Ye Brython Cymreig

ADVERTISEMENTS Advertisements will be inserted in Ye BRYTHOS CYMREIG at the following CHEAP SCALE OF CHARGES Parliamentary, Law, and ) 6d. per line per inser- Public Notices ) tion. Sales 3d. do. do. Trade arrangement, according to Advertisements 1 l)ositioll> number of insertions, I space required, &c. SPECIAL PREPAID RATES For Advertisements re-\ 20 words, ferring to Situations, „ One insertion, 6d Wanted, or Vacant Apartments, Houses, or Three, „ Is. Od. Land, Wanted to Let, I — for Sale f „ Six ,„ ls.6d. Businesses, Stock Furni-1 ture, Mahinery, or Mis-1 Every additional 10 cellaneous Articles for J words, half the above Sale or Hire. J prices. No Advertisements relating to Racing, Gam- bling, Lotteries, Quack Medicines (except Patent Medicines of good repute), Money Lenders, Astrologers," Fortune Tellers, or others of an objectionable character will be inserted upon any terms. English Advertisements will be translated, if required, free of charge. All Communications and Orders should be ad- dressed, as early in the week as possible, to THE MANAGKPV, WKLSH PRESS OFFICE, TJAMPKTER.

Blwydd-dal i'r Oedranus. Yn y Goleuad am heddyw (dydd Iau) ymddengys y brif erthygl a ganlyn ;— Yn y rhifyn am Cliwefror o'i- National Review, ceir ysgrif faith a galluog gan Mr. Chamberlain, ar Flwydd-dal i'r Oedranus. Gwaith da, yn ddi- ameu, y mae Mr. Chamberlain yn ei wnend wrth droi "at y materion cymdeithasol ag y niae yn meddu gallu a chraffder i'w trin; ac y mae yr erthygl y cvfeiriwn ati, beth bynag ellir ddweyd am fanylion y cyulluniau cynygiedig. yn cynwys yr ymgais gyutaf, gan wleidyddwr o'r dosbarth blaenaf, i ddwyn y syniadau ar y cwestiwn pwys- ig hwn i bwynt ymarferol. I ddynion llai adna- byddus, fel y Canon Blacklev, y mae y gwaith o alw sylw at y mater wedi disgyn; ac er fod y cwestiwn wedi bod dan sylw y Senedd mor bell yn ol a chanol y ganrif ddiweddaf, nid oes un ym- drech ddifrifol wedi ei gwneud i ffurfio cynllun o yswiriant, nen flwydd-dal. A chyda hyn, y mae Lloegr wedi bod yn ol i amryw o deyrnaso; dd y Cyfandir. Yn Germani, y mae y cynllun o ys- wiriant ar gyfer hen ddyddiau mewn gweithred- iad er 1888, ac yn ol y cynllun hwnw, rlioddir blwydd-dal yn amrywio o 5p. 6s. 5c. i 9p. lis., vn ol y dosbarth o dan ba un yr yswirir, i bob gweithiwr ar ol cyrhaedd deg a thriugain oed. Mae cynllun Ffrainc, sydd y:i awr dan ystyriaeth, yn fwy rhyddfrydig nag un Germani; a gofynir i'r meistriaid yn gystal a'r gweithwyr gyfranu i'r drysorfa yswiriol swm cyfartal i'r cyflog, ac ych- wanega y Llywodraeth ddwy ran o dair. Yn Itali a Denmark, hefyd, y mae cynlluniau eyff- elyb o dan ystyriaeth, gyda'r amcan o wneud darpariaeth ar gyfer y gweithwyr yn eu hen ddyddiau. Nid bychan ydyw y da,g gymerir mewn llaw wrth geisio dyfeisio cynllun ar gyfer angen y wlad hon, oblegid ceir fod yn Awst y flwyddyn ddiweddaf un o bob saith o drigolion y deyrnas sydd uwchlaw triugain oed yn derbyn cymorth plwyfoL Yn ol amcangyfrif y Canon Blackley, y mae dros 42 y caut o'r rhai sydd yn cyraedd triugain oed yn marw ar y plwyf; barna Mr. Chamberlain, wedi cymeryd yr holl gyfrifon a vnaecl i ystyriaeth, fod haner gweithwyr y wlad hon sydd yn cyraedd triugain oed yn marw ar y plwyf. Y mae rhan luosog o'r rhai hyn nas gellir eu hystyried yn gyfrifol am fod henaint yn eu dalheb fod ganddynt ddigon o ddarpariaeth i'w -,ad-,v uwchlaw angen Ar gyfer y dosbarth hwn lid oes ar hyn o bryd unrhyw ddarpariaeth ym- a,rferol ond a ddarperir gan y eymdeithasu eyf- eillgar; oblegid mae'n hollol ofer disgvvyl i weithwyr a llafurwyr fanteisio ond ychydig ar yr hyn la ddarperir gan y Llywodraeth yu nglyn a'r llythyrdy pan y mae y tal yn Ip. 16s. 10c. i ddyn 5aiii mlwydd oed, am flwydd-dal o 5s. yr wyth- nos pan y cyrhaedda bump a thriugain. Ac am y dosbarth mwyaf angenus, ychydig o fantais iddynt ydyw y cymdeithasau cyfeillgar, a phan y derfydd yni gyda dyfodiad henaint, nid oes ond ;1 drws yn agored; a hwnw ydyw cymorth yfol. Ac yn wir, y mae yn eglur, hyd yn pe y cymerid mantais lawn ar bob darpar- jth a wneir gan gymdeithasau cyfeillgar, y idai y cwbl yn fyr o ateb yr amcan. Yn ystod y Senedd-dymor diweddaf, ymfturf- o ddeugain i ddeg a thriugain o aelodau yn ifllgor i ystyried pa gynllun y gellid ei argym- y zn 0 011 ar y Llywodraeth ac y mae is-bwyllgor a 'jenodwyd gan y pwyllgor hwnw wedi cytuno ar 1 i pheth fel seiliau i'r cynllun. Y rhai hyny ■•rnt:—Y rhaid i'r cynllun ar hyn o bryd fod wirfoddol ac nid yn orfodol. 2. Fod yn hanfodol angenrheidiol cael cydweithrediad o It-;at,' v I)i-i i' gvtiideitliasa,tl cyfeillgar 3. lodvr oedran ar ba un y dechreuir cstyn cymorth i lod yn bump a thriugain. Gan gymeryd Jy pethau rn n'1 hyn fd seiliau, y mae Mr Chamberlain yn myned yn mlaen i awgrymu pa fodd y gellir gwneud darpariaeth arianol. Y peth cyntaf y dylid ynl- gais ato ydyw, dal allan demtasiwn o flaen y gweithwyr fel ag i'w dwyn i ddechreu cynilio. Felly awgryma C, fod y Llywodraeth yn cynyg rhoddi 15p. ar gyfer 5p. a roddir gan cdyn. ieu- anc 25aill oed mewn ariandy cynilio. Wedi cael 20p, i gychwyn, gofynid i'r dyn ieuanc dalu i mewn bunt yn y flwyddyn hyd nes y cyrhaedda 65ain mlwydd ac er mwyn darpar-Li ar gyfer afiechyd a difTyg gwaith, caniateir i r taliad redeg yn ddyledus am bum' mlynedd, heb i I neb fyddai yn yswirio golli ei hawl iddo. Wedi talu yn y dull hwn am ddeugain mlynedd, bydd ganddo hawl i'r taliad o bum' swllt yn yr wyth- nos. A rhag ymyryd o gwbl a hawliau cym- deithasau cyteillgar, cynygir fod yr un telerau yn cael eu gwnend gyda golwg ar y cymdeithas- au hyny. Os bydd yr yswiriedig farw cyn cyr- aedd 65, cynygir fod rhyw gymaint yn cael ei roddi yn wythnosol i'w weddw a'i blant, o. bydd ganddo, neu ei fod yn meddu hawl i drosglwyddo drwy gymuiii-od I swm cyfartaL i'r h1"n fycldai wedi at dalu i mewn. Dyna fraslinelliatl o erthygl Mr. Chamberlain. Mae'n ddiau y codir lluaws o wrthwynebiadau, ac y dangosir foci amryw bethau a gynygir yn anymarferol; ond y mae yr erthygl yn werth- fawr fel agoriad i ymdrafodaeth fyclel yn sicr o addf'edu rhyw gynllun ymarferol a diogel. A bydd yn foddion, hefyd, i alw sylw at hawliau gweithwyr gonest ond tlodion y wlad am sylw a help y Llywodraeth.

Marwolaeth Mr. Spurgeon. Bu y pregethwr poblogaidd hwn farw am tua cliwarter wedi un-ar-ddeg o'r gloch nos Sul diweddaf yn Mentone, Ffrainc, lie yr oedd yn aros er ys rhai misoedd er ceisio adferiad i'w iechyd. Mae yr holl Wasg Seisnig a Chymreig yn cyd-dystiolaethu yr wythnos hon am ei alluoedd di-gymar a'i dduwioldeb diamheuol. Fel y canlyn y dywed y lyst a'r Dydd am heddyw :— Ganwyd Charles Haddon Spurgeon ar y 18fed o Ionawr, 1834, yn Kelvedon, ger Colchester, yn Fssex, lie yr oedd ei dad yn weinidog ar eglwys fechan gyda'r Annibynwyr, a bu ei daid, James Spnrgeon, yn weinidog Annibynol am 60 mlynedd yn Stambourne. yn yr un sir Derbyn- iodd ei addysg mewn ysgolion yn Colchester a Chaergrawnt, a phan yn 15 oed yr oedd yn usher mewn ysgol yn Newmarket. Y pryd zn yma y dechreuodd ei frwydrau ysbrydol. Bit bron iddo fyned yn Freethinker yr adeg yma. Bu yn yndrybaeddu yn hir yn nghors anobaith, ond cafodd ddiangfa. o'r diwedd. Y mhyfrydai y pregethwr digymar gyfeirio at adeg ei argy- hoeddiad. Fel Paul, troai ato o bryd i bryd, er dangos tiriondeb a graslonrwydd ei Geidwad. Hhyw ddiwrnod, yn ddigalon, trodd i mewn i gapel y Primitive Metliodists yn Colchester. liobert Eagler oedd y pregethwr—gwr teneu yr olwg arno. Agorodd y Beibl, a darllenodd y zn o-eiriau, "Trowch eich gwynebau ataf Fi, holl n gyrau y ddaear, fel y'ch achuber," ac o'r awr hono teimlai Spurgeon ieuanc ei hun yn ddyn jiewydd yn Nghrist lesu." Yn fuan wedi ei ar- gyhoeddiad ymunodd a'r Bedyddwyr, ac ar y 3ydd o Fai, 1851, y bedyddiwyd ef. Bu yn aelod yn eglwys y Bedyddwyr yn Nghaergrawnt, lie y bu Robert Hall unwaith yn gweinidog- aethu. Ymunodd y pryd hwnw a Chymdeithas y Pregetbwyr Lleygol, a chafodd gyfleusderau i arfer ei ddawn yn y pentreli cylchynol. Synai pawb weled bachgen 16 oed yn esbonio y Gair gyda'r fath fedr ac eneiniad, fel y gofynai llawer un, fel y gofynwyd am loan Fedyddiwr gynt, "Beth a fydd y bachgenyn hwn?" Ym- sefydlodd yn weinidog yn Waterbeach. Yr oedd ei ddawn yn rhwydd a phoblogaidd, ac ym- dyrai y bobl i'w wrando, Anogwyd ef i fyned i Goleg Stepney i barotoi at y weinidogaeth, ac oni bai damwain—pe damwain hefyd-buasai hyn wedi cymeryd lie. Yr oedd wedi addaw cyfarfod a Dr. Joseph Angus yn nhy Mr. Macmillan, y cyhoeddwrj ond oblegid esgeulus- dra neu byrtwch y forwyn, ni chvmerodd yr ym- ddyddan le rhyngddynt. Dangoswyd y bacho-en i un ystafell a'r athraw i un arall, ac ar ol arcs am ddwv awr, ymadawodd yr olaf gan ddywedyd nas gallasai aros yn liwy. Yn fuan wedi hyn yr oedd Spurgeon yn myned at ei gyhoeddiad, ac wrtb groesi Midsummer Common, ger Chester- ton, clywai lais yn dywedyd wrtho, Ac a geisi di fawredd i ti dy hun ? Na chais." Newidiodd ei feddwl o barthed i addysg golegol, a phen- derfynodd ddylyn yn mlaen ar hyny o addyso- oedd ganddo. Yr oedd poblogrwydd Spurgeon erbvn In n wedi cyrhaedd y Brifddinas. Yr oedd eglwys" y Bedyddwyr yn Park-street heb welllidog. Yr oedd i'r eglwys hon ei hanes. Bu ganddi o bryd i bryd ddynion nodedig yn gweinidog- acthu iddi. Pregethodd Spurgeon ieuanc ei bregeth gyntaf -yn Park-street, yn Rhagfyr, 1853, pan nad oedd ond ychydig dros 19 oed. Pregethodd gyda'r fath arddeliad nes y gofyn- wyd iddo am ei wasanaeth am eh we' mis. Cynyddodd y gvnulleidfa o 200 i 1,200. Yr oedd ei boblogrwydd y fath fel y gallesid gweied torf o bobl dob Sabbath yn heidio o gwmpas drysau y capel yn methu cael mynediad imewn. Derbyniodd alwad, a chydsyniodd a'r cyfryw, yn Ebrill, 1854. Ymdaflodd gyda'r fath yni i'w waith, fel yr oedd yn olynol helaethu y capel cyn pen blwvddyn. Yn ystod yr helaethiad, o Chwefror hyd Mai, 1855, pregethai i dorfeydd aliferth vn Exeter Hall. Profodd yr helaethiad yn rhy fychan, a phenderfynwyd adeiladu Tabernacl eaug i'r pregethwr ieuanc, athrylith- gar a llwyddianns. Yn y cyfamser llogwyd yr adeilad mwyaf yn JAI-LLyidain, Royal Surrey Gardens Music Hall. Llanwyd yr adeilad bob Sabbath hyd yr ymylon. Chwarddwyd am ei ben, IriniAvyd ef yn chwerw ac yn greulaAvn gan rai o'r papurau dyddiol ac wythnosol; ond pa fwyaf yr erlidid ef, mwyaf oil a ddeuai i wrando arno. Nid yn unig pregethai i'r dosbarthiadau canol a gweithiol, ond ymdyrai y mawrion, y pendefigion, i'w wrando. Fel y canlyn y llefara Y Cymro (papur a gyhoeddir yn Lerpwl), am dano lieddyw Anfynych y cymerwyd oddiwrthym yn ystod yr un mis ddau Avr mor glodfaAvr' yn eu "o-wa. hanol gylchoedd a'r Cardinal Edwai-d Mannino- a'r gweinidog Ymneillduol Chas. Spurgeon. Yr ydym yn enwi y Cardinal er mwyn sylwi mor wahanol y dichon dau yn yr un gwasanaeth fod i'w gilydd, er yn gweithio tan yr un Meistr, ac yn gobeithio am yr un daledigaeth. Anhawdd fyddai nodi dau ddyn mor annhebyg o ran golwo- allanol, tymheredd, a chvffes eu ffydd. Hen wr talsyth oedd y Cardinal; llygadlym, trvvynfain, gwefldenau--wedi ymprydio ai holl gnawd bron oddiam ei esgyrn—ei het, ei gob, a'i lodrau yn dwyn y ddelw a'r arddull fwyaf eglwysaidd; ol difrifwch poenydiol ar ei wynebpryd, ac yn cerdded mor fesuredig a phe buasai yn cyfrif ei baderan ar yr un pryd. Ac nid oedd hyn oil ond dangoseg o'i fyAvyd dysgyblaethol, ymprydiol, a'i b ffurf lem o grefydda. O'r ochr arall, dyn canol oed oedd y gweinidog; llygadlon, ftroenlydan, a gwefnsau trwclnis. Tan gryn faich o gnawd-llochesllawer o'i afiechyd -cerddai yn afrosgo, ac nid oedd yn ei ym- ddangosiad ddim cymaint a ffunen wen a barasai i estron dybied fod ganddo hawl i ddodi "Parch," o flaen ei'' enw. Yn wir, yr ydoedd wedi deisyf clroion na chymwysid y gair hwnw ato ef; ac am bobpeth ffurfiol, seremoniol, ac offeiriadol credwn nad oedd neb yn esgyn i bwlpud mwy gwrthwynebus iddynt. Os mynid gweled Ymneillduaeth a Phabyddiaeth ar eu goreu, elid i'r Metropolitan Tabernacle a'r Brompton Oratory. Yn yr addoldy blaenaf, ym- gynullai cliAve' mil neu saith o bobl bob bore Sabbath er's deng mlynedd ar hugain bellach, i wrando ar ddyn gwladaidd ei olwg, heb erioed gymeryd ci raddau mewn coleg, heb seremoniau rhwysgfawri" bortbi'r gwesanaeth," heb bwlpud, heb gymaint a nodyn fynychaf o'r "penau" o'i flaen, eto cadwynai glyw a sylw ei wrandaw yr am dros awr o amser mor llwyr nes yr anghofient bobpeth-hyd yn nod eu pesychu. Byddai ei AvrandaAvyr yn amrywio gymaint a'r cynulliad oedd yn gwrando Simon Pedr Ddydd y Pentecost. Cynrychiolid hiliogaeth Sem, Cam a Japheth yn nghynulleidfa'r rabernael-ac eisteddai masnaclnvr o Chicago a pherchenog ychain gwylltion o Awstralia yn achlysurol yn yr un sedd. Nid digon miliwnau Llundain i ddigoni ei wasanaethgarwch y byd oedd ei blwyf, y ddaear ei esgobaeth. Yn Seven Gymru am heddvAv ceir erthygl faith ar Mr Spurgeon. Dywed y Golygydd :— Pan oeddem ni a miloedd eraill yn myned i freichiau CAVsg y derbyniwyd Mr Spurgeon i freichiau ei Anwy lyd a'i artref nefol. Teimlem, a theimlwn, fel pe b'ai yr haul wedi sydyn fachlud o'r ffurfafen, a goleuni y deml wedi myned allan ac yn wir, fel yna y bu. Y mae haul yr areithfa wedi machludo, a lamp oleuaf y cleml wedi diffodd, udgorn mwyaf seinber yr Ef'engyl wedi dysteAvi, y gAvyliAvr mwyaf effro a ffyddlon ar furiau y ddinas wedi cael marwol saeth, a thywysog llu yr Arglwydd wedi ei gym- eryd yn gareharor gan angau. Nid gormod yw galw ar y mynyddoedd i udo, ar y cedrwydd a'r derw i blygu eu penau, ar y ser i wisgo ar- Avyddion galar, ac ar f'erched a meibion Seion i gwynfan oherwydd cwympo y cadarn. Ni fyddai ond dweycl bychan nad oedd genym ond un Spurgeon, oherwydd nid oes genym ond un o bob un mewn bodolaeth. Nid oedd gan yr Eglwys bregethwr a gweinidog, ac nid oedd gan Dduw genad cyffelyb iddo ar y ddaear. Yr oedd yn faAvr ynddo ei hun, a chyfranai ei fawr dd a'i ysbrydoliaeth i flloedd. Efe oedd efengylydd mwyaf ei oes, ac nis gwyddom mewn un oes am ei ragoracli Whitfield a Wesley ni ragorent arno, ac ni ddeuent i fyny iddo mewn pob peth. Yr oedd yn Nef-anfonedig, ac yn Dduw- wneuthuredig o'i ddechreu i'w ddiwedd. Cyn- ygiodd ei dad wnend pob aberth i roddi iddo addysg athrofaol, ond ni oddefai ei Dad Nefol iddo gael ei ddwyn trwy un peiriant dynol, ond trefnu iddo ymdori ar y cvhoedd fel Moses o Midian, loan o'r (liffaethaveb, a Phaul o Arabia. Y mae Duw yn ddiail i wneud pregethwr, a gwna un 'nawr ac yn y man fel engraifft o'r hyn ddylai fod. Diolch am bregethvvyr y peirianau, ond diolch yn benaf am bregethwyr Duw— pregethwyr natur a gras. Os gofynir i ni pa le yr oedd cuddiad ei gryfder a dirgelwch ei fawr nerth, ein hateb VAV, mai mewn cyfuniad cyd- bAA^ysol o ddoniau naturiol ac eithriadol ddysglaer wedi eu sancteiddio gan Ysbryd DUAV i gyflaAvni ei waith, a'u gwaith arbenig. Fel rheol, VIn- ddengys dynion fel yn cael eu taflu i'r byd ar antur, ond cawn rai gydag amcan a gofal neillduol. Gwnawd Spurgeon mewn mould arbenig, a thra hyderwn nad ydyw wedi ei thaflu o'r naill ochr, ond dichon y rhaid i'r byd a'r Eglwys fyned yn mlaen amser yn eu ffordd eu hunain, a dysgwyl blynyddoedd cyn y troa i fyny etc.Ni chuddiwn y ffaitli o'ii balchder o'i fod yn Fedyddiwr, ac o un Seisnig, yr oedd yn un o'r rhai mwyaf gonest a ehadarn. Dangosodd ei gydwybodolrwydd yn hyn pan yn hogyn un-ar-bymtheg oed. Er fod ei dad a'i dadcu yn weinidogion gyda'r AnnibynAAryr, gvvrthododd yr hogyn daenelliad babauod," a thaflodd ei goelbren yn mhlith y Sect ddirmyg-