READ ARTICLES (4)
News
FFESTINIOG A'R CYLCH. Tanygrisiau.—Da genym weled golwg mor neillduol o lewyrchtis ar yr achos wrth odre y Moelwyn. Nid yn uuig y mae Carmel yn cynyddu yn fawr mewn rhif a dylanwad, ond y mae y cangenau hefyd yn lledu yn fawr. Y mae y cyfeiilion wedi dechreu achos newydd mewn man oedd yn arfer cael ei esgeuluso mae yno Ysgol Sul lwyddianus iawn, a sel mawr yn cael ei ddangos dros argraffu egwyddorion Cristionogol ar feddwl liu na fyddai bytit yn illynychcr lie o addoiiad. Y mae Mr Hughes yn fawr ei bareh yn yr arda!, yn arweinydd blaeollaw yn mhob mudiad dirwestol, cymdeith- asol, a dinesig. Beihania. -Y mae y frawdoliaeth yma wrthi â'u holi egni yn gwneyd festri newydd. Y mae clod mawr yn ddyledus i'r eglwys sydd wedi gweithio mor hunanaberthol, cyson. a selog, fel ag i dori y sylfaen newydd, ciudo y ceryg, a llu 0 bethau ereill, heb gostio dim. Dyma'r ysbryd sydd eisien yn ein heglwysi—undeb, yraroddiad í waith, a ftyddJondeb i orphen cynliun yn an- rhydeddus ar ol ei ddechreu. Mor gynted ag y bydd y festri, yr hon a ddeil ddau neu dri chant, yn barod, bydd y capel yn myned o dan adnewyddiad trwyadl. Clywsom mai un o'r gweithwyr caletaf yu yr ymdrech hon yw y gwemidog, ac hwyrach y cawn gyfle i nodi etc riawedd arall am dano nad priodol ei ddyweyd eto, efallai. Mae Mr Parry yn brysur iawn y dyddiau hyn yn areithio ac yn pregethu ar Heddwch dros y Gymdeitbas yn N gogiedd Cymru, ac ni fu mwy o eisieu erioed. Y Llan.—Adnewyddu, adeiladu, ac heiaethu sydd yma eto. Y mae festri newydd Bethel broil bod yn birod. Y mae hwn yn adeilad hynod o ddestius a phwrpasol. Va genym i glywed fod y Gymdeithas A.rianol mewn cyflwr mor ddymuno), ac fod y cyfeiliion yn gallu gwyuebu y ddyled newydd heb fod fawr gwueth ohoai. Dyma yw gwerth dysgyblaeth a pharotoad mewn pryd a thymhor. Y mae gen- ym hefyd i gofnodi fod Mr a Mrs Phillips wedi eu bendithio tig ymwelydd newydd. Daeth i'r Llwyn tua diwedd Tachwedd, a Thachwedd yw ei enw. Caned yn hir yn y I Llwyn,' a bydded acen y gwanwyn a'r haf yn ei lais, ac na chaffed awel y gauaf wywo ei degwch. Ar y Ddysgwylfa.-—Y mae genym le i gredu fod amryw o'r eglwysi gweigion sydd gan yr Enwad yn y parth yma yn sefyll ar y tyrau yn dysgwyl arweinyddion cymhwys. Er eu bod wedi eu siomi mewn un achos neu ddau, eto diau na fydd iddynt ymfoddloni nes bwrw coel- bren. Y mae ein gweinidogion presenol yn dal safleoedd anrhydeddus yn mywyd yr ardal, a diau y teimlent yn gryfach pe caent gefn wrth- yut i'w cyfnerthu. Rhanu yr Ysbail.-Bellach y mae cyfarfod terfynol Pwyligor yr Eisteddfod Genedlaethol wedi myned heibio, a'r hyn oedd yn weddill o arian wedi eu rhsmu at amcanion teiiwng-at yr Ysgol Ganolraddol, y Lyfrgell Rydd, y gwein- yddesau, a'r Wiadfa Gymreig. Ond, atolwg, paham na fuasai'r Pwyllgor yn gweled ei ff'ordd yn glir i gydnabod llafur ac ymroddiady brawd Cadwaladr Roberts, ar yr hwn yr oedd y cyngerddau yn dibynu am eu llwyddiant. Tra yn llawenhau am lwyddiant neillduol yr Eis- teddfod—y brwdfrydedd Cymreig, eto teilwag yw cynnabod Ilafur eithriadol. Gobeithiwn fod llwyddiant Eisteddfod Gcnedlaethol gyntaf y BUtenau yn (rJes o'i t'iebyg i ddilyn eto cyn hir. GOHEBYDD.
News
GALLWCH WELLA DIFFYG A N A D L. MAE PHTSYGWR ENWOG YN BAROD I BROFI IlYN I DDYODDEFVVYR YN MERTHYR TYDFIL, Y mae cynydd y wyddor feddygol y dyddiau hyn wedi arwain i'r darganryddiad o gyalluniau 11 wyddi mus i ymwneyd a'r anhwyiderau oedd yn cael edrych mnynt unwaith fel rhai aafeddyginiaethol. Edrychid ar Ddiffyg Anadl bob amser fei yn peithyn i'r dosbarth hwp, ac yr oedd yn myned tubwnt i fedr y physygwyr mwyaf enwog. Y mae miloedd o ddyoddefwyr yn gwybod trwy eu pvofiad eu hunaia mai ychydig, os dim, o ysgafiihad, maent wedi dder- byn oddiwrth ddim a gawsant hyd yn hyn. Mae y Dr Rudolph SchiStaaan, y Paysygwr enwog, ar ol astudiaeth ar hyd ei fyvvyd o Ddiffyg Anadl, ac aohwylderau cyffelyb, wedi darganfod meddyg- iniaeth sydd nid yn unig yn rhoddi ysgafnhad yn ddioedi yn yr achosioa mwysf enbydus o Ddiffyg Anadl a Bronchitis, ond y mae hefyd weii gwella yn wirioneddol flioedd o achcs7on pa, rai a ddedfrydwyd fel rbai anfeddyginiaethoi. Mor llwyr y gred yn ei feddygiciaetb, fel, er mwyn gorchfygu yr anghrediaiaeth sydd wedi d'od dros y cyhoedd oherwydd methiant meddyg- iniaethau ereiil, y mae Dr Schiftmann wedi caisio gan y Papyr hwn i gyhoeddi ei fod yn cynyg anfou sypyn hael o SchiSmatin's Asthma Oure' yn rhad ac am ddim, i beb person a anfona ei enw a'i gyfeiriad wedi eu hysgiifenu yn eglur ar post-card, o fewn tri diwrnod ar ol dyddiad y Papyr hWD. Creda y bydd prawf gwirioneddol yn argyhoeddiadol, ac mewn gwir- ionedd yr unig ffordd i dd'od dro3 ragfavn naturiol miloedd o ddyoddefwyr oddiwrth Ddiffyg Anadl, sydd wedi caisio gwellhad yn ofer. Er ioi bron yr holi Heryllwyr wedi bod yn gwerthu ei Asthma Cure' oddiar yr amser y dygwyd hi ger bron y cyhcedd yn Mhrydain, eto y mae y Doctor yn ofni fod rhai pobl heb glywed son am dan', ac er mwyn cyrhaedd y rhai hyn, y mae yn gwneyd y cynyg hael hWIJ. Dylai y cvSeusdra hwu i rireio, heb unrhyw gost, feddyginiat-th mor enwcg a. sydd yn addaw r.u<>r s:c" tiael e1 ddal gau (Jnb d.voddefwr, heb ;;ol.i Cyf.<^iad I —Dr R Sch'ffm^.nD, British 31 Snow Hiil, Lonion, E.G.
Advertising
GWAEENTIH y bydd un blychaid o CLARKE'S B 41 PILLS i wella pob dyferlif o'r feiriaoau Troethol yn un or ddau ryw, wedi ei enill neu yn gyfansoddiadol, Graiauast a Phoonau yn y cefn Gwarentir ei fod yn hollol rydd oddi- wrth Mercury. Ar werth mewn blychau 4s 6c yr un gan yr holi Jfferylhvy a G* urtliwvr Meddyginiaeth Brointlytiiyrau, neu anfonir ef unrhyw gyfeiriad am 60 o lythyrnodaa gan y Lincoln and Midland Counties Drug Company, Lincoln,
News
Buais yno wedi i'r plant gael eu gwasgar, ya cael gwersi yn y Lladin a'r Groeg, unwaith y dydd, neu hytrach i fyned dros y gwersi ddysg- aswn gartref eisoes. Testament Cymraeg fyddai yn lIaw fy athraw dysgedig, pan fyddai Testament Lladin neu Groeg genyf fl, yn fy ngwrando yn cyfieithu i'r Saesoneg, ac yn fy holi. Pe buaswn yn eistedd with ei draed oddiar hyny hyd yn awr, ni fyddwn wedi dihys- byddu ei ddysg i gyd. Bu am rai blynyddau pan yn byw yn Llwynteg yn arferol o ddarllen o'r Hebraeg neu o'r Groeg, yn Gymraeg, yn y gwasauaetb teuiuaidd, heb fod neb yn gwybod amgen nad Beibl Cymraeg oedd ganddo, hyd nes i ddygwyddiad wneyd y peth yn amlwg. Fel hyn ylbu. Arferai bwyso yn 01 yn ei gadair, pan yn darlien, nes gogwyddo o'r gadair ar ei dwy coes ol. Yn nghanol y darlien un boreu gogwyddodd ormod ar y cefn, a syrthiodd y gadair ac yntau ar ci gefn i'r gongl. Lletya oedd ef yno y pryd hyny gyda gweddw ei rag- flaenor, y Parch William Griffith; ac yr oedd yno fab a merched. Wedi i'r doethawr a'r duw- inydd syrthio Iwyr ei gefu, fe aeth y Uyfr o'i law; aeth Mrs Griffith i'w gynorthwyo, ym- aflodd yn y Beibl oedd rhyngddi hi ag er, a thynwyd ei sylw at, y llythyreuau hynod, yr hyn a arweiniodd i yrnhoiiad pellack yn ol Haw. Phoebe, gwraig Mr T Lewis, siop Hebron, wedi hyny, oedd y fe cb ieuengaf; merch fechan ydoedd, ac wrth weled y duwinydd a'r gadair ar eu cefnau yn y gongl, perodd yr oSygf'a iddi chwerthin, fel y gwna plant o dan amgylchiadau o'r fath. Teimlai y duwinydd hytrach yn ddifyr ei hun ar ol codi; ac ebe ef, Dyua ch'i, ferch, wedi cael achos i chwerthin digoa am heddy', ac ni a adawn y gwasanaeth fan yna yn awr,' ac aeth i ffwrdd i'w fyfyrgell. Ni synwn lai nad chwerthin a wnai yntau wedi myned wrtho ei hun, a thebyg na phwysodd gymaint ar gefn y gadair ar ol hyny, i gael ail-argraffiad (second edition) o'r dygwyddiad anffodus. Yr oedd efe mewn gohebiaeth ag amryw o brif ysgolheigion Hebreig y deyrnas, o ba rai un oedd yr Esgob Oiiphant, Llandaf. Pan fu son am gael cvfieithiad diwygiedig o'r Testament son am gael cvfieithiad diwygiedig o'r Testament Cymraeg, ysgrifenwyd ato ef gan Eglwyswr dysgedig, i geisio ganddo fod yn un o'r cyfieith- wyr. Gadawodd ar ei ol gyfieithiad llawn o'r, Testament Newydd o'r Groeg i'r Gymraeg. Yr oedd yn hoflf o gerddoriaeth, acyn gerddor ei hun o'i febyd. Prynasai chwibanogi (German Flute), a chwareuodd lawer ohoni yn ystod ei yrfa golegawl, ac wedi hyny. Mae ei Anerch- iad ar Gerddoriaeth y Beibl yn rhagorol. Yr oedd cerddoriaeth yn ei lais ef ei hun, a gallai ganu wrth bregethu, pe chwenychai, fel y caf- wyd engraifft neiliduol o hyny unwaith yn Li wynyrhwrad, ac mewn amgylchiad arall mwy cyhoeddus. Ond, ei bwnc oedd ymresymu; ac i'r dyben hyny, nid canu fyddai yn taro oreu. Yr oedd yn iach yn y ffydd, ae yn eglur a jphendant yn ei draethiad o athrawiaethau a gwirioneddau yr Efengyl. Mi a'i gwrandewais ugeiniau o weithiau, ac nid unwaith ac heblaw hyny, yr wyf wedi troi a darlien canoedd o'i bregethau mewn ysgrifau, yn ystod y ddwy flynedd ddiweddaf. Nid oes dim yn aneglur ac anmkenderfyool ynddynt. Mae bias wrth, ac adeiladueth o'u darlien. Pan yn fyfyriwr, yn ngwyliau haf 1857, aethum i gyfarfod cyhoeddus yn FeHndre, Dyfed. Yr oedd y Parch Caleb Morris, a Dr Nicholas, athraw, yno. Pregethodd y Parch J. Davies, Glandwr, yn nghyfarfod deg o'r gloch y boreu yn alluog iawn. Ar ot ciniaw, clywais Caleb Morris yn dywedyd wrth Dr Nicholas, Dyna, yr wyf fi yn myned i Drefdraetb, gan fy mod yn fodd- haus ar glywed talent sir Benfro yn nghwrdd y boreu.' Dyna farn y dyn mawr hwnw a adwaenai beth oedd o werth. Mae barn un dyn fel Caleb Morris, yn fwy o werth na barn haner dwsin gwahanol gyda'u gilydd Tynu ei hun i lawr, ac nid tynu Shon Llethi lawr, wnai un na welai werth ynddo. Yr oedd yn un ag y byddai galw mynych am ei wasanaeth, yn enwedig ar amgylchiadau o bwys, megys urddiadau, angladdau gweinidog- ion, holi ysgolion, ac agoriad addoidai. Mae ei bregethau eto ar gael draddododd yn y cyfryw, megys ar Natur Eglwys, Siars i Weinidog, Siars i'r Eglwys. Efe bregethodd ynangladd y Parchn Griffiths, Tyddewi; W. Davies, Rbyd- yceisiaid; L. Williams, ysgolhaig; B. Griffiths, Trefgarn J. Williams, Albany, Hwllfordd James, Hermon (B); B. James, Liandeilo W. Thomas, Longstone; W. Davies, Abergwaun a Evan Jones, Ruscorabe, gynt o Drelech. Efe roddodd yr anerchiadau ar gladdedigaeth S. Thomas, St. Clears; Caleb Morris; D. Hees, LIaaeili; H. Jones, Caerfyrddin; T. Lodwick, Zion's Hill; ac amryw croill o gymeriadau-o nod. Y diweddaf o bosibl oedd ciaddedigseth > Proff' W. Morgan, Caerfyrddin, pan lefarodd J. 11. Kilsby Jones ac yntau wrth y bedd. Mae y pregethau a'r anerchiadau eto ar gael, ac yn drysorau gwerthfawr. Heblaw yr amgylchiadau uchod, pregethai fwy odclicas ti er nag un gwein- idog yn swydd Benfro, os nid yn sir Gaer- fyrddin hefyd, Byddai yn fynych yn Narberth, yn Albany a ThabernaeK Hwlffordd, ac eglwysi Saesoneg y sir; yn,iighapel Seisonaeg Aberteifi, yn gystai ag yn fynych mewn capclau Cymraeg yn y tair sir-Abert-,ifl, Caerfyrddin, a Phenfro. Nid oedd neb o weinidogion y rhanau yna gymaint oddicartref ag oedd y Parch J. Davies, Glandwr a Moriah. Yr oedd yn hoEf iawn o bregethu mewn tai anedd, yn mysg ei aelodau a'i wrandawyr a 11e byddai, ty llawa geid bob amser o bobl yr ardal o bob enwad. Efe oedd y ffyddlonaf o'r gweinidogion gyda'r Cyfarfod- ydd Chwarterol a Chenadol. Byddai dywedyd ei fod yn feudwyaidd, yn hollol groes i fleithiau, gan eu bod oil ar lawr. Mae rhyw syniad gan rai, na wyddant gwell, ei fod yn feudwyaidd, a hyny oddiar y ff'aith ei fod yn fyfyriwrdwys. Anhegwch a Shon L!ethi yw dywedyd ei fod yn feudwyaidd, a dim ya ymgymysgu digon a'r cyhoedd. Nid oedd neb o'r sir a'i hamgyleh- oedd gymaint oddicartref ag efe, lie byddai gal wad am ei wasanaeth. Ond, mae hyn yn wir, nid oedd yn deithiwr mawr. Anfonai gyboeddiad weithiau pan ar ei ffordd i rywle arall. Yr oedd Shon Llethi yn Gristion ac yn fo;, ediwr, Ni eiddigeddai wrth neb ag y byddai son mawr am dano; ni chenfigenai wrth enwog- rwydd a chyhoeddusrwydd neb, ni ddrwgliwiai neb, ac ni ddywedai ddim i ddiraddio enw neb, pa un ai byw neu marw. Ni fynai ddyrchafu ei hun ar draul iselu neu roddi beirniadaeth anffafriol ar arall. Safai yn wrol dros iawnder a gwirionedd. Adwaenai ei gyfeiliion ef, a chaent ef bob amser yn gyfaiii trwyadl. Pob parch i enw y sant.