y rhai hyn?' a Cenwch i'r Arglwydd.' Dyfarnwyd y wobr i g6r Birkenhead, ar ol cystadleuaeth galed. Cyjarjod yr hwyr. Llywyddid y cyfarfod hwn gan Mr. W. Wil liams, Kosolyn. A ganlyn sydd restr o rai o'r prif ddyfarniad au:- Yn y gystadleuaeth ar y cornet dyfarnwyd y wobr i Mr. J. Thomas, Rhuthyn. Unawd ar y berdoneg, deg yn ymgeisio- Miss Edith Darbishire, Birkenhead. ( Y pennillion mwyaf cyfaddaa ar gyfer cyf- arfodydd diolchgarweh am y cynnhauat;' goreu, y Parch. R. Abbey Williams, Bettws y coed. Cystadleuaeth deua wd, Arwyr Cymru Fydd;' douddegl yn ymgeisio. Dyfarnwyd y wobr i'r Mri. George Williams, Everton, a Hughes, New Ferry. Unawd soprano, The Heavenly Promise,' 14 yn ymgeisio—goreu, Miss Alltwen Williams, Birkenhead. Unawd bass, O'r Dyfnder,' un ar bymtheg yn ymgeisio--goreu, Mr. T. Williams, Rhu- thyn. Yn y brif gystadleuaeth gorawl (corau meib ion), cynnygid gwobr o 15p. a bathodyn arian i'r arweinydd; y prawf ddarnau oeddynt, Milwyr y Groes,' ac 1 Elen Fwyn' (Emlyn Evans). Ymgeisiai y tri chor canlynolWar- rington Appolo (arweinydd, Mr. R. W. Cook), Gwynfaen (Mr. E. Davies), a Llanfairfechan (Mr. II. J. Jones); dyfarnwyd cor Gwynfaen yn oreu. Her adroddiad, naw ar hugain yn ymgeisio— goreu, Miss Gwladys Williams, Birkenhead. Her unawd, Where Willows Whisper,' 24 yn ymgeisio. Dyfarnwyd y wobr o ddwy gini i Miss Alltwen Williams, Birkenhead. Yn yr adran amrywiaethol yr oedd y prif ddyfarniadau fel y caniyn :— Starchio crys boneddwr-Miss Williams, Siop Newydd, Newmarket. Tyllau botymau—goreu, Miss Edith Edge, Newmarket. Blouse boneddiges-goreu, Miss Edith Wynne, Newmarket. Lamp s,tadc-goreu, Miss Jane Morgan, Gwaenysgor. Yr ar.weinwyr oeddynt, Penfro a Penllyn. Y beirniaid oeddynt:—Barddoniaeth, Elfyn cerddoriaeth, Mr. Tom Price, Merthyr; traebh- odau, y Parch. O. B. Jones, Ffynnongroew; amrywiaethol, Misses Ralli, Mia Hall; Mrs. Pierce, Trelogan Hall; Mrs. Williams, Ross- lyn Mrs. Ralli, Henfryn Hall; a Mrs. Jones, Graig Arthur.

Y mae Cwnmi Ffordd Haiarn siroedd Lancaster a York ar fedr defnyddio trydan i weithioeu Ilin ellan. Gorlifodd yr Afon MisBissippi ei glanau yr wyth- noa ddiweddaf, gan bed colled o 6,000,000 o ddoleri. „

Y GOGLEDD. Caf jdd yr arddangosfa flynyddol ei chynnal yn Llaneurgain, dydd Sadwrn. Y mae Arglwydd Harlech wedi gweila yn ddigon da o'i afiechyd diweddar, fel ag i allu adael Llundain am Hampton Court. ° Penderfynodd Cynghor Trefol Caernarfon, nos Fawrth, yn unfrydol, eu bod yn gwneyd cais am i'r Eisteddfod Genedlaethol gael ei chynnal yn y dref hono yn y flwyddyn 1904. Bernid fod y pleserdeithwyr oedd yn Rhyl, dydd LIun, yn rhifo 50,000. Ad-dyniad mawr y dydd ydoedd agoriad Palas y Frenhines, yr hyn a gyflawnwyd gan Mr. H. A. Tilby, cadeir- ydd Cynghor Dosbarth Rhyl. Dywedid fod y palas hwn a'r gerddi, &c., wedi costio 90,OOOp. Dydd Sadwrn agorwyd capel newydd Pres. byteraidd Saesnig yn Prestatyn, gan Mr. H. D. M'Larec, Bodnant Hall, mab Syr Charles M'Laren, A.S. Costiodd y capel tua 2,000p. Cynnaliwyd cyfarfod cyhoeddus, yu ddilynol i hyny, o dan lywyddiaeth Mr. P. P-oberts, Ijlcinelwy. Dydd Sadwrn cymmerodd etholiad cyng4 horwr dosbarth dros Ward St. Ann, yn mhlwyf Llandegai, Bethesda, I-, dydd Sadwrn. Yn union ar ol wyth o'r ploch gwnaed yn hysbys mai fel y caulyn y safai yr ymgeiswyr n ^r;^v ?'0nDavies (rE,)' 119'* Mr- William Griffith (Y.), 80; mwyafri:, 39. Cafodd trydydd arddangosfa flodau Rhydy. mwyn, ger Wyddgrug, ei I chynnal dydd badwrn. Yr oedd yr entries yn rhifo 496, o'u cymmharu k 428 y flwyddyn flaenorol. Y idywydd ydoedd Mr. P. Tatton Davies-Cooke. Yn ystod y dydd, chwareuwyd amrywddethol. ion cerddorol gan seindorf bres Helygain. Yn llys Maingc y Brenin o'r Uchel-lys, dydd Llun, daeth cynghaws Cynghor Dosbarth Colwyn Bay yn erbyn Cynghor Dosbarth Gwledig Conwy, mewn perthynas i gyfrifoldeb y diweddaf gyda golwg ar bibelldwfr neillduol, i gael ei wraddaw. Rhoddodd y Barnwr Big. nam ei ddyfarniad yn ffafr y diffynyddion, gyda'r costau. Trefnir i gynnal nodachfa yn Criccieth y mis nesaf, a bod yr elw oddi wrtho yn myned at y symmudiad i godi llyfrgell gyhoeddas yn y lie hwnw. Hysbyswyd, mewn pwyllgor, yr wyth- nos ddiweddaf, fod Mr: W. Wiitkin, cadeirydd y Cynghor Dosbarth, yn trefnu i gyflwyno darn o dir cyfaddas i godi y cyfryw adeilad. lasiwyd pleidlais o ddiolchgarwch i Mr Watkin; Cymmerodd etholiad le yn Ward Ddeheuol Cynghor Dosbarth Dinesnig Caergybi dydd Sad wrn, er lienwi sedd wag, yr hon a ddigwydd- odd trwy r aebd dros y ward hono roddi ei swydd i fyny. Dyma fel y safai yr ymgeis- wyr:-Mr. l^rancis Campbell, 124; Mr. J. R. Jones, 63; Mr. O. R. Williams, 50; a Mr. John Jones, Thomes Street, 12. Y cyntaf a gafodd ei ethol. Y mae y Parch. Dr. Wilton Davies, proffes- wr mewn Hebraeg, Coleg Prifysgol Gogledd Cymru, wedi addaw rhoddi darlith mewn cyssylltiad fig Ysgol Dduwinyddol Gogledd Cymru, yn Rhuthyn, ar Feirdd ambarddoniaeth Hebreig yr Heu ADlsetüedd: Bydd i'r Parch. Dr. J. Moelwyn Hughes, Aberteifi, draddodi anerchiad yn nghyfarfodydd yr ysgol hon. Bydd y cyfarfodydd yn agored i weinidogion a lley^wyr pob en wad. Yn ngwyneb y teimlad sydd yn ffynu yn Ngwrecsam a'r gymmydogaeth yu ffair rhoddi gwahoddiad i'r Eisteddfod Genediaethol gael ei chynnal yn y dref hono yn y flwyddyn 1904, y mae y Cynghorwr Edward Hughes, Glandwr, yn cymmeryd cam er gwahodd yr eisteddfod nr If* J ,tro dlweddaf y ha yr Eisteddfod uenedlaethol yn Ngwrecsam ydoedd yn 1888; ac yr oedd y swm gweddill yr adeg hono yn cyrhaedd 830p. 6s. 11c. i Yn nghyfarlod Cynghor Dosbarth Gwyrfai, dydd badwrn, cymmerwyd llythyr a dderbyn- iwyd oddi wrth Bw/llgor Unol Iechyd sir Gaernarfon o dan ystyriaeth, yr hwn oedd yn ymdrin a'r driniaeth mewn achosion o frech wen. Wedi i'r mater gael ei siarad, penderfyn- odd y cynghor fabwvsiada argymmhelliad y pwyllgor, fod y Cynghorau Dosbarth yn ymnno i wneyd cais at Fwrdd y Llywodraeth Leol am archeb ammodol i'w cyfansoddi yn fwrdd unol, i'r amcan o ddarparu ysbyttai, er ymwneyd ag achosion o frech wen. I

Y D E H E U Treulia Dr. Joseph Parry vfryliau tawel ya mhentref Aberthaw, yn Nyffryn Morganwg. Darganfyddwyd achos o frech wen yn Blaen- cwm, yn y Rhondda. Cafodd y wrnig oedd yn dioddef o dan yr afiechyd ei symmud i'r ysbytty. Nos lau cafodd Benjamin Trow, mwnwr o'r Rhondda, ei daraw i lawr gan gerbyd yn St. Mary's Street, Caerdydd; a bu farw yn gyn. nar boreu ddydd Gwener, mewn canlyniad i'r niweidiau a dderbyniodd. Cyhuddwyd John Bryant, dyn ieuangc 23ain mlwydd oed, yn Ilys yr ynadon yn Nghaerdydd, dydd Gwener, o gardota yn ngorsaf Ffordd Haiarn y Great Western y diwrnod blaenorol. Dirwywyd ef i'r swm o 10s. a'r costau, neu, yn niffyg talu, pedwar diwrnod ar ddeg o garchar. iad. Anrhegwyd Mr. William Evans, ysgrifenydd Cymdeithas Ryddfrydig a Llafur y Rhondda, nos lau, gan Gyfrinfa Odyddion Baglan Hall, fig oriadur aur, cadwen, ac anerchiad oreured. ig, am wasanaeth a estynwyd ganddo yn ystod yr 2 lain mlynedd diweddaf. Llywyddid gan yr Henadur E. H. Davies. Tua chanol nos nos lau, fel yr oedd William Crosswaite, yr hwn oedd yn ngwasanaeth Owmni Ffordd Haiarn y Great Western, yn croesi y brif linell yn agos i'r Alexandra Dock Junction, Mendalgief, daeth trea cyflym i lawr y llinell; a chyn y gallai symmud i ffwrdd, caf- odd ei daraw i lawr a'i lurgynio yn ddychryn- llyd. Bu farw yn union. Mewn cyfarfod o warchcidwaid Mynwy, ddydd Gwenor, darllenwyd llythyr oddi wrth UndebSt. Giles, Camberwell, yn amgau pen- derfyniad yn condemnio y till uchel am fuch- frechiad, ac yn gwahodd eu cydweithrediad. Dywedai Mr. Stephens fod y buchfrechwyr cyineddus yn ei ranbarth ef yn ennill 3.0. 5s. mewn un diwrnod. Cyrhaeddai ei jees am un flwyddyn y swm o 170p. Pasiwyd penderfyn. iad unfrydol yn ffaf r golygiadaii gwarcheidwaid Camberwell. Galwa Watcyn Wyn, ysgrifenydd anrhyd. eddus yr Eisteddfod, sylw yn y Diwygiwr— cyhoeddiad misol y mae efe yn olygydd iddo— at yr angenrheidrwydd am bennodi dirprwy archdderwydd. Dywed y dylai y person a bennodid i'r swydd hon gael ei ddewis o Deheu- dir Cymru, yn gymmaint a bod yr Archdder- wydd presennol yn Ogleddwr. Yn adeg cyhoeddiad Eisteddfod Genedlaethol Llanelli yn absennoldeb Hwfa Moa tirwy afiechyd, yr

am r.ai ar ei henw hi y gelwir y sir. Mynai Gwrecsam mai ei heiddo hi ydoedd am fod ei phoblogaeth yn llicsccach c?cirgwa\th. Nags, r.age, ebai Rhuthyn ddistadl, i ni y y perthyna with gwrs, am mal^o'm mewn y cynnelir brawdlysoedd y sir; a pbe an gen am grcgi adyn, o'm mown y cyflawnld yr orncbwyliaeth ddu hono. Ond, fel yr aw- grymwyd, y mae y ddadl wodt ei tberfynu. I faer Dinbych yr anfonwyd y gwahoddlad breiniol i Wyl y Coroniad, Y raaa yrstau wedi myned. Bydd anrhydeJd tref Din- bych yn dra d; gal J n nwylaw Mr. A. 0. EVANS,