Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

8 articles on this Page

----LLYTHYRAU PENAGORED.

News
Cite
Share

LLYTHYRAU PENAGORED. XXII.—At Ddarueswyr Llyfrau CYMRAEG. Gyveillion Aniiysbyk,—Ie, anhysbys, gan nas gwn yn y byd pwy ydych. Ofnaf weithiau mai plant y dychymyg yw y rhan fwyaf ohonoch, —heb fodolaeth sylweddol, neu heb fodolaeth o gwbl ond jtfe mreuddwydion dynion caredig. Gwyn fyd na throai Esgob Llanelwy ei athrylith hedegog i ystadegu allan gyfrifon o ddarllenwyr llyfrau Cymraeg, er mwyn i ni gael gwybod amcan pa le yr ydym. A fyddai y dadleniadau yn llai truenos na chyfrifiad crefyddol Lerpwl 1 ac oni fyddai hi yn Gymru Dywyllaf mewn llawer ardal ? Betb bynag am hyny,—ac heb ymhelaethu ar yr amcan nes i mi weled a gymer yr Esgob talentog y gorchwyl mewn Haw o wneud cyfrifiad yn ol y ddawn a rodded iddo,—da genyf gael y cyfle i alw sylw o'r newydd at y pwnc. Eleni dechreuwyd agor gwaith i ni, fel darllenwyr Cymreig, mewn cysylltiad &'r Undeb Darllen Gartref." Y mae yr Undeb hwnw wedi bod yn dra llwyddianus yn mhlith y Saeson, ac wedi bod yn foddion gras i lawer un o'r pechaduriaid hyny a elwir yn "ddarllenwyr achlysurolyr hyn o'i egluro yw, dynion yn tori dail llyfrau new- yddion ar brydnawn Sul. Yr hyn y mae yr Undeb wedi ei wneud yw rhoi bl&s darllen i rai o'r oferwyr hyn, heblaw dwyn rhai mwy cyd- wybodol i ddarllen yn fwy manwl a threfnus. Bellach, y mae cangen Gymreig i'r Undeb hwn. Yn ystod y gauaf hwn golygir darllen—i ddechreu—cyfrol o Oriau Ceiriog, Llyfr_ y Tri Aderyn, a Chaneuon Islwyn. Er mantais well i'r darllenwyr cyhoeddir bob mis attodiad Cym- raeg i gyhoeddiad Seisnig yr Undeb, yn cynwys nodiadau ar y llyfrau a'u hawdwyr. Yr wyf yn meddwl mai dyma'r cyfle oedd eisiau ar lawer o'n pobl ieuainc. Fel y dywedais dro yn ol, wrth gerdded llwybr cyfocbrog, y mae genym bellach arddangosfeydd digon llewyrchus o draddodi a gwrando darlithiau. Y mae ein Cymmrodorion wedi ac yn gwneud gwaith golygus yn hyn. Ond gwn y teimlai llawer fel fy hunan, nad oedd digon o ddifrifwch gweithio yn y sefydliadau hyn. Nid oes esgus mwy i neb ddweyd nad oes iddo bob rhwyddineb i ddyfod yn gyfarwydd yn llenyddiaeth ei wlad. Y mae Oriau Ceiriog, a Thri Aderyn Morgan Llwyd, a Chantuon Islwyn yn ddewis da i ddechreu. Yn y cyntaf ceir naturioldeb wedi troi yn ganu fel beb yn wybocl-Iliw dyddanus Taryniau Cymru, ac adlais ei hen alawon—a cherdd y bugail ar lethrau y Berwyn yn cyfarch y wawr ac yn llonyddu gyda'r nos. Yn yr ail ceir gobeithion ac ofnau diwygiwr cyn dydd y Diwygiad—a'i feddyliai cyfriniol yn llawn o ddyeithr swyn, fel un wedi bod mewn byd na welir mohono bob dydd. Islwyn, yntau wedi bod mewn byd lawn mor anngbynefin, ac yn chwilio am "dragwyddol heol" i'w awen anaraf, ryddfreiniol. Os bydd ein bechgyn a'n merched ieuainc wedi dyfod yn gyfarwydd a'r tri wyr hyn «rbyn i Mai nesaf roi gwrid ar ei flodau, bydd cenedl gyfan gymaint a hyny yn fwy cyfoethog, a gwladgarwch gymaint a hyny yn gallach a chryfach. Gobeithio y byddis yn foddion ar gwmniau bychain, os na cheir ond ychydig mewn manau i gymeryd at y gwaith. Dichon na fydd ond dau a thri, neu ddwy a thair, mewn ambell ardal. Peidied yr ychydig hyny a digaloni, a thori pen y gymdeithas am fod mor lleied ohoni. Y mae yn y byd ormod o ddiystyru rbif bysedd un llaw; tra mewn gwirionedd y cymdeitbasau bychain, hawdd eu rhifo, ydynt yn ami y mwyaf matiteisiol i ddadblygiad personol. Yn y lluaws wrth geisio peidio gwneud cam k neb, gwneir xsam â. phawb. Ond yn y ewmni bychan, prin, y mae pob un yn y golwg a phob un yn teimlo fod yn rhaid iddo lanw ei le. Feallai, ysywaeth, na fydd ond un darllenydd mewn llawer pentref neu ardal. Na ddigaloned hwnw chwaith. Bydd ef, a chydwybod dda, a phleser deall, yn dri chydymaith hapus i dde- chreu ac erbyn i Morgan Llwyd, ac Islwyn, a Cheiriog ymuno &'r cwmni, bydd yno haner dwsin go barchus. Diau mai i rywun unig felly y bydd yr attodiad Cymraeg, y soniais am dano uchod, yn fwyaf o les. Caiff esboniad ar eiriau annghyfarwydd, a brawddegau dyeithr, a drych- feddyliau estronol: ac os na fydd yr esboniad yn ei foddloni, bydd yn sicr o beri iddo ystyried, a, chwilio, a mynu rhyw oleuni drosto ei hunan. Hoffwn wybod, gyda Haw, a yw profiadau rhywrai craill yr un fath a'm profiad personol i. Sef yw byn Fod llawer mwy o ddarllen llyfrau Cymraeg yn y Gogledd nag yn y Debeudir, a mwy o ymhyfrydu mewn llenoriaeth Gymreig. Feallai mai fi sydd wedi damweinio yn ffortunus i fynu y Gogledd. Ond yn sicr-nid wyf yn rhy foddion cyffesu chwaith—yr wyf wedi cyfarfod a. llawer mwy ar gyfartaledd o fechgyn ieuainc yn y Gogledd yn gallu rhoi barnddeallus ar bynciau ein llenyddiaeth gartrefol, nag a gaf yma yn y Deheudir. Ar y llaw arall, credaf fod yma fwy o gydnubyddiaeth a llenoriori Seisnig. Os felly y mae, cymered bechgyn y Gogledd fantais ar y -fantais sydd ganddynt yn barod i fyned rhag- ddynt ac os yw hyny yn eisiau, i groesi'r ffin yn amlach. Ond am danom ni yma ;—wel, nid wyf fi yn myned oddicartref i ddarlithio fy nghymydogion, ar ddnll rhai o Gymry goleuedig yr oes hon. Os difrio, difrio gariref. Caf gyfle, yn awr ac eilwaith, i siarad wyneb yn wyneb a'r forodorion hyn. Ond am danoch chwi, blant y Gogledd, anaml yr wyf yn cael golwg ar y Wyddfa ac am hyny rhaid i mi ddweyd fy nghyfrinach wrUiych ar gyhoedl gwlad. Ewch i ddarllen, gymmrodorion ieuainc ac os am wybod rhagor yn nghylch y pa fodd, ys- grifenwch at y ProfF. J E. Lloyd, M.A., Aber- ystwyth. Yr eiddoch, yn llyfrbryfol, < Pwyll O Ddyfed.

[No title]

NODION 0 FANGOR.

O'R DDAEAR MAE POBPETH YN…

GLANAU'R MERSWY.

: o : NEWYDDION CYMREIG. j

FFESTINIOG A'R CYFFINIAU.

Advertising