Tarian Y Gweithiwr

Y TRYDYDD DYDD. Y tyst cyntaf i'w alw heddyw oedd M. W. Pickard, Wigan, yr hwn a adroddodd y modd caredig yr oedd y perchenogion wedi caniatau iddo fyned i lawr i'r lofa, ac i archwylio y lledrosto ei hun. Nid oedd wedi gweled yr arwydd lieiaf yn un man am y fault yr oedd cymaint o siarad wedi bod am dani. O'r farn fod Williams a Rogers wedi eu lladd gan gwymp o'r nenfwd, wedi ei achosi gan awyr cy- fyngedig; hefyd, fod y dwfr yn rhwym o fod yn rhymus iawn cyn y buasai wedi gymud ceryg o bump i ddeg tynell o bwysau. Ei fod o'r farn, pe buasai Oat- ridge wedi tyllu twll o hyd cyffredin, y buasai hyny wedi rhoddi mantais i gilio. Pe buasai parotoadau y gyfraith wedi eu cario allan, yr oedd o'r fam y buasai y He yn hollol ddyogeL Ystyriai ef fed abseaoldeb y rheol hono yn esgeulus- dod dibryd. Y nesaf i'w holi oedd Mr. Wales, yr archwyliwr. Dywedai ef, wrth sylwi ar dystiolaeth Chas. Oatridge, ei bod yn amlwg fod y 9fed reol o Reolau Cyffred- inol Cyfraith Rheoleiddiad Mwnglodd- iau wedi ei hesgeuluso. Nid oedd efe yn tueddu i ddiystyru yn hollol yr hyn a ddywedir yn nghylch 3 fault; ond er hyny, ei farm ydoedd fod y glo wedi ei weithio y ddwy ochr nad oedd fault o saith llath yn ddigon o nerth yn erbyn grym mawr o ddwfr. Dylesid, pan oedd heading Oatridge ryw ugain llath o'r fan y mesurwyd yn Rhagfyr, ac heb fod un arwydd am y fault, droi yr heading arun- waith yn gul, a thyllu yn ol darpariad- au y gyfraith gael eu gwneud; ac i'r ffaith fod hyn wedi ei esgeuluso yr oedd ya priodoli y gorlifiad, ac mewn canlyn- lad colliad y bywydau. Darilenodd heIyd rheol y 30ain, yr hon sydd yn rhoddi hawl i weithwyr i archwilio y gIofeydd er eu dyogelwch eu hunain. Blin oedd ganddo feddwl fod y rheol hon yn cael ei hesgeuluso gan y gweithwyr, ar ran pa rai yr oedd wedi ei pharotoi. Pe byddai i'r gweithwyr gario allan y rheol hon, byddent bob amser yn gyfarwydd a sef- yllfa y glofeydd y gweithient ynddynt, a phan y caent rhywbeth allan o Ie, neu rywbeth yn tueddu at berygl, beth fyddai yn hawddach iddynt ei wneud na nvsbysu archwiliwr y dosbarth o hyny, a chai y mater sylw uniongyrchol. Yn teimlo yn sier fod gweithwyr y Tynewydd yn gwybod am y gronfa ddwfr oedd yn mhwll Hindes a phe buasai yr unrhyw yn wybyddus i mi, buasai y mater wedi cael ei archwilio, a'r perygl yn debyg o fod wedi ei ganfod. Yn un o'm had- roddiadau blynyddol, meddai, wedi cyf- eirio at fod y rheol hon yn cael ei hes- feuluso yn gyffredinol, ac yr wyf yn resenol yn cymerydy fantais o alw sylw difrifolaf holl lowyr Deheudir Cymru at yr angenrheidrwydd o gario allan y rhan bwysig hon o'r Gyfraith am 1872. Wedi cryn ddadleu ar y cwestiwn hwn rhwng Mn. Wales, Leresche, Pickard, a'r crwn- er, dywedai Mr. Wales ei fod o'r farn pe buasai y gweithwyr yn gofyn am weled y plans, fod y meistri yn rhwym o gan- latau hyny. Wrth barotoi y mate] i sylw y rheith- wyr, aeth y crwner drwy yr oil o'r tyst ielaethau blaenorol ag oedd yn ymwneud yN uniongyrchol a'r pwnc, a gosododd y mater o'u blaenau yn y wedd ganlynol: A ydych yn ystyried y dylai fod y swyddogion yn gwybod am yr hen waith yn mhwll Hindes ? A ydych yn ystyr- ied fod yr hen waith hwnw yn cynwys dwfr'neu nwy? Ac os felly, a ydych yn ystyried fod v rheol wedi ei chario allan ? Brachefn, beth oedd sefvllfa heading Oatridge ? Dvwed ef ei fod' yn 10 llath o led. ac heb dyllau. Cadarnhawyd hyn gan M. Thomas ac ereill. A ydych yn ystyried fod hyny yn unol a'r Gyfraith? Os nad oedd, ofnwyf nad ellwch ddyfod i un penderfyniad ond fod y Gyfraith wedi ei thori, ac yn euogo esgeulusdod a dyuladdiad. Os felly, rhaid i chwi ben- derfynu pwy yw y person cyfrifol am hyny. O'r tu arall, os nad ydych yn ystyried fod yna un euogrwydd, ond fod y trychineb yn ddamwain bur, ac na allai un rhagofal ei hatal, felly pa mor tin bynag oedd y canlyniadau, nid oedd ond damwain. Yr wyf yn gosod y mater yn eich dwylaw, mewn llawn ymddir- ledaeth y gwnewch gyfiawnder ag ef.

Y RHEITHFARN. Wedi tair awr o gydymgynhori, dar- Ilenodd J foreman: Yr ydym o'r farn fod marwolaeth y pump glowyr yn cyfodi o esgeulusdod y maiianer i gario allan y rheolau, ac yn dyfod a rheithfarn o ddynladdiad yn ei erbyn; ond ar yr un pryd yr ydym o'r farn fod yr esgeulusdod wedi codi o gam- Hvniei ag oedd wedi ei wneud wrth ddysjfwyl am fau't cyn dyfod at y dwfr. XJafodd y manager, Mr. T. Thomas, ei drc/sghvyddo i sefyll ei brawf yn y Sesiwn, ond c.miatawyd meichniaeth o £250.

1 a EI AIL Is.u.- Y mae yma gryn ymdrech ya nglyn a cherddoriaeth. Y mae'r Eos o Dreorci wedi bodyma ddwy- waithya einparotoi ar gyfer y frwydr fawr yn Llautrisant. Y moo yn hen. bryd i T. D. a'i gor sharpo eu capau.

PATAGONIA.—ATEBIAD I PIO.' MR. GOL.,—Trwy eich caniatad, ceis- iaf ysgrifio ychydig mewn atebiad i Pio mewn cysylltiad a'r Cymry hyny sydd Y11 awr yn Patagonia, trwy ei fod wedi cyfeirio ataf ar y pwnc yn y DARIAN cyn y ddiweddaf. Ofnwyf, yn wir, eich bod, Pio, yn rhy agos berthynas a'ch ewythr, Pio No no y IX., o Rufain. Prif amcanbeth yr hen wron hwnw yw darbwyllo dynion mewn anwy- bodaeth, ie, mewn dygn dywyllwch o berthynas i'r gwir. Yr un fath y mae llawer o oruchwylwyr Patagonaidd. Ni wyddoch chwi, Mr. Pio, fawr iawn am y sefydliad mwy na minau; ond ym- drechwch ddal y sefydliad i'r lan, am eich bod yn cael elw da oddiwrthi. Ni chredaf, Mr. Pio, fod pethau fel y dywed- wch,' fod dynion yn myned allan gyda'r amcan o segura a gwledda yno.' Y mae un teulu yn adnabyddus i Lawer yn Dowlais ac Aberdar, fel rhai wedi gweithio yn galed, diwyd, a gweith- gar, ac y maent yn awr mewn g wir angen am gynorthwy, onide ni fuasent byth yn gwneud apeliad. Bwriadwyf gyhoeddi eu llythyron yn fuan, er dangos i'r cy- hoedd beth yw eu barn am y wlad. Gofynwch i mi 'Pa fodd y mae rhai personau yn dweyd yn dda am y wlad, ac ereill yn dweyd yn ddrwg, a'r un fantais ganddynt—y tir yn rhydd ac am ddim f Atebaf chwi Pa fodd y mae rhai mewn gwahanol amgylchiadau yma ar yr un tir ? Y mae yn wir fod tystiol- aethau gwahanol yn dod oddiyno. Gall, feallai, fod y lie yn dda i rai ag sydd yn meddu ychydig ganoedd o bunan yn stor y tu cefn iddynt i gyfarfod ag am- gylchiadau. Y mae hyn yn debyg, am fod gan y teulu hwn (sydd yn awr mewn angen) ychydig amser ar ol glanio, fuwch neu ddwy, dau lo, a mochyn, ond yn mha le y maent heddyw 1 Wedi gorfod eu gwerthu er cael bwyd Y cyuhauaf wedi methu, hwythau yn methu cael gwaith yn un man. Dywedwch wrthyf, pa beth y maent i'w wneud 1 heb arian i'w cludo oddiyno. Y mae yma lawer iawn o fanteision gwahanol i'r hyn sydd yno. Am yr ail ofyniad.—gall fod J. Davies yn feddianol ar yr hyn y dywedwch; ond os metha y cynhauaf eleni, gall y bydd yntau yr un gyfiwr ag y mae y rhai hyn yn awr. Mewn perthynas i'r trydydd ofyn- iad, nis gwn ddim am galedu y fintai gyntaf a aeth yno; ond gwn fod y fintai ddiweddaf wedi gorfod dyoddef yn erwin, a llawea wedi dychwelyd o honynt i Aberdar a'r ardal, ac y maent yn gallu rhoddi tystiolaeth trwy brofiad, yn well feallai, na chwi na minau. Am fod mwy o angen gwneud darlith i wyr mewn angen yn Merthyr na'r rhai y soniaf am danynt, ni chredaf chwi, am y rheswm fod mwy o fanteision gan y rhai yma nag sydd ganddynt hwy. Ond dywedaf fwy, pe bai peth o'r fath ar droed, boddlon ydwyf i gynorthwyo yn ol fy bngallu ar unwaith; yn wir, nid oes fawr amser er pan y gwnaethym hyny, sef, cynorth- wyo cymdeithas y Dorcas. Gadewch i ni gael cyfranu yn degagonest. Yr wyf hefyd yn hollol wybodus o'r gyflogau isel sydd yn cael eu henill yma arghyn o bryd; teimlwyf oddiwrth hyn yn llawn cy- maint a chwi, Mr. Pio. Paham yr ydych chwi yn gwingo o herwydd Patagohio 1 A ydych chwi yn meddwl nad oes tlodi i'w gael yno? Oes, gyfaill, lawer iawn o dlodij llawer iawn mwy nag sydd yma, yn gymaint a bod yr anfanteision ynfwy yno 1 enill bywioliaeth. Dywedwch nad oedd un gwrthwynebiad genych i mi ganmol Cranogwen, &c. Nid oes eisi; u gwneud gormod o hyny y mae y foneddiges yn adnabyddus trwy Gymru penbaladr fel un sydd yn uchel iawn yn marn y wlad. Dylasech fod yn ddigon o foneddwr i mi gael dweyd y gwir beth bynag yw eich cysylltiad a'r wlad. Y mae genym yma filoedd o ddynion, ie, o gyfoethogion yn ein gwlad, os 03S augen ar wvr Merthyr. Y mae gan ein llywodraeth luniaeth ar eu cyfer, beth nad oes yn Patagonia Carwn cyn terfynu ddiolch yn barchus i bawb a fa yn ffyddlon yn cynorthwyo y ddarlith; barnodd rhai wir deilyngdod yr achos. Hefyd, diolchaf yn wresog i'r gweinidogion canlynol; sef, y Parchn. T. T. Davies, Hebron; D. Rees, Bethania- a T.Morris, Brynseion (am gadeirio yno); hefyd, Mr. Evans, chemist, am fod yn drysorydd. Er fod y ddau ddiweddaf yn bleidiol i'r wladychfa, nid oedd gan- ddynt un gwrthwynebiad i'r teulu hwn ddychwelyd,-diolch am eu caredigrwydd. Carwn ddiweddu gyda dweyd a gofyn fel hyn: laf, Ai nid gwir fod y gweinidog hwnw o'r Bala, yr hwn a fu yn darlithio yma, wedi dweyd na chymerasai ddim am fyw yn un man ond yn y wladfa, ai fod erbyn hyn wedi derbyn galwad yn Bangor. Yn 2il, Ei fod wedi dweJd fod yno ddigon o ysgyfarnogod agwyddau; a'r gwir yw, nad oes yno yr un i'w gael ? Y maent yn byw ar fara, caws, a the, yn umg. Ai hid gwir mai ychydig ddiwrnod- au y bu Mr. Jones, o'r Bala, yn y wladfa o gwbl ] Yn Sydd, Carwn ofynpale y mae y llong oedd yn cludo ymfudwyr yno yn awr? MENEVIUS.

Y BWRDD CYMODOL. Teimlaf rwymau, fel aelod o'r Bwrdd uchod, i wneuthur sylw neu ddau er gocheliad i'm cydweithwyr i beidio can- iatau llawer o bethau a gynygir iddynt y dyddau presenol a fydd yn sicr o fod yn achos i ddileu y Bwrdd ydym wedi ymdrechu cymaint i'w sefydlu. Yr ydym wedi cael ar ddeall fod y gweithwyr yn Abernant wedi cymeryd cyfeiriad uniongyrchol i'w dileu. Yr oedd yn cael ei fygwth yno i stopo y gwaith,' neu yntau gymeryd deg punt y cant o ostyngiad, yr hwn ostyngiad, os ydwyf wedi clywed yn iawn, oedd wedi ei dder- byn. Yr ydwyf yn credu mai gweithred lied fyrbwyll o'ch eiddo oedd penderfynu ei gymeryd heb yn gyntaf ymgynghori a'r cwm mewn gwirionedd, y mae mwy- afrif eick cydweithwyr yn haeru nad oeddent wedi deall beth oedd mewn llaw, a'u bod wedi pleidleisio drosto ar yr ystyriaeth mai fel charity oedd, a hyny yn unig am ddau fis. Os caniatewch iddo gymeryd He, cymerwch ein gair y byddwch yn ymddibynu yn hollol ar dru- garedd y meistri pa un a gewch yr hen bris yn ol byth a'i peidio. Yr ydwyf yn hyderu y gwnewch ail ystyried y peth yn bwyllog, yn hytrach na bod yn achos i filoedd o'ch cydweith- wyr gymeryd yr un dynged. AELOD.

CHWIFF GLOWYR YSTALYFERA. MR. GOL.Nid oeddem wediarfaethu ysgrifenu pwt o lith i'ch colofnau am ychydig wythnosau, fel y crybwyllwyd yn y Chwiff ddiweddaf genym; ond wedi gwel'd rhyw fitw bach a ffugenwa ei hun yn Eryr Taren Gwyddon' ar eich rhifyn diweddaf, yn cyhoeddi 'Anath- ema Maranatha' uwch ein penau, vr ydym o dan orfodaeth ac yn rhwym o i wrthsefyll. Clyw, fab y tan, a glan- hawr simneuau'r fall! pwy roddodd drwydded i ti dynu wrth dy fwa pil- brwynaidd, a thaflu dy saethau ar an- tur fel yma ? Pa sawl cwd o erfiin a gefaist am ysgriblo dy lith ? Sawl pwn o flawd haidd gefaist am gymysgu y tipyn cawl yna sydd yn aros ar dy ym- enydd ? Syned trigolion y byd, a rhy- fedded plant y Betws, fod pastwn p idler o fath hwn yn d'od i ddangos ei hun ar golofnau newyddiadur. Mae'r creadur ffrothiog wedi ymddyrysu yn lan loyw. Ydi'r delirum tremens ar ei ymenydd ef, wys ? Bydded ei gyfeillion yn dyner o hono. Dodwch ychydig o'r dividend plas- ters am y tipyn stwc yna mae e'n gario rhwng ei ysgwyddau, neu fe ddaw rhai o swyddogion John Bull i'w glanio i fyny, a dodi label ar ei dipyn dynoliaeth, ac arno yn ysgrifeuedig y cyfeiriad canlyn- ol From G. F. Inn, Gwys Station, to Bridgend. Dos di yn mlaen, was bach, ond gwy- bydded dy fawrhydi nad yw'r Cofnodydd yn hidio blewyn am gatrawd o lilipwt- laid o dy fath di, a dichoi y cei wel'd a theimlo hyny cyn pen un dydd a blwydd- yn. COFNODYDD.

DYF^RYN TAWE. MRI. GOL.,—Gwelwch fy mod wedi ymgymeryd a chofnodi dygwyddiadau sydd yu cymeryd lie yn mhlith dynion mawrion a phwysig cymdeithas, tra mae cofnodydd eich cydwythnosolyn wedi dewis chwilota y ffosydd am ddygwydd- iadau yn mhlith cymdeithas i'w cyfhodi. 'Adar o'r un Iliw A ehedant i'r un lie.' Clywais fod swyddog cyfrinfa neillduol o dan effeithiau Syr John Barleycorn mewn lie cyhoeddus. Clywais fod swyddog sefydliad yn cablu a rhegu yn erwin am na chaffai ef gan y cyfarfod cyffredinol ail ethol ei hen gydswyddogion. Clywais am fwrdd a'i fwyafrifyn Rhydd- frydwyr trwyadl wedi talu deg punt am weddiau i'r plant. Clywais fod sefydliad neillduol gan' punt mewn dyled, er fod prif gyfrifchwil- wyr y dyffryn wedi sicrhau ei fod yn elwa a'r cyfrifon yn gywir. Gwelais fod annealldwriaeth yn mhlith y frawdoliaeth asgellog. Gwelais ddodrefn person neillduol yn cael eu cymeryd ymaith am ddyled. Gwelais fod ustus parchus, gyda ei frodyr, wedi gorfod cospi ei gydaelod am ymddygiad anweddus. Tair dichell satan er cael myned a'i ganlynwyr i'r capelau Ymneillduol- Cynal cyngherdd er budd i'r claf a'r anghenus, can 0 glod i'r gweinidog, a beddargraff i'r hen ddiacon yn yr eis- teddfod, a rhan o'r elw at gyweirio neu baentio y capel. Pedwar testyn gorfoledd-Nad ydym ni yr Eglwyswyr, fel yr Ymneillduwyr, yn rhoddi ein Ileoedd cysegredig at gynal eisteddfodau achyngherddau; fod y faril a'i phleidwyr wedi cael dau aelod ar y Bwrdd Ysgol; fod ein plaid ni (plaid y Beibl) wedi cael dau gymeriad teilwng ar y bwrdd, tra na chafodd yr Ymneill- duwyr ond un ao mai ond oddeutu wyth ugain o bedwar cant o bleidleiswyr aeth i'r poll. Dyma enghraifft o'r Ymneillduwyr sydd yn ymffrostio cymaint yn eu heg- wyddorion a'r ddwy fil, gan ein pardduo ni y blaid Eglwysig yn barhaus, onite? Gwelais, a chlywais hefyd, ar fy ym- daith trwy y dyffryn am lawer o bethau ereill anweddaidd yn mhlith yr v/pper ten; ond gan fy mod dan arwydd y Royal Queen, rhaid rhoddi pen ami yn y fan yma, a myned i orphwys. G. T.

LLITH YR HEBOG GLAS. • MRI. diolchaf i chwi am gan- latad 1 anfon ychydig o hanes y He hwn yn awr ac eilwaith irch TARIAN, yr unig newyddiadur a feddwn fel glowyr i'n w 7 y tro nesaf. Wrth rodio 1 gyfeirfad y Cap Coch y dydd or blaen, cyfarfyddais a chwech neu saith o lowyr a'u tools ar eu cefnau, a bum mor eofn a gofyn iddynt beth 0 a hwy a ddywedasent fod y gaffer wedi eu gostwng ddau swllt y llath, a hyny heb roddi rhybudd iddynt. Ymddengys 1 un o'r ychydig nifer yna droi yn fradwr. Aeth a'i J rfooZs yn ol ail tranoeth, a chlywais ar awdurdod dda mai hwn oedd y cyntaf a soniodd am fyned ar tools allan. Clywais hefyd fod pedwar neu bump o'r rhai ag oedd yn gweithio nesaf atynt wedi dechreu ar y gostyngiad. Pa ryfedd fod y meistri yn gormesu pan fyddo cynffonwyr di- egwyddor fel y rhai hyn yn neidio i Ie- oedd felly am y pris a fydd y bos yn ei gynyg iddynt. Nid ymhelaethaf, am fy mod yn bwriadu cael eu henwau, fel y caffom eu hadnabod yn ol llaw fel brad- ychwyr penaf y glowyr Cofiwch mai tipyn i ddechreu yw y llith hwn. HEBOG GLAS.

EISTEDDFOD FAWREDDOG DOWLAIS. Cynaliwyd yr eisteddfod uchod dydd LlunySufgwyn yn Neuadl yr Odydd- ion. Yr oedd y lie yn orlawn. Dyma yr eisteddfod fwyaf eto-gwell trefn a mwy o lwyddiant. Y llywydd bwriad- edig ydoedd E. Edwards, Ysw., coal agent, ac arweinydd, T. Evans, Ysw., coal agent, Hirwaun, ond o herwydd afiechyd, lludd- iwyd y blaenaf rhag bod yn brssenol felly eymerwyd y ddwy swydd gan yr olaf, yr hwn a gyflawnodd ei orchwyl yn feistrolgar. Beirniaid—y canu, Mr. D. Jenkins, o Goleg Aberystwyth • y traeth- odau, y farddoniaeth, <fcc., y Parch. D. Brythonfryn Griffiths, Aberdar. Awd yn mlaen fel y canlyn. Araeth gan y llywydd. Anerchiadau gan y beirdd. Canu I Y Bwthyn ar y Traeth; goreu, Eos Ifor. Adroddiad, Boreu Oes,' i lerched dan 15 oed goreu, Rebecca fach. Canu Y Fwyalchen, i ferched; goreu, Eos Elyrch, Taibach. Beirniadaeth y Galargan i'r diweddar Sarah Watts. Dowlais; goreu, Erwood. Canu Morio tua'r N ef;' goreu, Cor Plant Taibach; ail oreu, Cor Plant Beth- ania, Dowlais. Beirniadaeth y caneuon i Gwmni Gweithiau Dowlais am eu han- turiaeth yn suddo pyllau glo Bedlinog rhanwyd y wobr rhwng Gwilym ab loan, Aberdar, a Mr. J. Beynon, Cwmfelin, Adrodd, gan fechgyn dan 15 oed, 4 Y Blaidd a'r Eryr Glas;' goreu, Enoch Thomas, Bryn Seion, Dowlais. Canu deuawd, Dring, dring i fyny;' goreu, Mr. J. Jones, Caersalem, a Mr. Evan Lewis, o'r un lie, Dowlais. Beirniadaeth y traethodau ar 'Ddyledswyddau bon- eddigion a masnachwyr Dowlais i bleidio Cymdeithasau'Dyngakol;' goreu, Mr. T. J. Thomas, Treeynon, Aberdar, a Philan- thropist, yr hwn ni roddodd ei enw. Canu The Village Blacksmith;' goreu, lam Mr. T. D. Williams, Risca. Adroddiad, Awdl-Duchan i'r Llwynog;' goreu, Miss Anne Lewis, Tirphil, a Mr. D. Watkins, Merthyr. Canu 'Rhyddid,' gan Mrs. Watts Hughes. Canodd dau gor, sef Taibach a Phenyeae goreu, y blaenaf. Beirniadaeth y traethodau i'r diweddar Mr. Thomas, New Inn; goreu, Gwilym ab loan. Canu I Y Wawr rhanwyd y wobr rhwng parti o Dowlais a pharti 0, Rymni. Y brif gystadleuaeth gorawl, 'Cydgan y BradWyr,' gan Proffeswr Parry, Aberystwyrh, gwobr JE30, a Baton gwerth £2 2s. i r arweinydd. Cystadl- euodd pedwar o gorau, sef Rhymni, Dow- lais, (Bedyddwyr), Taibach, a Dowlais No. 1, (Bethania); goreu, Cor Taibach. Felly terfyuwyd gwaith y dydd. Y mae clod yn ddyledus i'rpwyllgor am eu dull medrus o gario yr eisteddfod yn ir.laen. Rhoddodd y beirniaid foddlonrwydd cyffredinol. Yr oedd yr oil yn grand success. MENEVIUS.

Tra yr oedd dau ddyn o'r enwau Thomas Bath a William Thribble, yn tori beddgell yn mynwent Horwich, yn agos i Bolton, dydd Gwener diweddaf, daeth cwymp arnynt, a bu farw Bath cyn gallu ei gael allan. | Y MAE boneddwr o'r enw Mr. John Pemberton Heywood wedi marw yehy- dig ddyddiau yn ol yn Liverpool, yn w< rth <iwy filiwn a haner o bunan. Nid oedd ganddo nn plentyn, a gadaw- odd y rhan iwyaf o'i gyfoeth i'w berthynasan asroaaf.

SUMMER NOVELTIES, 1877 W. SARVIS'S NEW SHOW-ROOMS WILL BE OPENED ON WEDNESDAY NEXT, gth MA Y, WITH A CHOICE STOCK OF NEW GOODS. AN EARLY CALL WILLIOBLIOE. I Abtrdart, May 2nd, 1877.] [No Circulars, q Mor o gan yw Cymru gyd.' EISTEDDFOD GERDDOROL TREORCI. CYNELIR yr Eisteddfod uchod yn Yegoldy Brytanaidd y Gweithwyr, dydd Llun, AVat 6fed, 1S77, prjdy gwobrwyir jr jmgeiswyr budd- ugol or y tcetynau oanlynol. j6 I. 0, I'r Cor, heb fod dan 40 mewn nifer, a gauo yn oreu 1 Clyw, 0 Dduw, fy o'r Gerddorfa 8 0 e- a Baton hardd i'r arweinydd I'r Cor, heb fod d"n 30 mewn nifer, ao na eoillocid dros £10 o'r blaen, a gano yn oreu Y Ffynon ger fy Mwth/ o'r Cerddor, gan Alaw Ddu .400 I'r Cor, heb fod dan 30 mewn nifer, ao na eniltodd wobr o'r blaen, aganoyn oreu 4 Jerusalem, fy nghartref gwiw,' gan Mason .300 I'r Cor o Blant, dan 16 oed, ao heb rod dan 30 mewn nifer, a gano yn oreu Redd a Gwynfyd,'gan Gwilym Gwent 10 0 I'r Cor o Blant, dan. 15 oed, 80 heb fod dan 30 mewn nifer, a gano yn oraa Des mee g wiad,' o Swn v Juwbili 1 0 0 Am fanylion pellach gwel y programme, yr bwn ellir gael am y pris arferol, ceimoar a dftnal. gan yr jsgrifonydd, W. T. WATKINS, Treorkey, via Pontypridd. Tra Mor tia Brython.' 'HebDdaw, heb ddim. BETHANIA, GOWER BOAD. BYDDED hysbys y oynellr Eisteddfod yn y Ha nobod Mt hrfln 4ydd, 1877, pryd y gwobr- wyir yr ymgei««yr llwyddianus mewn canu. Beirniad: Mr. T. E.BB8 (Alaw Ddu.) I'r ^or, heb fod dan 40 mewn rhif, a gano yn oreu • Then round about the Starry rhrome' (Handel's Samson) ..800 a Batton i'r arweinydd. I'r Cor, heb fod dan 30 o rif, a gano f >p oreu Yr Alaroh,' o'r Cerdder Cy- f" mreig, Rhif 78 .20$ Enw y beiroiad i iod jn y rhifyn nesaf Bvdd y gweddill o'r teotynau i'w gweled ar y Pro- gramme, yr hwn a fydd i w gaet gan yr Ysgrif- enydd am y pris arferol., sef ceiniog a dimai. WM. DAVIES, Elba-street, Gower Road, Nr. Swansea. A GRAND EISTEDDFOD. WILL BB HBLD AT WHITLAND, On Wednesday, the 20th day of June, 1877 PRINCIPAL PRIZES. For the Choir, not less thau Fifty, that shall best render Ar Don o taen Gwyntoedd,' prize 20 0 0 A Prize ofj65 5s. wi 1 also be given by W. R H. Poweli, Esq., to the leader of the successful choir. For the Ch ir, not lees than Thirty, that shall best render Gwalia s Battle- s, ug, .§69 To the Choir of the same congrega- tion, and not less than Twenty ia num- ber, that shah best render Y Blodeuyn Olaf,'prize ..660 To the Brass Band, not less than Ten, that shall best perform Pipe's Ode,'arranged by Pope, prize 3 0 0 For the best rendering of any En- glish Comic Song .330 For the best Essay on Priestcraft, War, and Pauperism, ara incompatible with Christianity,'prize .560 For the best Essay on The best mode of Cultivating Root Crops and Sheep Farming in the three Counties 1 10 0 For the best Pr. ddeøt (Poem) on The$,-& prmb .220 F^r the best Lectute on the Advan- tages of the United Counties Friendly Benefit Society, to be written and seat to the adjudicator. The successful composition to be read at the Eistedd- fod, and not to exceed 40 minutes ..360 Programmes are now ready, and may be had post-free at lid. from the Secretary, Mr. REEi DAVIES, Tyooch, Whitland, R.S.O

TREFORRIS. Dyna hen fachan yw hwna sydd gyda Dr. Weak hefyd—wedi gwneuthur i'r Dr. roi rhybudd i rai o'r gweithwyr am fod hanes y Truck Shop yn myned ar led. A wyddoch chwi beth, mae y bragwyr yma wedi gosod hen bwtyn bychan o ddyn byr, tew, llydan, &c., I fy ngwylio, fel yr wyf yr wythnos hon heb ddim newyddion i chwi ond un stori fach a ges 1 gan fasiwn o Landudoch, fod hen frag- wr cableddus yma wedi atalun o'i weith- wyr i weithio am ei fod yn credu mai efe oedd—gwyddoch chwi pwy. Ond 'does ods mi tyna yr hen watchman ar y spree, ac yna llanwaf fy hen 'sten a newyddion i ch'i. Fe gafodd y dyn fyned yn ol at ei waith am mai nid efe o'wn i. NETI O'R FFOREST.

hefyd ei fod yn t eall y ri. ool am g fal priodol i'w gyn,eryd wito onw tuag ha^ waith. Ho wyd yn nÐsaf Mr. W. Dwies. Coedea.. bi-e ei uystioUt th -f alsi es ytodi ei chofmdi yn haaes y waredigieth.