Gwyliedydd Newydd

Peldlwcli cymeryd Anwyd, CYMERWCiHI BOVRIL.

Y Gras o Haelioni Crefyddol. Nid oes angen am lygad gweled ydd i ganfod lnaiun o ddiffygion amlwg, a chynhyddol bywyd eg- hvysig y dyddiau diweddaf hyn yw fod y Gras o Haelioni Crefyddol yn prysur ddirywio. Nid ydys heb ar- wyddion daroganus fod Yspryd Cyfrannu ar enciliad o'r eglwysi. Dichon mai un o'r rhesymau sydd yn cyfrif am hynny yw, yr anghofir yn rhy fynych gan y sawl v perthyn iddynt, mai Dawn o Ras yw haelioni crefyddol, yn gymaint felly, yn wir, ag unrhyw ras arall o fewn cylch y rhinweddau Cristion- ogol Fel policy yn unig, ac nid fel Gras, yr edn/chir, yn rhy ami ar gyfrannu gan nifer luosog o bro- ffeswyr crefydd lesu Grist. Ni ddy- lai hyn fod. Na feddylier, serch hynny, yr ys- tvrlwn y rhaid i law haelioni cref- yddol estyn ei chyfraniadau yn ddiystyr, ac fod ei pherchennog i wasgaru ei roddion yn ddiamcan, gyda mwgwd dros ei lygaid. Nac, vchwaith, fod unrhyw rinwedd ar- bennig m.ewn pa rodd bynnag a ewyllysir ei hoffrymu dan ddylan- wad cyffro a nwyd. Na. Credwn yn hytrach fod rheol yn ofynnol yn hyn o beth fel ym mhob gwasan- aeth arall, os yw i fod yn deilwng ac effeithiol. A. phan yr ydys yn ymwybodol o ymchwydd llaw haelioni yn y fynwes, fel egwyddor fywiol. gynnes o Ras, y peth tebycaf yw y bydd i berchennog y ddawn nefol ffurfio policy goleued- ig o gyfrannu yn deilwng, er cario yspryd y gras mewnol hwn allan i ymarferiad cyson, a rheolaidd, tuag at hyrwyddiant gwaith yr Arglwydd ym mhob cylch y gall ddyfalu y bydd ei gymorth yn gyfarnserol. Ymhellach, y mae hyn yn gyson a'r Ysgrythur a dyst- ia mai yr hael a ddychymyg (ddyfeisia) haelioni." Pwnc bywyd yr haelfrydig yw cynllunio rhyd- welyau newyddion a trosglwyddo dyfroedd bywiol ei rasusau elusenn- ol, a chyfraniadol. A phe y dig- wyddai' nas gall heb rwystr, gario allan ei amcan ym mhresenoldeb y llaw aswy," efe a ddychymyga, ond odid, ffordd i fwrw ymaith yr hoenyn hwnnw oddiar ei fedr, gan weithredu ohono yn unol a moes- ddysg yr hen fardd Wkittier, trwy Doing Good by stealth." Pe y gofynnid inni a ydym yn barnu fod haelfrydedd yr eglwys, yn yr oes hon yn gymesurol a'i braint a'i gallu ? Atebem yn ddibetrus— nac ydyw Nid anghofiwn y ceir engreifftiau ardderchog o haelioni yn y dyddiau presenol; teilwng o'i gymharu ag unrhyw gyfnod yn hanes yr eglwys—ond y maent yn llawer rhy anaml. Y ffaith resynus yw, y ceir cyfartaledd tra uchel o brofieswyr crefydd y Crist Hael- frydig, nad ydynt erioed wedi dysgu cyfrannu y degwm o'r hyn a ddylent, Ceir miloedd yn ein heg- lwysi, i'r rhai y mae cyfrannu yn gelf golledig, yr hyn a ddengys yn eglur eudeb eu proffes, ac eidd- ilwch eu crefydd. Diogel yw nas cofiant eu bod trwy y fath esgeul- ustra cywilyddus yn troi gras Duw i drythyllwch hunangarol. A'u bv sedd halogedig eu hunain a ys- gnfenant "nod y bvvystfil," ar eu talcenau. "Rheol yr hen oruchwyliaeth, cyn a chwedi dyddiau Moses, ydoedd eyfranu. y degwm o'r cvllid tuag at gynhaliaeth crefydd. Ond dichon > myn rhywun, gan ein bod yr awr- hon yn ddeiliaid "Testament gwell, fod y rheol a nodwy d yn ddirym, a hualau y ddyledswydd o gyfrannu yn llacach. Addefwn ein bod yn byw dan Destament gwell." Ond nid YvíV y Testament N ewydd yn lliniaru dim ar yr hen osodiad. Ni ddaethumi dorri ond igyflawni, ydoedd datganiad clir Deddfroddwr yr Oruchwyliaeth Newydd. Pwysleisio, ac angerddoli yr hen osodiad a wna y Testament N'ewydd, yn hytrach na'i liniaru. Datganiad croew yr Arglwydd lesu yw,—"eiddo Duw i Dduw, yn ogystal ag eiddo Cesar i Cesar. Ac er y gweithiai yr Ap- ostol Paul a'i ddwylaw ei hun, er cyfarfod a rheidiau, pan angen yn galwam hyny, a chyfraniadau y tlodion yn rhy brin i gyfarfod a'r hawliau, eto, dysgeidiaeth ddi- anrwys 3rr Apostol fel ei Athraw, yw, "y dydd cyntaf o'r wythnos, pob un ohonoch rhodded heibio yn ei ymyl gan drysori fel y llwyddodd Duw ef." Y mae y fath reol yn gondemniad noethlym ar y dognau llymrig ac annheilwng a fwrrir i'r drysorfa gan y miloedd diystyr, er cario ymlaen waith yr Arglwydd, "yr Hwn a'u prynodd, yn en wed- ig pan yr adgofir y gwastreffir mewn wythnos yn fynych, ar foeth- au cliles ac andwyol, ac ar falchder bywyd, fwy o lawer nag a gyf- rennir at achos y Brenin Mawr mewn ystod blwyddyn gyfan! Y ffaith ofidus yw, mai v rheol gyda degau o aelodau eglwysig yw,— ymddangos ger bron yr Arglwydd gyda lloffion malledig, grawnsoeg- lyd, ac olew annystylliedig. Rhy ami, ysywaeth, y nesant at 2?vntedd Ty yr Arglwydd gydag anifeiliaid cloH. ac hyd yn oed ysgribliaid anan 0 naenHrwyth y maes, y winllan, a'r gorlan y dylem off- ? ryulu. Pawb i ddwyn ganddo I offrwm glan cyfangwbl,—yn ol fel y llwyddodd Duw ef. Nid yw Duw yn gofyn mwy na hyn, ac nid oes gan Ei addolydd hawl i gynyg dim amgen. Dadleu yr yclym y dylai aelodau ein heglwysi gyfrannu yn deilwng. Cyfrannu yn ol cydwybod oleued- ig. Cyfrannu yn ol hawliau y Goruckaf. Goruchwylwyr Gras Duw' ydym yn hyn o fater. Ei eiddo Ef yw yr oil a feddwn. Cyn- ysgaeth y perchennog i'w oruch- wyliwr yw y cyfan, er marchnata ohono yn ddoeth a manteisiol, hyd oni ddelo Efe i geisio cyfrif o'r oruchmyliaeth. Ac y mae yr hwn a gamddefnyddia eiddo ei Ar- glwydd, neu a'i dedy mewn napcyn, neu hyd yn oed yn y Bank of England, er hunan-les, yn euog o dwyll-wasanaeth, ac anghyfiawn- der. A thrwy y fath ymddygiad, gw37stla i ffwrdd am byth ei hawl i ymddiriedaeth. Dim ond un lie sydd gan yr Arglwydd ar gyfer y gwas drwg a diog' Ac yno y bydd wylofain a rhincian daneddT Ni fynnem derfynnu hyn o ysgrif heb ddatgan y cofiwn fod ereill,—" eth- oledig rai yr eglwysi, a gyfyng- ant arnynt eu hunain er gallu ohonynt offrymu yn deilwng i'r Arglwydd. Nid lloi y gwefusau yn unig a fyn y rhai'n eu hoffrymu, ond blaenffrwyth yr oil a feddant. Gwell ganddynt gyfyngu ar yr o el wyd er cael lie i'r arch, ac am hynny y mae Insurance Policy ty Obeded- orn yn eiddynt, ac i'w hiliogaeth. Hyd nes y daw hen, canol oed ac ieuanc, y ddeuryw fel ei gilydd, i sylweddoli y luxury sydd mewn ar- fer aberthu yn deilwng, er mwyn Ei Enw Ef nis gellir disgwyl y llwyddiant dyladwy ar waith yr Arglwydd, na bywyd o'r iawn ryw yn yr eglwys. Y meflau a nodwyd eisoes, sydd yn anharddwch ar ei gwisg yn ngolwg y byd, ac yn un o'r rhwystrau, credaf i r Ysbryd, Glan a Haelionus, drigo ynddi fel Gallu Achubol.

Cyfiawnder a I DdyrcMafa Genedl. .JL?<M. y i. ?'I.E.€s.?.?. Nid yw yr Araeth Frenhinol wedi ei darllen pan yr ydym yn ysgrifenu hyn o erthygl; ac ofer i ni yw treio dyfalu beth fvdd ynddi. Gobeithio y ceir ynddi raglen deil- wng o'r blaid sydd unwaith eto mewn awdurdod—plaid rhydclid a ehynydd. Diameu y car blaid rwys- trau lawer i ddwyn oddiamgylch y Diwygiadau Cymdeithasal mae ar ein gwlad angen am danynt, megis y cawsant yn y Senedd o'r blaen. Byddwn yn ofni iddynt wrando gormod ar ysgrechian anynol eu gwrthwynebwyr y tro diweddaf. Gwnaeth y Toriaid yn y Senedd o'r blaen eu gorau i wasgar dych- ryn drwy y wlad. Gwaeddent a llef uchel fod ein llynges a n bydd- inyn hollol anghymwysi'namddiff- yn, ac fod y Germaniaid yn awydd- us i ymosod arnom y cyfleustra cyntaf. Ac i'n meddwl ni gwran- dawodd y Rhyddfrvdwyr ormod arnynt. Gwariwyd miliwnau o bunnoedd yn ddigon dibwrpas mae lie i ofni. Paham y rhaid i ni ed- rych yn amheus ar ein cymydogion cenedlaethol, a chyfrif estroniaid yn elynion ? Y gwir yw, nid oedd y cri hwn gan y Toriaid, ond rhyw- beth i dynu sylw y Rhyddfrydwyr oddiwrth angen C37mdeithasol y wlad. Caed prawf ymarferol o hyny oblegid pan welsant fod yn rhaid iddynt hwy talu eu cyfran o gostau y Dreadnoughts hwy waeddent a lief uwch fod hyny yn anonestrwydd ac yn ysbeiliad.— "0 genhedlaeth gwiberod." Gwnant unrhyw beth er rhoddi attalfa ar ffordd mesurau diwyg- iadol. Sonir am oleuni gwybodaeth ein hoes ac eto, y fath anwybodaeth sydd yn bod, yn enwedig yn mhlith mawrion y tir. Dywedai Wesley rywbryd fod mawrion y wlad yn fwy anwybodus, ac an- foesol na'r dosbarth gweithiol. Pa fodd, pe yn fyw yn ein mysg heddyw y buasai yn barnu ? Prin y buasai gwr a garai ddyrchafiad ac achubiaeth gwerin ei wlad mor angerddol ag efe yn gallu bod yn ddistaw. Cyfododd efe ei lef yn groch yn erbyn y gaethfasnach, yn erbyn y fasnach mewn diodydd meddwol, ac yn erbyn y rhaib am gyfoeth. Pe buasai ei ddilynwyr yn meddu ar raddau helaethach o'i ysbryd buasai gwedd wahanol ar werin Lloegr heddyw. Nid efengyl gul, gyfyng a bregethai efe, ond efengyl oedd yn dyrchafu ac yn achub yr holl ddyn. Byddwn beunydd yn ymffrostio yn mawredd y Deyrnas y perthyn- wn iddi ac nid yw hyny yn beth o'i le yn awr a phryd arall. Gall ein hadgofio o'r safle a feddwn yn mysg llywodraethau y byd fod yn gynorthwy i ni ymdeimlo a'n cyf- rifoldeb. Ond yr aflwydd yw fod llawer yn son am ein mawredd cenedlaethol heb wneyd nemawr o ymchwiliad i'r hyn a gyfrif am ein mawredd. Myn Ilawer fod ein mawredd yn dibynu ar ein byddin, a'n llynges, ein cyfoeth a gwych- der ein palasau ond camgymeriad dybryd yw hyny. Yr hyn ddyrch- afodd ein gwlad ydoedd rhagor iaeth cymeriad y preswylwyr. Dyna hefyd a geidw ein gwlad ar ei safle uchel. Gwir mai itbobl sydd yn gwneyd mwyaf o swn sydd yn enill mwyaf o sylwr; ond y tawel a'r distaw yn fynych sydd yn gwneyd fwyaf o wir wasanaeth. Nid y cadfridog arweiniodd y fyddin i fuddugol- iaeth ond y gwladweinydd gadw- odd y llywodraeth o ryfel, ac a ar- weiniodd y bobl i lwybrau gwirion- edd, uniondeb a diwydrwydd. Ac eto, gynifer o breswylwyr ein gwlad sydd heb sylweddoli hyn. Caifi y cadfridog anrhydedd a blwydd-dal mawr: ond caiff y gwir wasan- aethwr yn ami ei adael yn hollol ddisylw. Ofnwn y bydd i'r Llywodraeth chwyddo y swm warir ar y fyddin a'r llynges y flwyddyn hon, rhagor y peth ydoedd y fivvyddyn ddi- weddaf. Nid ymbaratoi i ryfel a gwledydd eraill yw ein hangen. Bydded i Lywodraethwr Mawr y byd ein cadw o ryfel, a chadw y bobl sydd dda ganddynt ryfel byth o awdurdod yn Mhrydain. Rhyfel cartrefol yw ein hangen ni—rhyfel yn erbyn tlodi, yn erbyn meddw- dod, yn erbyn anghyfiawnder, yn erbyn gorthrwm, ac yn erbyn y gweddillion sydd yn aros yn y tir o'r gyfundrefn dyl wythol (feudal system). Nid peryglon oddi allan yw ein peryglon ni mwy nag eiddo pobl eraill, ond y rhai sydd oddi mewn. Y rhai hyn sydd yn pylu ein meddwl, yn llygru ein moes, yn cymylu ein gobeithion, ac yn mallu ein dynoliaeth. Y blyn- yddoedd a fu yr oedd ein llygaid yn eithafoedd y ddaear, ac yn ddi- sylw o'r trueni yn ynyl ein drysau, ac yn cau ein clustiau rhag clywed gwaedd wylofus ein brodvr a'u plant. Y gelynion oddi mewn sydd yn bwyta ein bywyd yw y rhai y dylai ein llywodraeth ym- ladd yn eu herbyn nes eu gorch- fygu. Bendith ar y Proffwyd o Lanys- tumdwy a vvregysodd yr Arglwydd er mwyn rhoddi gwared i'w bobl. Gobeithio na fydd iddo Iwfrhau, na digaloni, nes gorphen ei waith. Mae yn debyg nad oes neb yn cael ei garu yn fwy. Am bob gwrth- wynebydd mae iddo haner cant yn ei fendithio. Drwy ei Flwydd-dal i Hen Bobl mae bendith yr hwn oedd ar ddarfod am dano wedi dod arno, a pharodd i galon llawer gwraig weddw lawenychu. Ac nid yw yr hyn a wnaeth ond ernes o'r hyn a fwriada ei wne37d. Diam- eu y ca efe a'i blaid eu gwrthwyn- ebu. LIa wenydd i ni yw fod cynifer o Gynrychiolwyr Llafur yn y Sen- edd. Yn arbenig, maent hwy wedi eu hethol i ofalu am fuddianau y werin. Mae dylanwad y cynrych- iolwyr hyn wedi bod yn fantais, ac yn sicr o fod felly yn y dyfodol yr un modd. Edrychir arnynt gan lawer gydag amheuaeth, ond pa- ham y rhaid gwneyd hyn ? Nid oes yn Nhy y Cyffredin heddyw aelod anrhydeddusach na Mr. Burt. Ac efe yn awr yw yr hynaf o holl aelodau Ty y Cyffredin. Mae wedi bod yn Aelod Seneddol er's 36ain o flynyddoedd. A beth am John Burns hefyd? Ni fu yn y swydd y mae efe ynddi yn awr, neb yn deall ei wraith yn well, na neb yn fwy ymroddol i'w gyflawni yn onest. Na, yn sicr, mae yn perth- yn i blaid Llafur yn y Senedd ddynion safant ochor yn ochor a dynion unrhyw blaid, mewn gwyb- odaeth, ac mewn gonestrwydd a chyfiawnder. Yn wir, byddwn yn meddwl fod ymwared ein gwlad oddiwrth y blaid hon. Nid yw y Blwydd-dal i hen bobl ond tameidyn bychan o'r hyn fwr- iada'r Llywodraeth Rhyddfrydol ei estyn i weithwyr a thlodion gonest y wlad. Da iawn fyddai dwyn oedran caffaeliad y blwydd- dal i lawr bump neu ddeng mlyn edd. Ychydig o ddynion pump a thriugain oed sydd yn gweithio yn chwareli a glofeydd ein gwlad, ac o ran hyny yn masnachdai ein gwlad. Ni waeth pa mor fedrus a gonest, na pha nifer o flynyddoedd a rodd- asant i'w meistri, troi'r hwyymaith yn ddigon diseremoni; ac ychydig ohonynt sydd yn cael byw i gyr aedd deg a thriugain. A diameu fod pryder ac ofnau am y dyfodol wedi prysuro diwedd miloedd lawer. Da iawn fuasai dwyn yr oedran i lawr, a diameu y gwneir hyn cyn hir. Os gellir cadw yr ysbryd" rhyfelgar i lawr yn 37 wlad, gellir gobeithio y daw hyny oddi- amgylch yn fuan. A mawr iawn 3-w 3Tr angen am ddiwygiad yn Neddfau y Tlodion y wlad. Mae modd ein llywod- raeth o estyn cynorthvvy i diodion yn anghyfravvn, yn ddirmygus, a diraddiol i'r eithaf. Dyma un eng- raifft sydd yn wvbvddus i ni, ac nid yw ond un o filoedd cjffeb/b. Hen wr pyrntheg a thri ugain oed, un o'r gvveithvvyr mwyaf diwyd a gonest yn yr ardal. yn ddyn mwy goleuedig na llawer, wedi bod yn flaenor gyda'r Wesleyaid am bym- theg mlynedd ar hugain, ond ar ddiwedd ei-oes, ohemydd ami a blin gystuddiau wedi gorfod apelio am gynorthwy phvyfol, ac oher- vvydd hyny nis gall hawlio biwydd- dal fel rhai a gawsant lai o bro- fedigaethau. A yw ei attal rhag blwydd-dal yn deg? Nac ydyw yn sicr. I-tyderwn vr unionir v cam- wri hwn yn man. Heblaw hyny. drwy dderbvn cynorthwy plwyfol mae wedi colli ei hawliau dinesig. Ni feddbleid- lais yn nglyn ag amgylchiadau ei wlad. Er ei yn fwy goleuedig na llawer, ac yn gvmeriad dib/ch- win, ond am ei fod yn derbyn el- usen 37 llvwodraeth mae wedi ei amddifadu o'i hawliau fel dyn. Mae peth o'r fath yn annioddefol. Nid yvv Crlstionogaeth yn gwneyd gwahaniaeth rhwng eyfoethog a thlawd. Mae y tlawd yn meddu yr un hawl ar ei breintiau. Dylant feddu hawl i'r un breintiau gwlad- ol yr un modd. Gobeithio mai symud y drygau cartrefol fydd ym- drech benaf ein llywodraeth, ar ol cyfyngu ar derfynau Ty'r Ar- glwyddi,

Adfywiad Ysbrydol (Parhad). LLU 0 DROEDIGAETHAU. GALLU GRAS DUW. PARHAU I FYN'D YMLAEN. Wedi llawer o bledio gyda hwy gallodd y gweinidog eu cael i fyned gydag ef i dy y Capel, ac er fod hwnw yn cychwyn i'w wely aeth i'r Capel i geisio y Llyfr Dir- westol ar Ffurf Ardystiad. Arwyddodd y ddau eu henwau y noson hono. Dvma'r dechreuad. Gofynasom i'r Parch. Owen Jones roi yr hanes. Dyma'r modd yr ad- rodda ef

DECHREU Y DIWYGIAD YN HOLBECK. Daeth llythyr i ni yn gofyn am ychydig o hanes dechreuad y di- wygiad yn hen gapel Isles Lane, prif gapel cylchdaith Holbeck, Leeds. Y mae ynddo eisteddle- oedd i 1,100 o bersonau, a blynydd- au lawer yn ol, pan oedd yr enwog John Rattenbury yn weinidog yma, ac wedi hyny yr hyawdl Dr. Punchon, gorlenwid yr adeilad. Yn yr adegau hyny mynychid y gwasanaeth gan amrai gyfoethog- ion oeddynt yn byw yn y lie, ac ystyried yr eglwys yn un o rai blaenaf 37 Dalaeth. Yn raddol symudodd y cyfoethogion o un i un o ganol mwg a huddugl y lie i ardaloedd mwy cydnaws a'u chwaeth, fel erbyn hyn, nid oes un ohonynt yn aros. Yn raddol llei- haodd yr aelodaeth, a daeth ysbryd digalondid ac anobaith i galonau yr ychydig ffyddloniaid oeddynt yn aros. Ddwy flynedd yn ol, prin fod mwy na 100 yn mynychu y lie ar nos Sabboth, er fod yr aelodau yn rhifo 120. Disgwylid i'r eglwys gyfranu £50 y chwarter at gynal y Weinidogaeth, yr hyn cedd yn faich trwm ar ysgwyddau aelodau oedd- ynt yn gymharol dlawd. Yr oedd amgylchiadau yr achos wedi myned yn anhawdd,-v capel yn anolygus, y tai yn y gymydogaeth wedi (Parhad ar tudalen 5).