Llais Y Wlad

LLANSADWRN, MON. CLWB DILLAD.-Ar ddydd gvVyl St. Thomas, fel arferol, ymgasglodd aelodau elwb diHad yn y plwyf hwn i'r ysgoldy i'r dyben i Mrs Roberts, Rhiwlas, Mrs a -kiss Stanhope Jones, Treffos, arolygu y dillad a fjrynwyd gan aelodau y clwb. Oherwydd y rhoddion hael a gyfranwyd "tuagat y clwb gan Mr Williams, Treffos; ^r Robert Davies, Mrs Thomas, Trevor; Mrs Prichard, Trescawen; Mrs 0. Ro- berts, Beaumaris; Parch. J. Roberts, M.A., Neither y plwyf; Mrs Roberts allisse3 Boberts, Rhiwlas, galluogwyd Misses Roberts, y rhai sydd yn cynnal y clwb, Ji roddi pum' swllt i bob un o bonus. Ar ¡ddydd eyniaf y flwyddyn newydd gwa- ftioddwyd y eanfccrion gan y rheithor rr Rhiwlas, lIe mwynbawyd swper danteith- Val, a chanwyd amryw donau. Rhanwyd yn y gwyliau yn y plwyf hwn tua saith punt, gan roddi saith swllt i bob gwraig Weddw a merched oedranus tlodion, a rhoddion llai i amryw ereill.—Yr lleg cyfiaol arholwyd yr ysgol tidyddiol gan Mr H. Williams, Ysgol Genedlaethol Menai Bridge, pryd yr aeth y plant drwy eu harholiad yn anrhydeddus mewn dar- llen, ysgrifenn, rhifyddiaeth, ac Y sgrythyr, er clod mawr iddynt eu hunain a'u hath- 4,, W diwyd, Mr Richard Roberts. Gwnaeth "i Stanhope Jones, yr hon sydd yn 'yn:l' "aeryd dyddordeb neillduol yn yr ys- goi on, gyfranu gwobrwyon i'r rhai 'eilwng o'r ysgolheigion. Gwedi -•> *dd y Parch. D. Jones i L? 1 olchgarwch i ladies-.Trefios a synnyg du earedigrwydd yn cymmer- Bhiwlas *m oddieithram y ydraffearihai. yddai ysgol yn y plwyf o hwy m b- T plwyf wedi ei rann o 'f* ?°ys mZ- -fiwng ysgolion Pen- K? BW -'se. "'1 oostifti i'r a l + milltir i'r naill bony?"' .Bhoddwydhefyd (ddiolchgarwch i'r arholwf.

LLANBBH18. eyn, t/TNGHE-X^I). N°S Iau, y ifV elw %Sliwyd eTAgi^rdd yn y Market Hall, y. Wii&lh oedd i fyned i ^r'brewaE. e.WilUam>, Brjn Oocli, pa u ^ydd wedi ea«L«W<?diwes gan afiechyd era ^mwrtnaith. ^Orfde^dd y eyngherdd ydoedd y p«eh. 3i. Hughes, Bel I Os dyma y io.eyn^Hddolanwi y swydd bwysig uchod m&i Bid iyasia y tro olaf, oherwydd rS' 4karwydd lCyi?redinol yn ngwem- rhoddoddfocu^ Jyr .aedd yn gyngherdd rf dlf.d 61 swyu lleol oedd y datpan- '^wyliog, or mai ta, x|, ui wele^ J^lanberis Xyr, ac y mae yn gys, lCartref. gallu cynnal cyngheru ^yfleaadra ffwji oedd y tro cyntaf imit y^tyried nad; 1 glywed Eos Mai, ac yr wyf yi, mi yn; yw yr hull ganmoliaeth y mae we. h °rmod. Yn nghanol ei ysmaldod a'x 'mg^l ^ch, y m&o yn llwyddo i argraffa < | ^nibreth o weisi aoesol a chymdeithasoj. J feddyliau y gwrandawyr. Bydded hysbya i Avaon Peris na bydd i mi Nvueud sylw o i ysgrifau o hyn allan lieb iddo ddyfod allan o dan ei enw priodol. Nid yehwanegwn. Arwerthiadau arbibelli, albums, shawls, &c., ydyw yr hyn sydd yn tynn niwyaf o sylw ar hyn o bryd yn jr ardal hoia. Cystadleuir yn y gwaith hwn gan ddau o arwerthwyr. Y ^ae'r swm yn tdidog iawn, tac yn teilyngu sylw y cyffvedinolrwydd. Bwriada un boneddwr haelfrydig anrhegu yr oIl o dai Turner-street yn fuan a. physt drysall ysblenydd o goed, yn He y rhaicnawd Ae esgyrn prosennol. Felly, caiff merched y He hwnamgen gwasanaethna ehynnal capanau. drysau a beirniadu ymddygiadau y rbai a ydramwyant y ffordd hono. Cymmered y revsonauhyny o'r Waenfawr 413Ydd yn myned oddiamgylch yn y nos i luchio § dryllio llidiardau rybudd, neu bydd raid i Xlll ddyweud wrth "Mr Punch," yr arch- Ymattaliwn y waith hon, gan ddisgwyl diwygiad yn y ffoxdd lion.—ALAKCH ^WYRFAT. As a safe, permanent, aifd warranted cure for Pim-

Sorofula, Scurvy, Bad Legs, Skin and Blood Dis- ;e40es, and Sores of all kinds, we cau with confidence 'recommend Clarke's World-Famed Blood Mixture. 'l.tl by Chemists everywhere,

HERBERANIA." FONEDDIGION,-Y raaa "Sion Tomos," un o ohebwyr apostolaidcl clasurol Llais y Wlad, yn ysgrifenu llithoedd duwiol a doniol dan y penawd Herberania, er ceisio diraddio gweinidogaeth yr Ymneillduwyr. Dywed mai ystyr y term Herberania ydyw, Ystori, fifug, edrybod, hanes, hanesyn, chwedl, chwedlen, chwedliad, chwedlar- iaeth, edryboda, neu adrodd dirgel-chwedl- au ffugiol, neu lleithiau cyffrous, fel y bydd cyfleusdra ac amgylchiadau yn caniattau." Os na wna y fath ddarnodiad hirwyntog, amleiriog o'r term Herberania y tro, ofer fydd i neb geisio ei esbonio byth, byth, mwyach. Y mae yn bur ddifjr i weled wep laes Sion Tomos o'r llan, pan yn eis- tedd yn fforchog ar ben hen glochdy eglwys gyssegredig y Reredos, ac yn cosl ei ddau ben, ac yn edrych o'i ddeutuar ymherodraeth eang yr Herberaniaid yn ymestyn i bob cyfeiriad, nid y* unig i gyr- au eithaf y gorllewin, ac Ynysoedd y De, ond hyd yn nod drwy Ffrainc a Germani, a Spaen a Kussia, i hen wledydd y Dwy- rain, ac i Dalaethau India, a Chyfandir mawr Australasia ac nid rhyfedd ei fod yn gwelwi ac yn crynu pan y mae daear- gryn "Rhyddhad Crefydd," yn siglo cloch- dai craciog hen lanau y trethoedd a'r stanciau; ond er ei holl ddychryn a'i gryii- dod, y mae yn ceisio caricaturio pregeth- wyr Ymneillduol yn null ac ysbryd ei hen ewythr Iscariot. Dywed ei fod yndJiweddar wedi clywed un pregethwr yn adrodd yr hyn a elwid yn bregeth, a bod ganddo destyn o'r Ys- grythyr, ac iddo ranu hwnw yn dri phen, a thair cangen ar bob pen, a thri chasgl- iad oddiwrth y cwbl, ac anecdote neu ben- ni 11 ar bob un o honynt; felly cafwyd pymtheg chwedlen neu bennill yn ystody y bregeth. Buasem ninnau yn hoffi clyw- ed y pregethwr hwnw, yn enwedig pe bu- asai yn medru darllen ei bennillion a'i chwedleuau mewn dull a thon offeiriadol, yn lie eu hadrodd fel pregethwr Herber- ianol. Arfer dda ydyw i'r pregethwr ad- rodd ei bregeth yn y pwlpud, a chymmer- yd hamdden i'w darllen eyn dyfod allan o'i fyfyrgell; ac ni fyddai ddim yn ddrwg i hen berson fedru adrodd ambell i chwedl- en neu bennill yn He bod a'i drwyn o hyd ar ei bapur. Wedi hyny, darlunia Sion Tomos" hen bregethwr ajrall, fel "Adroddwr bardd- oniaeth Ysgrythyrol," ac awgryma fod ei arddull mewn bri mawr, a bod galwad am dano i bob man; ond cyhoedda o'r cloch- dy mawr—" Fel y cododd hen brophwyd yn y do-orllewin, ac y taerodd mai pre- gethu dychymygion yr oeddidj ac iddo daeru mor bendant a di-ildio, nes credodd y cyhoedd i fod yn dyweud y gwir a dywed Sion Tomos mai y panlyniad effeith- iol o hynny oedd, bwrw archoffeiriad dy- chymygion i gors caewn yn un o forebau Sir Gaernarfon a'i fod yno mewn an- mhuredd yn treulio ei amser penydiol ers blynyddoedd; ac fel Pab siomedig yn rhega pawb a phobpeth ddeuddeg waith yn y flwyddyn, mor sicr ag y newidia y lleuad. Y mae genyf ycbydig o nodiadau i'w gwneud ar y geiriau blaenorol o'r eiddo y sclandrwr anffyddiog Sion Tomos 1. Fod archoffeiriad dychymygion etto yn fyw er e\7aethaf y pabau siomedig. 2. Ei fod yn deawydd fwynbau ei gysuron heb deimlo um-hyw benyd. 3. Ei fod yn myned lawer iawn oddicartref ?»J m.soedd hyn ac y byddai yn rhald lddo §anu \afh. am byth i foreb cors y cacwn, pe byddai iddo ufuddhau i'r holl geisiadau y mae yn eu derbyn. 4. Fod y cyfrolau pregethau a. gyhoeddodd yn dyfod i helaethach ac uwch bri yn barhaus. 5. Ei fod yn cyfan- soddi ac yn cyhoeddi pregethau newydd- ion bob lleuad, a bod y galwadau am 4fl.nynit o hyd yn lluosogi^ 6. iai^i honynt wedi gweithio eu ffordd 1 « fellasm p3.yfyrgelloedd offeiriadol, ac *4i.¥n,Q i'r d,4e,s« p,chaf yn y Llanau, a u •"li darllen yno yn 0 dda ac ystyned \■.>4donjian, a'r d$n pydd yno. nr It » £ & i &r,choffeiriaid sythion 7. Mai pui -r, Pooh vdvw ^focl l (?V- tfyrddiad weithx. ^rocyethwyr Y phwedl- dychymygion «W onau a'r penmlhon idaynt.' §• wedi bod o lawer iawn 7 yg> Fod llawer lawno farddoniu.«»" J grythyrau a bod nieibion yn engaf yr hen brophwyd edmygu barddoniaeth y Beibl a pi]f 8 au archoffeiriad dychymygion. 0. Mai en nill i achos tegwch a rbyddid ydyw fod archoffeiriad dychymygion yn eael e;n« bob mis i regu pabau ae archofleiriaia gormes. 10. Y buasai conclaves carcunai- iaid yr olyniaeth, a cliques eu liefelyehwyr Corah-Dathanaidd wedi ysgubo eu hen wlad anwyl yn ei chrynswth i Rufain, oni buasai fod rhywrai wedi ymroi i'w rhegu yn enw Duw Blias, a Duw Llangeiau Ba- bilon, a Duw Patmos; a thrwy hyny eu dychrynu a dyrysu eu cynllwynion, ac at- tal eu cynlluniau. 11, Mai nid mewn <e cors anmhur" y mae archoffeiriad dy- chymygion yn cartrefu, end yi-i v man, neu ar y traeth sychaf, glanaf, a iachusal ellir gael mewn uurhyw gwr o forebau Cymru. 12. Y buasai yn dda iawn ar les enaid llawer Sion Tomos o'r clochdy, ac ar les y mulod boliog sydd wedi hir bori oddeutu Cors y Cacwn, pe buasai yno fwy o gacwn er pigo a chochi mymryn ar eu crwyn hwy. Dyna ryw ddwsin o nodiad- au byrion i Sion Tomos. Caiff ef, os bydd yn dewis, dair cangen ar bob pen, a chasgliadan a chwedlenau a pheriDillion oddiwrthynt oil. Caiff ddwsin etto os bydd yn galw am danynt; ae y mae genym un peth pellach i'w hysbysn iddo, sef fQd Sion Tomos, o'r capel (os na thyn Sion yr eglwys ei golyn yn ol ar unwaith ac am byth) yn addaw darlunio, ar g'oedd gwlad, yr hen archoffeiriaid eglwysig o'r oes ddi- weddaf yn hic-hic-cupio, ac yn dylyfu gên, ac yn rhwbio eu llygaid, wrth ddarllen eu pregethau benthyg; a bod Twm o'r Nant newydd yn bwriadu darlunio gwynebau ac ystumian archoffeiriaid reredoau ein dydd- iau ni; a bod yr hen nain o lofft y Con- venticle yn bwriadu darlunio a dynwared yr infidels coegion, meinion, llygadgam, byr eu golwg, maskedig, sy'n ceisio goganu efengylwyr dirodres. Hoff-leoedd yr in- fidels i oganu ydynt wrth counter y cigar store, a sofa y tap-room, wrth fwrdd ac allor Bacchus, yn athrofa Bonner; ac wedi hyny drwy y wasg, am geiniog y llinell, er bodd- hau arglwyddi ac arglwyddesau, ac apos- tolion, a chuwradiaid yr Eglwys Sefydled- Jg. Ionawr, 1876. S. R. [Ein rheol yw gwrthod ysgrifau a dnedd- ont i wahaniaetlnv rhwng cyfundeban crefyddol, gan ein bod ar dir cyfeillgar a r oil o honynt; ond ystyriwn arddull ein cyfaill hybarch ac addfwyn S. R. mor wreiddiol fel yr erfyniwn ganiattad i wneuthur eitbriad er cynnysgaeddu ein darllenwyr ag engraifft o honi. Yr ydym yn caniattau ymddangosiad ys- grifau Sion Tomos ar yrjystyriaeth eu bod yn ymwneud ag arddull bregethwr- ol sydd yn gyffredin i bob cvfundeb ere fyddol.-GOL.J

LLITH MR PUNCH. FONEDDIGION,—Yr wythnos hon y mae genyf y gorchwyl pwysig o atteb ynfydion yn ol eu hynfydrwydd, rhag iddynt fod.yn ddoeth yn ei golwg eu hun. Y cyntaf o ba rai a gaiff fy sylw yw "Johny Pack- man," y t^-hawker, y "IHtnenwr," a'r crwydryn anniwylliedig. Ysgrifenodd John i'r Llais yn ddiweddar, yn nghylch rhyw lol botes (y dywedai efe) oedd yn ei Cc ofidio." Yr oedd efe yn cwyno yn dost y pryd hwnw, fel arfer, fod y peth hyn a'r peth arall yn ei flino. Aehwynai fod rhywun neu rywrai yn gwneud cam ag ef, a soijiai lawer am ei hoff destyn, sef efe ei hun a'i dA pur, &c. Yr oeddwn yn tybio y pryd byny, os gellid rhoddi rhyw bwys ar yr hyn a ysgrifenai, fod John yn cael ei boeni gan y chtydd peryglas hwnw a elwir hunan-falchedd, yr hyn sydd wedi bod yn ddinystr i lawer yn mhob oes. Ac erbyn hyn, gwelaf fod fy nhyb am dano yn gywir, oblegid y mae ei waith yn dod allan 1 faes y LZais i gollfarnu eich gohebwyr, a chanmol ei hun yn profi byny. Y mae Joha, fel pob crach-feirniad o'r fath, yn amcanu gwneud laughing-stock o wrth- ddrychau ei sylwadau, Ond ar ol methu yn ei amcan, y mae efe yn gw*eud hyny o hono ei hun. Prawf," medd rhywun. Na, nid oes angen profi dim gyda'r gorch- wyl hwn, oherwydd nid yw John wedi profi un iod o'i holl haeriadau, dim ond yn unig pentyru haeriadau ar draws ac ar hyd, a chymmysgu geiriau a bastardd- eiriau Cymreig a Seisnigyn blitb-draphlith i'u gilydd. A phaham gan hyny yreir i brofi dim gyda phethau o'r fath ? Y mae John wedi cymmeryd arno atteb fy ngof- yniadau; ond yn lie eu hatteb, efo a haera mai dwi" (bastardd-air John) a di- synwyr" yw y cyfan. Rbaid fod John yn meddwl fod darllenwyr y Llais yn hynod o ddwl," os yw efe yn disgwyl iddynt gredu ai haeriadau anmhrofedig, a'i lol di- daw am ei de pur, yr hyn nad ydyw yn ddim on humbug," chwedl yntau, i flino y darllenydd. Dywel: "Nid yr Archfardd, John Evaup, ydyw awdwr y llinellau coc- osaidd a ysgrifenodd Gwas Mr Punch, a ffolineb mawr oedd eeisio cael sport ( dwl' ar draul jr Archfardd." Sylwer fel y iriaa'r gwaed (y berthynas, John, a fedd- yliwyf wrth waed yn y fan hon) yn teimlo dros yy eiddp. Gyda Haw, nid fy amcan ydoedd, taflu anfpi ar eich brawd, John, ond yn hjiraoh ei anrhydeddu a'r gogon- { iant o fod yn awdwr y llinellau cocos- aidd (?) hyny. Etto, dywed John :— Dyma fi yn atteb" y gofyniadau, Pa un ai-y gawl sydd yn lladratta yn y nos ai yr hwn sydd yn lladratta yn y dydd yw y Iloidr gonefitaf ?" Atteb, "Lleidr y nos, wrth gwrs, canys y mae mewn tywyllwch." 0, ai e, John ? Gan hyny, y mae gweith- redu yn y tywyllwch yn arddangosiad o pnestrwydd ? Fodd bynag, sonir am ryw- rai yn cael eu galw o dywyllwch i oleuni" i fyw yn If onest," &o. Ond y J mae hyny yn gamgymmeriad, yn ol ath- .A. rawiaeth John. 11 Pa le yr oedd lVfoseg pan ddiffoddodc1 y ganwyll oedd ganddo ?" Atteb, Dwl-etto, nes y profir bodoldeb (beth yw badoldeb ?) y ganwyll, yr hyn nis gellir, canys nid oedd canwyllau mewn bodolaeth y pryd hwnw." Y mae John wedi Gael allan gyniluu rhwydd i atteb fy ngofyniadau, dim ond defnyddio y gair bach canys," a dyna'r atfcebiad yn llawn. Na, chwareu teg iddo liefyd, y mae efe wedi ychwanegu," nid oedd can- wyllau mewn bodoketb y pryd hwnw." Haeriad yw hwnyna etto, John. "Canys" cymmerwn yn ganiattaol fod canwyllau mewn bodolaeth y pryd hwnw,, hyd nes yr amcana efe, yn aflwyddiannus, brofi yn nacaol. Ae wedi hyny caiff yntau y gwrth- brawf genyf. Y mae ei attebion i'r rhelyw o'r gofyniadau yn rhy ddiddim i'w hadol- ygu; ac am hyny ciiit silent contempt oddiwrthyf. Gofyna John wrth derfynu, Pwy yw yr ysgrifenydd dwlaf 9" ac atteba mai myfi yw hwnw. Yr wyf yn hollol yr un farn ag ef am „ hyny. Gof- ynaf finnau, Pa un ai Oliver Jenkins gynt, ai John Jones, Llundain, ai ynte John y Packman yw y lolyn penaf ? Atteb, dim gwahaniaeth rhyngddynt, oblegid, y tri hyn un ydynt. Dydcl da i chwi, John. GWAS Ma PUNCH. [Wedi yr adystyrio, creclwn y cydwel ein gohebydd a ni mai gwastraff ar ofod a fuasai neillduo hanner colofn i drafod pwngc mor cldibwys a'r adolygiad ar y cyfarfod cystadleuol yn nghymmydog- aeth Caernarfon.—GOL.]

DYLEDSWYDD SWYDDOGION PLWYFOL TUAG AT Y TLODION. FONEDDIGION, Wrth ddarllen eich erthyglau arweiniol yn eich newyddiadur poblogaidd yn ddiweddar, tueddwyd fi, fel dyn tlawd, i guro wrth eich d6r am ychydig o'ch gofod i ddyweud gair neu ddau ar y penawd uchod. Cofier mai nid fy amcan yw sarhau y swyddogion hyn wrth wneud hyny. Rhaid addef nad ydyw pob dyn o'r un dymher yn y byd yma, ac felly dichon y bydd hyn yn rheswm gan lawer i'w hamddiffyn. Ond i mi ddyweud fy meddwl, yr wyf yn credu y dylai swyddogion plwyfol fod yn ddynion o duedd garedig ac amyneddgar. Dylent fod yn foneddigfoes a Christionogol wrth y tlodion pan yr elant i gyflwyno eu cwyn- ion iddynt, ac nid bod yn ymffrostgar ac yn ffroenuchel pan welant fod rhaid i'r tlawd o'r broa dd'od at eu traed i'w haddoli. Addefwn y dylent gael eu parchu, os yn deilwng o hyny, gan yr israddol iddynt; ond mae gweled y swyddogion plwyfol yn y dyddiau yma yn ddigon a gwneud i'r tlodion eu hofni, pe o ran dim ond yr agwedd allanol yn unig. Dylai'r swyddogion hyn gofio mai gweision, ac nid meistriaid ydynt. Ar yr un pryd, yr ydym yn cydnabod fod iddynt gael ychydig awdurdod, ond nid gormod na, nid ydynt i gael hawl i anmharchu neb, trwy drugaredd. Pa reswm ydyw pan yr elo rhyw weddw dlawd at geidwad y g6d i roddi ei chvfyyn iddo, i'r swyddog, mown iaith haerllug, ddyweud nas gall wneud dim iddi hyd yn nod qyn clywed am ddim o'r amgylchiad a achosodd gyfyngdra arni ? Onid am edrych i'r cyfryw aohosion mewn rhan y derbynia ei gyflog ? Edrycher etto ar feddyg plwyfol: paham na chyflawna meddygon plwyfol eu dyledswydd tuag at y tlodion fel y gwneir tuag at eu cwsmer- iad dewisol, sydd ofyniad pwysig. Pe byddai dim ond yr anechyd lleiaf ar fon- eddwr, a'r tlawd yn y pangfeydd mwyaf dwysfawr, elai'r meddyg plwyfol at y blaenaf, heb unrhyw bwys ar ei feddwl yn nghylch yr olaf. A ydyw hynyna yn gyflawni dyledswydd tuag at y tlodion ? Fe ddichon y tybia'r swyddogion hyn nad ydyw cyflogau o'r trethi yn hawlio iddynt fel ag y dylent wneud eu swyddi yn deg. Nid ydyw fod y swyddogion hyn yn cadw yn eu swyddi am ysbaid maith o amser yn unrhyw brawf ddarfod iddynt gyflawni eu dyledswydd tuag at y tlodion er boddlon- rwydd cyffredinol. Er iddynt allu cau llygaid ambell i un fod yn hyny ffyddlon- deb, ffug ydyw y ewbl. Da genyf weled fod mwy o sylw yn cael ei wneud yn awr i edrych a ydyw y swyddogion hyn yn cyflawni eu dyledswyddau tuag at y tlodion yn ystyr fanylaf y gair gan y trethdalwyr. Yn y sylwadau hyn nid wyf yn cyfeirio at luaws a gyflawnant eu dyledswyddau yn onest a ffyddlon, ond y mae digon o efrau yn mysg y gwenith swyddogol yn y cyf- eiriad hwn i hawlio goruchwyliaeth y chwynu ar ran y tKpthdalwyr. DYN TLAWD.

APOSTOLION Y DADGYSSYLLTIAD YN FFESTINIOG. FONEDDIGION,—BuyMeistri Evan Jones, Caernarfon, a C. Jones, Llanfyllin, yma yr wythnos ddiweddaf, yn cynnal tri chyf- arfod yn Llan Ffestiniog, Tanygrisiau, a'r Assembly Room, cyssylltiedig a Chym- deithas Rhyddhad Crefydd oddiwrth y Llywodraeth. Dywedir mai lied deneu oedd y cynnulliadau, ac mai hynod lipa oedd yr areithiau-dim ond sothach sydd wedieubatteb drosodd atlarosodddrachefn. "'of <- | Cadw draw oddiwrthynt wnaeth y gwyr Eglwysig, a fflat iawn mewn cinlvniad oedd y cyfarfodydd/ Cafwyd cyfle rhag- orol i ddynoethi Ymneillduaeth ac i ddyrchafu Eglwysyddiaeth, pe yr ewyll- ysid; oud, ar y cyfan, tybid mai gwell oedd gadael iddynt, am y rhesymau can. lynol a'r cyffelyb :— 1. Nid oedd hamdden, gaii fotl eyfarfod4 ydd Eglwysig wedi eu cyhoeddi ddydd Sul, cyn gwybod dim am ymweiiad y cynhyrf- wyr hyn. 2. Nid oeddynt ddim gwerth sylw. Dar- llenasid hanes eu sothach yn Machynlleth, Caergybi, &c. a chredid fod dynion mwyaf deallus Ffestiniog yn ddigon craffus i wa- haniaetliu rhwng haeriadau a ffeithiau, a rhwng chwedlau a rhesymau. Nid oes dim augen am ordd fawr i ladd gwy- bedyn." 3. Nid oes dim ond llaid yn ngwaelod pwll budr, a gwyddys yn Ffestiniog, oddiar brofiad blynyddau yn ol, nad oes un dos- barth is eu hiaith a'u hymddygiad na phregethwyr politicaidd iaith ac ym- ddygiad y dafarn oedd gan ddau o honynt a'u cymdeithion; ac etto, Ni cheid dim ond parddu wrth fyned rhwng dau sweep." 4. Carant heddwch a chymmydogaeth dda. Ond mewn hunan-amddiffyniad, gorfodid hwynt i godi godreu Ymneilldu- aeth y plwyf, a dangos sefyllfa isel ac an- foesol amryw o bregethwyr Ffestiniog, yn gystal a'r pethau digrif ac annuwiol a gymmerasant le yn y capeli yn ystod y 25 mlynedd diweddaf. Cynhyrfai hyn dym- herau drwg, a byddai yn fwy anhawdd cydweithredu o bla.id unrhyw symmudiad da ar ol hyn. 5. Rheol euraidd mewn unrhyw ffrae ydyw, Tktwed y oallaf." Ni fynent hwy fod yn gyfrauog o bechodau rhai ereill," trwy ddwyn crefydd yn wawd i annuwiol- ion-" i'r meddwon yr elid yn wawd." Gweision Cymdeithas y Dadgyssylltiad yn ely gwneud gwaith am eu cyflog oedd yr apos- tolion uchod, heb hidio dim am y canlyn- iadau, os gallent hwy gael rhan o'r can' milpunnau. Wrth derfynu, rhoddaf trwy hyn her i unrhyw un o bleidwyr y dadgyssylltiad yn Ffestiniog i ddadleu y pwngc yn deg ar faes Llais y Wlad, os caniatta y golyg- wyr, yiangwyneb yr Ysgrythyr, ffeithiau, a rhesymau. PADARN.

PWNGC ADDYSG. FONEBDIGION,—Yr oeddym yn meddwl ychydig amser yn ol y buasai cyflogau athrawon ac athrawesau mewa ysgolion byrddol yn llawer uwch nag mewn ysgol- ion gwirfoddol, ond sawsom ein siomi i raddau pell. Yn Nghymru a Lloegr, cyf- log ysgolfeistriaid trwyddedig mewn ysgol- ion gwirfoddol, ar gyfartaledd, ydyw i06p., ac athrawesau 64p. yn flynyddol; aemewn ysgolion byrddol y mae yn eyrkaedd 113p. i athrawon, a 74p. i athrawesau. Ond pan ystyrir fod annedd-dai heb eu dar- paru ar gyfer yr flaf (fel rheel), tra y mas rhai yn perthyn i ysgolion gwirfoddol, nid ydyw y gwahaniaeth yn y cyflogau ond ychydig. Gwyr y rhan fwyaf a ddarllenwyr y Llais na wna y Llywodraeth ganiattau i'r oyfraniadau blynyddol gyrhaedd mwy na hanner traul yr ysgol am y flwyddyn, ond yn fuan disgwylir i'r rheol 97 gael ei chymmeryd allan o'r Ddeddf Addysg. Os bydd i'r plant mewn ysgol ddysgu yn drwyadl yr hy. a ofynir gan y Llywodr- aeth, pa wahaniaeth pa un ai yehydig ai llawer fydd yr addysg wedi gostio ? Ac os ennillant fwy na banner traul yr ysgol, pa reswm sydd dros i'r arian fydd yn ychwanegol i hyny (neu i bymtheg swllt ar gyfer pob plentyn) gael eu eadw yn White- hall ? Gall cyfraniadau blynyddol y Llyw- odraeth gyrhaedd y swm o ttia phedair ceiniog yr wythnos ar gyfer bob plentyn a chan nad ydyw pres y plant yn gyffredin yn ddim mwy na cheiniog yn yr wythnos (mewn ysgolion gwledig), bydd yn rhaid i'r dreth neu y rhoddion gwirfoddol wneud i fyny y tair ceinieg ychwanegol, neu collir rhan o'r grant. Felly, anonestrwydd o'r mwyaf ydyw dyweud, fel y clywsom yn ami rai yn dyweud, pe buasai heb ysgol wirfoddol mewn plwyf lie mae bwrdd addysg wedi cael ei sefydlu, y buasai y dreth yn llai. Y mae yn berffaith eglur mai mwy ae nid llai fuasai y dreth addysg o dan y fath amgylchiadau. I. G.

CYNNYGIAD AM DESTIMONIAL I WM. OWEN A'I WRAIG, LLYTHYR- GLUDWYR PENRHYNDEUDRAETH MRI. GOL.Fel y mae yn hysbys i'ch darllenwyr, y mae testimonials yn y blyn- yddoedd hyn wedi dyfod yn bethau tra chyffredin. Brithir ein cyfnodolion gan hanesion y cyfryw, ond yn ddieithria-d bron gwneir hwy i ddynion ydynt uwchlaw angen am ddim o'r fath beth-dynion sydd eisoes mewn sefyllfaoedd d'a, megys bon- eddigion, ystiwardiaid, offeiriaid, a gwein- idogion ac ereill. Gellir dyweud fod y cyfryw symmudiad mewn llawer amgylch- iad yn tarddu oddiar deimladau amheus, a'r gwrthddrychau yn anhaeddiannol o'r parch tybiedig a delir iddynt. Anfynych