Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
3 articles on this Page
Hide Articles List
3 articles on this Page
Y BRIFDDINAS.!
News
Cite
Share
Y BRIFDDINAS. [ODDIWETH EIN GOHEBYDD NEILLDUOL.] Arddangosfa y Darllawyr. — Cynaliwyd yn ystod yr wythnos hon, yn y Neuadd Amaeth- yddol, y bumed arddangosfa flynyddol. Yr ydoedd llawr y neuadd fawr yma yn orlawn o bob math o nwyddau sydd yn cael eu defnydd- io yn y fasnach hon, ac y mae gofyn mawr wedi bod am leoedd i arddangos nwyddau yno gan wahanol bersonau yn y fasnach. Yr ydoedd y lleoedd oil wedi eu cymeryd i fyny er's talm, ac hysbysir y gallesid gosod llawer o leoedd yn ychwaneg yno pe buasai lleoedd i'w cael. Fe brofa hyny, meddir, fod y sefydliad yn cael sylw a chefnogaeth y masnachwyr yn y gwa- hanol nwyddau sydd yn cyfansoddi y fasnach. aeth. Yr ydoedd yr orielau bron yn wag, pa- ham na fuasid yn defnyddio y lleoedd hyn, sydd yn ofyniad na pherthyn i mi i ymholi llawer yn ei gylch. Mae yr olygfa ar y lie yn hynod o brydferth ac yn Uawn gorwychder, fel ag y mae y gwirod-dai yn gyffredin, ond i ddyn ystyriol beidio ag ystyried gyda difrifol- deb, oeth ydyw yr effeithiau a gynyrchir ar ddynoliaeth yn gyffredinol drwy eu hymarfer, ni fyddai yn anmhosibl iddo i fwynhau ei hunan yn yr olygfa ardderchog. Gellir canfod yno holl nerthoedd y fasnachaeth wedi cydgyfarfod i un canolfan. Canfyddir yno nifer helaeth iawn o wahanol beirianau sydd yn cael eu def- nyddio yn y gwahanol fragdai yn mhob parth or deyrnas, ac hefyd rai a anfonir i wledydd tramor. Mae yno lawer iawn o hopys, neu lysiau'r cwrw, yn cael eu harddangos gan fas- nachwyr enwog yn yr adran hono, ac fe edrych- ir ar hyny fel un o arwyddion yr amserau, am fod cymaint o undeb a chydweithrediad cyd- rhyngddynt. Cwynir yn fawr fod y deuddeg mis diweddaf, wedi bod yn amser hynod o drallodus i'r bragwyr, am fod y prisiau yn uchel ac yn anhawdd ei gael, ac y maent vn hyderu bod amser mwy llwyddianus yn y dy- fodol. Ymddengys fod bwriad y Llywodraeth i ymwneyd a chwestiwn y trwyddedu gyda y Byrddau Sirol, wedi creu cyffro ac ofnau nid bychan yn y sefydliadau eymdeithasol perthynol i'r fasnachaeth. Y mae Undeb Cymdeithasol y Darllawyr wedi dechreu sefydlu undebau sirol i fod yn ganghenau o undeb y bragwyr. Yr amcanion mewn golwg ydyw ffurfio yn undebau i gydweithredu 1 amddiffyn buddianau y fas- nach, pa rai, meddir, sydd mewn perygl bygyth- iol oadiwrth ddeddfwriaeth addawol mewn cysylltiad a llywodraeth leol, a mesur y byrddau eirol. Ymddengys yn debygol eu bod yn deddfu eu hunain fyrddau sirol cyn y daw mesur y Llywodraeth yn ddeddf. Y maent yn ymchwilio am y cynlluniau goreu i atal lledaen- lad neu ychwanegiad mesurau i gau y tafarnau ar y Sabboth. Pwnc arall sycld i gael ystyr- iaeth hefyd ydyw, Beth ydyw y moddion, neu y drefn oren i wrthweithredu effeithiau camddar- luniaeth titotalaidd, ac i sicrhau gwrandawiad drwy y wlad, i gael llais y wlad o'u plaid. Y mae nifer lawer o undebau sirol wedi eu sefydlu yn barod, ac hefyd rai yn ychwaneg yn trefnu at hyny. Un o'r rhai diweddaf ydyw Kent, ac mae yr ysgrifenyddion yn cael eu talu am eu llafur o'r drysorfa. Yn y cyfarfod i sefydlu yr undeb, cafwyd yn fuan dri-ar-ddeg o bersonau yn bwrw i'r drysorfa JE20 yr un i fod yn dry- sorfa dyogelfa y gymdeithas. Y mac achwyn- iad mawr iawn, ac hefyd eiriau haerllug yn cael eu defnyddio am nad ydyw y masnachwyr mewn gwinoedd a gwirodydd yn cael yr hyn oil a ofynant fel eu hawliau gan swyddogion y gyllidfa, mae eu hymddygiadau yn gwrthod caniatau iddynt dderbyn archebion am y cyfryw yn yr Arddangosfa, heb iddynt gymcryd alian drwydded arbenigol at hyny, yn rhwystr mawr ar ffordd llwyddiant yr adranau hyny o'r fas- nach meddent hwy, y maent yn ystyried fod yr hyn maent yn dalu am eu trwyddedau lleol yn ddigon o swm heb ychwanegu rhagor, ond dal yn benderfynol mae y swyddogion am fod y gyfraith drwyddedol o'u plaid. Mae cynlluniau hynod ar waith hefyd yno i fyned cydrhwng llythyrenau y ddeddf hon drwy hysbysu fod post cards i'w cael gan y gwerthwyr i'r pryn- wyr i anfon eu harckebion iddynt drwy y llyfck- yrdy. Pa un a ydyw hyn yn gyfreitklawn sydd yn beth ag y gellid ymchwilio iddo, ond rhaid addef eu bod yn hynyd kyddysg yn y ddeddf, fel ag y mae Cymru yn eithaf profiadol. Yr ydoedd un yn arddangos yn ei gelifan yno, nifer lawer o wahanol fathau o winoedd a gwirodydd o wledydd tramor, a chyfarwyddiadau pa fodd i'w harchwaethu, mewn trefn i'w karbrofi cyn eu prynu yn nghydag hyfforddiadau ereill. Yr ydoedd un wedi gosod i fyny yno mewn Ilyth- yrenau amlwg y cwynion sydd yn erbyn swydd- ogion y gyllidfa, ac yn y diwedd yr ydoedd yr hyn a ganlyn :-H Rhyw ddydd dichon, efallai, y cawn ni fasnach rydd. Yn bresenol yr ydym yn meddu deddfwriaeth hen famgu, a gwein- yddiaeth hen wragedd yn atalfa." Gadael i Ryddfrydiaeth i egluro yn ymarferol felly pa beth sydd i'w feddwl wrth hyna, ydyw y goreu mae yn debygol; ond y mae yn deilwng o sylw, mai nid o dan gochl Ceidwadaeth yn unig y bydd Rhyddfrydiaeth yn cyfarfodji gwrthwyn. ebiadau, ond y bydd rhai yn ymddangos a mwgwd yn euddio eu gwynebau fel y mae drwgweithrodwyr yn arferol. Peidied nob a thybio mai chwareu y byddant, er hyny. Cyfarfod Pregcihu y Boro'Nos Sadwrn y 13eg cyfisol, a'r Sabboth canlynol, cynaliwyd cyfarfod pregethu er coffadwriaeth am agoriad yr addoldy a sefydliad y Parch R. L. Thomas yn weinidog yno. Gweinyddid gan y Parched- igion R. Thomas, Glandwr L. Probert, Porth- madog; a J. Rowlands, Chelsea, Llundain. Yr oodd nifer lawer wedi dyfod yn nghyd nos Sabboth, a rhoddid anogaeth gref i ddyfod yn brydlon borcu Sabboth. Qurna CYMREIG.
EGLWYS ANNIBYNOL LLANBOIDY,…
News
Cite
Share
EGLWYS ANNIBYNOL LLANBOIDY, SIR GAERFYRDDIN. At Olygtvyr y Tyst a'r Dydd. FONEDDiGiON,— Creda.f y bydd yn dda gan lawer ddarllen yr ysgrif ganlynol o waith y di- weddar Barch J. Lewis, Henllan, yn enwedig pobl Llanboidy. Cafwyd hi yn mysg papyrau y di- weddar Mr Josiah John, Ysgarddeugoed. Y mae ei chynwysiad yn werth ei gadw ar glawr. Diolchir am ofod iddi yn eich colofnau. Whitland. W. THOMAS. CAPEL y Drindod (Trinity Chapel) a adeiladwyd yn y flwyddyn 1800. Hwn yw y capel Ymneill- duol cyntaf, a'r unig un a adeiladwyd yn Llan- boidy. Bu y Trefnyddion Calfinaidd yn pregetku dros amryw flynyddau yn achJysurol yno cyn hyn mewn lie a elwir y Backway ond ni ddarfu iddynt sefydlu achos nac adeiladu ca.pel yn y lie. Yr oedd Mr Bowen, Maesgwyn, yn bleidiol iawn iddynt, ac yn rhoddi croesaw a charedigrwydd mawr i'w pregethwyr a'u gweinidogion. Adeiladwyd Trinity Chapel yn amser Richard Morgan, a llafuriodd yn galed iawn yn ei gylch. Clywais ddywediad yn yr ardal mai ar ei ysgwydd- au ef a Mr Richards, yr Hafod, yn benaf y gor- phwysai. Ar gareg fedd Enoch Phillips, darllenir mai ef oedd un o sylfaenwyr cyntaf yr achos Cyn- ulleidfaol yn Llanboidy, ac mai ar ei dir ef yr adeiladwyd y capel. Brawd i'r Parch Maurice Phillips, Rotberbam, ydoedd Enoch. Bu farw Ionawr 22ain, 1841, yn 81 oed. Nid oes un achos Ymneillduol arall, fel y cry- bwyllwyd, yn y pentref. Eglwys y Plwyf a Chapel y Drindoi yw yr unig addoldai sydd yn y lie bach prydferth hwn, a gellir dyweyd fod yr Eglwyswyr a'r Annibynwyr ar delerau eithaf heddychlawn a'u gilydd, ac nid ydym yn cael He i ddeall fod yr beddwch yn cael ei brynu ar draul egwyddorion. Mae Ymneillduwyr Llanboidy yn gystal Ymneillduwyr a neb yn Nghymru, ac ar a wn i, na ellir dyweyd yr un peth am yr Eglwys- wyr. Ond nid oes yma. nemawr o gnoi a thraf- lyncu eu gilydd. Nid wyf yn gwybod a fuasai cystal ysbryd yn ilynu yn mysg y crefyddwyr pe buasai yma bump o addoldai yn lle dau-addoldy gan y Trefnyddion, achos gan y Bedyddwyr, ac achos gan y Wcsleyaid. Yr yd-\vyf yn amheu yn fawr, lie y gwelir gwahanol enwadau yn peutyru yn yr un lIe-pob enwad yn sefydlu achos yno— y gwelir llawer o gulni, cenfigen, ac YlUryson-pob un yn ceisio cynal a chryfhau ei achos ei hun-a defnyddir moddion a mesurau pell o fod yn all- rhydeddus a Christionogol tuag at gyrbaedd eu hamcanion. Hen offeiriad dysgedig a chrefyddol fu yn cydoesi yn Llanboidy dros amser maith a Mr Morgans a Mr Griffiths, Cilhernyn. Yr oedd yn ddyn gwir dda, ac o ysbryd rhydd a boneddigaidd. Yr oedd rhywbcth yn foneddigaidd iawn befyd yn ysbryd yr hen I'orgacs, fel ei gelwid ef. Ni wnai dro brwnt er dim. Gallesid ymddiried ya ei tnibydcdd. Yr offniàticl fu yn cydoesi a Mi: Lloyd oeddcnt ddyniou eithaf boneddigaidd eu hymddygiad tuag at yr Ymueillduwyr. Yr Archddiacon J. Evans, er ei fod yn eithaf Eglwys- wr, a ymddygai yn eithaf teg a cbaredig tuasr at y Tycwrdd bob amser. Am Mr Lloyd, Hen- llan, gAvyr pawb a'i hadwaenai mai un o hedd- ychol ffyddloniaid Israel ydoedd." Ni fa erioed yn wr ymrysongar. Wel, nid peth bychan yw fod dau enwad yn cydfyw mor agoa i'w gilydd dros gynifer o flynyddau mewn heddwch, a phob un yn dwyn eithaf sel dros ei olygiadau neillduol ei hun. Y mae yn av/r 73 o flynyddoedd er pan adeilad- wyd y capel cyntaf; ond ymddexgys nad oedd yn cael ei hystyried y pryd hwnw yn eglwys gyf- lawn, nac yn wir yn eglwys o gwbl. Gweinyddid cymundeb yn achlysurol-bob dau fis, efallai, i aelodau Henllan.. Cedwid cyfrinachau a chyfar- fodydd gweddi yno, a phregethid yno ar y Sab- both. Diaconiaid Henllan oedd yn cario yr elfen- au yno. Nid oedd un yn cael ei dderbyn yn aelod yno. Derbynid y rhai oeddynt yn dyfod i'r gyf- eillach yn Llanboidy yn Henllan. Walter Thomas, Dd61, oedd un o'r ddau gyntaf a dderbyniwyd yn aelodau yn Llanboidy, Rhagfyr 25ain, 1814. Y mae Carfan hefyd yn dal cyffelyb berthynas a Henllan, oblegid fel y gellir casglu, yn y flwydd- yn 1798 y gweinyddwyd Swper yr Arglwydd gyntaf yno. Ond derbynid yr aelodau a gymun- ent yn Carfan yn Henllan. Mrs Jones, Lan, Llambedr, oedd y gyntaf a dderbyniwyd yn Car- fan, Gorphenaf 15fed, 1810. Yn y Farwnad a gyfansoddwyd i Mr Morgan, gan "John David, ger Haw Henllan," ni choffheir am Llanboidy a Carfan fel meusydd ei lafur—Henllan, Bethle- hem, a Llandilo yn unig a goffeir. Nid oes rhyw lawer o bethau hynod wedi cy- meryd lie yn Llanboidy ag sydd yn ddefnyddiau i'r hanesydd. Nid oes pregethwyr wedi cyfodi yn yr eglwys, ac nid oes diwygiadau mawrion wedi cymeryd lie yma. Ni chyfododd un gweinidog o'r eglwys hon; a'r hyn sydd yn gwneutbur y peth yn fwy rhyfedd yw, bod Ysgol Ramadegol wedi cael ei chadw yma am flynyddau gan y Parch W. Davies, Rhydyceisiaid, ac yn fynych yr oedd amryw bregethwyr ieuainc o wahanol eglwysi yn y Dywysogaeth yn cyrchu yma. Gwnaeth un gynyg ar gyfodi yn bregethwr, ond yr oedd yr eglwys ag yntau o farn hollol wahanol i'w gilydd am ei gymhwysderau i'r gwaith. Yr oedd ef yn barnu ei fod yn gymhwys iawn, ac nid oedd dim a dynai hyny o'i ben ac yr oedd yr eglwys yn barnn nad oedd dim cym- hwysder ynddo. Felly y parhaodd y ddwy blaid -pob un yn sicr yn ei feddwl ei hun. Gwrthododd eglwys Llanboidy ei gydnabod fel pregethwr. Er hyny, Hwyddodd i weithio ei hun i goleg, nid yn Nghymru, ond yn Lloegr. Ysgrifenodd ei athraw gymeradwyaeth iddo. Cafodd ei gymeradwyo i bwyllgor y coleg fel gwr ieuanc o gymeriad da a. chymhwysderau i'r weinidogaeth gan rai nas gwyddent ddim am ei gymeriad na'i gymhwys- derau. Nid oedd enwau ei weinidogion ei bun wrth y gymeradwyaeth. Cafodd dderbyniad i'r coleg; bu yno am ychydig amser. Daeth yr athrawon a'r pwyllgor yn fuan i'r un farn am dano ac eglwysi Llanboidy. Gyrwyd ef oddiyno. Curodd wrth ddrws yr Eglwys Sefydledig, a chafodd agoriad a chroesaw ac er mai yr un peth yw y dyn yn parhau, y mac, er dim a wyddom ni, yn barchus a chysurus. {I'w barhau.)
L LIT II 0 AMERICA.
News
Cite
Share
L LIT II 0 AMERICA. ARKANSAS AC YMFUDIAETII, Yr wyf bellack wedi treulio dau haf yn Arkansas, ac felly & rhyw fantais i wybod am yr liinsawdd, yn gystal ag am ansawdd y wlad. Y dybiaetk mewn gwledydd pellenig gan y werin sydd heb wneyd ymchwiliad yw, ci bod yn boeth iawn yma yn yr haf, ond camgymeriad yw hyny. Mae y tymhor gwrcsog yn parhall yn Inv-y yma nac yn y talaethau gogleddol, gan ein bod mor bell i'r de mae felly yn dechreu yn gynarach, ac yn parhau yn ddiweddaracli. Mae'r gwres yma yu fwy cyson hefyd nao yn y gogledd, gan fod yr kin yno mor gyfnewidiol. Yr ydymvkefyd yn chwysu mwy yma, ond dywedir fod hyny yn gynorthwyol i iecbyd. Pe safai un yn wyneb yr haul yn ymyi mur ty, neu ryw le cyffelyb, teimlai y gwres yn fawr ond nid felly mewn lie agored. Mae yn y rkan amlaf yn oeri yn y nos yma yn fwy nac yn.y gogledd, fel y gellir goddef ychydig ddillad ar y gwely. Nid yw y gwres-fesurydd yn codi cyfnwch yma. nc y gwna yn ami yn y gogledd, gan fod hirddydd yr haf gyrnaint yn hwy yn y gogledd nac yw yma. Peth anghyffredin yw iddo yma fyned i gant o rnddan, ond gwclais ef yn Ohio amryw weitkiau yu 3illit a dt's yn y cys-od.