Yr Herald Cymraeg

OFNI AM AGERLONG 0 ERPWL O-fnir fod VT agerlong Appam (Elder- Dempster) wedi suddo. Y mae eisoes wyth- nos ar ol el hamser. Danfu i agerlong basio bvTA-ydfad oedd vn rbmrol ddryHia-u ar y mor mawr. Orfnir ma.: perthyn i'r Ajppam yr vd- oedd. Yr oedd 140 o ddwylaw a 163' o deith- wyr &r ei bwrdd—cyfanrif o 300.

r UNDEB CAERNARFON Talu Swyddogion am Gasglu Arian DAU SWLLT Y BUNT HELYNT Y TENDERS :'Cyn.haI:iwyd cyfarfod o'r Bwrdd ddydd Sadwrn, v Parth Ishmael Evans, yn y air. MARW AELOD. CyfeLriodd v Cadelrydd at farwolaeth ael- od o'r Bwrdd, sef Mr Job Owen. Llanberis. a phasiwyd .pleid-lais o gydymd-'cimJad a Mif ar teulu yn eu profedigaeth. TiAL AM GASCJLU ARIAS. Hys-toyaoctd Mr Robert Hug.hes, swvddog- iPiUsenol, Groeslon, fod gwraig vn ei ddoiz- yaarth ef oedd wedi bod yn derbvn cyrnort.11 am beth amser wedi caej IOCIT) ac vr oedd >yn foddlori, i drosiglwyddo 50p i'r Bwr.dd am ¡e-Il caredigrwydd tuagati. Gofynai Mr iHvghes am ganiatad v BWTdd i gasglu y 50p. Gofynodd Mr Henry Parry (Glanrafon) a ,oedd y Bwrdd yn myned i dalu 2s y bunt i Mr Hughes am rra^glu yr al- Iaii ? Mr R. H. Roberts (Pentir) Gofvnaf i'r Cadeirydi! reoli Mr Parry allan o drefn. Dywedoodd Mr A. H Richai-ds nad oedd ga,nddynt hawl i fyned i'r mater ar v pryd. Dywedodd Mr Clharl., A. Jones fod v tBwrdd wedi gwneyd tretniadau gvda'u swy- ddegion elusenol eu bod i gael 2s y bunt ani tF arian a gasiglant. Nid oedd giiiiddviitt iiawl i weit.hredu'11 groes i hyn. Ac ymhell- aJCh, g'oreu po fwyaf o, aria,n a gisgiai Mr Puighe^. Yr oedd v calbl er budd y Bwrdd. ifr oedd can Mr Hughes berffaith hawl i'r arian a synai fod Mr Parrv vn cvffwrdd a'r mater. iRhoddodd Mr Parry ryibndd o ,vn. iad o perthyn as i'r mater ar gvifer y cyfarfod ne-af. (PWYLLGOiR UNElDIG Y CRWYDRIAID. Yanys-jr y pethau at awgrymai y PwylVor Ariaiiol fod v Bwrdd i'w talu- oedd cais aim ,lCfn oddiwrth Bwyllgor Unediig y Crwydriaid. Cynygiodvi Mr J. Hnm.phr^ ac eiliodd Heni-y Parry (Glanrafon.) eu bod yn tori y (cyaydltiad a'r pwylligor. Dywedodd Mr R. Jamcs Jones mai nid peth doe-th fuasai iddynt dori eu cysyll-tiad G'r pwyilgor. Oynyigiodd fod v Rwrd yn ("ys!ylltu, eu hunain o Phwyligor Unedi (Crwydriaid am flwiydd-yn. arall. Eiiiodd JIr." Natn. Koberts. Sy/wodd Mr T. J. Lloyd fod nifer y crwy- driaid wedi myned i lawr yn fawr er pan dorodd y rhyM allan- Nid oedd- ond 19 (wedi oil' derbyn 1 r ty yn vstod y mis di- weddaf. Cyn y rhyfel derbyn ient. "tua 100 i 150 o grwydriaid. Oredai Mr Henry Parry mai y peth gorell a'r Bwrdd fuasai tori cysylltiad a'r pwyll- tgor. Yr oedd rhai o'r crwydriaid, yn. gwerthu ;y bwyd a dderbynient ac yn cael twit am IU peiia-Li hwy. Credai Mr G. W. Prltcnard' mai gwell 'fyiddai iddynt barhau eu cysy"tiad igor, ac ychwancgodd, ".Dyma'r mudiad gor- eu sydd wed-i bod erioed i bob siepwr"' ((K'hweTth'in). iMi- Henry Parry Gwir pob gair (chwerth- 1m). Eglurodd Mr Pritchard n.ad oedd ef vn cael ei boeni gymaint yn awr gan grwydriaid aig y bu. Oredai Mr R. Times Jones hefyd- y dylent- i?dAx-h )-rnlten i'r dyifodol. Ar ol terfyn v ffhyfe} vr oedd yn bosibl v buasai rhai syd.i (N'n gwasanaethu eu gwlad yn dd'gartref. jRhaid oedd iddynt ddarparu ar crvfer y rha. thyny. Mr Jchn Jones (iDolgynfydd) Rhaid Tii ^ael rhywlbeth gwell na 'bara a chaws ar a-yf- <er v rheiny, pyr fjciywch. clvwch). Pasiwvd fod: v Bwrdd yn cy>yllt-u ei hunan a'r pwylligor am flwyddyn arall. BWYDYDD Y SWY^iDDOGION. Arg.vmhiellai y Pwyilgor Cyn:lde<b gyfne- widiad ynglyn a bwydydd v &wydd-3gion, ac od "ration" yn cael ei benodi ar gy-fer pob o;wvddo;;Z yn yr wythnos. 'Mewn atebiad i gwes-t-iwn hv.^bvswvd mal .un o argymheilion Mr H. R. Wrilliam"i> (arol- iv^gyd-d v Bwrdd Llywodraeth L-eoi) oedd hwn. Dywedbdd Mr T. H. Griffith mai crintacb- wydd o'r mwyaff oedd peth fel hyn. Gallai d (Air Williaan^) fyned i hotel a a ],w am tgirr.o first-olasfi" a thalu gini am dano. Pasiwyd angymhelllad y pwyilgor. "0 YDIlR WLAD YN CAEL GHWARKU TEG? Cyfeiriodd y Parch R. W. Jones art v ten- ders oe.dd' wedi eu denbyn am quilts, etc.. foarotoi ysbyty Eryri ar giyier y milwyr clvvy- ifedig. Siaradent am gynildeib. Etú yr oeddynt. yn prynu y pethau drutaf. Gofyn- odd Mr Jones a'i nid oedd quilt cystal a'r un dderbyniwyd am 8s 6c yn cael ei gynyg MI s. Gini y par oedd pris y blancedi dder- pynrwytf. Un1 chaed tender arall am blaitcei cyst-al pcib bpyn am yr un pris? Paham y iprynwyd- y owihl -an un masnachwr yn I:e rhanu ? IloffiaL wiybod hefyd beth odd y cnattresises hyny oedd yn ypta-fell y CyntgoV Dosbarth byt-hefnos yn ol. Pwy oedd wedi dod a'r rheiny yno? Yr oedd y masnachwyr oedd wedi eu hanfon wedi cael gwybod •ymjlaen llaw. Nid oedd y wlad yn cael ain chwareu teg. Y tender dderbyniwyd ani 'Y srv/elv oedd un am 2p 9s 3c yr un. Ouid ,.)-dd tender wedi ei anfon am wely fuasai yn rhatacb o 17s 6c yr nn ? Yr oedd gvvelyau .fc'byg i'r hwn y soniai Mr Jon.e,i; am dan) \¥."edi euvp-rynu ar gy-fer ysibytai yn uosbaith Sirmingham. A oedd. peth fel hyn vn gvn- ►i.ldeb ? Eglnrodd y C-lerc (Mr R. Wynn Rbberts) v modd y d-ewwyd y tenders. Yr is-bwy 1 Igor \vnighydla swyddegion yr yabyty oedd yn dewis. pa wely aDha. gwilt a phianced oedd v gorou. Y rheswm paham y dewiswvd y swely a dciewi-Avvd- oedd ei fod yr un fath. ,-t,T gweiyau sydd yn vr y!fuyty ar hyu o tbryd. Gicfynodd Mr Henrv Parrv, ar ran pwy oedd Mr Jones wedi dod yno 'Nid oedd yu iawn i Mr Jones, &c yn-ta-u vn we aiido-g vr "FdenL-yl, wneydt yr ensyniadau a. wnaeth. ,Yr oedd v pl-ancedi a'r ewibl 0 v PWYd- (gor ar y dydd y dwwyd y tender08. Y Parch R.'W. Jones: Welodd Mr Parry (mo'r blanced yr ydlwyif fi yn son am dani er iIIlQr wyflbodus ydi o. Y diwrnod wedi i'r t-en.ders gael eu dewig y cyrhaeddodd hi. .o;anrt"l" 1/" 'u'

Y RHYFEL "0 TEEM AR Y SEFYLLFA Y Tyrciaid wedi Encilio o Kut. YMLADD CALED YN., FFRAINC. Llafur a'r Rhyfel ATAL MOETHAU. JDkfcoh-.r.; yr wvthnos bu ymladd'feydd rhwng aii gelynd. Yn gynar boreu dydd Sut "22-a:R) ynnvelwyd a :anati Slwydd Kent gan awyren Alma-enaidd. t-k>lh~igwyd naw o ffrwyd-beLenau. gyda'r can.lyr.iad i un person gael ei ladd. dau gael fa haiui'fu, ynghyda. dynes a Ithr'- l ;• •biatit. Gwnaed ,peth niwed i eiddo be" ■. Haner dydd ymwelwyd a'r un lie gan ddwy awyrea eiyncl forwroi. Fodd bynag. gvr- wyd hwy vn ol gan e:n tan ni cvn iddynt ,z, B/Ua cyftawui unrhyw niwed. Y dydd ailvnol darfu i awyrlong fonvvrol AUnayuaidd bisio uwehlben Dover, ond gyrwyd hon sto yu. ol gan awyreu3.u Biyd- etnig. Dyd-i Mavvrth hysibysodd v Ilorly-- Prydeinig j d&vvy awyren e,ynol ollwng tfrwy iLelen- au ar "Dunkirk, yn Belgium. Yr un diwr- inoiti gort'odwyd awyrlong Almaenaidd ddie-gyn i'r mor ,r gogledd-ddwyram o 'N'L^poit, yn Belgium. Dydd Mawrth. hefyd, darfu i n:fer fawr o a/wyren-wyr ftfrangig oilwrag ffrwydbelenau or saiiecedd geiynol yn Monastir, ac eiddo y Bvvlgariaid vn Gbevgeh. Cy-merodd yn haner cant, o awyrenau ran \-n yr I i t -A- c't ihya. Lluchi wyd oddeutu fACf6"i, tfrwvdbelenau aT y safleoedd .geiynol' ym Men astir a chant yn Ghevgeli. Gwnaed ruwei mawr yn v ddau le. YR YML ADD YN FFRAINGC. Dyd-i Ma wrth gwnaeth yr Almaeniaid ym- oe>d:.wd chwyrn yn ages i Nieu-port a r fPKl-^dd o'r Y;;t'r. Cyn. i'r gwyr traed OTL'-KTO ymlaen hyrddiodd y geiynmn odd- eu.tu 20,000 o ffiiwydbelenau er parotoi I:e. OeJJ3a-dd yr Almaenia:d ruthro o'u ffosydd er gyru yr ymosod iad gartref, ond chwal- wyd'hwy 011 yn fuan. Oddiwrth yr uchod y nxa-e vn amlwg fed ga.n y ,gelyn:.on. fwy o 9 Ifagmeiau nag o ddymon, neu n: fuasent bytik. yn gwast raffu cyiiifer aJg oddeutu 20,000 0 ftrw:vdbelenau. ■Oeirticdd yr Almaeniaid. ar ddau aehlvsur, tawy jrnwydro mwnieyid, eni-ll t r, ond igyp'wvd hwy yn ol trwy i'r Cydfyddiiioedd tfrwydrun :w canol a thrwy i'r brwy tri*e-d eu medi gyda'u dryll.au. O'r oohr arall. yn o! newyddion dderbyniwyd o'r Peiicadlys" Prvdeinig. darfu i'n cyfleg- rckt r; ch-wythu i fyny ystordy ft'rwydra.u Iger Bi,es:nigl>e. Bu yruladdifeydd, hefyd. rhwng awvrenau. y 1 Pryieiii vvyr yn" cWl y goreu o'r ymdreeh- feyd i. Y11 ddv.vfddavach, hyefcyswyd fod 27 o awvr- gelvuo! wedi ymddari|gQg mewn. un dhvHv-d." Xi dderbvniodd y Pryde'nwyT "^oH-J«ii.>n Cyu ol adroddiad Syr Douglas '•tfAig;. end goilfodwvd dwy awyren Al- 1J).na¡(1d ar un .balloon i ddisgyn. Y SKFYLiLFA YN KUT. Ar y Tigris, ddechreu'r wyt-hnos, yr oedd wed: setvii. Anfonodd y Caifrid- ')l Townshai'd (bydd yn gwafchaa Kut) air n'T pemvyi tod ganido ddilan o gyfienwad- ,¡,u. Ofnai lla.we.* yn v wlad hon yn wa- ib:.)jJ.> Y newydd arall dderbyniwyd oddi- ynTi. ydoedd fod cadaeiiad wedi cymeryd Ib 3". c! v t'rw vdr ddiweddaf. 'Yr oBddy wwyddior. -iilynol bmdd V11 gyin- Yn ol v Tyrciaad. gorebfygwyd 1b,t.i11 v ('a ilfr*i Prydeinig Aylmer, oedd uv ei tfordd waredu y Prydeinwvr yn Kut. Hcmamt in, x Cadfridog Aylmer am gadoeaiad ac nid hwy (y Tyrc- iaid). Dydd Iar, adroddwyd gan v Uywodraeth •Brydeiuig i'r frwydr y eyfeirir ati uchod igymeryd lie 23 miildir isla.w Kut-el-Amara, ni. aith miildir o Kut, fel y tybid ar y Cv-n-tai". DyA i C rwener hyj^y^wyd fod y Tyrciaid wedi I ■tgadvie! eu ffosydd ar un ochr i amddiffyn de-vdd Kut, ac êd; eonciEooddeUltu mill- YN RWSIA. Pir.'i'iu i enill buddugoliaethau rnawrio-n yn v Omcasu.-s y mif v Riwsiaid, dan avweiit- i.i yr Uehel Dduc Iticholas. Cafodd ad- ganolcg y fyddin Dyrcia.idd yn gurfa dost iawn gan y Rw^iaid. y Tyrciaid oddeutu 80.0C0. Kncil- iodd v gweddill o'r nifer yna i Erzerum, igAa .lyfnerthu gaerfa yn y He dan sylw. o Ori>.win Rwsia daw v ne-wrydd fod nifer o filwyr Almaenaidd yn dioddef mor "itrvT oddiwrth effeithiau y rhew fel ag y i^yr-zryd bwy yn ol i'r Alma-en. 1'1" d?or:lewin o Lyn Xarocz yrno-jododd y ifiivrsvaid ar adran o fvddin geiyno-1. Bid- nifer fa.wr ohonynt, a chymerwyd riu.- yn garcharorion. YN Y BAiLKANS. Ufy i.i ilercher liy^byswyd fod yr oil o iMon- ^>en?gro erbyn hyn wedi syrthio i ddiwylaw yr Awstriaid. Y rna-e y fydd:n Monte- iH-^r'-aidd yn encilio Duraszo. OyThaedd- '•xid y teufu 'brenh:noi i Lyon«, vn Pfi'amgc. IT "mae yr hen fr»nia (iNichoIas) yu bur ei iecbyd. • tDyvvedir i oddeutu pum' mil o Montencgriaid ig:i.el eu cymervd yta garcharorion gan yr .AiMT9t-ria:d, tra v darfu i 6000 ohonynt ffoi r Albania. Cymerodd atnryw o'r milvvyr en gwragedd à'u plant gyda hwy. iDydd Iati hysbN-rwvd fed lluoedd A.banaidd 1:h1:. arweiniiad Etead Pasha) wedi gorch- •%Jg.a y Bwlgariaid ger Eb'fcassa.m. Adro-ddir fod bvddin Momtenegrin yn encilio IBWWK trefn dda. Pv^'UbT o Gaercvstenyn a edrvdd fod nifer v- fyddin Sefbiaidd a ymneiliduasant i AI- ?bo.r»;A yn lcc,.Cfjo. Dywedir lod nifer tfa.'AT o'r uchcd wedi eu pymud i gvfnerthti r*erfieydd y Cydfyddin-oedd yn Salonika. LLAIDRON YN ANGHYTUNO. :M,r -ifciwyddion dderbyniwyd dydd Gwener yn cadarmhau y sibrydion fod amghydwel- texisadau vn bod rhwnlg yr Almaeniaid a.'r /ftwiigariaid. Darfu i'r CadLywydd Al- rri-ieivaidfl MackeniPen anfon hanes yr hel- y"t i'r Kaiser. Darfu i'r diweddaf aofon y Cadlvrwvdd i Sofia i b-vsbyru Brenin Bwl- tjaria vn y modd m-wyaf llym posi-bl. fod yn rhaid rboddi terfyn buan a bythol ar yr anghydwelediadau hY11 rhwng swyddog- ion. v ddwy wlad. Cf,cviir fod yr Almaeniaid a'u bryd ar ym- M i'>d ar Albania yn y dyfodol agos. YN YR AIFFT. G-aaa. yr wvthno? ddiweddaf derflbyniiwyd ne- wyddion i 4500 o Senussi, ar Ionawr 25ain, UT-iel eu gyru yn ol dair milldir gan y Pryd- ■-Lawyr. eu gwersyll. Yr oedd >Hedion y Prydeinwyr yn 28 wedi eu lladd 274 wedi eu clwytfo. O'r gelynion cyf- rifir fod 150 wedi eu lladd a 500 wedi eu dwyfo. DWYREINBARTH AFERIG. Yn adroddiad ^w.vnJdogol cyntaf hysbysa. v Cadfridog Syr H. Smith-Dorrien 'fod lifA-ydr fechan wedi ei hymladd rhwng y tPry'deinw-vr a'r Almaen wiyr ar Ifrndir Ilganda. Darfu i'r Prvdein- t'lvr orchfygu y geiynion a meddiajiu eu ^y.-eivsyll. NEWYDDION DIWEDDARAF. Yn rA v newyddion diweddaraf ymddengyp i tftwvl)'o caled {jvmeryd lie -vit Efrainigo ddi- vvrrld \T wythnos ddiweddaf. I'r de o'r ■Moii SomiM bu yr Almaeniaid a'r Ffrang- y-n ymladd. Y mae non yn myned yTTi laen vn awr. Hetfyd. bu brwyidro yn A-rtois ac yn aigos i Arras. 'Nail encr hyebyswyd i'r Almaeniaid wneu- i-hiir PilTnly ymosodiad V11 olvnol ar v 'Firaugcod vn Artoie. Dydd Sadwru ym- wwdaeiKni, ar yn yr un lie. 1-

APEL OLAF Y CADFRIDOG. At Bob Gwladgarwr DROS ANRHYDEDD CYMRU Corn y Gad Sydd Heddyw'n Alwad Nef." Fy Aniwyl GydaVladwyr,—Antiuiaf. fel I .CyniTo gvvladigaroi, eiddrgeddus dros atuhyd- Hen Walia Wen, wneuthur un a-pel eto at bob Cymro, ac at bob gwir wladgarwr o (hil y Brythoniaid, i ateb galwad ei wiad yn awr. yn nydd ei chy'f¡yr:lgder.Apeli<Üg ddwy- !waith eisoe., atoch ar ran, ac yn enw Prydain jFa-wr. Ajieliaf atoch heddyvv ar ran. ac yn enw "Hen Gynn u -fynyddiig. Paradwv? y ibardd," cartrefle. rhjddid a ma.gwrfa dewivon F r oec-oedd. Atetbodd Cymru alwad v Teyrn a'r Deyr- ,P.,as mewn omodd anrbydeddus..Mae dau can' Imil o ddewrion Cymru eioes wedi gwrjg- ,.Ys.i r cledd i ymladd drcs iawnder a rhyddid. iByna- nod uohel mewm teyriugarwch na raigor- tkvyd arno gari unrhiyw ran arall o'r Deyrnas •a'r Ymherodraeth. Ond daeth galwad pe-:I- ach, taerach, difrii'olach ami wasanaeth bech- {gyn Cymru. Mae Senedd Prydain Fawr, yn fei doethineb. wedi mabwysiadu Deddf eydd UrL gvvneyd i G WASANAETH MILWROL YN ORFODOL i; bob dyn d,iibriod rhwng 18 a 41 mlwydd oed na ddaw o fewn i'r eithriadau swyd-do-gol a nodir yn v Ddeddf. Fel Oymro a wyr nad ioedd dewrach mikvyr yn v byd na bechgyn 'Cymru, vstyriiwn hi yii warthnod ar anrhyd- edd ei'n cenedl gweled igorfod; ei meibion i am d'd iff VII ein gwJad rhag gonmes a thrai?. Dlwy'r oesoedd bu clod miliwrol y Cymry yn ddisglaer a dilychiwyn, nid1 yn unig o If,wm terfynau ei-ii gwlad feebian ni, ond yini (;nhed:war ban y bvd, lie y cyflawnwyd gwr- bydri crogoneddus gan Fyddin Prydain. Lie ibynag y byd'dai'r brwydro I;oethaf, yno y l^velid dewriou fechgyn Cymru, aic yno yr •iiirllasant glod a bery, oesau'r ddaear. At llai parod becbgyn Cymru heddyw roddi u gwasanaeth yn wirfodidol i'w gwlad na' a glewion gyndadau gynt? Ai ofer yr aberth u wnaed gan eu cymrodrvr de-wr, y rhai a pffrymasant eu huna:n mor rhwydd ar allot' '>U zwlad? -A beryglir anrhydedd ac enw cia noil genedl v Cymry gan ddifaterwch yr vch- yditg hvny na eylwedSasant daer:neb a diivi-f- oldeb yr aLwad ? Feibion gwroniaid pob anfarwol fr" I Ai yn Nydd y Ciorfod yicerddiwch chw i ?, Os wyf yn adnabod fv ngbydwladwyr yn :iiawa gwn, beth fydd eu hateb. Er gogoniant Hen WTad ein Tadau, er mlwyn rhyddid a. phyfiawnder, ac er mwyn eu .hunan-ibaTch, at- ebant gorn v gad yn ddioed ac felly gofalant- A FYDD YR UN ULWR 0 ORFOD YSG NGHYMRIU LAN. Am fy mod yn gwylbod trwy b-rofiad mai !oid liWfriaid becbgyn Cymru y gwnaf yr aipel 'hon. Own, eT cystal gwaith a wnaed o dan l^ymlun Ailglwiydd Iterby, fod cannoedd na yniiwelwyd a hwynt garj yr un camfa^lwr. hyn. at* i'r ffaith na eylweddasant daerineb igakv a llymder angen eim gwlad y rhaid ipriodo'.i fod yn aro?. ie yrag Nlgnyimru ddewr, <Hvd heddyiw, gynifer o fechgyn na chynyg-' (iasant eu gwasanaetli iddi yn nydd ei cbvi- vr^er. GYlFLE NEWYDD i'r cyfrvw ra.i. Ail-ugonvyd "r ymigyrch van- Testru vn ol cynllun Argiwydd Dexlby, ac am\ ychydig wythnosau ymhellach gal' uogir- bechgyn ein gwlad i ymrestru yn wirfoddol.'t- ,Arr>eiiaf felly at fy nghydwladwyr cenedl-1 Igarol, sydd fel finn-au yn eiddigeddus dro.« fanrhydedd Cymru, i wneuthur pob ymdreol) yn eu ga.:u i wneyd IDEIDDF GORFOD YX LLYTIHYREN FARW ,yng Nigbymru. Felly v ^yhveddolir gobÙh- y Prif Weinidog a-c Argiwydd Derby. y tcedwir enw da. ein hen wlad a-yl yn ddi- ilychiwyn, ac yr anbedir anrhydedd ein cen- edl. Yr eiddjoc.h yn rhwymau gwlad(gax-w-ch a c he nedii.giarwcb, OAVIEN THOMiAS (Brigadier General! 14th Reserve Inlfantry Brigade. Pare Kinmel, Rhyl, Ionawr 29ain.

Y FYDDIN AC AMAETHYDDIAETH. 0" (At Olygydd' yr "Herald Cymraeg.") ,Syr,Gan fod camddealltwriaeth, yn fwyaf atb-enig yngbVlch pafle am^ethwjT a gweision cmaethyddol dan y Ddeddf Filwroi, feallai y caniatewch imi egluro nad oes ar hyn o bryd dcim yn atal i'r amaethwr nai was gael ei oriodi os na bydd .iddynt gael eu hesgusodi gan y tribunal lleol. Nid oes grym o gwbl yn y ffaith eu bod' wedi eu "starrio." Rhaid idd:ynt os am gaei eu hesgusodi apelio at y tribunal, a gallant wneyd hyny cyn ymuno. Dyiedswydd y tribunal .i'w ystyried eu cais a phenderfynu a ydyw eu gwaith o "bwysig- rwydd cenedhethol." Diau fod amaethvdd- iaeth f¿ly. ac o bosibl y rhoddir cyfarwydd- iadau pendant, i'r tribunals sut i weithredu, ond mae gennvf awdurdod' Bwrdd Amaeth- yddiaeth, a Lfywydd Bwrdd y Llywodraoeth Lleol dros ddyweyd nad oes unrhyw gyfar- wvddiadau wedi pu rhoddi hyd yn hyn ac hy I nes y ceir cyfarwyddiadau rhaid cydym- ffurflo a darpariaethau y Ddeddf. Yn y cyi- e, daw evfanseddiad y tribunals ac yn envvedig yr 1m o ape!, yn ol pob t-ebyg Ull il'o. yn fater o'r pwysigrwydd mwyaf gan y d,eiit .LVnrych-,o,i N-ri deg bob elfen o'r bobloga.eth.- Y r eiddoch. ELLIS DA VIES. lonawr 28ain, 1916.

AMERICA A'R ALMAEN Y Sefylifa yn- Ddifrifol 0'1' diwedd y naae yr Arlywydd Wilson, ar ran Llyv/odiaeth Unol Dalaethau'r America. v'edi llefaru geiriau eglur a diamwys wrth yr Aimaen, trwy ei chynrychiolydd jyn y wlad h{.no. Cs na bydd i'r Alma-en, hyd ddydd Sadwrn nesaf, gondemnio suddiad y Lusi- tania gan yi Almaen. ac ymddiosg o'r cyfrif- otdeb am ei sudd'ad. bydd i'r America gym- evyd camrau difrifal yn v mater.

MARW MILWR O'R ERYR1 PELEN YN FFRWYDRO Ysgrifena Carneddng feI y canlyn. Pruddhawyd holl gvdehoedd Beddgelert ddi wedd yr wyt-hnos o'r blaen, pan ddaeth y newydd trst i'r fro fodv Preifat Rhys Ro. berts. o'r 17th (Service) Battalion King's Liverpool Regiment, 30th Division, wedi eael ei Jaidd yn fldamweiniol, trwy ffrwydriad relen, yn maes y frwydr yn F'frainc. Cvfar. t'vddodd dau o'i gymrodyr a'n diwedd ar un. in-aith ef. Mab hynaf Mr a Mrs William Roberts, Bwlch Mwrchan, Nant- Gwynjmt, oedd Prei- fat. Rhys Roberts. Aeth i ffwtdd o Wynant i wa>anaethu Lerpwl er's pnm' mlynedd yn o!, ae yr oedd wedi dringo i safle dda ynglyn a rhai o'r swydd-fevdd cot win. Trigiannai yn 5. Wadham Road. 'Bootle. Yr oedd yn aelod ^elog a tfyadlon o Eglwys Gymreig y M.C., Stanley Road, Bootle, lie yr oedd yn fawr ei barch. Yr oeddYll un o'r 80 o aelodau iou. ainc yr eglwys hono a ymunodd a'r fyddin. Yr cedd yn mysg y cwmni cyntaf o'r "Liverpool y I Pals" a aeth i'r ffrynt. Ddiwedd yr haf diweddaf. ychydig cyn ei ymadawiad i. tfaes y frwydr, priododd gyda i»oned)diges ieuanc o Benliech, Sir Fon. a fu'n. aro." yn Lerpwl, ac y mae hyny yn dwyshau yr alaeth. Bu'r ddau ar vmweliad a Nant Gwynant yn ystod yr haf. Yr oedd yn fach. gen hardd a chryf, ac o dueddfryd ddistaw a d'oeth. Meddai ar feddwl busnes effro, a barn dda. Derbyniodd Mrs Roberts, ei wedd'w ieuanc, amryw lythyran tyner odd Iwr-th swyddogion oedd yn ei adnabod, ac ynglyn a'r fataliwn a wasanaethai. YvSgrifenodd y Parch M. Lin. ton Smith, "Hon Canon of .V¡verpooL and Chaplain to the 89th Brigade" :— On Active Service, Ionawr 17eg, 1916. Anwyl Mrs. Roberts,-Diau eich bod' wedj clywed cyn hyn y newydd pruddaiidd a achosa. i mi ysgrifenu fel hyn atoch. Yn gynar foreu Gwener diweddaf cafodd eich anwvl wr ei ladd1 trwy ffrwydriad damweiniol bomb fel yr oedd yn cael -ei pharotoi i'w gollwng at y gelyn. Bu farw ar unwaith, he'b dd iodide f poen. Trwy anhawsder mawr v medrodd t ( .gymrodyr gario ei gorff, ynghyda. chyrff dall ereill a laddw^f ^jdag ef, ar hyU y tr, chwarter niilltrii >d yn eu gwahanu oddi- I wrth brif we;r Fataliwn, ond llwyddas. ant i, wneyd hyny. Yr nn prydnawn, rhodd- ais ef a.'i gymrodyr, i Qrwedd yn y fynwent fee-han filwrol brydferth a ffurliwyd yn agos, yr hon a ddaw yn "British property," fel y I ea- ff y beddau eu cadw yn ofalus a ihrefnus. fRhoc^dw^d croes fecthaii, igyda. cfiofnodiad 11a wn o'r enw, etc., ar bob hOOd. Byddaf fi yn gyfrifol- o edrych ar eu hoi tra y .byddaf yma, fel y caiff y fynwent ei chadw mewn trefn. Rhoddaf y manylion hyn, i esmwythhau ychydig a.r eich galar chweTw o'i golli, trwv gael gwybod ei fod wed', cael cladkledigaeth briodol, ac y bvdd1 "man fechan ei fedd" yn cael el ofalu am danty. Ma ein cydymdevnlad dyfnaf a chwi oU. Diau fod ergyd fawr fel hon yn un djdifrifol i chwi, gan y daeth yng nghanol wythnosau o bryder mawr. Ifydded i Dduw ach nerthu mewn corff ac ysbryd i ddal y ig r ibroSedigaetlh chwerw, ^ch d'ddanu gydat'r sicrwycJd obaith o adgyfodiad i fywyd tra. gwyddcJ, yn yr hwn y rhoed eich anwyl un i orwedd i orffwys." Wele ddetholiad o lythyr y Second.Lieuten- lnt Arnold J. Draper, 17th K ng's Lverpool Regiment:—"Yr ydwyf yn anfon fv nghya. e I ymaeimlad 1dyfnaf a chywiiraif a chwi yn eich pTofedigaeth m, ac una polb un o'm platwn a hyny. Cerid ef yn fawr genym oil. Yr oedd yn garedig a siriol. Yr oedd yn un o'm dyn ion goreu a medrusaf, ac yn un nas geli d Ilenwi ei Ie yn hawdd. Dewiswyd ef i wneyd gwaith pwysig ac arbenia; ynglyn a'm batal, awn. I b'le bynag yr elai enilTa barch, ed. mygedd ac ymddiriedaetih, a byddai bob am- ser yn ewyllysgar i wneyd popelh a fedrai drcis ereill. Efe yw y cyntaf i syrthio o Tli,f 11 platwn, a chofir ef genym fel milwr dewr, a chvfaill pUT." Daeth Iivthyr teimlaidwy arall, lied debvg, oddiwrth Capten T. Priestley, o'r K. L. Re. giment. Mae cydy-mdeimlad pawb o'u cyd- nabod a'r "weddiw ieuanc (Mrs Roberts, a'i dad a'i fam (Mr a Mrs Wm Roberts, Bwlch), t'i chwiorydd a'i frawd, yng ngwyneb v brofed. igaeth ddofn.

EISTEDDFOD GADEIRIOL CEFNDU. Cynhailnvyd yr Eisteddfod uchod nos Farwrt/h, 25ain, yng Ngha(pel' Moriah A.), Waentawf. Yr oedd v lie yn orLawn, a r cynhullliad ddaeth ynighyd yn ymddwyn yn weda-us iawn dan yr amjgylehiadau. Beirn- iadwyd y farddoniaeth gait Berw, y traeth- odau gan y Parch D. J. Lswis, B.A., a Capt. O. T. Evans ■ y gerddoriaeth gan Mr 0. Lleiw Owen; yr adroddiada.u gan Derwyn. Gadeirydd y noson. oedd Cafpt. O. T. Evans, a'r arweinydd. lolo Mon. Canwyd can yr Eiisteddfod ffan Miss Bl^dwen Williams, Caer- narfon. Y buddu^ol ar unrhyw unawd i'r miLwyr oedd 1 Milwr T. Herbert Jones, Pen- ygros; 2 Mil/wr W T Williame, Penygroes. lirythyr desigriiiadol, "Profiad milwr yn Cefn Du" Gydraddo oreu y Mii'wr R. Ea.mes, Groeslon, a'r Milwr T Herbert Jones. Un- rhyw adroddiad i'r miVwyr Goreu v Milwr Griffith R Jones, Llannug. Deuwrd at brif wakih v cyfarfod, sef ca-deirio y bardd bndd- mgol am bryddest i'r doud-deg- disgvbl. Dar- illenwyd beirn'jadaeth Berw gan y Parch R. Jones Roberts. Yr oedd tii-ar-ddeg wedi ymgeisio, a'r goreu oedd "Pererin y Glaiiau,' seif y Milwr Thomas A. Roberts, Penisa'T- waen, Lianrug. yr hwn sydd gyda rhan o'r Fv"ddin Gymreig yn Norwich. Cadeiriwyd Capten Evans yn. ei absenoldeb, ac arwein- iwyd yn y cadeirio gan Derwyn fel dinprwy dderwydd. Aneirhwyd y bardd buddugol gan y Parch James Jones, y Parch R. Jone- R-dberts, Ltew Oiwain, Mr J. W. Thomas, Gwilym a;b Tomos, R. D. Owen,, R-ichard Morris, T. Herbert Jones (Dyli), lolo Mon, a Derwyn. Canwyd can v cadeirio gan Mr Morgan R. Jones. Y buddugol ar y gan, "'dust y Cefn Du" oedd Mr Caradog Parry, Waenfawr. Buddugol ar beniilion telyn, "Alsw Dwr Glan," oedd Mr Morris Owen, Waenfawr. Buddugol ar v prif draetbawd oedd Mr John Morris, Chatham Street, Ler- pwl. Y buddugwyr ax v prif adroddiad oeddynt Mri H. S. Hughes, Rl| vstrvfan. a J Henry Roberts, W'aenfawr, cvwad<f. Yng ngihystadleuaeth vr her-uri;i wdv y goreu oedd Mr Morgan R. Jones, Waenfawr. Yr oedd hon yn gysta-dleuaet-h odidog. Y goreu ar yr fenglyn i'r "GwyJIiwr" oedd Mr Tom Lloyd. (iLLwyd Eryri), Penrhyndeudraeth. Yng nghvistadleuaeth v ddeuawd, v goreu oedd- ynt Mr Radford Jones a Miss Blodwen Wil- liam, Caernarfon. Y budduigol ar y ,ped- warawd oeddynt Pedwar o Gaornarfon. Y buddugol ar y cravat gweuedig oedd "Enid." Arwi«(gAvyd v budduigrwvr gan Mrs Childs a. Miss Lilly Hughes, Bodlondeb. Taliwyd y diolehgarwch gan Mr R. E. Owen, Y.M.C.A. a Seiigt.-Major Wiiliame Diweddwvd trwy ganu "(Hen Wlad fy Nihadau" a "Duw gadiwo'r Brenin."

DAU FIS 0 GAR CHAR. Dydd Ian, mewn Ilys arbenig ym Mhorth- onadog, gerbron Mri J. R. Owen a J. Owain Hughes, cyhuddwyd merch ieuanc 22ain ml. oed o'r enw Ann'e Mary Jones, G'-angors, Penrhyn, o gynorthwyo milwr, Private John Hurst, o Gaernarfon, i adael y fyddin. Tysiiodd yr Hetldwas 'Roberts, Beddgelert, fod y didiffynyddes a'r roilwr Hurst wedi dod i Feddgelert ddiechreu'r wytlhnos, a chymer. yd ystafelloedd fel gwr a gwraig. Ar ol gwnevd ymchwili ad cafodd all an fod Hurst wedi gadael y fyddin (20th Batt. R.W.F.) yn Kinmel' Park, heb gamiatad. Addefodd Hurst fod yr achwynyddes wedi ei gynorth- wyo i adael y fyddin trwy wneyd ra-pur (pass) ffugiol ikldo. Yr oedd wedil eael can- iatad i gael seibiant aim ychvdig ddyddiau oddiwrth y fyddin,, ac am i d do fod yn hwy na'r caniatad anfonwyd ef i'r ffuaiVl room, a diangodd oddiyno gydla'r dfdiffynyddes, yr bon a roddotLd ddyddiaid ac enw twyllodi-us ar ai bapur. Anfonwvd y ddiffynyddes i garchar am ddau fis gyda Uafur caled.

I DROS EU GWLAD. Sgt R. W. WILLIAMS. Pie J. JONES. I I Mab yw y Rhjngyl1 Robert W. Williams i Mr a Mrs R. Williams, Orlando Street, Bootle, gynt o Bwllheli. Cyn i'r rhyfel dori all yr oedd yn gwasanaethu fel lyfchyr.glud ydd ym Mhwllheli. Y mae yn -adiiabvddll,. iawn ym Mhwllhel, fel can wr.—Mab i Mr a Mrs Robert Jones., Crown, Llar.Asturiidwy. wv Private Johu Jones. Cl.wyfwyd ef yn y nIl" danelles, ac erys yn a-wr mewn ysbyty. Mae iddo frawd arall yn ymladd gyda'r R.F.A. Pte S. A. DIC.KS. ■Lce.rpl R ROBERTS Mab yw Private L. A. Dicks, Ddolgam, Pontllyfni, Clynnog, i Mrs Dicks Roberta, a'r diweddar Mr. Benjamin D'cks, Taylor Street, Lerpwl. Y rate yn gwasanaethu ei wlad gyda'r "Liverpool Pals" yn. Ffrainc.— Perthyna Lance-Corpotal Bob Roherts, mali Mr a Mrs Griffith Roberts, Henfynwent, IJannor, ger Pwllheli, i'r 10th Lincolnshire Regiment, ac y mae ar hyn o bryd yn ymladd ar y CyfandiY. Sgt A C DOWSING. Sapper W. E JONES. Perthyna y Rhingyll A. E. Dowsing. 4, BodviLIe Terrace, Pwllheli, i'r 1.6ed Fataliwn Royal Welsh Fusiliers', Bu yn y Dardanelles, ■aj erys ar hyn o bryd mewn yshyty ym Mryste yn dioddef oddiwrth y crvdcvinalau. —Perthyna Sap->er Will am E. Jones', Peny- bryn, Fachwen, Dincxwig, i'r Monmouth, shire Engineers, ac y mae yn Ffraingc er's l ymtheng mis. Pte O. WILLIAMS Pte R. 0. WILLIAMS I Yn Bedford j'Ùa.'l' 2-6ed Royal Welsh EusilSers y mae Pte. Owen WiiLams, DSsgwyl. fa Terrace, Clwtybont.PeJtbyna Private Robert Owen Williams, mab i Nirs M. Wil- 1 liams, Disgwylfa Terrace, CHwtybont, ■r un gatiawd ac erys .yntau ar hyu 0 bryd yn Bedford.

——.——————. > MILWR 0 GAERNARFON AR GOLL Ofni ei fod Wedi ei Ladd .Ar ol wythnosau o bryder, yr wythiiAS ddi. ■wtadidaf derbyniodii Mrs. Fem, 17, Mountain Private W. FER. Street, Caernarfon, &r swyddogoF o'r Swyddfa na-d oedd newydd ychwan- e,;ol wedi ei dderbyn ynghylch ei mab Pie. am Fern, per. c-linn>: OJ ';r Royal Welsh 'Fusiliers, yr hwn sydd ar goli er's p.- oOain o H y d r e f, 1914. Ofnai tv Cyng. or Rhyfel ei fod wedi ladxl, ac i'w farwol- aeth gymeryd lie ar y 30ain o Hydref, 1914 (netu ar ol hyny).

MILWR o GAERNARFON WEDI ei LADD Nos Fercher, d3th y newydd trist i Gaer. inarfon fod milwr trail perthynol i'r dref, sef Private Robert Jotes, malB hynaf Mr. a Mrs Robert Jones, 30, St. Helen's Street, Caer- narfon, wedi ei ladd ar faes y frwydr. Cyfaill idido oedd yn digwjdd bod yn ymladd wrth ei oohr, anfonodd y ne\vvdd gartref. Yrmdden. gys fod y fataliwn ar y pryd yn y gwaroh-, ffosydd, ac i Private Jones gael ei daro gan ffrwydbelen. Yr oedd y milwr ymadawedig yn 31 ml. oed, a pherthynai i'r 8fed FataL iwn Royal Welsh Fus liers. Cyn i'r l'hyfd dori allan gwasanaethai yo nglofa Bedliniog. Cydymdeimlir yn iv^r a'r teulu trallodus yn eu galar.

COLLEDION Y PRYDEINWYR. Cyfanrif o 549,107 Mewn atebiad yf ifenedig hysbysodd fr. Asquith, yn Nhy'r Cyffredin. fod colledion y Prydeinwyr, i'r ad eg brea^nol fel v canlyn Ffraingc 400.150 Dardanelles ,.r 117,549 Lieoedd eraill 31,408 QyfanrlJ 549,101

IPLLPUD CYMRU Barn Milwyr Cymreig- Daeth a ganlyri i Jaw o "rhywle yn Ffrainc"— Soiiia Crist yn -rhywle am ffol. ineb pwysleisio- pethau bychain ar draul ■aberthu ac anwybycJdu pethau mawr. Gwiawdia'r Phariseaid am eu gwaith yn hidlo- gvvybedyn tra'n gollwng camel drwodd. N d dyna eariau'r Gwaredwr yn llythrennol, ond dyria eu cynvvys a'ti cnewyllyn. Yr un Y'N Cri.st o hyd. Yr un hefyd yw'r gwirioneidd. au; neu, yn hytrach, y gwirioneda, ddygwyd ganddo. i sylw'r hyd. eel-v mae dynion weithiau yn gosod eu -huna-ii yn esgidiau'r Phariseaid, ac mewn canlyniad yn haeddu derbyn gwawd Crist. Yn ol geiriau Crist, mewn lie arall, rhcddant orcbymyn Duw o'r nelildu gan roddi yn eu He draddodiadau dynion. Cynhjyrfwyd eyfaii-1 a, minau i feddvvl ac i ysgrifenu fel hyn gallsylwadau y Parch John Pritchard, M.A. B.l)., Llanberis, yng Nghy. farfod Misol Arfon. Dyweda"r drefn am yr arferiad o ranu llytbyrau ar y Sul. Felly'n- wir! Hidio gwybedyn Sawl anerdliiad di- goti di-enaid gynygir i Iddynion, ar lun a deLw Duw, am yr hyn a elwOr mewn gair parchus "YI1 gvdnaibyddiaeth?" Pa saw I gweinidog sy'n .byw yr hyn a bregetha? Faint. o henynt sy'n aberthu popeth ac yn ceisio yn gyntaf- neu, fel y geHid ciyfi-elvhu-yli "unig" a ".phenaf," deyrnas Dduw? Faisit o honynt sydd yn foddlon i aberthu er mwyn egwydd- y 11 or on teyrnas Crist? Beth y-dyw barn y byd am y pulpud? Yma yn swn ,v gynau mawr, yn y "daaiger zone," clywn ymgom anil i dro rhwng dynion yn dyweyd teimlad gonest eu calon, dynion a'u hwyneb ar reali- tie,, bywyd ? Beth |ddywed)ant? CooidemTiiant huuanoL deb, balchder, angbysondeb, a. trhagivith y rhai ymgyfenwant yn barchedigion ac yn bro- ffwyd Duw. Mae pulpud Oymru wedi colli cyfle i brofi ei fod yn meddu Ysbryd Crist. Gadawa. i ddynion eraill aberthu, a-c yntau ■beidio; mewn gair, un dosbarth hwiariol o djdynion yn dweyd "gwnewch," dosbarth arall yn gwneyd yr aberth wedi i; ibroffwydi Duw feihu, a cihilio'n ol yn v crisis. Pe clywai Mr Pritchard' fechgyn Cymru yn OOH am eu cartrefi, a phe deuai yma i brofi a theimloi gwir werth Mythyr, a, byw calon ere. fydd Crist, ai tybed y safai inor wrot (?) dros hidlo'r gwybedyn? Y-rna cura calon by wyd. Yma mae dynion yn cario allan genhadaeth Crist er mewn tdulj, digon amrvvd yn ami. Hawdd siarad mewn hawddfyd yn LIanberis dawel. Yma mae pethau'n wahanol iawn: gorchudd traddodiaVl a rhagfam. wedi o chwalu ii ffwrdd. Oni ddywedodd Crist fod dyn YJ1 fwy na'r Sab both ? Ac y mae yn sicr o fod yn1 gywir. A dynoliaeth sy n galw am Dduw. Dyna deimlir yma, a dyna raid i bulpud Cymru deimlo. SERGEANT A PiRIVATE 0 ARiFON

r —■—— MARCLIN ADOEDD. ANIFEELEAID TEWION.— O'i gymharu a'r wyt-hnos ddiweddaf, y mae prisiau jwar- ith-eig yn is. Gwerthodd' y Shorthorns: goreu ar gyfartaledd am 10s 9c y 14 pwys o'i gyt- lertbynu a 11s 4c yr wyt-hnos flaenorol. (Mown amryw o fanchnadbedd ereill hysibysir fod y igwartiheig le y pniyi yn nhatach. Ond yn rsubvn hyn dtrachefn v mae y pris yn uwch ,yn Ipswich, Leeds, SlaLford a Leicester. a4,- ,hefyd. ,yn Hull a Carlisle. Mae defa;d heTyd »ylchydiQ yn ddTutocn. Gwertliodd y gcreu- ion am yn agos i 14c y pwys. Mae -.n, -.i thefyd yn ddrutach. Oeir 118 6c y ecor am moch baewn goreu yn uiroedd mwyaf con- ø Koegi-. IRIERFIIDEUD, Ionsuwr 36a;n. Rhywbevh yn debyg i'r wjrthnos ddiweddaf oedd p-s- iau gwartheg tewion. Drud iawn ()('(\J y tidfaid, ac yr oedd y goreuon yn rbaiaeU o ^c i 1c y pwys. Yr oedd galw ,Ja am fooh yn en.wedi.g moch baewn. iIJEiEIDS, Ionawr 25am.—Marcnna i clda i ..waitbeg a d'efaid am brkiau tebyg i'r wy:l- jios dditweddaf. Nid oedd fawr gyfniwidiad yn y prisiau. LEICESTER, lonawr 26an.-Gwer)wld y .gwartheg goreu am 9Jc, a rhai ail-radd am Gic. a buichod i la.wr i 7c y pwye. Bye ban oedd y cyflenwad. Yr oedd moch os ,r.hywbeth, ychydig yn rhatach, oid yv oedd iperchyll yn ddrud iafwn ac yn gwer.-n-A am JA, 6c i 18s Y scor. PRIESTON, Ionawr 26ain. Gwer.nodd tgwartheg da am brisiau tebyg i'r wytl.n«^ .ddiweddaf. Gwerth'odd gwartheg ai'- ■: id am 9c i 91c y pwys- Yr oedd deta^d yn ddnid iawn, y goreuon yn gwerthu 4ni 12t .i 15c. a rhai ail-radd am 12c y pwys. ISAL'FORD, lonawr 25ain.—^Cyflenwad tip- ■yn Jlai o wariheg, ac anifeilaiid o. an^awdd idda yn brin. Ychydig iawn a wahaniaeth ■oedd yn y fanchnad', ac y mae'r pr:t'»u ar (gyfartaledd yn debvg i'r wvthnos r'd.wedl- at. Yr oedd liai o dtteiaia yn y la.roivnao nag oedd yr wyt-hnos ddiweddaf. Uw«;h- odd y goreuoa am 13c, a rhai trymach am lie i l& £ c, ac hdfyd famogiaid am 3:c i 9e pwys. Araf oedd maixshnad foch Ma' Oein- .:on. Gwenthodd moch bak-Nvn am 15-s i. .16g. a hychod am 13s i Us 4c y (•■or. WAKEIFI-ELD Ionawr 26ain.- Mar. bnad araf i wartheg, y prisiau yn debvg i'r wytn- nos ddiiweddaif. Gwerthodd- yr home-feds goreu am 9.c i 9|c, ac Iri£:.h am 9c i 9^' y jpwrys. Yr oedki marchnad dda i ddefaid am •brisiau t eibyg i'r wvthnos ddiweddaf. jGiwerthodd y goreuon i fvxiy i 12c y pwys. LLUNIDATN, Ionawr 27ain.—Yr oedd fS o wart-hietg. 76 o ddefarid, t ha<tch yr y ifaivhna,d. Yicihiyd'ig iawn oedd v galw am d'anynt. a. chaed prisiiau t-eibyg i'r wytlinos .ddiweddaf. IBHRIMINGTIAM. Cyflenwad bychan o ,wartlieg. ond. yr oedd don, o d'defa-'d yn v .f-a-ncbnad. Yr oedd moch yn brin a diiid. •Gwerthodd Hereford? am 9 y pwys, y de- (faid goreu am Is y pwys, mamogiaid a hyr- ,(Id,od am 9c y pwys. Giwerthodd yrolyJl lb?cwn am 15s 9c y scor, a niocli bach am J.65 3c y scor. JjAiRQH¡N AiTJ10EiDD CYMRIC}. OAIJRINARFON, Ddydd' Sadwrn.— Yinen- yn 1 Be v rnwys, Wiyau 7 8 am 1«; fto wis 4. 6c i 5s 6c v owipl. jpvtatws 4s 6c v 1J2 pwys. perchvll 17s i 20s yr un. iPWIiLiHELI, Ddvdd Mercber. WVcHl iiis y 120. ynren-yn L, 6c, cigoedd o 10c i Is 2c, pe h v 11 20? { 25s. LLANGBPNT. Ddydd Iau.—Ynicnvn Is 7c y ,rfv. wvau 7 am Is. IDINBYCH, Irwnawr 26ain.-Fifawls 5s 6s v ewpl, wyau, 7 am Is. vim en yn ffres is 6c i Is 80 y pwys, ac ymenyn hallt (tyb'riu ibach) ù v pwys. biff o 9c i Is oc y pwys, myton o 10c i is 2c v Pt"'vs, moch re w on 6c i 6 y nwys, cwn'riigod 2, y owi)i, \ow{ n Saesrig o Is 4c i 1? 5c v pa-ys, tywlan reig Is lc i Is 2rc v pwys, nytatw Is iOc y (pecaid, neu o 90s i 9s 6c vr hobaid.

CROESAWU CARCHARORION Newyddion o Amsterdam, dydd Sadwrn, a edrydd i nifer o garcharorion Prydeinig a Ffrengig gael eu hanfon drwy Liege (tref yn Belgium svdd yn meddiant yr Almaeniaid) y dydd o'r blaen. Darfu i'r miloedd Belgmid, oeddynt yn yr beolvdd. waeddi "Hwre," a churo dwylaw fel vr oedd v carcharorion vn ptfuol Hrwodd.^ |Rhufth*odd t" miil?w>v A. maenaidd ar v bobl ond ni chafodd hvn un- rl: yw effaith .1 lonyddu eu brwdfrvdedd. |

MAB Y CADFRIDOG O. THOMAS. .0- Y Modd y Lladdwyd ef Anfonodid Cadben Hngbes Ivthyr i'w fiawd. Mr. Owen J. Hn<rbes (c'erc Bwrdd Xaideb Caer^vbii yn ad rod d v modd v lladd- wyd yr Is-Gadben Trevor Thomas (mab y Cadfridog Owen Thomas vn Ffraingc). Ym- ddengys ei fod yn ceisio lleofi "sniper." ond i hwnw ei weled ef yn gyntaf ai saethu yn farwol. Fel (yr oeddis y.n claddu y gwr ieu- an, ta.n belmtwyd y pentref yr oeddynt yn- ddo. Yr oedd yr angladd yn un lluoaog a dwys iawn.

h."ii\'bi rw. PRIODASAU. JONES—WILLIAMS.—Ionawr 25""1 t 1916s yng Nghapel Seion (W.) Pwdlheli, "gan y iParch Mostyn Jones. Mr. W. Jones. Nef- yn, a Miss Annie Williams-, Tainewydd- ion, Tvdweiliog. EDWARDS—WILLIAMS.—Ionawr 26ftin, {yng Ngha-cr-i'vI.1, ivlr. Ted- Edwards, Bri- tannia, House, Peftrhyndeudraeth, a Miss Nell.Williams, merch leuengaf y diweddar Capten Williams, Llwynonn, Bontbygest. MARWOLAETHAU. WlLLIAMSi.—lon^-vr 22a..ti iMassj Gwen Williams, Rhent, Tydweiliog; yn 40ain mlwvdd oed. KUGiHES.—Ionawr 24ain Mr, IRichard 0. Hughes, Blaen a u Ffestiniog, yn 48aan mlwydd oed. THOMAS— Ion:r r 24ain, Mr. William Thomas. PI": 1,,lnt Place, Pwllheli, yn 44ain mlwydd oed. HUGHES.—Ionawr 21ain, Mr. George R. Hughes, Old Turnpike, Towyn, yn 49ain mlwydd oed. WILLIAMa —TonaWT 08, Miss Ellen Wil- liams, 45. Pool Hill, Caernarfon, (yn 74 mlwydd oed. OWEN.—Ionawr 29, yn 64 mlwydli oed, Mr. Job Owen. Cambrian House, Llanberia. Argraphwyd a Chyhoeddwyd, drom j Perchenog, gau EVAN ABBOTT, y Meek Caernarfon.

Oallodd y geU-nion ieddianu pentref Frise, ar la.n yr Ato.n Somme, a honant iddynt gymeryd yn agos i fil o'r Ffranigcod yn garcharorion, ac hefyd iddynt eniil llarwer o dir.. ,A.(}fl»afa v Ffranigcod idJvnft golui Frise, ond mai dyna yr oil enillodd yr Al- maeniaid* eddiarnynt. Galla&ant, medd- ent, ail feddianu rhai o'r ffosydd gymer- wyd oddiarnynt gan yr Almaenia:d. Ceieiodd yr Almaeniaid, mee"n amiw.g, dori trwy y rhengoedd Ffremgiig, ond y mae pob goibadth am byny wedi diflanu erftyj'n hyn gan fod v Ffrangcod wedi dwyn i fyny yr olfilwyr, a<c wedi ail gymeryd rhan fawr o'r tir gympnwyd oddiarnynt. Mae'n am]-,v> fod yr Almaeniaid yn ofni i'r Cydfyddinoe dd enill mewn rhanau eraill o ia-es v frwydr. ac am hyny ceisiant wneu- thur argraff d.da .-n Ffrain^c. Ce'.«ia vr Almaeniaid gyrhaedd tref Amiene. Ot drd hon rheod y rheilfflordd i Paris. Meddianwyd v dref hon ga.n yr Ainraeniaid yn re-hreu v rhyfel ond gyrwyd hwy oddi".Tio ar of "brvydr waedlvd y Marre. Adrodd'r fod "f Tyrciaid yn anfon 150,000 o filwvr i fvnorthiwyo vr Almaeniaid, Aws- triaid a'r BwVa-riaid i vmosod ar Salonika.. Adr^dd:r. o R"fain, fod vr Alban'i.id a'r Eidili»:d wJ¡ uno .'n eilvdd y^ Va'lonn. 131 lleoedd eraill vn nehenbarth Albania. 0 ganlmiad Pmddiffynir YaLlora pan yr Eid- ailiaid a'r Alban:aid fel yr amddiffvrir onika jrfln y :Cj"difyddinoedd eraill. < n •