Y Llan

BOSBABTH I. v GWEDDI. Erfyniad taer o'r fonwes,—yw'r addas Ber weddi ddirodrea; Ochenaid iacb ei hanes, Ddaw i ni at Dduw yn nes. HILYW. Y SWEEP. Itn da ei green ydyw o'i gryd,-addas Feddyg simnai fyglyd; Sa'n uchel was ein iechyd, Gor biin ei baich ger bron byd. Tredegar. HILYW. Y TLOTDY. Addas dy i noddi,—y gweiniaid tlawd Rhag haint, loea, a chyni; Hael a doeth sefydliad,i Atal adwyth en tlodi. Yma ci tlodion damaid,-hael atynt Yw'r tlotdy bendigaid; Medd hafan i amddifaid, Noddfa gwan ynddo ef gaid, Tredegar. HILYW. HEN WALIA. TON:—"Doli." Hen Walia mor anwyl wyt i mi, Dy ddolydd a'th fryniau sy'n lioni, Cercidorion o fri, A'r berddion yn llu, Cynbyrfir eu hawen j'th foli. Mae miwsig yn llanw dy nentydd, A'r awel mewn cydgord drwy'r gelltydd; 'R ehedydd yn rhydd Ar aoriad y dydd, Ddyrchafa her fawr-gerdd i'w Pherydd. Dy heniaith bareblir ina'r brynian, A'r moroedd yn golchi eu glanan; Tra'r Wyddfa fawr wen Yn esgyn i'r nen, laith Gomer a erys arwy'r oesau. Dy gedyrn hen gestyll a'th dyran Ddangosant wrcddeb ein tadau, |Yn cad"v| en gw?ad I Rhag gcrmes a; brad, ar Droa rj idid Bafasanti hyd angau; Tra byddo y g6g yn y gwanwyn Yn seinio ei dec-nod ar ir-lwyn Tra'r haul yn rhoi gwres, Goleuni a thea, Adseinir dy glod ar bob clogwyn. Hen Walia! anwylaf dy enw, Mae'm calon tuag atat yn llanw 0 garsad by w, pur, Can's ynct yn wir 'R wy'n meddwl cael bedd ar ol marw. Llangwnwr. G. WYNN.

BOSBABTH II. GWAED Y GROES. (Bnddngol yn Eisteddfod Hirwain.) j, Gwaed y Groes yw sail dedwyddwch Y gwir Griation ar y llawr; Gwaed y Groes yw cyfrwng heddwch Rhwng pob dyn a'r Duwdod mawr; Pob pechadnr bnrir ganddo, > I'rwycldo'r eir i'r Wynfaferth: o bechadur myn dy bnro Yn y gwaed sy'n fawr ei werth. Croes yr lean sy'n atdynu Pob pechadnr ati hi i O becbadnr paid a chefnu, Ond at Dd-nw dyrchafa'th gri: Trwy y gwaed ti gei faddenant O'th bechodan oil i gyd Dyma'r llwybr i ogoniant- I ogoniant Salem glyd. LLICWAM- JOHN BOWES. MYFYHDOD YN MYNWENT LLANDDEWI. 1 FELFFBE. Beth vdyw'r fangre lonydd A thawel welaf draw ? A'r Iliaws gof-golofnan A welir ar bob Haw ? Dynesaf tuag atynt, Gael gwel d beth allant fod A beth all fod eu dyben, Beth hefyd yw en n6d. Ah! mvnwsnt gyeegredig Xilsmddewi-Feiffrd y w, Yr hon fydd anwyl genyf Tra. yn y byd yn byw Am fod rhai o'm perth'naaan, A cheraint hofi yn llu, Yn huno yn y graian 0 iewn ei mhurian hi. x Wrth edrych oddiamgyleh I'r a3wy non i'r de, Rhyw fyrdcl o hen adgofion Sv'n dod ar hynt j dre' 'Mae'r hen vsgoldy llwydaidd Sy'n nghwr y fynwent hon, Yn dwyn i'm coi ar amrant Fy nhyrudr ieuanc Hon. Ie, dyma'r man y trealiais Haptisaf orian f'oes, Cvn i ystormydd bywyd 1 fideohreu chwytbu'n groes Pryd hyny fel yr ewig, Yn ysgaindroed a hardd, Ond heddyw fel blodeuyn Yn gwywo yn yr ardd. Mfte,r ywen dewfrig aow Yn dwyn ar gof i mi, Yr orian difyr drenliaia Dan ei changlaenau hi; Mewn gwir fwynhad o'i ohysgod, Rhag poethder gwres yr hanl, A'r ewynol g^r aegellog A byngcient rhwng ei dail. J Mae heddyw, fel pryd hyny, O dan ei mantell werdd, I A'r adar dan ei changau Delorant awynol gerdd ■ Ond b'le mae'm hen gyfeillion, Chwareuent gynt â mi, Gan adeilada cestyll O gylch ei boncyff hi ? Mae rhai yn yr Amerig, Ac yn Awstralia dir, A rhai yn Affrig dywyll, "in traetha am Grist a'i gar; Ac eraill aydd yn huno Yn ei gwelyan pridd, o fawn y fangre yma Hyd fore'r tarn a fydd. Ffarwel hen fynwent anwyl, Ni fyddaf ddim yn hir Cyn dyfod i orphwyao I'th gysegredig dir! Os byth y gwnaf ymfndo Ymhell tu draw y don, 0 dyger y rhan farwol Yn ol i'r fynwent hon. Llanddewi. T. LEWIS.

THE NEW CANON AT LLANDAFF CATHEDRAL. To the Editor of Y Llan a'r Dywysogaeth." Sir,—In your issue of June 28th the Rev. Lewis Hughes, M.A., among other matters, wrote about parochial missions. In so doing he claimed to be a missioner of some experience. I, for one, differ very much indeed from him, and am reluctantly com- pelled to call into question much that he has written on the subject. He refers to a trained prejudice, whatever that may mean, on the part of a section of the parochial clergy against missions. Fifteen years ago the charge of prejudice would, perhaps, not have been unwarranted but to-day not a few consider a mission as the panacea for all parochial ills. Not so long ago my old rector, Canon Body, told me he did more in the way of restraining than in promoting missions in the Diocese of Durham. Mr. Hughes advocates arming the Diocesan Missioner with power to enter every parish as the archdeacon has in another capacity. What power has an archdeacon got ? He may visit the Church, and perhaps the parsonage, but I am unaware of any power on his part to intrude ministerially into either Church or parish. He would give the Diocesan Missioner power to carry on a so-called mission in any parish in spite of the incumbent. Fortunately, there is no danger in the immediate future of seeing him armed with such plenary authority. But lam surprised that anyone claiming knowledge of, or ex- perience ih, mission worfe should advocate such a proposal. A mission canfcbt be satisfactorily worked unless the incumbent throws himself heart an?, soul into the work; and there should always be a general agreement as to views between incumbent and mis- sioner. For a time they are yoked together to the same plough; if at cross purposes, how can the work prosper ? To force a mission on a parish against the incum. bent's will the Diocesan Missioiaer or Bishop ought to be armed with a further power to remove the said perverse clerk out of the parish Because so long as he is in it he will be a stumbling-block to the mission. A mission demands a vast amount of activity in various directions. Who is to carry on the preparation (but I forgot, Mr. Hughes dispenses with it), attend to all the arrangements of the mis- sion time, and most important of all gather in the fruits of the mission ? Naturally the incumbent is the person to do so; but if you brush him aside un- ceremoniously you must provide a substitute, and I suppose pay for him too I With more experience I am sure Mr. Hughes will think differently of his somewhat drastic and un- workable proposal. Mr. Hughes, unfortunately, makes light of the preparation and ignores the afterwork of a mission. Mission work in this diocase will not benefit if the clergy run away with the idea that the preparation is unimportant. A mission can only give general instructions as to the prepara- tion, the parish priest arranges the details. The one work of authority on the preparation for a parochial mission is not given us by a missioner, but a parish priest. I do not call the missioner's preliminary visit the preparation. It is an incident in the pre- paration, and from experience I venture to say not an indispensable one. The preliminary visit has a threa-fold object:— 1. To give the missioner an idea of the work before him. 2. To bring him into contact with the mission workers. 3. To take counsel with the incumbent. Too much time, eSort, and prayer cannot be spent on the preparation. The greater the prepara- tion the greater the blessing. This i the experience of some of our ablest parish priests. I have taken missions in parishes where elaborate preparations have taken place, and in some whare there has been next to none. Defend me from the latter parishes. I will gladly hand them over to Mr. Hughes.-I am, &o., DANIEL EVANS. Llanmaes, July 10th.

— Pan mae dwfr yn brin, mae llaeth yn ddrud. — "Treiwch fl, Mr. Jones," meddai baobgen bychan wrth weinidog oedd wedi dyfod ar ymweliad I â thy ei rieni. Treio beth, fy machgen i?" gofynai y gwr parchadig. "Gwneyd i mi gysgu, gan fod mama yn dweyd y gallwch chwi wneyd i unrhyw un gysgn mewn dau funyd." Gorfu i Johnny fyned allan o'r ystafell. — Meistres: "Beth, Mary, a ydych am ein gadael ? Onid yw y lie yn dygymod & chwi ? Yn sic-r, gvrnaethom ein goreu drosoch er's pan ddaeth- och i'n gwasanaetb." Yr wyf yn gwybod eich bod wedi gwneyd eich goreu drosof, ond yn wir nis gallaf arcs yn hwy yma, gan nad wyf yn hoffi gweled eich llythyrau carwriaetbol yn cael eu cloi i fyny cyn i mi ddatllen eu hanar—nid wyf wedi arfer a'r fath iselhad, ac felly edrychwych am forwyn arall, ma'ra."

Y D1WEDDAR BARCH. DAVID ] HAVIES. B.A., FICER Y DAFEN, GER LLANELLI. I Bydd yn gofus gan ddarllenwyrY LLAN, yn ddiau. i ni gyhoeddi nodiad byr o farwolaeth yr offeiriad duwiol, liafurus, a Uwyddianus Hehoa, yr hyn a gymerodd le pan ar fordaith i Awstralia er budd ei iechyd, rai misoedd yn ol, ac i ni y pryd hwnw addaw ysgrifenu yn helaethach am dano mor fuan ag y byddai i ni dderbyn many lion ynghylch yr am- gylchiad chwerw. Yr oedd y meddyg enwog-Dr. Williams, o LluIldainwedi ei gynghori i beidio myned mewn agerlong, ond mewn llong hwyliau, er mwyn iddo fod yn fwy ar ei fordaith, yr hyn, mae yn debyg, oedd ei unig obaith am adferiad i'w iechyd, yr hwn oedd wedi bod yn wanaidd a nyohlyd am flynyddoedd. Am hyny nid oedd yn ddichon- adwy cael unrhyw wybodaeth sior a boddhaol yn nghylch yr amgylchiad galarus, hyd nes y dy- ohwelai y Ilong i Brydain drachefn. Nid oedd yr hysbysiad byr a dderbyniwyd trwy y pellebyr ond yn unig yn rhoddi yr hyne. gantyn 1" Regret Mr. Davies deceased." Fel hyn, fe wgl y darllenydd nad oedd genym un wybodaeth ynghylch y lie na'r amser y bu ein cyfaill farw pa un a'i ar y fordaith, heb neb i weini arno ac i'w gysuro yn ei oriau olaf ond y cadben a'i swyddogion, neu yn y wlad bell, wedi gorphen y fordaith, ac ymhlith estroniaid. Ac hyd yn nod yn awr nid oes genym un hysbysiad manwl am ei farwolaeth, oherwydd na ddaeth y llong yn ol i'r wlad hon mrol y fordaith cyn cymeryd un arall i wlad bellenig. Pa fodd bynag, rai dyddiau yn ol daeth llythyr byr oddiwrth y cadben i'r parwyl canlynol Ni wnaeth Mr, Davies adfywio o gwbl ar y fordaith, eto yr oedd yn alluog i fyned ar y deck bob dydd, a ohymeryd ei ymborth yn rhoolaidd ar fwrdd y cabin hyd ddydd ei farwolaeth, yr hyn a'n goddiweddodd braidd yn ddisymwth, oherwydd nid oedd wadi aohwyn dim, na datgan un dymuniad i'w gario allan pe digwyddai iddo farw, ao ar ddydd ei farwolaeth yn unig y peidiodd ag ymddangos wrth y bwrdd; ac yr oeddem ni yn gobeithio y byddai iddo fyw y fordaitn. Bu farw o'r darfodedigaeth ar yr 22ain o Ragfyr, am saith o'r gloch yn yr hwyr, a chladdwyd ef yn y m6r, ar y Sul, y 23ain, am wytb o'r gloch yn y boreu." Fel hyn, cafodd ddyfrllyd fedd ymhell o dir ei wlad. Y mae y cadben yn dweyd na chlywyd mo :hono yn achwyn dim. Nid oedd efe ya arfer achwyn ar ddim nac ar neb. Yr oedd digon o wroldeb i wynebu llu heb grynu na phetruso yn ein cyfaill os y byddai ffyddlondeb i'r gwirionedd yn galw am hyny, ond yr oedd mer fwynaidd a llariaidd ei dymer fel y diodd- efodd gystudd blin am flynyddoedd bob rwgnach nac achwyn, na lleihau y mymryn lleiaf ar ei lafur caled hyd y diwedd. Ao nid oes yr un ddadl yn ein meddwl, pe buasai iddo gymeryd hamdden mewn pryd, a myned i Awstralia flynyddoedd yn gynt, a siarad yn ddynol, y buasai yn fyw ao yn llawn gwaith a defnyddioldeb heddyw. Yn wir, mae yn gofus genym iddo flynyddoedd yn ol, pan yr Oedd yr Eglwys Gymreig yn Llanelli dan ei ofal, lie yr oedd ei gymunwyr yn rhifo dros bum' cant, heblaw rhai oanoedd o wrandawyr, roddi ei swydd yno i fyny, er mwyn ymfudo i hinsawdd mwy dymunol am dymor i fyw, gan obeithio y byddai iddo ddychwelyd yn ol mewn meddiant o iechyd, hoewder, ac yni newydd i ymaflyd yn ei waith yno, neu yn rhywle arall, drachefn. Ond wedi oymeryd seibiant am rai wythnosau eyn cychwyn gwellhaodd gymaint yn ystod yr adeg fèr hono fel y meddyliodd ei fod wedi cael gwaredigaeth lwyr o'i nychdod poenus. A phenderfynodd, yn lie ymfudo yn ol ei drafniadau blaenorol, ail ymaflyd yn ei waith yn ddioedi. Ac er fod offeiriad arall wedi oael ei. apwyntio yn y eyf amser gwnaeth y rhai oeddent mewn awdurdod fabwysiadu mesurau ar unwaith i'w gael ef yn ol i'w hen awydd, lie y llafuriodd yn Jtiynod o Iwyddianus am flynyddoedd wedi hyny. Ao wedi cael ei apwyntio gan Esgob Ty Ddawi i ficeriaeth Dafen bu yn petruso llawer cyn derbyn y dyrchafiad hwnW, j oherwydd ei fod yn cam ei waith a phobl ei ofal yn Llanelli gymaint fel nas gwyddai pa fodd i ymadael a hwy. Pa fodd bynag, trwy daer erfyniad a chyngor Canon Williams, yr hwn oedd yn ei edmygu yn fawl ac yn ei garu fel tad, penderfynodd dderbyn galwad yr Esgob. Ae am ddwy flynedd a haner bu yn liafurus iawn yn ei blwyf newydd, lie y bendithiodd Duw ei waith mewn modd amlwg dros ben. Ganwyd y Parch. David Davies, B.A., yn y WeD* allt, yn mhlwyf Llangeitho, sir Aberteifi, ar y 3ydd o fis Medi, 1848 a derbyniodd ei addysg foreuol, Os ydym yn cofio yn iawn, dan y diweddar Mr. John Rowlands, perthynas i ysgrifenydd y llinellau hyllf yr hwn oedd wr hynod yn y cymydogaethau byny am ei ffraethineb miniog a gafaelgar, ei dclysgeia- iaeth eang a chywir, a'i fedrusrwydd i gyfranu Yr hyna wyddai i eraill. Wedi derbyn addysg briodOl dan Mr. Rowland i'w ad3asu i ysgol oedd uwch, 601" fonwyd ef i ysgol enwog Ystradmeurig, lie yr a.stud. iodd gyda mesur mawr o Iwyddiant dan arolygiaetb 1 ] Patch. J. Jones, M.A., y Prifathraw dysgedig preBeno Yn y flwyddyn 1868 derbyniwyd ef i Athrofa Dewl Sant, Llanbedr, lie yr aeth trwy ei holl arholisdol" yn llwyddianua, a derbyniodd y gradd o B.A. yn mis Mebefin, 1871, rai miscedd cyn dyfod i'r oedrall gofynol i dderbyn Urddau Sanotaidd. Ordeiniwy^ j ef i'r Urdd Ddiaconaidd gan y diweddar Fogob j Llandaf yn mis Chwefror, 1872, a thrwyddedwydef i guradiaeth Llangrallo (Coychurch), Morganwg, ite y gwasanaethodd ei Dduw a'i Eglwys yn fEyddlon atIJ tua chwech mlynedd. Yr oedd yn barohus a det. byniol gan bawb o bob dosbarth yn y plwyf. Oild dechreuodd y darfodedigaeth twyllodrus a di-droi- yn-ol wneuthur ei ymddangoaiad yn ei gyfansoddiad j yn foreu, oherwydd yr ydym yn ei gael yn 1878 yll 1 rhoddi ei guradiaeth i fyny, ao yn myned adref i'f' ) Wenallt am ychydig seibiant, lie y bu am yn agoS 1 flwyddyn. Ond cafodd ei arhosiad byr yn maDgfe brydferth ei febyd y fath ddylanwad er daioni flr°° nes dyohwelyd iddo, fel yr oeddym yn meddwJ, at ■< berffaith iechyd. A dechreuodd wasanaetbu 3* Eglwys yn achlysurol dan y Canghellydd Phillips y11 Aberystwyth yn haf 1879. Yn mis Tachwedd o't tin flwyddyn cafodd ei ddyrchafu i guradiaeth Eglwys Y plwyf, Llanelli, lie y llafuriodd gyda llwyddiant mawr am saith mlynedd ao oddiyno symudodd, fat yr awgrytnwyd yn barod, i'r Dafen. Pan yn grallo priododd Mr. Davies foneddiges o'r enW Bruce, yr hon oedd yn feddianol ar rinweddflU gwcaent^yn hynod gymwys i fod yn wraig i wei»'^ J yr efengyl. Yroedd hi ya ferch i'r diweddar W. Bruce, Edinburgh, ao yn wyres i'r di.odaot Barch. Henry Daniel, ficer St. Andrews, Llundaitl. Yr oedd hefyd yn chwaer i'r Parch. Willillto Henry Bruce, B.A., Earl's Court, Cafodd daau o blant — mab a mere*1' Ond ow aeth angau a'r wraig fwynaidd a tbyner' galon oddiarno pan nad oedd y plant eto ond od, ac efe a alarodd ar ei hoi am y gweddill o'i °e3' .j Fel hyn y mae ein cyfaill wedi gadael mab a i alaru eu colled ar ol un oedd wedi bod iddynt yn dad a mam. Yr oedd Mr. Davies yn bregethwr derbyniOl á" effeithiol yn y ddwy iaith, ao nid oedd ei weU ytI ] holl Gymru am lafarganu y gwasanaeth dwyfol. I anghofiwn of byth y tro diweddaf ly oawsom y f^ 1 o'i glywed. Yr oedd mor wan ei iechyd fel y j odd orphen y gwasanaeth, eto yr oedd ei laiB melod' I aidd mor felus a awynol ag erioed. Ao nid oes yr tlo j amheuaeth genym nad yw ei beroriaeth felasber r M gwefreiddio angylion yn mbaradwys Duw heddy Bydd wych, gyfaill anwyl ° didwyll, hyd y b°r^ mawr pan y bydd y mor yn ogystal a'r tir yn gor* dychwelyd cyrph y saint, pan yr hyderaf y cg,ll .yø gwrdd i ymuno mewn gwell gwyl na'r un y buoC* ei chynal gyda'n gilydd ar Ddydd St. Michael a'r Angylion am y tair blynedd diweddaf yn Bendith y nef fyddo ar ei beEthynasau, yn neil^^ ar ei anwyl fab a merch, a'i chwaer garedig Mary Davies, yr hon sydi yn awr yn fam a tlJ i — — ,tj. 4 I iddynt.

Rhydd y Stubbs' Weekly Gazette nifer y < I daliadau yn diweddu y 13eg o'r mis hwn fel canlyn.- "Q!1. f 1889. 1888. 1Ej0 Builders and building materials.. 15 16 •• J Chemists anddryealters 4 2 I China, glass, and earthenware. 2 •• 1 Confectionery, toys, fancy goods.. 6 1 4 Corn, coals, and minerals 7 • • 9 Drapery, clothing textures 17 30 • • I Farmers. 6 12 •• J Furniture and npholstery trades.. 3 7 J j Horses and vehicles 5 1 3 Jewellery and watches 2 2.. g Leather. 9 5 5 Metals. 7 9 Paper, printing, &c. 5 •* 21 Provisions 34 33 •* 9 Wrnea, spirits, beer, tobacco 10 14 • • 1 Miscellaneous 25 26 82 157 167

'f is A CARD.—AN IMPORTANT DISCOVER^ announced in the Paris Figaro," of a valuable for nervous debility, physical exhaustion, and ^'ary complaints. The discovery was made by a ailS -'tence in Old Mexico; it saved him from a miserable e*1 and an early grave. The Eev. Joseph find#*1' Bloomsbury Mansions, Bloombury Square, ^~s0f o» W.C., will send the prescription, free of c VfentioP receipt of a self addressed stamped envelops. -1- this paper.