Y Clorianydd

Iswiriaeth a'r Ehyfel, Deallwn mai nifer yr hawliau, d'alwyd gan y Pru dential Assurance Company, Limited, yn nglyn a'r rhyfel yn y Transvaal ydyw 2284, yn cyrhaedd 68,303p 17s.

Cyny d Arathrol yr Imherodraeth Brydeinig. Yn yr amgylchiadau presenol ar ein teyrnas, nid anyddorol fyddai i ni edrych o'n hamgylch i ystyried ein safle a'n rhwymedigaethau. Ni theyrnasodd yr un dyn dros Ymherodraeth mor eang a'r Brenin Iorvrerth VII. Llywodraetha dros un Cyfandir, cant o Or-ynysoedd (Peninsulas), pum' cant o bentiroedd (promontories), mil o lynau, dwy fil o afonydd, <leng mil o Ynysoedd. Esgynodd Vicwaia i orsedd Ymherodraeth yn cynwys 8,329,000 o filltiroedd ysgwar; a throsglwyddbdd hi i'r Brenin Ionverth gydti thair miliwn wedi eu hych-wanegn ati. Oafodd y Frenhines gyllid y deyrnas yn £ 75.000,000, a ga- dawodd hw-ynt yn £ 225,000,000. Mae cynifer arail o w-vr yn y fyddin ag oedd ar flwyddyn gyntaf tevrn- asiad Victoria; tra mae y Llynges wedi cynyddu fod gymaint bedair gwaith ag oedd. y pryd hwnw. Mae deg a. thriugain o bob cant o'r liongau ar y mor rn chwifio baner Prydain Fawr. Gorehuddiai yr Ymherodraeth yr esgynodd; Victoria i'w gorsedd yn 1837 nn r :n o chwech 0 dir v byl gnrehuddia eidtlo Torwcrth VII bron un ran o bedair o bono. Mae baner Prydain wedi chwifio dros ddwy erw (acre) o dinog- M<h newvdd am bob eiliad ar yr awrlais er 1800. Teyrnasa lorwerth VII dros ymherodraeth 53 weithia.11 yn fwy na Ffrainc; 52 o weitluau gymamt Germ HE i. tair gwaith a haner eymaint a'r Unoi Dai-aethaii. a. thair gwaith eymaint ag Ewrop. Mae 11 ganddo dair gwaith nifer deiliaid y CzëlT, a theyrnasa dros iwy o diriogaetk yn America nag Arlywydd yr Unol Da lac; liau ei hun.

Yr hyn a weli, gwel, a defnyddia dy lygaid yn iawn ond, mewn pethau sydd anweledig a tlira- gwyddo!, ymddirieda yn Ngair Duw.— Claudius.

t AMLWCH. Llwyddiant Cerddorol.—Da genym ddeall fod dau o dd;i.sgyblion Miss M. J. Jones, yr ^thrawes gerddorol, wedi myned yn llwyddianus trwy ar- holiad mewn "Theory of Music" (L.C.M.), sef Miss Lily Hughes, Bryncuhelyn, Llanerchymedd, a Master Evan R. Jones, Wesley-street, Anilwoh. Y mae Master E. R. Jones wedi llwyddo ddwywaith i basio yn y dosbarth cyntaf.—Gohebydd. Dal* Lieidr Honedig.—Dydd Llun, mewn ynadlys arbenig yn Amlwch, cyhuddwyd William King, tram- onvr, o ladratta maekinto'h, par o hosanau, chwech o ga.dachau gwddf, ffon, a 4s 6c o arian, o fferm Nanner, Llanrhwydrus. Daliwyd y cyhuddedig yn Nghaer, drwy otfeiynoliaeth yr Haddgeidwad H. Williams, Perthaethwv, a gafodd allan ei fod wedi gadael ynys Mon o orsaf Porthaetliwy, yn ystod dydd Sadwni. Gohiriwyd yr achos hyd ddydd ) Gwener. CVngherdtl.—Nos Fawrtk diweddaf cynhaliwyd cyngherdd ardderchog yn yr Assembly Room. Y cadeirydd ydoedd Mr 0. E. Jones, Y.H., Ty'nrheol, I a'r arweinvdd, Mr W. H. Thomas. Gwynfa. Gwas- anaethwyd gan y rhai canlynol :—Iorwerth Meirion, Mr D. H. Williams, Wesley-street; Mr R. Williams, I' Salem-street; Mr J. Roberts, Bethesda-street; Mr W. Phillips, Bradford House; Mr W. Ilowlands, tailor; Miss Brindle a Mr A. Brindle, a Mr G. Rand. Cyfeiliwyd gan Euronwy Mon, Miss Phil- lips, a Miss Williams, London Hcruse. Diweddglo, "Duw gadwo'r Brenin." GAvir."oddolivvr.-Ym,ldengys i ni fod amryw o fechgyn v drer-tua, thriugain—am ymuno a'r Gtfir- foddolwyrr. [ Y Cynghor Trefol.-Cynh-,di-,i-yd y cwrdd hwn, ncs Wener, ar wahoddiad cyhoeddus dros y Cyng- hor Plwyfol. Trodd trigolion tref Amlwth a Dos- barth y Gogledd-Orllewin eu cefna;: y gwahodd- c!1 barth y Gogledd-Orllewin eu cefna;: y gwahodd- iad, ac'felly cafodd y "gallant tars" y ti'ordd yn rhydd. Llv\\rvddwyd gan Cadben Roberts, a siaradwyd gan Cadben Thomas, Cadben Jones, Cadben Williams a'r Hen Graswr, fel arfer, yn ei hwyliau goreu. Nid rliyfedd i ni ddeidl bellach mae drwg digymysg fu vr ail ymcliwiliad i'w hachos. Gyda haner dwsin o gwestiynau syml y trodd Mr Dew bob copa. o'r ty.stion a'u traed i fyny. Pe buasai ganddynt rywun y tebyg i Mr W. Thomas, C.S., i'w liarwain, arbedid iddynt y ewympiadau dilynol v syrthiasitnt iddynt. Mewn difrif, beth sydd a fyno set fel hyn o ddynion ag ymvraeth a phethau nas gwyddanb ddim am dan- yntV Y program mawr a basiwyd ganddynt ydyw- ar iddynt ganfa.sio pob ty yn Amlwch eto yn erbyn y gwaith dwr, chwedl hwythan. 11el, a helpo pobl Amlwcli i gael eu trafferbhu a'u blino gan y fath set! Er mwyn ,wr o wir ddigrifwch, gobeithiaf yn fuan gael attendio un o'u cyfarfodydd eto.-Un oedd yno.

BEAUMARIS. Cynghor Trefol. Cynhaliwyd cyfaifod lmsol y Cynghor hwn ddydd Ma wrth, yr wythnos ddiwedd- af, y Maer (Cynglioiydd W. T. Williams) yn llvwyddu.—Cynygiodd y Maer, ac eiliwyd gan yr Henadur William Huglies, benderfyniad i'r perwyl fod cydymdeimlad gostyngedig ond diffuant Corph- oraeth v fwrdeisdref yn cael ei anfon i'w lawrhydi v Brenin ar farwolaeth ei diweddar ac hoffus Fawihydi y Frenhines Victoria, ac hefyd, ar yr un pryd, i sicrhau Ei Fawrliydi o deyrngarwch y fwrdeisdref iddo ar ei esgyniau i'r Orsedd. Gorchymvnwyd talu biliau yn cyrhaedd y swm o 79p 5s lie. Penderfvnwyd anion tabl cywiredig o'r "fees" i'w cymeryd yn y gladclfa i'r Ysgrifenydd Cart refol i'w gymeradwyo.—Cyilwynodd v Surveyor ei gvfrif misol 0 gyflogau, y rhai oeddynt yn cyr- haedd 39p 5s 7c—Rhoddwyd yr archeb am "buoys" dur newyddion i'r Mri T. Sumner a'i Feibion, Lor- pwl, tri i'w cwblhau yn ddioed a thri arall mewn chwe' mis. Adroddoddi Meistr yr Harbwr ei fod wedi canfod y "B5 red buov" mewn cytlwr, suddedig, mewn canlyniad i ddyrnod gan rhyw ager- long neu gilydd. — Cyilwynodd Mr W. R. Jones, cadben v tan-frigad, ei adroddiad blynyddol, yr Invna ddatganai fOld v irigad mewn cyflwr pur todd- haol.—Derbyniwyd llythyr oddiwrth yr Is-Filwriad Svr R. Williams Bulkeley, Bar., prif swyddog y Royal Anglesey R. Enngineers, yn dweyd y byddai iddo yn ddioed ddwyn dan sylw yr awdiirdodau priodol gwvnion y tafamwyr ar y pwnc o 'billetio." Cylchwyl Lenyddol a Clierddorol. Nos Fercher diweddaf cynlialiwyd y cyfarfod uchod vn y Neuadd Drefol (trwy garedigrwydd y Maer). Llvwyddid gan, Mr W. T. Williams ky Ma,er), arweiniwyd gan Mr J. W. Jones (cig- ydd), a'r vsgrifenydd ydoedd Mr T. J. Jones, Btrodawel, Margaret-sfcieet. Cyfeiliwyd gan Miss A. J. Williams (Eurgain) a Miss Nellie Jones (Central Buildings). Beirniad cerddor- ol, Mr W. P. Hughes, A.C., Bangor. Yr oedd y rhaglen fel y oanlyn: —Oystadleuaeth ar y berdoneg: Ni ddaeth neb yn mlaen. Anerch- iad gan y Llywydd. Unawd i blant, "Yn euro, euro, pwv -,vw?" 1, Maggie Owen, Menai Bridge 2, John Richard Owen, Beaumaris, Am v llawvsgrifau: 1, W. O. Hughes, Bangor 2. Gladys Williams, Beaumaris. Unawd sop- rano, "Gwlad fy mebyd:" Miss Nancy "Wil- I liams, Beaumaris. Uiiawd ar y berdoneg: Mis, Caiirie Hughes, Beaumaris (pupil Mr J. A. Williams, Wexham-street). Unawd tenor, "Owymp Llewdyn:" Evan Williams, Llan- ddona. Cystadleuaeth digroeni pytatw Cpctato I peeling): al'lan o ddeuddeg cipiwyd y wobr gan Mr Edwin Jones, cigydd, ac felly efe ydyw'r t "champion potato peeler," fel y dywedodd yr arweinydd, am y flwyddyn hon beth. bynag. Canu y don "Sandon:" daeth tri pharti yn mlaen, ac enillodd y St. Mary's Church party, dan arweiniad Mr W. E. Jones (yr organydd). Cyfarwyddo dyn dyeithr: Mr Hugh Parry, Beaumaris. Unawd baritone: Mr Maldwyn Evans, Manchester HaúSie (Bangor). Y modd goreu i gadw ty Miss E. Lewis, Beaumaris. Her ulniawd: Nancy Williams. Oamu "Y Gwlithyn," i barti o 16: 1, Beaumaris Glee Party, dan arweiniad Mr J. R. Williams, Beau- maris. Canu pedwarawd ar yr olwg gyntaf: J. R. Williams a'i barti. Yn sicr oafwyd cyf- arfod rhagorol, a'r cystadleuwyr yn eu hwyliau goreu. A barnu oddiwrth y cyfarfod hwn, nid oes amheuaeth na bydd Eisteddfod y Pasg yn llwyddiant perffaith. Cyngherdd Mawreddog.—Nos Wener diwedd- af cafwyd cyngherdd ardderchog yn y Neuadd Drefol, pryd y perflformiwyd cantawd (coron y EwH'ddyn) gan aelodau pertihynol i Ys^ol Sul yr Annibynwyr, wedi eu disgyblu gan yr enwog foneddiges Eurgain. Yr oedd y neuadd wedi ei llenwi, ac fe wnaetli v plant eu rhan yn gampus. Mae clod o'r mwyaf i'w rhieni am y mcdd yr oeddynt wedi gwisgo y rhai bach hyn, ac yn syndod with feddwl am eu hoed eu bod wedi myned drwy y gwahanol ranau Leb yr un gwall. Llongyfarchwn yr enwad parehus hwn am ddwyn oddiamgylch dret mor ardderchog, ac yn benaf oil i Eurgain am ei gofal a'i di- wydrwydd gyda'r achos. Oyfres o B-regethau Oe-nhadol.-Y Sabboth di- weddaf dectbreuodd y oenhadwr Qymreig enwog (y Parch H. Hughes) ar ed genhadaetli yn y dref hon. Am ddau o'r gloch rhoddodd anerch- iad i blant a phobl iuainc pob enwad yn addol- dy y Wesley aid, ac yn sicr ni welwyd eymaint o aelodau yr Ysgol Sul wedi ymgasglu at eu gilydd. Yr oedd y modd yr oeddynt yn ad- rodd eu hadnodau ac yn ateb y gwr parch edig yn siarad yn uchel am yr addysg Ysgrythyrol i, y rnaent yn ei dderbyn yn y gwahanol gapel- au. Parha y genhadaeth hyd nos Wener, prvd y pregethir bob nos am saith o'r gloch, ac hvd yr amser yr ydym yn anfon hyn o linellau i'ch papyr mae cynulliadau lluosog yn yr rtdfaon bob nos.—Trefwr.

BENLLECH. Cyngherdd.,—Nos Fawrth, y 5ed cyfisol, cvnhal- iwyd cyngherdd mawreddog yn y Glanrafon Hotel Hall g.'TI Go:- Meibion Llanerchymedd. yn cael eu cynorthw yo gan y Llanerchymedd String Band. Cvm- erwyd y gn :air gan Dr. Jones, Benllech, a llamryd hi ganddo hyd yr ymylon. Yn absenoldeb yr ar- weinj-dd penodedig llanwyd1 y bwlch gan Mr William Roberts, Penbryn. Dulas. Aed drwy y rhaglen a ganlyn :-Cnn, "Hen wlad fy nhadau," Wyr yr Eos detholiad gan y band, sef Teljmoiion Seiriol a Gwalia. Wyr yr Eos, a Robert Owen (cornet) can, J. Ches- ter Jones, Llanerchymedd; deuawd, "Y ddau hen lane," Ap Ehedydd ac Wyr yr Eos; unawd ar y delyn, Telynor Gwalia; can, Tom Williams yn cael ei gynorthwyo gan J. E. Thomas; deuawd, Chester Jones ac Wyr yr Eos; can, "Yr ysgol yn y wlad," Ap Ehedydd detholiad gan y band triawd, "Dewis gwraig," Ap Ehedydd, Wyr yr Eos, a Chester Jones unawd ar y delyn, Telynor Seiriol; canu penillion da'r delyn, Wyr yr Eos ac Ap Ehedydd; can. Wyr yr Eos cystadleuaeth areithio byifyfyr awd a'r wobr gan un o'r cor, sef John E. Thomas (hair- dresser), ond trosglwyddodd hi yn ol at elw y cyfar- fod. Cawsom arddangosiad o "clog dancing- gan Air Tom Williams a Telynor Seiriol. Pa*iwyd°di- old.gavwch gwresog i Seindorf Llanerchymedd b.n eddigion eraill am eu gwasanaeth gwerthfawr. y'r hwn a roddent yn rhad ac am -tidiiii. U11 ofdd yno.

JBKYNDU. (/, ugberdd.—Fel y mae yn wybyddus i luaws o'ch o. 'i-ilenwyi mae y cyfeillion M.C. yn adeiladu --apcl 1 newydd can,, a chostus mewn perthynas a pha mi v mae ystafell fawr a hwylus at gynal cyngherddau, etc., tisoes wedi ei gorphen. Nos Fawrth, ted cyfiinl, cynhaliwyd cyngherdd tra llwyddianus T. vr yst tfell hon. Cymerwyd y gadair gan Dr. Jones, Treflyn, a chan mai dyma y tro cyntaf iddo wneud ei ymddangosiad mewn cyfarfod o'r fath er pan gyfarfyddodd a'r ddamwain alaethus hono rai mis- ain oedd yn ol cafodd dderbyniad hynod frwdfrydig. Cafwyd anerchiad addysgiadol gan y cadeirydd, yn cynwys sylwadau teimladwy ar gymeriad gloew ein Grasusaf Fre-nhines ymadawedig. Arweiniwyd y cyfarfod yn ddoniol gan y Parch Evan Jones, M.C., Llangristiolus, yr hwn, yn nghyd a Mr John Thomas, Trefignath, a Mr 0. Evans, Ysgol y Bwrdd, Bryn- I gwran, a wasanaethodd fel beimiad ar yr adroddiad. Aethpwyd trwy raglen ddifyr, yn mha un y cymer- wyd rhan gan Miss Williams a Miss Thomas, Llan- fair P. G., Mr Dew, Porthaethwy; Miss Parry, Ty Cristion Miss Jones, Glynbwch. CVstadleuaetn adrodd. "Gwrnn y Conemagh enillwyd gan. Mr T. D. Williams, Melin v Bont. CVmerwyd rhan yn mhellach gan Gutyn Eifion a Mrs Eifion Jones, Miss Williams, a Miss Thomas. Yr oedd v cyng- herdd yn un gwir dda, a chafodd y cantorion a'r cantoresau dderbyniad gwresog, ac er fod yr ar- weinydd yn anfoddlawn i ganiatau "encores," eto gorclifygwyd ef amryw weithiau. Yr oedd Mrs Eifion Jones yn hynod dderbyniol, ac hefyd Mr Dew a Gutyn' Eifion, tra yr oedd yr oil o'r boneddigesau eraill, v rhai oeddynt yn Thoddi eu gwasanaeth yn rhad, yn canu yn hynod swynol a rhagorol. Cyfeil- iwyd yn bur fedrus gan Miss Hughes, Bryngoleu, a Miss Williams, Llanfair. Yr oedd yr ystafell eang yn orlawn, a chliriwyd elw o oddeutu 18p.

BRYNSIENCYN. Marwolaeth.— Dydd Iau diweddaf, ar ol maith gystudd, bu farw Mr Humphrey Roberts, draper, etc., Brynsiencyn. Yr oedd yn wr parc(hus ac ys-i gyffrediiiol iadnaby ddus oher- wydd iddo fod am flynyddau yn cadw ty capel y N&tllodi,-tdaid Cialfinaidd yn Brynsiencyn. Gedy weddw a meroh i alar 11 ar ei ol.

BANGOR. Y mae Mr W. A. Dew, Wellfield, cadeirydd Sef- ydliad yr Arwerthwyr, i lywyddu dros gyfarfod pumed tymhor y sefydliad, sydd i'w gynal yn Llun- dain ddydd Mawrth (heddyw). Y Gymdeithas er Atal Creulondeb at Anifeiliaid. —Cynhaliwyd cyfarfod blynyddol tanysgrifwyr cangen Siroedd Mon ac Arfon o'r gymdeithas uchod yn Mangor, ddydd Gwener, tan ->ywyddiaeth Mr J. E. Greaves {Arglwydd-Riaglaw Arfon), yr hwn, cyn dechreu y gweithrediadau, a gyfeiriodd at y golled fawr gawsai y gymdeithas trwy farwolaeth y Frenhines Victoria, yr hon gymerai ddyddordeb bywiog yn ei gweithrediadau. Dangosai yr ad- roddiad gyfhvynwyd; gan Miss Rathbope, yr ysgrifenyddes fygedol, fod y gangen yn gwneud gwaith rhagorol, a bod yr aelodau yn lluosogi bob blwyddyn. Cyrhaeddai y tanysgrifiadau a'r cy f- roddion 137p. o'r hwn svrm yr oedd Sir Fon wedi cyfranu 84p. Yr oedd y dirwyon gafwyd yn ystod y fl-wyddyn yn ymylu ar 50p. Mabwysiadwyd yr adroddiad, ar gynygiad y Milwliad Mai-shall, C.B., yn cael ei eilio gan Mr H. Bulkeley Price. -Art- etholwyd yr Arglwydd-Raglaw yn 113-Nvydd, Mr James Smith yn drysorydd mygedol, a Mr William Pughe yn archwiliwr mygedol. Traddodwyd anerchiad gan Mr Reeks, cynrychiolydd y fam gym- deithas. n Marwolaeth Mrs R. Morris Griffith.-Cymerodd marwolaeth y foneddiges uchod le yn ei phreswylfod, 6, Menai View Terrace, Bangor Uchaf, ar yr 2fed cyfisol. Yr oedd hi wedi t.reulio uwchlaw triugain mlynedd yn Mangor. ac yn un a fawr berchid gan gylch eang o ffryndiau a ehydnabod. Ganwyd Mrs Morris Griffith yn Llangefni ar y 10fed o Fawrth, 1818. Merch ydoedd i'r diweddar Mr Samuel Dew, Llangefni. Ymbriododd a Mr Morris Griffith, mas- nachydd, Bangor, yr hwn yn ddilynol a benodwyd yn rlieolwr cangen Bangor o'r N. P. Bank, sef pan ddechreuodd y banc wneud busues yn v ddinas hon. Bu iddi bedwar o feibion, yr oil ohonynt wedi meirw o'i blaen. Gadawyd' hi yn, weddw yn 1872, ac er y pryd hwnw yr oedd wedi trigo yn Bangor Uchaf. Y,r oedd wedi bod yn afiach a methiantus byth er y flwyddyn. 1896. Cymerodd ei hangladd le, yr hwn oedd breifat, ddydd Meroher, yn mynwent Glanadda, pryd y gweinyddwyd gan y Parch W. Edwards a'r Parch D. R. Pugh. Yn mhbth v rhai yn yr ang- ladd yr oedd Mr Charles Pierce, Mr a Miss Hughes, Miss E. Vaughan Roberts, Mrs William Dew, Mr a Mrs S. R. Dew, Dr. a Mrs Llovd, Dr. a Mrs Roberts. Mr Foulkes, Mr Frederick Dew, Mr S. H. Dew, Mr W. Farrar Roberts, Mr J. R. Davies, a Dr. H. Grey Edwards, Anfonwvd nifer fawr o II flodeudvrch. LLYS YR YNADON. Cynhaliwyd y llys hwn ddydd Mawrth, gerbron Mr J. E. Roberts, y Milwriad Marshall, C.B., a Dr. Langford Jones. Trwydd'edau. —■ Ar gais Mr S. R. Dew, tros- glwyddwvd trwydded y Victoria Inn, Llanfair- fechan, i Mr Billinge tros dvmhor. Cais am Ddiddvmiad Archeb Ymwahaniad.—■ Gwnaeth Mr S. R. Dew apel am ddiddymu archeb wnaed yn ffafr Elizabeth Humphreys, gwraig William Humphreys, Ingham's Buildings, Glanadda. Dan yr archeb hono rhoddwyd i'r wraig hawl i ymwahanu oddiwrth ei gwr, a gorchymynwyd i'r gwr dalu dau swllt, yr wythnos at ei chynhal- i'r gwr dalu dau swllt, yr wythnos at ei chynhal- iaeth. Yn awr apeliai y gwr am ddiddymiad yr archeb, ar v tir fod ei WTaijr, er pan wnaed yr archeb, wedi bod yn euog o odineb, fel yr haerai ef.—Mr Huw Rowland a ymddangosodd dros ,y wraig, yr hon a wadai y cyhuddiad wneid yn ei herbyn.—Wedi gwrandaw y tystiolaethau, taflodd y Fainc yr apel allan. Moodwdod.-Caiodd Cornelius O'Leary, Uanfair- fechan, ei ddirwyo 5s a'r costau am fod yn feddw ac afreolus; a dirwywyd John Steward, Bangor, i'r un swm am y cyffelyb drosedd. Talu at Gynhal Rhieni.-Mr R. B. Evans (clerc Gwarcheidwaid Bangor) a apeliodd am archeb yn erbyn dau frawd o'r enwau John a William Roberts, Newcastle-on-Tyne, i'w gorfodi i gyfranu tuag at gynaJ eu mam, Mary Roberts, Porthaethwy, yr hon oedd yn derbyn 3s 6c yn yr wythnos o'r plwyf. Gorchymynodd y Fainc i'r brodyr dalu Is, 9c yn yr wythnos bob un.—Yn nesaf apeliwyd am "distress warrant" yn erbyn John Jones, labrwr, Brook-row, Bangor, ar gyfrif ol-ddyled o lp 16s at gynal ei fab oedd yn NgwaJIgofdy Dinbych. Dywedai Mr R. B. Evans fod y Gwarcheidwaict yn talu 8s 9c yr wythnos am gynal y plentyn yn y gwallgofdy. Caniataodd y Faine fis o amser' i'r diffynydd dalu y swm; yn niffyg hyny, rhoddid gwarant allan. Caniatawvd cais i orfodi Evan Owen, plastrwr, Longsaght, I Manceinion, i dalu ol-ddyled dvledus at gynhaJiaeth ei fam, yr hon oedd yn "pwyso ar y plwyf."—Apeliodd Mr R. B. Evans am archeb i draddodi Thomas Lewis, Llanddyfnan, Mon, oherwydd swm dyledus oddiwrtho at gynhaliaeth ei fam, yr hon oedd "ar y plwyf." Y'Fainc a jganiataodd y Oais.

CAERNAliFON. Yr Heddlyr, Bwrdeisiol.—Cynhaliwyd hwn ddydd Llun, o flaen y Maer (Henadur W.' J. Williams), pryd y cyhuddwyd Edward Hughes, eilliwr, o fod yn feddw ac afreolus. Profwyd y cyhuddiad gan ddau heddgeidwad. Gwadodd y Diffynydd ei fod yn feddw, a dywedodd mai yr achos o'r terfysg a ddigwyddodd oedd ei fod ef wedi "gwenu" ar ddyn a wrthwynebai iddo gymeryd y fath ryddid Gorfu i Hughes dalu & 6c a'r costau.—Ellen Jones. Henwalia, a wysiodd Griffith Lewis, o'r un He, am ymosodiad. Mr Richard Roberts (dros yr achwyn- yd<ks} a ddywedodd fod y diffynydd yn Henwalia wythnos i ddydd lau diweddaf, pan y rhedodd ei bachgen bach i'r ty yn waed drosto. Hi a aeth i dy cymydog, Mrs Herd, a gofynodd paham y bu mor greulon wrtli y plentyn. Ar hyn trodd y wraig hi allan o'r ty. Wedi hyny bu i'r diffvnvdd .P (yr hwn sydd rah-yn-nghyfraith i Mrs Herd, ac a'r hwn ni siaradoda hi erioed o'r blaen) ei thaflu i lawr a'i thagu. Darfu i Mrs Lewis a'i mhab hefyd helpu yn yr ymosodiad. Galwodd Mr J. T. Roberts '(yr hwn a amddiffynai) ar frawd a chwaesr, perthynasau i'r diffynydd, i brofi mai yr achwyn- yddes p,(-bw-viiodd y terfysg, a'i bod yn feddw ar y pryd. Y r oedd y cyhuddiadau o ymosod yn cael eu gwadu, ac yr oedd oroes-wys wedi ei chodi. Rinvymwyd y pleidiau drosodd i gadw yr heddwch am chwe' mis.-Oa.fodd dyeithrddyn o'r enw Joseph Toole ei ddirwyo 2s 6c a'r cost-au am feddwdod. Myned Allan i'r Ffrynt. Dydd Liun diweddaf ymadawodd naw o fechgyn ieuainc perthvnol i'r 3rd Volunteer Battalion R.W. Fusiliers, Caernarfon, o'r dref am Wrecsam. Yr oedd y rhai hyn wedi rhoddi eu hunain i wasanaethu yn Neheudir Affrica mewn atebiad i gais a wn aethpwyd o'r Swyddfa Ryfel. Cyehwynasant o'r Drill Hall, yn cael eu blaenori gan y seindorf (o dan arweiniad Mr Ayres). Yr oedd nifer fawr o bobl wedi ymgasglu yn yr heolydd i w croesawu; ,ao yn yr orsaf drachefn gwelwyd yr un olygfa. Y mae chwech o'r naw wedi eu derbyn i fyned yn mlaen i Ddeheudir Aifrica. Enwau y rhai hyny ydynt Lance-Cor- porals J. Heard a T. Lloyd, Privates W. S. Evans, Richard Parry, T. D. Williams, a; W. V. Williams. Cyhuddiad yn Erbyn Meistr L'long.—Yn Llys yi Ynadon Bwrdeisiol yn Nghaernarfon, ddydd Llun, cyhuddwyd James Thomas, Amlwch, meistr y ilestr "Miss Evans," yr hon oedd yn aros yn Nghae'.nar- fon. o ymosod ar N;uicy K-eely, mc-rch ieuanc o Ler- pwl. yr hon sydd wedi bod mewn gwasanaetli ers tro yn Nghaernarfon. Gohiriwvd ti achos hyd ddydd Mawrth,. pan y cafodd v cyhuddiad ei dadu allam

CAEPtGYBI. Bwrdd Y sgol.-Cynlw.liwyd cyfarfod arferol y Bwrdd uohoo. dydd Mercher, Mr T. Williams yn y gadair.—Cydymdeimlwyd a'r Teulu Bren- liinol.-Yisgrifenod,d Cleita Bwrdd Ysgol Har- wich i ddiolch i'r Bwrdd am adael Miss A. J. Jones i fyned i Harwich, gan ei bod wedi ei hapwyntio yno.—Dywedodd y Dirprwy-Glerc y gofynwyd iddo hysbysu fod Mr R. P. Jones, Gwrecsam, brodor o Sir Fon, wedi ei apwyntio yn brifathraw Ysgol Ganolradd Caergybi. L1 ongyfa 1 elnvyd ef.—Derbyniwyd llythyr oddi- wrth Fwrdd Addysg yn cwyno nad oedd y pres- enoldeb yr hyn ddylai fod. Penderfynwyd cospi v rhai a esgeulusant yr ysgol. Gwirfoddolwyr Dewr.—Boreu dydd Llun ymadawodd pymtheg o Wirfoddolwyx am dref Gwrecsam, pa rai oeddynt wedi gwirfoddoli am wasanaeth yn y Transvaal. Cyfarfod y Trethdalwyr.—^Cynhaliwyd cyfar- fod o'r trethdalwyr nos Lun, o dan lywyddiaeth Mr D. Williams, cadeirydd y Cynghor Dinesig, i'r dybcn o basio y penderfyniad fod i'r Cyng- hor wrthwynebu y mesur yn y Senedd i roddi caniatad i'r Bwrdd Masnach werthu i Gwmni y Rheilffordd yr Hen Haibwr, ac fod i'r gost gael ei thalu allan o'r tretlii. Ar ran y Cynghor siaradodd y Cynghorwyr Joseph Evans, E. D. Jones. T. Slater, James Lansbury, a'r Parch J. Hughes yna cododd Mr J. Moreton Prichard, yr hwn a ddywedodd fod yn dda ganddo e1 ddeall nad oedd y Cynghor yn bwriadu gwrth- wynebu Cwmni y Rheilffordd, ond gofidiai am eu bod yn myned i wrthwynebu y Bwrdd Mas- nach; ac os byddai iddVnt wneud hyn taflai hyn v gwaith neu y cynllun ugain mlynedd yn mhellach. Yr oedd ganddo ef y parch mwyaf i gyfarwyddwyr y cwmni, ond pur ychydig i'r rhai oeddynt yn benaethiad o danynt. Addaw- ai Bwrdd Masaiach roddi pob iawn yn lie yr hyn oeddynt yn ei dynu oddiar y Cynghor Di- nesig, ond gofidiai feddwl nad oedd gan y Cynghor ffydd ynddynt.—Eglurodd Mr J. Lloyd Griffith ei fod ef ar ran y Cynghor wedi ysgrifenu at Fwrdd Masnach i ofyn beth oedd- ynt am roddi i'r Cynghor—gofynion cyfartal i'r hyn oeddynt yn bwriadu ei gymeryd oddiarn- ynt. Beth oedd y CVnghor eisiau ei, wneud oedd rhoddi eu hunain mewn eyfle i wrthwyn- ebu os byddai angeii am hyny a phan ganfydd- odd Bwrdd Masnach fod y Oynghor yn bwriadu mvnu ei iawnflerau ni welsant 301 dda ateb ei lythyr.—Yna aeth Mr Thomas Williams. C.S.. ar y llwyfan i erfyn ar-i'r Cynghor nodi dir- prwyaeth i fyned o flaen Bwrdd Masnach i gael aClan ganddynt beth a fwriadant roddi i'r Cyng- hor am yr hyn a dynant ymaith. Byddai y c^Tillun yma yn arbediad ms(wr rhagor na myn- ed i gost i wrthwynehu trwy gyfreithwyr. Car- iwyd. y pender-fyniad yn unfrydol, ac nid oedd ond tri yn erbyn.—Pan welodd Mr J. Moreton Prichaird fod cais y Oynghor wedi ei basio ar- chai ar fod i pol gael ei gymeryd, ond tynwyd hyn yn ol dranoeth. Dewis Prifathraw i'r Ysgol Ganolraddol.- Cyfarfu Bwidd Llywodraethol Ysgolion Canol- raddol y sir yn y Gaerweh, ddydd Mercher, Mr J. Lloyd GTiffith, M.A., yn y gadair, i'r dyben o ethol yn derfynol brifathraw i'r Ysgol Ganol- raddol fwriedir a,gor yn Nghaergybi. Allan o'r 34 oedd wedi ymgeisio sm y swydd, etholwyd e-i Mr Robert Pugh Jones, M.A., athraw cynorbh- wyol Grove Park County School, Gwrecsam. Y mae Mr Jones yn ddyn ieuanc sydd wedi gwnieud cynydd nieillduol mewn addysg. Y mae yn Fonwysiad—ganwyd ef yn Hermon, Sir Fon—ei dad o'r Gaerwen, a'i fam o Lanerchy- medd.

CEMAES. Llwyddiant Cerddorol..— Llawenydd genym gyhoedkli am lwyddiiant pedair o foneddigesau ieuainc o'n plith mewn oerddoriaeth. sef Miss E. A. Roberts, Cefn Helyg; Miss Sally Williams, Tre Gof; Miss Madge Williams, Tyddyn Waen, a Miss B. Williams, Cartrefle. Pianoforte-playing (first-class) Misses E. A. Roberts, Sally Williams, a Madge Williams. Theoretical (first-class) Misses E. A. Roberts a B. Williams. Teg ydyw dweyd fod Miss P Roberts, Cefn Helyg, yn meddu llais- cvfoethog I hefyd, a chredwn fod iddi ddyfodol disglaerl Gwelwn ei bod yn llwyddianus yn y ddau arholiad. Yr arholwr ydoedd Dr. Mansfield. Disgj-blion Miss Parry. A. Mus. L.C.M., Brvnteg, Cemw-s, vdvw y boneddigesau b—, ac y maent yn glod 'iddi*. Addefir vn gyftrediliol fod Miss Pariy yn meddu dawn arbenig i addysgu. ac yn awdurdod uchel mewn cerddoriaeth. Eiddunwn bob llwyddiant I iddynt.—X. Daiiith. — Xos ener. yr 8fed cjfisol, cawsom ddarlith ddyddorol, yn y Village Hall, gan y Parch I T. Prichard, B.A., ficer y plwyf. Ei destyn oedd "Neillduolion plwyf Padrig mewn amrywiol bethau ers 500 mlynedd cyn Cred hyd y ganrif* ddiweddaf." Yr oedd wedi peri llafur mawr a sylw manwl iddo er gallu crynhoi eymaint o bethau "dyddorol mewn cyn lleied o le. Buasai o fantais ddigymar i'r oes bresenol pe cyhoeddid ei ddarlith werthfawr yn benodau byrion, yn rhai o'r papyrau wythnosol, er addysg i'r oes bresenol, gan nad oes yn ein meddiant fel cenedl ond ychydig o hanes ein plwyfydd ar gael yn ein llenyddiaeth. Cvmerwyd y gadair gan Mr G. P. Griffith, Nant. Qynygiwyd diolchgarwch i'r dajlithvdd gan y Parch O. Parry, yn cael ei eilio gan y Parch J. S. Evans.— Gwrandawr.

DWYRAN. Marwolaeth y Parch Thomas Jones.—Ddydd lau diweddaf bu f3.1\w y gwr parehedig a pharchus uchod, yr hwn oedd wedi cyrhaedd TT oedran teg o Slain ml wydd. Yr oedd wedi ei aJw oddiwrth ei wmiffi ers bJynyddoedd bellach, ac erbyn hyn mae yn mwynhau cwmni ei Waredwr y soniodd gymaint am dano. Y tro olaf y bu yn pregethu oedd yn Llandegfan ar Sabboth y Pasc, 1896, ao er hyny ni bu yn alluog i fyned nemawr ddim o'i gartref. Yr oedd yn wr a hoffid ac a berchid yn fawr gan bawb a'i iuadwaeinai, ac erys ei gynghorion a'i syitwadau yn fyw yn nghof llawer am hir amser. Btu yn ffydd loai hyd y gallodd gydag achos crefydd yn Dwj-ran a rhana.u eraill o'r wlad, a da y gwyr llawer am ei haelioaii tuag at bob achos da. Fel pregethwr vr oedd yn hynod gymeradwy yn y wlad. Cymerodd y gladdedig- gymeradwy yn y wlad. Cyme-rodd y gladdedig- aeth. le ddydd Mawrth, yn mynwent capel Dwyran. Nawdd y nef fo dros ei weddw oed- ranus.

LLANGEFNI. Cymdeithas Lenyddol Mori ah.—Nos Wener, dan lywyddiaeth Mr E. M. Roberts, cafwyd dadl gan y Mri Thomas Edwards, Glandwr, a John Davies, y Mri Thomas Edwards, Glandwr, a John Davies, Glanhwfa-road, ar "A ydyw Cristionogaeth yn cyf- reithloni rhyfel?" Siaradwyd yn mhellach gan y Mri R. Powell, coal merchant; John Owen, sur- veyor; W. Williams, Moriah House; Ellis Jones. Regent House; G. O. Williams, Caxton House; David Jones, Bulkeley House; R. Davies, Board School; a r llywydd. Gan fod tymhor v cn-m- deithas yn terlynu ar ddiwedd y mis taer ddv- munir ar i'r holl aelodtu wneud vmdTech i fod vn bresenol hyd ddiwedd y tymhor.' Cyfarfod y xemlwyr Da.Nos Lun cynhaliwyd cyfarfod amrywiacthol. Cymerwyd rhan g-an y Brodyr Davies, Ffridd; Hughes, watchmaker; I at i V W. 0. Williams, T. H. Hughes, E. a r Chwiorydd Price, Jones, a Josephine Williams. Cyfeiliwvd gan y Chwaer Jones. Car- adog Villa. I Llm-vdd lant Cerddorol.-Bydd yn Uawenydd gan luaws cyfeillion Mr J. W. Ev, ironmonger gvda r Mri Gray, ddeall ei fod wedi myned vn llwyddfanus drwy arholiad perthynol i Goleg y Tonic Sol-ffa. Gwyr pawb yn ein thref am alluoedd Mr Evans fel dadganwr ac arweinydd. Mae yn debyg nad oes ond ychydig yn Mon wedi enill eymaint a wobrwyon yn y cyfeinad a nodwyd. allwn fod ei lygaid yn awr aF -T,r A Eiddunwn iddo bob llwyddiant* yn ei efrydiaeth. —-Cerddor. ef ryd i'aeth. --Cerd dor. Lh^ddiant Dwy Chwaer—Gwelir vn ein hadrodd- iad o Wyl I« lynyddol y Temlwyr Da' vn v Gaerwen 6Tch Mr William Williams, Mon'a House— iss -1 aggie Williams a Miss Josephine Williams— gipio gwobr bob un. y naill ar yr unawd soprano a'r llail ar unrhyw unawd i rai dan 16eg oed. Lyfarfod AdSoniado] Penuel.-—Cynhaliwyd y cyfar- fod hwn, yn nglyn a Gobeithlu y capel nos Wener, pryd y caed cynulliad da, Llywyddwyd gan y Parch T. Fi lmston, gweinidog, yn ei ddull deheuig arferol. Wodi canu ton gynulleidfaol (rhif 239)) adroddwyd y_84am Salm gan Katie Williams, ac aeth y Parch H. Hughes i v, t^kii. Yna aethpwyd drwv y rhag- len ganlynol Ton, "Ato i'r frv."dr," Cor y Plant; adrodd "Ihrchafwn fa-ner dirwest," Richie Roberts' eto, "Lgardotes fach," Jane ac Elizabeth Jones Does dim iw gael heb drafferth, Teddy .r'»Si°n eto* ^here are the coming men?" Louisa (.rifhth dcdJ, "Y < .obeithlu," Gwladvs Frimston a Kate .Lay les ton, "Biyd fy nhad," etc., Cory Plant oun arweiniad :11 T. H. Hughes; adrùddia.d, R.ohert Owen Aioberts: unawd. Miss Maiy Lowis adrodd "Temtasswn Willie." Willie Griffith eto, "Y gwvb- edyu Lci- Daniel Owen Griffith eto, "Robin bach" (gan Hugh Maesteg). Gwladys Edwards; unawd', "Yr eneth ddall," Miss Annie Barnett;, ymddiddan, "Y mamau a'r plant," Misses Owen a O. J. Barnetfc a Teddv Frimston ad- roddiad, "Ih'wedwch j gwir^ William David Wil- hams; adroddiad, "Geiriau olaf mam," Jane ac Elizabeth Jones triawd, "Y gwenith gwvn," Misses Owen a Roberts adroddiad, "Yr hen wyth," Mr j Williams (Derlwyn). Caemawr; ten. "liyddin dir- west," Cor y Plant. Un o brif atdjnniadau v cyfarfod ydoedd stadlena-eth i barti o bedwar a ddadganai y don "Penuel" (o waith Mr Henry Jones, saddler. Llangefni). Daeth tri parti yn mlaen. a chafwvd cystadleuaeth dda. Dyfarnodd y beirniad y parti dan arweiniad Mr Ll. Hughes yn oreu. Y beirniad cerddorol ydoedd Mr T. Edwards, A.C., Caernarfon, yr hwn a roddodd foddlonrwydd cyffredinol. Cyfeil- iwyd gan Miss Jennie Williams, Bridge-street.. Mae. clod yn ddyledus i Mrs Gray am ei gweithgarweh a'i llafur gydar Band of Hope. Diolchwyd i Mr Ed- wards a. Mr Williams (Derlwyn), a therfynwyd v cyfarfod drwy ganu "Dan Dy fendith," etc.'

LLANEECHYMEDD. Temlyddiaeth Dda.—Mvned ar gynydd mae vr achos temlyddol yn y dref hon a'r gymydogaeth. Y mae eisioes wedi gwneud gwaith rhagorol. Rhifa yr aelodau yma dros 150. ac y mae teml fach weith- gar yn Carmel. o fewn dwv filldir. yn rhifo 50 Diamheu y gwelir hwy fel yn y dyddiau gvnt v gorymdeithio rnewn ysblander ar eu gwyliau blyn- yddol oddeutu'r Pasg. Y Gymdeithas Lenyddol.—Y'n nghyfarfodydd di- weddaf y gymdeithas lion darllenwyd papyrau dydd- orol, un ar "John Wesley a'i amserau." gan Mr Richard Williams, Church-street, a'r Hall ar "Yr hen Dderwyddon" gan Mr Richard Owen, Glanrhyd. Xos W ener nesaf bydd trafodaeth ar "Y Brenin" gan Mr R. Williams. Tan'rhall, "Y Senedd" gan Mr T. Williams, ironmonger, a'r "Werin" gan Mr H. C. Parry, lactory. Diau y ceir cvfarfod hwydiog a thevrngarol. Yr Et'holiad.—Sibrydir fod yma le<-si«*n yn debvg Yr Etholiad.-Sibrydir fod yma lecsiwn yn debvg o gjTneryd lie yn nglyn a'r cvnghorau lleol a sirol. I ond md ydym wedi cael allan pwy all fod yn ddigon cryf a. beiddgar i feddwl disodii "heroes y cvri"- horau fel Mr. A. McKiHop a Mr E. Roberts. Gwredog. Ofnwn fod eu seddau bellach vn etifeddol iddynt. fel eraill mewn gwahanol ranau o'r sir.— Diddrwg Didda. Yr Ysgol Sul.—Dydd Gwener, y;n y New Had, dan lywyddiacth y Parch R. Thomas, cvn- haliodd Methodistiaid Dosbartli Ysgolion Llan- ercihymedd gynhadledd cynwysedig o althrawon ac athrawesau y dosbarth ac yn yr hwyr yn y ¡ capel, cafwyd cyfarfod qyhoeddus,* dan IvwVdd"- laeth y Parch W. Roberts, Gorslwyd. Darllen- wyd papyr ar "Waith yr athrawonVr atiirawes- au, gan y Parch John Jones, Hebron a cthaed areithiau ar yr Y&gol Sul, gan v Parclin T. J. Wheldon, B.A., Bangor; J. Jones, Hebron; John Owen, Pare R. Thomas, ac eraill. Angladd.—W edi ychydig wythnosau o gvs- tudd, ar y 4ydd cyfisol, bu farw Mr Richard Jones. TwTcuhelyn-street, yn ei 64ain mlwydd oed. Yr oedd yn dra adnabyddus ac yn swvdd- og cyfrifol gyda'r Methodistiaid. Claddwyd ef ddydd Gwener. G.waiStanaetliwvd gan y Parchxu R. Thomas, gweinidog R. p] Williams. Caer- gybi John Owen, Pare; R. Williams, Llan- gwyllog; W. Roberts, Gorslwyd; J. M. Jones, a Mr R Roberts, Llane-rchymedd.

LLANF ACHE AETH. Llwyddiant Meddygol.—Mae Mr J. T. Price. B.A.. unig fab Mr Price, Penyrorsedd Farm, o'r plwyf hwn. ;wedI pasio ei arholiad terfynol fel meddvg yn gholeg y Drindod. Dublin, ac wedi enill y gradd o M.B., a chyflwynir iddo ei "diploma" ar y i9eg cyfis- 01 gan senedd y coleg. Safai pymtheg o vmgerswvr yr arholiad, a daeth Mr Price allan yn ail ar y rhestr. Hefyd, mae wedi llwyddo i enill y graddau canlynol B.C.H., B.A.O, a B.A., ac aeth trwy'r "double course in medicine and arts." Nid yw eto ond tair- ar-hugain oed, ac mae ei yrfa golegawl wedi bod yn ddisglaer a llwyddianus iawn vn ei holl arholiadau. Pan yn unarbymtheg oed enillodd ei radd o B.A., ¡ a thrwy ei holl amser mae wedi bod vn weithiwr dis- taw, penderfynol a di-ildio, fel ma-e ei Jafur wedi ei goroni a llwyddiant. Da iawn oedd gan y plwyfolion a phawb o i ffryndiau a'i gydnabod pan glywsant am ei fynediad dyogel trwy borth cyfyng y "finals." Llwydd eto a'i dilyno. Cyfeiriad Lhthyrau.—Dycid Sadwrn diweddaf an-! fonodd Trebor Mon, v bardd a'r hvnafiaethydd clod- wiw, lythyr at ei hen gyiaiii Alawfaidd -cl a' cyfeiriad a ganlyn ar y gauadlen :— "Hea fy llythyr, hed yn heini 0 Ffynongroew hyd y' Valley Aros noson dan ystyriaeth, Wedyn rhed dros bont Llanfachraeth 1 na gwaedda'n swn yr awen Alawfardd, tydi yw'm perchen." Mae Alawfardd yn amgau llythyr yn ol iddo mewn ate-biad, gyda'r cyfeiriad canlynol, mewn gwir obaith y bydd iddo gyraedd pen y daith — "Yn dy flaen, a dos vn brvdlon I Ffynongroew, ger Treffynon Trebor Mon yw'th gywir berclien, Y bardd a'r hvnafiaethydd trylen." Penodiadau.— Mae y Bwrdd Ysgol wedi penodi Miss Hughes, o Ddolgellau, yn athrawes gvnorth- wyol yn Ysgol y B^rrdd, ac mae hithau wedi dyfod i'n mysg, gan ymaflyd yn ei dyledswyddau o ddifrif. Hefvd penodwyd Mr Edward Owen, Roe Buck, yn swyddog gorfodol, a deallwn ei fod eisoes yn cvni- wair o gwmpas ac wedi gwella presenoldeb yn yr ysgol. Anmhosibl disgwyd cael canmoliaeth a grants da oni cheir v plant yn rbeolaidd i'r ysgol; a rhieni yr absenolion fydd y rhai parotaf i feio pan ddaw y "report" blynyddol *1 law. Gwelir fod y Bwrdd yn ceisio gwneud pob darpariaeth ar gyfer addysg briodol i'r plant. Marwolaeth y FreDMnes.Niae yr amgylchiad hwn wedi gordoi ein gwlad a galar ac mae o'n blaen hen gyhoeddiad Cymreig ag ynddo hanes marwol- aeth y Brenin Sior y Trydydd. Nid oes yn y cv- hoeddiad dan sylw ond yn unig ymyl ddu ar y ddalen lie mae yr hanes. Gymaint ydyw y cyfnewidiad yn newyddiaduron a chvhoeddiadau ein gwlad erbyn hyn Yn mis Ionawr y bu farw y teyrn hwn, ar nos Sadwrn, v 29ain, 1820, yn 82 o'i oedran a'r 60fed o'i devrnasiad. Yn hwyr dydd Mercher, yr 16eg o Chwefror, y claddwyd ei Fawrhydi, yn meddrod y teului yn Windsor, gyda holl rwysgfawredd galar. Cynhaliwyd gwasanaethau crefyddol o barch y prvd hwnw, fel yn awr. Dywed y cyhoeddiad dan sylw fel hyn :—n Mon, yn mysg eraill darfu John Elias, Christmas Evans, a John Roberts, bregethu ar angladd ei Fawrhydi. Y ddau gyntaf a fuant dra chyfoethog yn eu hanesion neillduol o'i Fawrhydi." Dyma hefyd rai o'r emynau a genid y prvd hwnw lrewn gwahanol addoldai ar ddydd ei a,ngladd:- Prysuro'r ym i'r farn i gyd Ie, bach a mawr raid gado'r byd I'r orsedd dringodd angeu du. I Ein brenin tirion marw fu Bendithied Duw'r pedwarydd Sior A llwydd diludd o for i for Ymgeledd Net a'i rhoddion mad A gaffo'n llu fel ca's ei dad. Dan nawdd y Nef boed yn mhob man, A choron gras fo'i fythol ran Nid mawredd byd, ond mawredd gras. A'n deil dan ddyrnod angeu glas. Y dydd Llun canlynol i farwolaeth y Brenin yr aeth y swyddogion trwy amryw barthau* o'r brifddinas i gy hoeddi ei fab, Sior y Pedwerydd, vn Frenin, 31: v ecu hyny yr oeddynt yn ceisio dyfalu, fel y maent heddyw, pa bryd y byddai y coroniad yn cymeryd He. Dyma fel y dywed yr hen gyhoeddia.d :—"Nid oes gwybodaeth pa bryd y coronir ei Fawrhydi: peth arferol, ond nid anhepcorol i iawn weinyddiad o'r swydd frenhinol. yw y coroniad; dichon ei Fawrhydi fod yn ei gvaam-n n-m fel Brenin, ac heb gael ei goroni tra byddo byw. Peth arferol hefvd yw coroni y Brenin a'r Frenliines ar yr un pryd eithr nid yw hyn yn anhebeorol i'r coroniad chwaith coronwyd Ham VII. gryn mnser o flaen ei wraig. Oherwydd nad yw pethau. mor hyfryd ag y gellid dymuno rhwng ei Fawrhydi a'i Frenhines, bernir na choronir hi yn fuan. gan nad beth am dano ef. Nid oes genym yn awr yr un Tywysog na Thywvsoges Cymru, ein Tywysog a'n Tvwysoges ydynt :yn awr Frenin a Brenhines Pn^dain. Dyna drein ar'bethau yr adeg yna, yn gyffelyb fel y mae ar ein tevrnas vn awr. Gall hyn o hanes fod yn ddyddorol i'r leueng- tyd a darllenwyr y Clorianydd. Gallasem ychwan- e.gu llawer ar farwolaeth y Brenin, vn nghyd a hanos- 9 ion dyddorol am dano. Hefyd. cwy'nfan vr hen feirdd ar T1 iv ia c y Brenin nevrydd, yn nghyd a'i helbulon. J °

moelfre" Ysgol.—Dydd Sabboth diweddaf cyn- haaiodd Annibynwyr v lie uchod eu cyfarfod ysgo! ir oedd amryw gynryehiolwyr wedi dyfod- yn nghyd or holl ysgolion o fewn y dosbarth odSi- gerth Hebron, Maenikifl-xi-n, sef Taiwrn. Pentraeth. Soar, Rhosfawr, a, Libanus, Benliech. Yr arholwi- ydoedd Mr T. Eames. Taiwrn, yr hwn sydd Yn meddu talent nedlduol i'r gwaith. Efe ydyw vr arholwr yn y dosbarth er yr adeg y sefydlwvd y cyfarfodydd ysgolion i ddechreu, bedair neu buni" mlynedd yn ol. Yn y boreu arliolwyd y ieuengaf yn "Hanes Iesu Grist," a'r rhai dan 16eg oed VR "Hanes Moses." Cafwj'd atebion ihagoiol gan y naill ddosbarth a'r llall, ac yr oedd vn nawdd deall fod rhywun o'r frawdoliaeth wedi cvmeiyd trafferth mawr i'w dysgu. Hefyd yn ystod y cyfar- fod canwyd amryw donau yn hynod swynol gim y plant. Yn y prydnawn arholwyd yr oedoiion, neu. I OS myuweh. yr ysgol yn g^redinol. oddiar 1 loan i J'I atebion cywir a chvffredinol, ac vm- ddangosai pawb fel wrth eu bodd yn ceisio treiddio 1 mewn 1 feddwl y Gair DwyfoL Darllenwvd papvr ar Ddvkdswydd aelodau eglwvsig i fod vn ffvdd- ton gyda r ysgol" gan Mr Edward ParrV. Shop, labernacl, ac ategwyd yr hyn a ddywedodd* gan am- ryw o frodyr ag sydd bob amser yn teimlo yn wresog dros yr ysgol. yn neiliduol Mr G. Roberts, o Ysgol MoeJfre. Mae n ddvwenvdd genvm fod vr hod ysgohon yn y dosbarth hwn.' er ei fod v lieiaf 0 r holl ddosbarthiadau, yn cymeryd y fath *ddvdd- ordeb yn y maes llafur, ac vn vmro'i o ddifrif i chwilio yr 1 sgrythyrau. Hyderwn y bydd iddvnt barhau yn eu hymdrech. ac ail-envn *eu *sel dros* vr Sg0J; _CTrd^br y cyfarfod nesaf vn Mhentraeth Ebnll 28am.—Un Oedd Yi>'>.

PENT G AEXEDD. Odarfod: Drwestol. Cynhaliwyd cvfarfod cyhoeddus mewn eysylltiad a Chym*deithas* T)dir- westol y Merc hed y* Mhenygarnedd nos Iau, Chwefror 7led. dan lywyddiaeth Mr Lewis Morris, Cefnhir Farm. Dechreuwyd trwy giinu ton gynull- jdfaol. Yna cafwyd adroddiad o'r ""imrwvmiad Dirwest-ol. yn nghyda rhestr o'r ihesvmau* dros beidio yfed diod feddwoi, gan blant y Band of Hope. Darllenwyd dau bapyr-un ar "Stgurdod Meddwl" gan Mr Richard Thomas. Cae'r Ffynon, a'r llall ar Ddirwest gan Miss Grace Thomas, Ty Fry (llywyddes; y gangen). Canwyd yn dda ac effeithiol gan Mrs Jones. Trevor Newvdd Lizzie Jones, a. Mr T. J. Hughes, Trevor Ganol; a chafwyd ad- roddiadau rhagorol a phwrpasol gan Mr Richiird Rowlands. Mr Rowlands, a Miss Lizzie Row- lands, Beddwgan: Mr Ernie Thomas. Tv Fry. a Mr Joseph Roberts. Rhydydelyn. Cyfyngodd y Llywydd ei araeth i ychydig eiriau ond. er n fyr, yr oedd yn briodol ac i'r pwrpas. Wedi terfynu f^^y ganu ton gynuileidtaol, daeth amryw vn mlaen i gymeryd y; ardystiad, ac aeth pawb i'w eartrefi yni teimlo eu bod wedi cael cyfarfod dvddorol iawn.

POETHAETHWY. Y Ch-nghor Dosbarth.—Cynhaliwyd cvfarfod misol y Cynghor hwn nos Fawrth, yr wythnos ddiweddaf, dan lywyadiaeth Mr J. Davies Jones. — Oddiwrth adroddiad y Pwyllgor Cyllidol. treuliodd yr ar- olygyddi 17p 13s sra y dreth ddosbarthi'adol a gasglwyd ydoedd 79p 18s 4*c a threth v dwfr, 8s 6c gweddill dyledus gan y trysorvdd. 83p 16s 3c a'r swm o'r dreth ddosbarthiadol* heb ei gasglu, 270p Is 8c. AdrtKidodd v Surveyor (Mr R. Aithur Thomas) fod yr agen" fawr yn v dwfr wedi ei chanfod, ai fod wedi cael ei hadgvweirio vn ddioed. Co 11 as id drwy vr agen 28.500 o alwvni vn ddvddiol. Yr oedd cyniluniau o gyfnewidiadau yn 29."High- street, wedi cael eu cyflwyno i'r Pwyllgor Iechvdol. yn dangos trawsymwthiad o 22 o fodieddi ac, ar argymlielliad y pwyllgor. pasiwy l y cyniluniau. Gofynodd Mr J. H. Hughes, adeiladydd badau. a fyddai i'r Cynghor werthl1 llain o dir* yn Cambria- road? Penderfynwyd gohirio ystyriaeth o'r mater hyd y cyfarfod nesaf. — Yn nglyn a rhvbudd blaenorol. cynygiodd Mr W. Jones" fod codi "ceryg o'r gwahanol chwarelau a thori y eyfitw yn cael eu gwneud drwy gontract yn y dyfodol w fod agor ffosydd hefyd yn cael ei osod drwv gytundeb. Dywedai Mr Jones mai ei reswm dros ddwvn v mater i sylw ydoedd y golygai hyny cryn enill i'r Cynghor pe ba'ent yn gosod y gwaith trwy gvt- undeb. Yr oedd ef wedi cyd-osod v gwaith i gyd, oherwydd J gallent osod yr holi waith i un dyn. a byddai i hyny ei gadw mewn gwaith drwy v flwydd- vn. Byddai yn hawddach cael v dynion i weithio am bris rhesymol, drwy wneud y' gwaith fel un "job," ac nid yn ddarnatL Ar gvnvgiad Mr Thomas Roberts, penderfynwyd cyflwyno" v mater ir Pwyllgor Gwyliadol am* ystvria'eth. *ac fod iddynt hwythau wneud adroddiad i'r Cynghor arno. —Y7sgrifen-odd Swyddfa y Ooedwigoedd a'r Fforest- ydd i ofyn a oedd y tVngiior wedi dyfod i rhyw f gytundeb a'r Milwriad Prioe parthed Glanfa St. George, neu, os nad oeddynt. beth ydoedd safle bresenol y mater? Hefyd, darllenwyd "llythyr oddi- wrth y Mri J. Rice Roberts a Laurie, ar ran v Milwnad Price, yn gofjTi i'r Cynghor wneud cynyg am fuddiant y boneddwr hwnw vn mhrydles y lanfa. Dilvnodd dadl faith. Dywedodd Mr R. G. Thomas y tybiai ef mai lie y Milwriad Price ydoedd rhoddi pris iddynt hwy. Os na wnai efe hyny, fe argym- hellai ef (Mr Tnomas) fod y mater yn cael ei roddi i gyflafareddiad. Gofynodd Dr. Williams pa fud^ nmt oedd gan Gwmni y "Ja Ja" vn y hnfa, [ plTa un. os prynent fuddiant y Milwriad Price, a gafient bawliau i y J» J& 1 ddefnyddio y lanfa? Dywedodd Mr Ellis fod Cwmni y "Ja*Ja" vn denantiaid blynyddol. yn ol rhent blynyddol o 60p, ac yr oedd yn rhaid iddynt adgyweirio pob niwed a wnaent. Dywedodd Mr W. R. Jones mai mwys- eirio syml a'r cwestiwn vdoedd búfyn i'r Milwriad Price fvnegi pris. Qs gwyddai y Cynghor werth y biydTes, ac 08 oedd arnynt t-i heisiau. dylenv wneud cynygiad am dani. Tybiai Mr Cadwale^r Dalies ei fod yn bur bwysrig iddynt ddyfod I zkxw benderfyniad, gan fod y mater m hongian ers eymaint o amser. Cynygiodd Mr Thomas Roberts eu bod yn cynyg lOOp i'r Milwriad Price am ei fuddianau yn mhrydles y lanfa. Eiliwyd gan Mr Cadwalair Daviefr, a phasiwyd.—Yn ol adroddiad v Swyddog Meddygol. nifer y genedigaethau yn ystod r y mis blaenorol ydoedd tri, a'r un nifer o farwol- aethau. Mewn at&bdad i Ivthvr o'r Cvnghor. ysgrifenood Mr F. Harrison, prif* rcolvdd" Cwmni Rheilffordd Llundain a'r Goglcdd-Oillewin, yn dweyd ei fod wedi gWTieud ymholiadau i gyflw*r y ffordd sydd yn arwain o'r Bont Grogedig i OTVPF Porthaethwy: a thia y canfyddai fod un ran o'r ffordd mewn angen o gyfnewidiad by chan, yr hwn a gerid allan, nid oedd cwestiwn o berygl yn cod', ac fod y ffordd1 yn ei huobder mwyaf. eithr 11^ o fodfeddi (nid 18 fel y dywedid gan v CH-nghor) yn uwch na'r troedlwybr. Parthed v goleuo. yr oedd wedi gorchymyn gosod lamp ychwanegol i fyny, a sicrheid ef, pan fyddai hyny wedi ei wneud, y byddai goleuad v ffordd yn hollo] foddhaol. Pwyntiodd allan nad oedd y ffyrdd cyfagos, v rhai oeddynt dan ofal y Cynghor, yn cael eu goleuo o gwbl.—Darllenwyd Uythyr oddiwrth Mr Ellis Jones Griffith, A.S., yn dwcv-d y byddai vn falch i gefnogi Mesur pathed "l^id "values," ac* yn dalgan gobaith y ca'i ei gyflwyno yn v Senedd-dymor nesaf ar gyfryw adeg ag y ca'i ei ystvried vn ffafriol.

PONTAEDULAIS. Sefydlu Gweinidog.—Cynhaliwyd cyfarfodvdd yn addoldy Calfana |B.) dvdd Mawrth, v 5ed cyfisol, yn nglj-n a sefvdlu y Parch R. W. Da vies, A.T.S. (diweniaar o Gemaes, Mon), yn weinidog ar yr eglwys. Llywyddwyd tros v cwrdd "croesawu" yn y prydnawn gan yr Henadur T. H. Williams, Llwyngwern. a chymerwyd rhan gan y Parchn. B. W illiams, Llwynhendy; J. James (Iago Ddu). Tabemacl Cliarles Davies, Caerdydd J. Griffiths. Aberdiar; A. Morris. Llangenech; W. J. Lewis, fiirdis; J. Lee Davies, Brynaman J. Lewis it Trevor Jones, Llanelli: S. F: Roberts, Pontlliw; J. Rogers a J. Jenkins (Gwili). Caliaria; D. S. Davies. Llandvbie; G. Jones (-T..), Lloyd Morgan (A.), Jones (M.C.), Goppa; Powell (A.), a Mr Jam Rogers (diacon), Pontardulais. Cafwyd cyfarfod dvmunol a llwyddianu8 iawn. Yn vr hwvr pregethwy'd i gynulleidfa luosog gan y Paxegn. Charles Davies, Caerdydd, a J. Griffiths. Aberdar. Yr oedd oedfa nos Fawrth yn ddiwoeddglo liapus i gydres o gyfarfodydd gweddio a phregethu sydd wedi eu cynal yn y ]]e t>ob nos vn "\Tstod v pedair wythnos ddiweddaf. Bendith v Zv-f to ar yr uniad

YARD MALLTE AETH. r Diweddar Ap Ffarmwr. — Cvnhal- iwv cvtariod arbenig mewn ystafell perthynol i'r yp y ds hwn nos Wener diweddaf er mantais m i dewis ca^glyddion ac ysgnfer,-dijon i fyned o gwmpas plwyf Trefdraeth i gasglu er mwyn cael col golofn i r diweddar Ap Ffarmwr. Gresyn na tuasai mwy wedi d'od Vn nghyd, ond yr oedd pawb oedd bresenol yn frwdfrydig iawn dros wneud eu goreu yn y mudiad. Dewiswyd pedwar o gasglydd- ion ac ysgrifenyddion i fyned trwy'r plwyf. Hefvd, dewisrwyd Mr John Owen. Glan Menai, a Air Wil- liam Hughes, Gwna Fawr, yn ysgrifenvdd a a thrysorydd lleol. Penodwyd pump o gynryehiol- wyr i roddi eu presenoldeb yn r.ghvfarfod Llan- gefni, yr hwn sydd i'w gynal yno ddvdd Iau nesaf. Llywyddwyd y Cyfarfod gan Mr Robert Morris Ty'n Liain. Angladd—Dydd Sadwrn hebryngwyd i fvnwent henafol Trefdraeth Mrs Elizabeth Morris, gweddw v diweddar Mr Owen Mornt. vn 91 mlwydd oed Qymerwyd ahan wrth y ty gan v Parch Owen ^ilhams, Bethel. Darllenwyd y 'gwasanaeth vn yr eglwys ac ar lan y bedd gan y Parch Mr Grif- fiths, l>iangw^ ian. Cydyni-dcmilir vn fawr a i mercned ar ol colli niton mor anwvi a hoffus.- Cyfaill.

Y PAHC (Llandyfrydog). Cymdeithas Ymdrech (irefyddol. Yn v gym- de.ithas ucb<>d nos Iau. y 7foed cytisol. y pwnc "yd- h Gwersi oddiw^ tli "waith. v disg^'biion vn d^n eu gilydd at yr Iesu (loan i. 29—57, Agorwvd* T- mater gyda phapyr da ao acldysgiadol gan Miss Jones. Tynypwll. Darllenwvd panvrau vr. mhellach gan y Mri Thomas Hugh, Bryntirion. ac H. Pri- churd. Factory, a chafw-s-4, sylwadau gan amryw o'r a.lock"u.- Yn y gymdeithas "nos Iau llesaf. v 14eg cyfisol. wir aadl ar "A ddyla; iiwvnrr.wrthod:ad oddiwrth ddiodydu. meudwol fod vn amod cgiw^ig, ai ni ddylai?' Agorir y ddadl o'r ochr nacaol gan. Mri H. Roberts ac H. Prichard, 'r ochr gadarn- haol gan Mr Hughes, Ysgol Gtnediaetho!. a'r Y's- grifenydd.- -G. Griffiths.