Y Gwladgarwr

ADVIOK TO MOTHMLS.—Are you broken of your rest by a rick child, suffering with the pain of cutting teeth t Go at once to a Chemist, and get a bottle of MBH. wixswwls flboxHiHO STROP. It will relieve the poor nfltw im- r—. n ig perfectly harmless; it produces natural —1.» dMD. h«nBeving the child trom pain, and the little Serab awakM "aa bright as a buttoL^^hto beeajong *TR the^hild; If — the gams, «3Uy> pain, setttiraa the wind, Mndatea the bowels, aid, In the beet known remedy for dysentery and diarrhoea, whether arising from teething or cansea. BQ Mm to N* for MRS. WIN BLOW'S Soonmw an»», •?<» York and London," la on the outride wrapper. No mother he without tt.—Scdd by all medicine dealer* at 1*. Itf. P« bottle. London d^pflt, ifiS, Oxford Steeel

CAERGYNYDD A WÍL-ÕÎJi NANT. Mr. Gol.,—Caniatewch, os gwelwch yn dda, i mi i wneud sylw neu ddau ar ysgrif ddiweddaf Wil. Y mae wedi myned yn ddysgedig dros ben gyda'r pwysau. Peth hynod na buasai yn cyfaddef mai way y darfu iddo sillebu ei wey yn ei epistol cyntaf; ond y mae yn fwy na thebyg na wyddai, ac na wyr eto, fod un gwahaniaeth rhwng way, wey, a weigh, heb gael rhywun i'w ddysgu, er mor wybodus y mae yn ceisio ym- ddangos. Yn nghylch y pwysau, y peth sydd eisiau ei gael yw gair i osod allan hyn a hyn o bwysau, neu fesur neillduol, ac yn ol D. S. Evans, waegan neu weigh yw y goreu i osod allan yr hyn sydd mewn golwg genym ni. Mae ef yn dweyd fel hyn:—" Wey (o weigh), talbwys- pwys neu fesur neillduol." "A wey of corn— 40 pwysel o yd. A wey of cheese—o 2 i 3 chan pwys o gaws. A wey of butter-o 2 i 3 chan pwys o ymenyn. A wey o wool-182 pwys o wlan." Ac fel hyn y dywed Bailey:—"A wey -a measure of dry things, containing 5 chal- dron." Mae D. S. Evans yn dweyd am chaldi-on fel hyn:—"Colloriad, peiriad,-mesur glo yn cynwys 36 pwysel." Felly chwi a welwch, William, nad ydych yn gywir pan y dwedwch fod "wey yn cael ei ystyried yn fesur o ddeg tynell yn mhob man trwy'r wlad." Mae Bailey yn dweyd am weigh fel hyn:—"A weigh (of cheese or wool), 2561bs. A weigh (of corn), 40 bushels." Ond yr ydych chwi, William, yn dweyd fod weigh yn rhyw bwysau penodedig, megys 256 pwys." Os mai am weigh o gaws neu wlan y byddwch yn gofyn, 256 o bwysau a gewch; ond os mai am weigh o yd y byddwch yn gofyn, 40 pwysel o yd a gewch. Ond os byddwch am gael weigh o lo, chwi a gewch 10, 15, neu 20 tynell, yn ol fel y byddo pwysau neu faint y truck. Yr hyn mae y meistr a'r gweith- iwr yn ei ddeall wrth weigh yn y gymydogaeth hon yw 10 tynell, ac y mae 22 a 24 o ddrams- yn ol y byddo eu mains-yn myned i wneud y weigh i fyny. Mae Cefngorwydd yn gofyn 22 o ddrams, a Chaergynydd yn gofyn 24 o ddrams. Dichon fod drams Caergynydd yn llai eu maint, neu y glo yn ysgafnach; beth bynag, os oes cam yn bod, ar yr hen gaffer a'r hen weithwyr mai y bai, am na buasent yn mynu pethau yn iawn ar gychwyniad y gwaith. Nid oes yma fwy o drais a gormes, na chaethwasanaeth, na chynffona, na dynion mwy haiarnaidd a diegwyddor na phan oeddech chwi a'r hen gaffer yma. Mae yn ym- ddangos ei fod yn hawddach ac yn fwy cydnaws a'ch cymeriad, William, i haeru a cheisio par- dduo cymeriadau na chyfaddef eich camsyniadau a dweyd y gwir. Yr ydym yn gweled pen y gath wedi dyfod allan o'r cwd. Ymadawiad yr hen gaffer sydd yn blino y gwr, ac nid cymaint yn nghylch y pwysau a.'r mesurau, na'r trais a'r gormes, ond dysgwyl y bydd galw am yr hen gaffer ac yntau yn ol i wneud trefn ar bethau. Gwyddom fod cymeriad yr hen gaffer yn an- rhydeddus ac yn barchus yn ngolwg pawb yn y cylchoedd hyn, ac yn ddigon uwchlaw i chwi na minau allu gwneud na drwg na da iddo; gan hyny byddai yn well i chwi i beidio a'i lusgo i mewn i'r drafodaeth hon mwy. Ond fe fu ef yn dechreu ei fyd fel gaffer, ac fe gafodd lawer o wrthwynebiadau gan elynion eiddigeddus, tebyg i fel yr ydych chwi yn ymddwyn tuag at y dyn ieuanc sydd yn ei Ie. Ond fe gadwodd ef ei gy- meriad yn anrhydeddus, a llwyddiant iddo i'w gadw hyd ei fedd. Ac y mae y gaffer ieuanc sydd yn ei le yma yn debyg iawn o gadw ei gy- meriad allwyddo hefyd, o ran dim drwg a ellwch ehwi, Wil, ei wneud iddo trwy eich baldordd gwenwynig. Gellwch fod yn dawel eich medd- wl, William, o ran y drafferth a gymerneb i gael gafael ynoch, na'r diolch a rydd neb am gael eich gweled chwaith.—Yr eiddoch, Medi 15, 1871. LOWR.

Y NADOLIG YN AGOSHAU. Mr. Gol.Y mae ein blynyddau yn cael eu rhifo, yr hyn sydd yn dangosein bod yn tynu tua'r terfyn, ac y mae y GWLADGARWR yn newydd- iadur sydd yn hysbysu hyny. Canfyddwn mewn gwahanol fanau fod gwyliau yn cael eu cadw, yn enwedig y Nadolig. Y mae cyflymder amser yn cael ei ddirwyn, ac megys ddoe oedd Nadolig, ond eto dyma un arall ar bwys. Y mae pob peth yn dangos fod pwysigrwydd mewn amser, canys y mae miloedd lawer o bethau wedi eu gwneud mewn amser; ond allan o amser nid oes gweithio. Gan hyny, bydded i bawb wneud yr hyn a allo o ddaioni yn ei dymhor. Y mae, fel arferol, Eisteddfod yn cael ei chynal yn nghapel y Rhôs, Mountain Ash, y Nadolig nesaf. Y mae gwir ganmoliaeth yn deilwng i'r pwyllgor llafurus hwn am yr ymdrech dewr o blaid yr hyn a ystyriwn ni yn wir les i'r genedl, sef llen- yddiaeth. Y mae yr Eisteddfod hon wedi gwneud lies mawr, ac hefyd y mae y pwyllgor wedi argraffu llyfrau da a thraethodau campus, pa rai sydd yn sicr o fod yn lies i'r genedl. Dywed un beirniad, "Dyma draethawd sydd yn fwy o werth, neu yn gyflawn dal am gynal yr Eisteddfod hon." Beirniad arall, gan fod y fath gyflawnder o gynyrchion wedi dyfod i mewn. a'r rhai hyny oil yn gampus, a ddywed, Y maeyr oil yn ddigon i beri i angel wylo a chythraul i chwerthin." A chan fod nwyddau da wedi arfer dyfod i mewn i farchnad Mountain Ash ar y Nadolig, nac anghofiwch eleni eto, a chwithau y corau byddwch, fel arfer, up to the mark. PANTYFLASH.

BBXAKFAST—EPPS'S COOOA.—GRATEFUL AND COKFOR- By a thorough knowledge of the natural law, which govern the operations of digestion and nntrition, and by a careful application of the be properties of well- selected cocoa, Mr, Epps has provided our breakfast tables with a uellcately flavoured beverage which may save us many heavy doctors' bills "—Civil Service (huette. Made simply with boiling water or milk. Each packet is labelled—JAMBA Epps & Co., Homoeopathic Chemists, London. Also, makers of Epps's Cacaoine, a very thin evening beverage,

EISTEDDFODAETH. Gellir yn ddigon priodol alw yr oes honyn oes yr eisteddfodau. O'r braidd yr a wyth- nos heibio na bydd rhai o'r gwyliau hyn yn cael eu cynal mewn rhyw barth o Gymru. Dadleua rhai nad oes llawer o ddaioni yn deillio oddiwrthynt o herwydd fod llawer iawn o rwgnach a thuchan ar ol pob cystadleu- aeth. Barna eraill fod yr effeithiau daionus a gvnyrchir drwyddynt yn gorbwyso y drwg. Tybia eraill na ddylid £ rwgnacK pah fyddo y cystadleuyyr yn gwybod cjp cystadlu pwy yw y beirniad i fod; ond eto os caniaiteir nad oes hawl gan y cystadlevwr i rwgnach neu i alw ei feirniad i gyfrif, rhoddir maes agored i feimiaid anonest i wneud a fynont. Pe buasid yn dadlehu ychwaneg o'r twyll a wnaed a'r anfarwol D. Wyn o Eifion yn oes y bardd, atebasai hyny well dyben na gwneuthur hyny wedi i'r bardd gael ei ysbeilio o'i wobrwyon a'i gysuron hefyd. Y mae pawb yn cyfaddef yn awr iddo gael yr anghyfiawnder mwyaf oddiar law ei feirniad twyllodrus. Bernir yn bresenol fodllawer iawn o debygolrwydd rhwng beirniadaeth Towyn a hono yn Ninbych, lie y rhoddwyd gwobr Bardd Eifion i'r Dryw. Ymddangos- odd Beddargraff J. D. Jones ac englyn i'r "Angor" gydag hanes yr eisteddfod, ac allan o bymtheg-ar-hugain ar y blaenaf, dyma y goreu meddai y beirniad Dued yw lloches He dodwyd llwchyn Un a roes deilwng wersi i'w dilyn Traetha ein eymoedd tra thon ac emyn Ei odidawgrwydd, ond gyda deigryn, Maent beunydd o herwydd hyn-yn ddrylliog, A grudd hiraethog am gerddor Ruthyn. Y mae yn anhawdd credu nad allesid cael yn y pentwr un a llai i'w ddweyd yn ei erbyn na'r uchod. Dengys y linell flaenaf ddiffyg chwaith yn y gair "llwchyn;" "iaith y werinos anllythrenog" ydyw llwchyn. Dy- wedir yn yr ail linell fod Mr. Jones wedi rhoi "gwersi i'w dilyn," ond ni ddywedir mewn pa beth. Gallent fod mewn Duwin- yddiaeth, Daeareg, Seryddiaeth, neu Fferyll- iaeth, o ran dim a fynegir yma. Dylasid mynegu neu awgrymu i ba gyfeiriad yr elai ei wersi. Yn ol fel y deallir cystrawen yr iaith yn gyffredin, ymddengys gwall ieith- yddol yn y drydedd linell v "Traetha ein cymoedd tra t6n ac emyn" buasai Cymro diledryw yn ei ddweyd. Bernir mai hyny a ddywedasai yr awdwr oni buasai fod y gynghanedd yn gofyn am ffordd arall arno. Yn y pumed llinell ceir yr hen daraw- iad "o herwydd hyn," ac os dylid gochel hen darawiad yn rhywle, dylid ei ochel ar gareg bedd. Y mae son am gynwedd drylliog yn ymadrodd rhyfedd, a rhaid mai cymoedd yw y blaenair yn yr amgylchiad yma. Ym- ddengys nad yw "grudd hiraethog" yn unol a deddfau yr iaith. Y mae y terfyniad yn anmhriodol. Bernir y gallasai beirniaid Towyn gael toddaid mwy darluniadol a chywirach ei iaith na'r un gwobrwyedig pe buasai ganddynt farn gywir i'w ganfod. Yr oedd amryw yn dadleu cyn yr eisteddfod nad allasai y pwyllgor ddewis beirniaid mwy anghydnaws a thestynau fel Y Fynwent" a'r Beddargraff, &c., na Ceiriog a Mynyddog. Pe cawsid un o honynt gydag un o'r hen ysgol, buasai hyny yn dangos gwell chwaeth o lawer, a rhoddasai gwell mantais i bob dosbarth o feirdd yn y gystadleuaeth. Onid ellid cael gwell cynllun na'r un presenol i ethol rhai i eistedd yn y gadair feirniado11 Paham na cheid beirniad o'r De weithiau i eisteddfod y Gogledd ? Y mae gwahaniaeth dirfawr rhwng priod-ddull (idiom) yr iaith yn y De i'r hyn ydyw yn y Gogledd; ac y mae hyny yn milwrio yn fynych yn erbyn ymgeisydd pryd na ddylai. Ond pe dewisid dau feirniad, un o'r De a'r llall o'r Gogledd, dangosai pwyllgorau drwy hyny eu bod yn cynyg am roi chwareuteg i feirdd yn y gys- tadleuaeth, a'u bod yn ddidwyll yn eu ham- canion o leiaf, fe dorid drws y culni un- ochrog a ddangosir yn bresenol. Hefyd, nid bob amser yr ystyrir yr un peth yn farddonol yn y De a'r Gogledd. Bydd ambell ddarn yn fyw o farddoniaeth os edrychir arno wrth y pegwm deheuol, ond os gyrir y darn i fyny dipyn tua'r pegwn arall, bydd wedi mar- weiddio a myned yn ddiwres. Cymered pwyllgorau y pethau uchod at eu hystyriaeth, yn neillduol felly lie byddo testyn cadair. GWILYM ELIAN.

Meddyginiaeth i anwyd a Pheswch trwy Wafers Pul- ononic Dr. Zocottt -Mr. Giles, Ysgolfeistr y Fyddin, Shornoliffe, a yegrifena Taoh. 16, 1869 Wedi bod am filynyddo< dd yn dyoddef oherwydd chest wan, trwy yr hynyroeddwn yn hynod o agored i anwyd a pheswch, dyrounwyf ddwyn fy nhystiolaeth i effeithiolrwycld Wa- fers Dr. Looook, y rhai yr ydwyf wedi eu defnyddio gyda llwyddiant mawr, a'r rhai yn ddieithriad a'm rhyrtdhant oddiwrth y pesweh mwyaf annyoddefol. (Arwyddwyd,) B. Giles.' Rhydd y Wafers hyn ryddhad uniongyrohol oddiwrth Asthma, Darfodedigaeth, Feawth, Anwyd, ac anhwylderan y gwddf a'r vsgyfaint. Y mae iddynt flas dvmunol. lB. lo. y blychaid. Ar werth gan bob drug- giBt.

RHUMNI.—Nos Lun, Hydref y laf, cynal- iwyd cyfarfod yn Twyncarno ar ymadawiad Mr. W. Tafonydd Evans. Er na fu yn Rhumni ond ychydig fisoedd, eto y mae wedi enill serch ac edmygedd y gymydogaeth yn gyffredinol. a hyny trwy ei dalent a'i ostyngeiddrwydd diffuant. Siaradwyd ar yr achlysur gan y brodyr canlyn- ol:—Mri. D. Brynlwyn Davies, John Watkins, (loan Gwent); J. Davies, Brynhyfryd; T. Pro- bert, Brynhyfryd; John Davies, (Osian Gwent); W. Jones, Seion; John Evans, (Ieuan ab Dewi), ac ereill. Dyddiau Mawrth, Mercher, a'r Iau canlynol, cynaliwyd cymanfa gan y Methodist- iaid yn Twyncarno. Cafwyd pregethau rhagor- ol, ac arwyddion amlwg fod lies mawr wedi ei wneud i'r ardal yn gyffredinol. Y mae y brodyr yn Rhumni yn teilyngu canmoliaeth uchel am y caredigrwydd a ddangoswyd gan- ddynt i ddyeithriaid, a byddai yn briodol iawn i frodyr mewn manau ereill eu hefelychu. Y mae yn dda iawn genyf ddeall fod trigolion Rhumni yn dechreu agor eu llygaid mewn cy- sylltiad a chael neuadd. Gresyn eu bod wedi oedi cyhyd, ac wedi cario cymaint o'u harian i fanau ereill. Nid oes dim anhawsder ar y ffordd ond i bawb fod yn unol ac ymdrechol. Yn awr, fechgyn, am df anrhydeddus yn Rhumni, fel y gellir cynal cyfarfodydd teilwng fel manau ereill. Gadewch ddadleuon y Bwrdd Y sgol a'r darllen- iadau dichwaeth sydd-genych mewn cysylltiad a hwy, ac adeiledir neuadd ddirwestol hardd, yr hyn fydd yn slnrhydedd mawr i chwi.—YM- "WBLYDD. > PENNSYLVANIA. — Dcmwain. — Cymerodd damwain alarus le yma ar y 5ed cyfisol, drwy i up o'r enw Jonathan J ones, 29 mlwyddiodd, Cyfarfod a'i ddiwedd yn sydyn tra wrth; ei waith yn yr Hyde Park Shaft. Cymerodd hyn le drwy iddp fyned yn ol i'r breast yn rhy fuan ar ol tanio y twlI, gan dybied fod y twll wedi methu ond erbyn ei fod o fewn ychydig latheni i'r face, taniodd y twll, a daeth cyfran o'r glo yn erbyn y trancedig nes ei ladd yn y fan, gan wirio yr ymadrodd < hwnw i ninau y byw, "yn nghanolein bywyd yr ydym yn angeu." Dydd Iau canlynol, hebryngwyd ei weddillion marwol i dy ei hir gartref yn y lie hwn, gan dorf luosog o gyf- eillion. Gweinyddwyd yn y gladdedigaeth gan y Parch. D. W. Morris, (B.) Ymfudodd y trancedig i'r wlad hon o Mountain Ash, D. C., tua dwy flynedd a haner yn ol. Gad- awodd wraig a dau o blant bychain i alaru a theimlo eu colled ar ol priod a thad caru- aidd a gofalus, yn nghyda rhieni oedranus, a lluaws o berthynasau a chyfeillion i deimlo chwerwedd y brofedigaeth. Bydded i'r hwn sydd yn briod i'r weddw, ac yn dad i'r amddifaid ofalu am ei deulu galarus, a'r hwn a fedr droi "Holl chwerwon ddyfroedd Mara Yn win i blant Jehofah" fyddo yn amddiffynfa i'w rieni galarus yn eu henaint.—J. T. D. CAERPHILLY.—Mae'n arferiad gan Anni- bynwyr y lie hwn i gynal eu cyfarfod blynyddol tua diwedd Medi neu ddechreu Hydref. Nos Lun a dydd Mawrth, y 25ain a'r 26ain o Fedi, oedd yr amser cymeradwy yn eu golwg eleni. Pregethwyd yn y pedwar cyfarfod gan y Parchn. J. Farr, Caerdydd; H. Oliver, B.A., Caerdydd; E. Hughes, Penmain; a J. Mathews, Castell- nedd. Darllenwyd ac anerchwyd gorsedd gras gan y Parchn. R. Rowlands (B.), Tonyfelin; B. Davies, Glandwr; a T. L. Jones, Machen. Mae crefyddwyr Caerphilly yn hoffi cael efengyl bur a llawn o Grist, ac y maent hefyd yn hoffi clywed ei thraddodi gyda gwres. Cawsant y ddau beth uchod yn helaeth yn y cyfarfod hwn, a hawdd oedd deall ar eu dull yn gwrando eu bod yn gyfarwydd a phethau o'r fath yn y weinidogaeth feunyddiol. Yn wir yr oedd y pregethu a'r gwrando yn dda dros ben. Casgl- wyd F,64 lis. 4c. Yr oedd yn lion genym weled Mr. Richards yn edrych mor dda a chalonog. Hyderaf y ca achos llawenhau wrth weled ffrwyth toreithiog i'r pregethau grymus a'r gweddiau taerion yn y cyfarfod blynyddol hwn. —Gwrandawr.

T\R. HUNTER'S Special Lectures to Young U Men, on HEALTH, ITS RESTOR- ATION, AND HAPPY MARRIAGES,—When to marry, with advice to those who contemplate marriage, pointing out certain impediments which render married life unhappy, and directions for their speedy removal. Should be read by all who value health, strength, and man- hood, and wish to attain a happf old age —Post free on receipt of two stamps.-Address, Secretary, Institute of unatomy, Birmingham.

MR. BRUCE A DEVONPORT.—Cafodd y sylwadau a wnaeth Mr. Bruce ar gymeriad foesol Devonport eu hystyried y dydd o'r blaen gan gynghor trefol y cyfry^ fwrdeis- dref, a phasiwyd penderfyniad unfrydol yn gwrthdystio yn erbyn gwirionedd y cyfryw, ac yn gofyn i'r Ysgrifenydd Cartrefol am roddi i fyny yr awdurdod ar ba un y darost- yngodd efe y dref. Boreu dydd Sadwrn diweddaf, bu farw Syr John Burgoyne, (yr hwn oedd yn Faes Lywydd), yn 90 mlwydd oed. Ei fab hynaf ef—Cadben Hugh Talbot Burgoyne—oedd llywydd y llong anffodus y Captain, yr hon a gollwyd ar dueddau Cape Finisterre ar y 7fed o Tachwedd diweddaf, a bernir mai effaith yr ergyd hwnw a fu yn achos marwol- aeth y tad yn awr. Dyna dro efo dau gi y dydd o'r blaen. Fel yr oeddynt yn ymladd a'u gilydd yn ymyl pwll-llif, syrthiasant i mewn ac yn anffod- us torwyd un o'r ewn trwy ei haner gan y llif, pryd y rhedodd y rhan ol o hono ymaith mor gyflymed ag y gallai y ddwy goes ei gario, tra yr ymladdodd y rhan blaen a'r gelyn, a threchodd ef hefyd. Y mae Iarll Dunraven wedi marw yn y 60fed flwyddyn o'i oedran. Eisteddodd ei arglwyddiaeth fel un o aelodau seneddol y sir hon o 1837 hyd 1851. Y mae yn cael ei ganlyn gan ei fab, Windham Thomas, (Ar- glwydd Adare), yr hwn a anwyd yn Chwefror, 1841. Tori ydoedd o ran ei egwyddorion politicaidd. MARCHNAD YR YD.—Y mae si wedi cael ei daenu gan rai o'n masnachwyr fod defnydd ein bara yn codi yn ei bris ond oddiwrth farchnad Llundain, am ddyddLlun diweddaf, yr ydym yn cael mai dyfod yn rhatach y mae, ac nad oes yn bresenol unrhyw arwydd i god- iad gymeryd lie. Dydd Mawrth diweddaf, darfu i'r porters perthynol i orsaf Bolton, ar Reilffordd Man- chester a Yorkshire, ofyn am 2s. o godiad yn eu cyflogau. Cynygiodd y cwmni Is. yc wythnos, ond gomeddodd y dynion gymeryd y cyfryw, a gadawsant eu gwaith. Y mae ynadon L'erpwl wedi penderfynu eangu carchar y fwrdeisdref, yr hwn sydd wedi myned yn rhy fychan i gynwys y nifec dirfawr o bersonau (y rhan fwyaf o honynt yn fenywod) sydd yn cael eu carcharu am feddwdod. Yr wythnos ddiweddaf bu farw dyn o'r enw William Smith, yn Nhylotty Bethnal Green, yn 103 mlwydd oed. Aeth i mewn pan nad oedd ond yn 27 oed, ac y mae wedi bod yno byth er hyny. Cymerodd tan mawr le yn Chicago dinystr- wyd nifer mawr o dai, a chollwyd rhai bywydau.

Da Looocirt WAFKBS *OB COTOHB, COLDS, AND AOTUI* KBBS —letter received from the Rev G. Warne, 36, SprirtDeld-plaee, Leeds:" Whenever in times of boaree- SprirtDeld-plaee, Leeds:" Whenever in times of boaree- nees. arising from cold or of public mkte I haw taken Da Looocx a WxrMis, I have invar&bly found relief." Da LOOOCK'S WUM give in»t«4t ielief to •Mhiuk, eenaoBipttbn* V& alj duei^rn of the breath and lungs, To sbgen pad public speakers they am Invaluable tor olearlng and Bttenffeenlttg voioe, a«d have a pleasant tastc< Piiot '10. P" MX. Bow by all Chemists.