Y Cymro

Y lilywodraeth a Budr-Elwa. Dydd Mawrth' cyfarfu y Pwyll- gor a benodwyd i chw-ilio i meiwn i achosion y drudaniaeth presen- nol. Yn e:i'dysfÍoŒaeth ef, dyweid- ai Mr. G. H. Roberts, Rheolwr v Bwyd, mai nid prinder yni gy- maint oedd yr achos. Un aëhot; mawr, meddai, yw fod oriau gweithio yn 11ai, a 11 ai yn cael ei gynhvrchu o myyddnu yn v wlad hon. Hefyd yr oedd gradd cvf- newid yn anffafri:ol i ni. Ein harfer yw cyfnewid nwydd am nwvdd yn y farchnad drnmor; ond vn awr nid oes gennym v nwyddau angenrheidiol, ac fedly rhaid taIu mewn dull arall. Nod- oddl fel einghraifft y bacwn, yr hwn sydd 3c. yn ddrutach oher- wydd yr achos a nodw7yd. Rhaid, meddai hefyd, oedd cosbi y rhai oeidd yn budrelwa, a'u hamddi- fadu o'u trwydded fasnachof. Wrth rodd'i' ei dystSolaeth yntau, ddydd Mercher, datganodd Syr Auckland Geddes, Llywydd .d Bwrdd' Masnach, fod y Llywodr- aeth wedi pendeirfynu rhoddi v drwg o fudreilwa i lawr. ac i'r pwrpas hwnnw y gosod id i fyny drwy yr holl wlad dribynlysoedd, pryd y gall pob person o brynwr a chwyn zanddo, ddod, a'r cyfryw i'r livs, ac v g-elwir y gwerthwr i gyfrif, ac os, y ceir ef yn euog o e!lwa yn annheg cospir ef i'r sw'm o rhwnjr J~.20 a neu car- charir ef. Dygwyd Mesur geir- brün: y Ty i1 roddi y cynllun hwn mewn grym ar unwaith. Rhodd- iodd Rheolwr y Bwyd hefyd Orchymyn allan fed rheolaeth 1 fod eto ar facwn, hams a lard, a'r tebyg yw y bydd yn rhaid rheoli lllawer o ntwyddau ereiill cyn nir.

Y Cyng-hreiriaid a Hyngari. Digwyddodd cyfneiwidiadau rhyfedd yn Hyngari yn ystod yr wythnos. Fel y gwyddis, bu av/enau'r Llywodraeth yn Hyn- gari am beth amser yn nwylaw Bela Kun, y Bolshefiad; ond fel canlyniad buddugoliaethau byddin Rwmania a thro ion ereill daeth dydd ei gwymp, a chaed Llywodr- aeth ddemocrataidd gyda Julius Piedl yn Llywydd armi. Ond tra y trefnai1 ef ei raglen, daeth gwrthryfd gan rai oedd yn fwv ffafriol i'r Cynghreiriaid, a chwympodd gweinyddiaeth Piedl. Yn ddiweddarach taflwyd ymaith y Llywodraeth Unedig a ffurfiwyd o weddillion Cabinet Piedl, a hys- bysir fod v Cynghreiiriaid wedi gosod yr awenau yn nwylaw yr Archdduc Joseph fel Llywodr- aethwr, a M. Friedrich fel Prif Weinidog. Diau y gwyddai v Cynghreiriaid beth a olygai hyn., ond ymddengys i; niyn rhyfedd eu bod trwy hyn yn gosod un o'r Hapsburg's mewn awdurdod, a g-wyr pawb eu hanes gorffènnol hwy. Beth fydd effaith hyn ar Rwsia ? ac a oedd hyn yn unol ag ymrwymiad y Cynghreiiriaid 1 bedio' ymyryd a materion poliiic- aidd' a gwladol yn y gwledvdd hyn ?

Teyrnged i'r Arwyr. Yr oedd tetmlad v wlad yn ddiau dn cael ei ddatgan g'an Mr. Lloyd George yn ei araith odido;1 o ddiolch i bawb gymeirodd ran i ddwyn y rhyfel i fuddugoliaeth, o'r milwr cvffrediin i fyny i'r swvddog, pennaf. Gweddus yd- oedd ei ddiolch hefyd i'w rag- flaeinydd, Mr. Asquith, a'r gwyr ddalient y pwysau yn v blynydd- oedd cyntaf. Ond mae'n debyg nad oes cymaint o unfrydedd gyda dlffi: ag sydd yn nheimlad y wlad <> ddiblch i Mr. Lloyd George ei hun, a haeddai yn llwyr yr an- rhydedd roddwyd arno drwy roddi iddoi yr fOrder of Merit.1 Rhoddir y symiiau mawr arferol i'r swvdd- og-ion milwrol, sef ioo,ooop. Haig a Reatty, a symiau llai i nifer eraill.

Y Prif Athro Roberts. Dydd Llun yr wythnos ddi- weddaf bu farw v Prif Athro 1. F. Roberts, M.A., Ll.D., Aber- ystwyth, ac o'? -o,lli Y "I genedl^ am un o'i meibion ffydd- lonaf. Gamvyd ef yn Aberdvfi, Gorffennaf 25, i860, ac aeth •Goleg AberysWyth pan oddeuta 15 mlwydd oed. Enillodd y llaw1- ryfau, n phenodwyd ef yn 1883 yr Athro Gro-eig yng Ngholeg v De, ac yn 1891 penodwyd ef yn Brtf Athro Coleg y Brifysgol, Aber- ystwyth, fel olynydd i:'r Prifathro Thomas Chadles Edwards, oedd ya symud i'r Bala. Oweithiodd yn ddiwvd a diistaw1 dros Gvmru yn v cylch addfsgol a chrefyddol. Efe yn bennaf ydoedd cychwynydd y Llyfrgell Gienedlaeithol, ac yr cTedd ar bob Cvnaor Addysg o bwys, Yn Fedvdd'iwr sdov. Anrhydedd- wyd ef gan ei en wad a Llvwydd- iaath Undeb Bedyddwyr Cymru. Yn v rhifvn nesaf o'r CVMRO ceir vso-rif Er Cof am y diweddar Brif Athro -an, un o'i gyfeillion pen- naf. •

Y COMISIWN, E I B W Y L L G () R A II. Clywais frawd nid anenwog yn gofyn yn ddiiweddar, Pwy sydd yn cyfansoddi y Comisiwn ? Pwy a'u dewisodd ?" Diau na ddarlien- odd lythyr godidog Llywydd Comisiwn y Gogledd, y Parch. T. Charles Williams, M.A., yr hwn a gyhoeddwyd hefyd yn bam- phledyn o Swyddfa y CVMRO. Yn y llythyr hw nnw gosodir anan pa, fodd yr arw'einiwyd y Gymdeith- asfa i apwyntio Comis'lwn,, a gos- od;r ger bron aelodau y Comisiwn ragleo o'r gwaith mawr a phwysig- y gellid 0 dan arweiniad yr Ysbryd ei gyflawni. Nid creu nefoedd newydd1 na daear newydd ydyw swydd y Comisiwn. Gwaith yr Ysbryd ydyw hynny. Nid creu cyfundfeb newydd chwaith ydyw e:i swydd. Yn hytrach ceisio para- toi "ffordd yr Arglwydd" ar Kyfer amserau' ac amgylchiadau new- ydd ydyw y bwriad. Y mae cyfansoddiad y ddau Gomiisiwn yr un, sef Swyddogion y Gy.md'e:tthasfa, deuddeg-ofrodyr dewlilsedig gan y (jyindeithasfa, a dau, tri nett bedwar o frodyr (yn ol nifer yr aelodau) dewisedig gan bob un o'r Cyfarfodydd Misol a'r Henaduriaethau. Rhaid oedd gosod rhyw derfyn. Diau fod yna lawer iawn o. w..ýr d'ewisol heblaw y rhai hyn.. Fel v mae pethv.f canfyddir fod y nai'H gomisiwn a'r Hall yn rhifo tua banner cant yr un Dosrenir y gwaith 1, chwech o is-bwyllgorau 1. Ein Hanes Cyfundebol a'n Hathrawiaethau. H v ffordd ia n t: ein pobl vnddynt. Cyn. Parch. H. Harris Hugh- es, B. A., B. D., Prin- ces Road. Parch. W. Davies, B.A., Caerd-vdd. II. Cyfund 'efn t r. Corfforiad y Gymanfa Gyff- redinol. 2. Cyfansoddiad y Cyfarfodydd Mi sol a'r Henaduriaethau. 3. Y Swyddogaeth. 4. Ein Perthynas ag- Enwadau eraill. Cvn. Parch. J. Glyn Davies, Caer. Parch'. W". D. Rw hn, Caerfyrddin. III. Y Weinidogaeth. I. Ymg-eiswvr am v Weinidbg- aeth. 2. Addysg vr Efrydwyr. 3. Y Fugeiliaeth (yn cvnnwvs d Sy'mud'iad Gweinidogion). 4. UnhadGofalaethau. S. Y Weinidogaetth wSabotholl. Cyn. Parch. Owen Thomas, Llanerchymedd. Athro David Williams, M.A., Abervstwvth. IV. AddoiMad a Chenhadaeith (at hyn vchwaner>a 'Gomisilwn v De ac Addysg- Grefyddol T. Y Gwasanaeth Sabothol. 2. Y Cyfarfodydd Wvthnosol. 3. Yr Y sg-ol Sul. 4. Llei a o'waith v ehwiorydd. 5. Yr Eglwys ac Teuenetid. Cvn, Parch. W. T. Ellis, B.A., B.D., Porth- madog. Parch. Lodwig Lewis., Abertawcl. V. Yr Ep-lwvs a Chwest-ivnau Cymdeithasol. Cyn. Parch. W. Wynn Dav- ies, Rhos. Parch. J. Roberts, M.A., Caeirdydd1. VL Trefn a Chynhaliaeth v Weinidogaeth. Cyn. Parch. John Owen. Parch. Thomas Bo wen, Caerdydd. Bydd yn. dda gan unrhyw un o'r cynhullwyr uchod dderbyn un- rhyw awgrym ar unrhyw un o'r dosraniadau uchod. Ac os collir ) copr hwn o'r CYMRO, ac os hofia gohebye'd enw cynhullydd, croesaw iddo- ddanfon ei lith i Ysgrifennydd y Comisiwn, at y Parch. E. O. Davies, B.Sc., Llan- dudno, yn y Gogledd, neu at v Parch. James D. Evans, Tyvica, Pontypridd, vn v De. Go.felir am anfon pob goheblaeth ymlaen L'w Ie priodol. ¡:¡:r:O;,D'1'

GOHEBIAETHAIJ. (Nid ydym yn ystyried ein hisnaiti v:, gjr-frifol un sYQiadtU in GolwbwvrN H,¡E NO N C'ONFORiMT ST MINIS TERS AND THE WAX OFFiCE, TO THE EDITOR OF THE CYMRO. Dear Sir,—I beg to accept the "chaUenge" of your correspondent in this week's issue of Y CYMRO, entitled. 'a "1914 Welshman," and to say that in Jane. 1915, I wrote to the War Office 'offening 111 v sendees' as Chap- lain in'any part of the army. I had a reply froOm Lord Kitrchener; de- clining my offer with thanks', giving as a reason that I was. not a Church of England Clergiyman. this letter is still in my possession. Though I hated! war as a 'hell-horn business,1 I nevertheless had' a tender place in my heart for suffering sold- iers. I told the Rev. W. E. l'rydderch in London at the Gymanfa Gyffredin- ol, as, a dear friend of, mine, that I inti iu!ed offering my 1 services to the army, and he very kindly entered -into sympathy, adding these words, "You are as, suitable as, ,anlyibody I know:" I am., dear Mr. Editor, another Welshman, E. MORGAN REES. 54, Darlington St.. AYolveirhampton. August 6, iigig.

COM ISlWX YR AiD'-D'REE'NU. AT OLYGYDD Y CYMRO. Annvv-y; 'y.r,-—G-wyr llawer o'ch darllemwyr fod un 0. Ts Hwyllgorau y Co-mi si wn uchod yn rhoddii. ysitvriaet-h arbeinnig i'r materion a, ganlyn :— T. -Rheolau derbyniad rhai i'r Weinidogaeth. 2. Addysig yr Efrydwyr, cyn a thra "■ yn, y Colegau Diwinydidol. 3. Y Fugeiliiaeitih (yn cynnwys sym- udiad giwle:i,nidOlgion), 4. Uniad gofailaethiau. oS. Y WTeinidogaeth Sabothol. Y mae llawer o. ysgrifennu wedi bod ar rai o'.r materion hyn;, vn fwyaf ar- bennig mewn ffordd 0 feirniadaeth ar bet-hau fel. y maent. Yr hyn sy'n bwysig yn awr yidiyw siorhau gwell- iaint, hvd y mae yn. bosibl. 1 Awdiir- dodirfi gan y Pwy1. Igor i wiaihock1 11 v!!i; ra oddiiwrth froSyr sy'n teimlo diddorrleb yn y materion hyn, yn cyf- lwvno aw!grymiadau allant foci o gyn- orthwy PwvUgiOlmn, Bydd pob awgrymiadau o fath vn .dra derbyn- i oil a: gofalaf eu dwyn i siylw y ,,(),r yn yr amser priodol. ,) Yr J eiddoch, &c., OWEN THOMAS, Yoicr. y Pwvllgor. Id an erch ymedd, Sir Fnal,

Cambrian IR-ilviravs. TRAIN SERVICES, July, Auigusf, and September. An Official Time Rook containing full particulars of the

NUMEROUS ADDITIONS AND ALTERATIONS IN THE TRAIN SERVICE, and giving particulars' of through con nections to the principal Centres on other Companies! Linesman be obtain ed at. the Stations and Bookstalls. PRICE, ONE PÐNNY. S. WILLIAMSON, General Manager. Oswestry,