Baner ac Amserau Cymru

EIN H4CH0SI0N CREFYDDOL I A HAP-CHWAREUAETH. PA beth ydyw agwedd ein heglwysi gyda golwg ar hap-chwareuaeth yn ein mysg sydd gwestiwn a ofynir yn fynych gan y rhai sydd yn gwylio arwyddion yr amser- oedd. Onid oes lie i gasglu fod y nawdd- ogaeth a roddir i hap-chwareuaeth yn y bazaars, a gynnelir yn awr a phryd arall yn gyssylltiedig â'u hachosion crefyddol, yn niweidiol, a bod y drwg yn graddol fyned yn waeth waeth; ac yn gwanychu gwrth- sa6ad ein cyfundebau crefyddol yn erbyn y drwg hwn yn ein gwlad. Yr ydym yn ofni ei fod. Yn yr hen amser gynt yr oedd hap-chwareuaeth yn ei holl agweddau a'i gyssylltiadau mor wrthun gan ein tad- au fel na oddefent i aelodau eu heglwysi, hyd yn oed chwareu cardiau, heb son am fyned i weled rhedegfeydd ceffylau; a hyny yn gyfan ac yn gwbl o herwydd eu cyasyllt- iad4 hap-chwareuaeth, a chyngwystlaeth, a rhag ofn codi ysbryd 'gamblo' yn y wlad. A phan y cofiwn am y dueddfryd gynnhenid gref sydd yn ein cenedl at hap chwareuaeth, a'i ganlyniadau andwyol, nis gallwn lai nag edmygu y cewri a osodasant eu gwynebau fel callestr yn erbyn hyd yn oed y gwyriad lleiaf o'n heiddo yn y cyfeiriad hwn; a gwych eu gwaith yn cyfodi y fath wrth glawdd yn ein heglwysi yn erbyn y drwg hwn, fel na feiddiai hap chwareuaeth ddangos ei wyneb yn eu gvrydd. Ond erbyn hyn, y mae pothau wedi newid yn fawr. Y mae yn rhaid i ni, ysgatfydd, wrth bazaar i adeiladu a chynnal ein hachosion drudfawr; a chydnabyddir yn rhwydd nad ydyw bazaar yn gyflawn heb rhyw ychydig o rafflo ynddi; a mawr ydyw y difyrweh a'r buddiant tymmhorol i'r achos a geir drwyddi, yn ddiau. A phe gorphenai y peth yn y fan yna, hwyrach na byddai fawr o achos cvfryno; ond yn anflod- us, nid felly y mae. Ar ol i'r drwg unwaith gael ei draed dano yn ein mysg, y mae ar unwaith yn dechreu ymsefydlu a gwreiddio, ac ymledu a phan yr ystyriom mai ein sef- ydliadau crefyddol sydd yn gyfrifol, yn benaf, am eu dygiad i'r wlad, mawr ddylai fod eu sêl dros ei gadw mewn cylch priodol-os, yn wir, y gellir dyweyd fod cylch priodol iddo » gwbl yn amgylchiadau eglwys DDUW. Fe welir oddi wrth yr uchod nad ydym yn tynu y llinell o lawer gan dyned ag ydoedd ein tadau yn wir, hwyrach Dad ydym yn hollol uniongred gyda golwg ar y mater hwn ond y mae yr olwg ar docyn raffle sydd yn awr ger ein bron wedi ysgytio gvyn lawer ar ein difraw- der ni yn y mater hwn. Gynt yr oeddym yn edrych ar y rafflo yma fel offeryn eithaf cym- mhwya i gynnorthwyo beii *r neu wraig dlawd dros y gamfa trwy werthu eu hen glociau, &c., am bedair neu bum gwaith eu gwerth a chan fod pawb, o'r braidd, yn edrych ar bryniant y tocyn fel cyfleusdra i gynnorthwyo y gwan, doeth, hwyrach, ar y cyfan, oedd pasio heibio i'r peth yn ddi-sylw,gan daflu nawdd elusen dros y cyfryw weith red. Yn awr, fodd bynag, iii agawn eglwys Gristionegol Ymneillduol yn ymdafluyn galonog i'r trobwll-nid yn unig y maent yn goddef, eithi- yn nawddogi y coelbren, ie, gwaeth na byny, yn ei chyrninbell ac yn ein barn ni, gwaeth na'r ewbl yn golygn cymmbwyso yr elw at wasanaethac amcanion eglwys DDUwei bun. A ddylai y pethau hyn fod felly ? Hwyrach mai yn ddi-feddwl, ac yn nhan- beidrwydd eu pel di-os allanolion yr achos, y gwnaed y peth hwn. Os felly, gwell fyddai gadael y peth yn y fan yma ond yr ydym, gyda phob difrifweh, yn gofyn ai derbyniol gan yr ARGLWYDD fydd yr ofirwm hwn o'u heiddo ?

IC,Ipthpr X'Iunbain. .Nos LUN, Mawrth 12fed, 1900. (Oddi wrth ein Gohebydd Neillduol.) Y RHYFEL A'R YSBYTTY GYMREIG. Y MAE y Saeson, a'r Ysgotiaid, a'r Gwyddelod wedi anfon, ar eu traul eu hunain, Ysbytty i feus- ydd rhyfel yn Neheubarth Affrica. Buy Cymry dipyn yn ymarhous yn dilyn eu hesawpl; ond y maent yn awr yn gweithio yn ardderchog i wneyd y diftyg i fyny. Y maeut eisoea wedi casglu o bedair i bum mil o bunnau ao os pery y brwd- frydedd yu ei bwyut presennol, fe fyddis yn abl, yu mhen pytbeftios neu dair wythuos, fan bellaf, i anfou allan yr Ysbytty. Bydd y prif ofal gan y Profteswr Thomas Jones, o Fanches- ter (brodor o sir Gaerfyrddin), a chydag ef Dr. Lynn Thomas, o Gaerdydd, a Dr. M. Roberts, o Lauberis. MM. Lloyd, prif weiuyddeu yr Infirmary yn Boltoii, sydd i gymmeryd gofal y nurses. Uosodir yr Yabytty ar un o'r llineilau milwrol. Derbynir, wrth, gwrs, bob milwr clwyfedig; ond milwyr Cymreig fydd yn fwyaf cartrefol yn yr Ysbytty Gymreig. A sOn am fit- wyr Cymreig, mae'r banes diweddaraf o Natal ac o'r Dalaeth Rydd yn rhoddi canmoliaeth uchel iawu i'n milwyr ni. Pi-iiije allai, fod Cymru wedi sylwedd,oli cynnifer o'i msibion sydd yn rhyfela drom ryddid a gogoniant, yr ymiier- oilraeth. Y nos o'r t>laeu,daeth rhai o'r milwyr sydd ar fyned allan i'r gwasanaeth nos SuI, yn ughapel Charing Cross Road. Tybiodd pobl dda y capel mai peth dymunol fyddai cael eyfar- fod ymadawol er budd y milwyr Cymreig. Aeth Mr. Howell J. Williams i'r Wellington Barracks, a chafodd yn union deg ganiatad yr awdurdodau i'w gwahodd i gyfarfod o'r fath. Attebodd yn agos i ddeg ar hugain o filwyr i'r gwahoddiad. Anerchwyd hwy yn yr hen iaith gau amryw o weinidogiou a chyfeillion; a pheth, hwyracb, sydd yn Hawn mor rheitied, dangoswyd iddynt lawer o garedigrwydd yn y ffordd o ddar- paru lluniaeth ar eu cyfer. Y mae yn amlwg fod y symmudiad gyda'r Ysbytty yn un poblog- aidd. Un o'r ffurtiau It gynnelir i helpu yr achos yw gwaddoli gwelyau o dan enwau personol a Ileol. Gosodir un i fyny er c6f am y diweddar Syr William Roberts, y meddyg enwog fu farw dro yn ol nodir un arall o r6dd Mr. William Williams, Maes Gwernen, dan enw Treforris. Hanner can' punt yw y gwadd- 01 angenrheidiol i un gwely. Y mae yn deilwng o gydnabod fod cerddorion a cherddoresau Cym- reig y brifddinas yn rhoddi gwasanaeth rh&d a pharod i gynnorthwyo ygronfa mewn cyngherdd a gynnelir nos Fercber yn y Queen's Hall. Ar y program ceir enwau Mrs. Mary Davies, Mrs. Ellis Griffith (Miss Mary Owen), Miss Kate Thomas, Miss Gertrude Hughes, Miss Hannah Jones, Miss Gwen Davies, Mri. Ben Davies, W. Davies, Thomas Thomas, Herbert Emlyn, Dan Price, Emlyn Davies, Mansell Lewis, Miss Llewela Davies (y berdoneg), Mr. Frederick Griffith, Mr. Philip Lewis, Mr. Merlyn Morgan, Mr. J. T. Jones, Mr. John Thomas (Pencerdd Gwalia), C6r Merched Llundain, dan arweiniad Miss Frances Rees, a CbÔr Meibion Gwalia, o dan arweiniad Mr. Madoc Davies. Gofelir am y trefniadau gan y Mri. Arthur Hughes a Vincent Evans. COFNODION LLEOL CYMRU. I Yehydig amser yn ol, pennododd Mr. Arthur Balfour bwyllgor i ohwilio i mewn i'r dull pres- ennol o gasglu, archwilio, a chadw hen gofnod- ion lleol. Ar y pwyllgor gwasanaetha Dr. GVeighton, Esgob Llundain, Mr. Bryce, A.S., Syr Franois Mowatt, Syr Maxwell Lyte, Syr C. P. Iibert, a Mr. Spring Rice. Y mae y mater yn un sydd yn dal oyssylltiad agos a Cbymru ond fel y gwelir, nid oes neb Cymro, nac yn gwybod fawr am Gymru, ar y pwyllgor. Ychydig ddyddiau yn ol, pasiodd Cynghor y Cymmrodorion benderfyniad yn galw sylw yr aelodau seneddol Cymreig at y diffyg. 0 saf- bwynt lenyddol a hynafiaethol yr edrych y cynghor ar y mater. Ond y mae iddo gyssyllt- iadau agosaoh Obymrn hyd yn oed lia rhai llenyddol. Un o amcanion ymchwil y pwyll- gor ydyw cael gwybodaeth pa fodd a pha le y dylid cadw hen gofiiodioivmaetiorau, plwyfydd, ac etifeddiaethau y wlad, modd y gallant fod yu rhwydd ae yn hwylus at wasanaeth y cyhoedd. *Fa ofynir i'r gwahanol Gynghorau Sirol ddad- g&i l eu barn am hyn ac yn ngwyneb y dymun- iad cyffredinol yn ein plith am Lyfrgell ac Amgueddfa Genedlaethol i Gymru, y mae'n hwysig iawn i'r cynghorau roddi sylw trwyadl i'r mater, modd y deallo yr awdurdodau ddy- maniadau Cymru yn hyn o beth. BYR-NODION. Dylaswn fod wedi cyfeirio wythnos yn ol at y wledd a gynnaliwyd yn yr Holborn Restaurant, nos Sadwrn, wythnos i'r diweddaf, pryd y cyfar- fyddodd becbgyn Shir Oår,' o dan lywyddiaeth Mr. W. Llewelyn Williams, i ddyinuno yn dda i'w gilydd, ac i ganu clodydd yr hen sir. Treul- iwyd cyfarfod dyddan anghyflredin a cbafwyd areithiau doniol gan y cadeirydd, Mr. Lloyd- Gaorge, A. s., Mr. J. H. Davies, ae eraill. Nid oes eglwys mwy gweithgar, nac yn haeddu mwy o gefnogaeth, na'r eglwys Fedydd- iedig yn Castle Street. Pythefnos i heddyw mae c6r Unedig Merthyr a Dowlais ytt I tiod i iau,' cbwedi gw,9-l' y South, i gynnal cyngherdd yn y Queen's Hall, er budd cronfa Castle Street. Mae'r cyfleusdra yn un na ddylid ei golli.

I BRlWDLYS SIR FFLINT. I Y BARNWR CHANNELL A RHEITHWYR CYMREIG. CYNNALIWYD y frawdlys hon yn Wyddgrug, dydd Gwener. Yn nghwra ei aylwidau i'r uohelreithwyr, eyfeir iodd y Barnwr Channell at farwolaeth yr uebel, iirydd, Syr Edward B. Bates, a dadganodd ei ddwfu ofid. Dywedodd fod yr uohel siryddioo wedi marw mewn tair o siroedd Cymreig er y frawdlys ddiweddaf. Ar ol ymdrin &'r aobosion oedd ar y rhaglen, dywedodd y barnwr fod yn rhaid iddo eu trafferthu fig yohydig o eiriau ar fater oedd yn effeithio ya ddifrifol ar weinyddiad oyfiawnder; a bod yn bossibl fod rhai sylwadan yr oedd galw arno i'w gwaeyd yn mrawdlys air Ddinbych heb gael eu deall yn llawn. Yr oedd yn fater oedd wedi ei daraw ef bob amser fel un o gryn bwysigrwydd. Y mae'n debyg eu bod wedi gylwi ei fod ef wedi gwneyd rhai sylwadau ar y pwngc o dyngu anndon oedd yn ymddangos yn ffynu yn lied gyffredinol, 1\0 hefyd ar reithfarnau y rheithwyr. Uymunai ef gymmeryd y oyfleusdra hwnw i egluro yr hyn a ddymnnai ef ei ddyweyd yr adeg hono, ao i dynu aylw y rheithwyr ato, mewn rhan trwy egluro ei sylwadau ei hun; ond, yn benaf, am ei fod yn ystyried y mater yn un difrifol iawn. Yn mrawdlys sir Ddinbych, yr oedd efe wedi dywoyd rhyw beth i'r perwyl ei fod yn warthrudd ar weinyddiad oyfiawnder fod rheithwyr Cymreig mor hwyrfrydig i euogfarnll mewn achosion o anadoniaeth. Yr oedd efe yn tybio, pe gadawssi y gair Cymreig' allan, as fuasai neb wedi cymmeryd sylw o'r hyn a ddy. wedwyd, ao y derbyniasid ef fel cymmbwysiad cyffredinol. 01 oedd, modd bynag, o unrhyw gyaur i bobl Cymru, er ei fod yn gysur o natar digon prudd, gofidiai ef ddyweyd fod yr on peth yn ffynu mewn lleoedd eraill. Yr oedd yna yn bresennol awm mawr o dystiolaeth dwyllodrua yn cael ei rhoddi ae yr oedd yr arferiad yn ym. ddangos iddo ef yn myned ar gynnydd, yn lie lleihau. Ao yr oedd yn fwv difrifol byth am fod rheithwyr mor liwyifrydi^ i euogfarnu peroonaa yn yr achosion hyn nag mewn achoaion eraill. Yr oedd ganddo ef baron mawr i'r Cymry, y rhai oeddynt yn hynod am eu hymlyniad wrth y gyf- raith, Nis gallai un barnwr deithio trwy eiroedd Cymru, a gweled cyn lleied o drosedd, heb sylw. eddoli y ffaith hono. Ond yr oedd efe yn gottdio wrth ddyweyd mai ei brofiad ef—tt nad oedd ei brofiad fel barnwr wedi bod yn faith-ydoedd, fod yn Nghymru rhyw fwy o duedd na lleoedd eraill i beidio teimlo mor ddifrifol ag y dylid teimlo y rhwymedigaeth o siarad y gwir o dan bob am. gylchiadau, ac yn neillduol felly pan yn rhoddi tystiolaeth yr, Ilys oyfiawnder. Nis gallai ete beidio dyweyd ei fod yn ymddangos iddo et fod pobl yn y siroedd Cymreig hyn yn ymollwng i'r demtasiwn -so yn ami i demtasiwn 11awer llai na'r rheol gyffredin— i ddyweyd anwireddau yn llysoedd cytiawnder. Oa cyhuddid carcharor o drosedd difrifol, a phe cymmerai taDtais ar y oynllun prenennol i w wadu ar hv, ni fyddai i an "you at hyny. Ond, yn anffodus, yr oedd yn cymmeryd He mewn achosion gwahanol i hyny. Hyderai nad oedd yn myned y tu hwnt i'w ddy- leaswydd fel barnwr wrth alw sylw at y mater hwn. Fel yr oedd efe wedi dyweyd, yr oedd y Cymry yn bobl hynod o dda am gadw y gyfraith, fel rheol. Ond yr oedd ganddynt gynnifer o ragoriaethau rhesymol fel yr oeddynt yn myned i feddwl en bod yn wahanol i'r gweddill o'r ddynol- iaeth. Ymddengys eu bod yn meddwl nad oedd ganddynt hwy unrhyw ddiffygion; ac nad oedd yo iawn i neb feirniadu diffygion oeddynt bwy yn eu meddu fel y gweddill o ddynoliaeth. Byna oedd y sylwadau y dymunwn i eu gwneyd y diwrnod o'r blaen. Yr oedd yna un sylw araU y dymunai efe ei wneyd, mewn ffordd o eglurbid ar y sylwadau hyny, pa rai oedd heb gael en badrodd yn hollol gywir trwy y wasg. Mewn achosion i reithwyr, yr oedd yn ddyledowydd ar y barnwr i benderfynu materion o gyfraith ei hun, ond i beidio dadgan nnrhyw farn ar y ffeithiau, ond gadael y rhai hyny i'r rheithwyr, y rhai oedd ya gwneyd gwaith o'r fath fwyaf defnyddiol yn ngweinyddiad oyfiawnder. Yr oedd y materion o gyfraitb i'r barnwr, a materion o ffeithiau i'r rheithwyr. Yn yr aehos neillduol oedd yn galw am y sylwadau y cyfeiriwyd atynt, yr oedd yr amddiffyniad a oiodwyd i fyny gan y carcharor yn fater ammbeus mewn cyfraith ao ar y mater ammheus hwnw mewn cyfraith yr oedd efe, fel barnwr, wedi amlygu ei farn fod y dystiolaeth a roddwyd gan y carcharor, o ba un y oododd y cyhuddiad o anudoniaeth, yn bwysig i'r aohos. Wedi dadgan y fain hono ar bwynt o gyfraith, nid oedd y ffeithiau ya cael en dadleu yn ddifrifol. Os oedd y carcharor yn anfoddlawn i'w reoliad ar y pwynt o gyfraith, ao yn dymuno arno wneyd aohos i godi appet arno, da fuasai ganddo wneyd hyny. Ond wedi dyweyd ei farn, a ohyfarwyddo y rheithwyr ar gwestiwn o gyfraith, eu dyled- awydd hwy ydoedd dychwelyd rheithfam ar y ffeithiau. Ni ddarfu iddynt wneyd hyny, ond dychwelasant reithfarn, y mae'n amlwg, ar bwynt o gyfraith Drwg ganddo oedd trafferthu" yr uohelreithwyr i'r sylwadau hyn; ond nid oedd yna un oyfleuadra arall i farnwr gyrhaedd y oy- hoedd. Yr oedd y mater neillduol hwn o'r pwyi- igrwydd mwyaf, fel yr oedd yn effeithio ar wein- yddiad oyfiawnder ao yr oedd o'r pwysigrwydd mwyaf i deimlad iawn a golygiad iawn gael ei symbylu mewn pob modd possibl, i addysgu y farn gyhoeddus; ac oddi eithr fod y farn gyhoedd- us yn cael ei haddysga, yr oedd yn rhaid i reith- farnau rheithwyr barhau yr hyn oeddynt wedi bod. Cafwyd Walter Mather yn ddieuog yn ngwyneb y cyhuddiad o ladrata dofednod, a rhyddhawyd ef. Dedfrydwyd John Jones, Ilafurwr, i 15eg mis o lafur caled, am ladrad penffordd yn Rhyl. Philip Dykins, llafurwr, a ddedfrydwyd i dri mis o lafur oaled, am ladrata dwy wningen yn Wyddgrug. Anfonwyd James Oxendale i garchar am ddeuddeng mis, a W. Knowles i ohwe mis, am dori i mewn i dt yn Bodffari, a 1 ladrata dwy oriadur, a phethau eraill. Gwrandawyd un achos gwladol, yn yr hwn yr hawliai Elizabeth Jones, Newmarket, tua 50p. oddi ar Hugh Thomas Roberts, Rhyl, fel iawn am y niwed a dderbyniodd trwy wrthdarawiad, yr hyn oedd wedi cymmeryd Jle, yn ol fel yr himai hi, trwy yru eegeulus y diffynydd. Cym- merodd y ddamwain le yn Rhyl. Ymddangosai Mr. Ellii J. Griffith, A.S., dros yr aehwynyddes, a ehymmerai y diffynydd ofal o'i achos ei hun. Dyfarnodd y rheithwyr 15P. oiawn i'r achwyn- yddes a rhoddodd ei arglwyddiaeth ddyfarniad am y ewm hwnw, yoghyd & chostau ar y raidfa uchaf.

I MACHYNLLETH. Y Cynghor Dincsig. —Dydd Mawrth, cynnal- iwyd cyfarfod o'r cynghor hwn, o dan lywydd. iaeth Mr. W. M. Jones. CySwynodd y swyddog meddygol (Dr. A. O. Davies) ei adroddiad blynyddol. Yr oedd rhestr y genedigaethau, wrth gyfrif y boblogaeth yn 2200, yn 28.6, tra yr oedd y marwolaethau yn 15.4. Te'mlai ef fod yn foddhaol iawn wrth feddwl fod yna ogwyddiad yn y cyngher i ddarparu cynllun effeithiol o garthffoaydd i'r dref a hyderai y byddai i'w hymdreohion yn y cyfeiriad hwn droi allan yn llwyddiannus. Penderfynwyd oyfaiao yr adroddiad i Bwyllgor leohyd. Cafodd llythyr a dderbyniwyd oddi wrth y Proffeswr A. W. Hughea, Llundain, ei ddarllen, yn gofyn cynnottbwy y cynghor i wneyd i fyny Ysbytty Cymreig yn Neheudir Affrica. Sylwyd nad oedd captslydd y rhanbarth hwn wedi gwneyd casgliadau tuag at Dryaorfa Gyn- northwyol y Rhyfel; a phenderfynwyd eu bod yn gofyn iddynt wneyd casgliadau i gynnorthwyo y symmudiad hwn, yr hwn sydd yn cael ei gefnogi mewn modd teilwng gau amryw gym- mydogaethan yn y Dywysogaeth.

I YR YSBYTTY CYMREIG I FAES Y RHYFEL UNWAITH yn rhagor, dymnuwnalw sylw at y symmudiad hwn, a gychwynwyd ar yr 2laln 0 Chwefror diweddaf, yn nh Syr John Williams, y meddyg enwog yn Llondafn. I ddarparn cant o welyau bydd yn angenrheidiol cssgln deng mil o bunnau. Taer erfynir am gyfran- ladau, a hyny gyda brys, am nad oea dim amaer i'w golli. Pwy bynag a ddymnna fwrw 81 hatling i'r drysorfa, anfoned ar unwaitb i'r Proffeswr Alfred W. Hughes, Organising Secretary, 7, Chester Terrace, Regent's Park, Llnndain.

eu hunain o'u priodaB. Nid oes fwy na'r degwm a allant ddyweyd yn onest ar derfyn eu gyrfa briodasol eu bod wedi mwynliau yr oil o'r dedwvddwch a ddis gwylient yn ei dechreu.' Chwanegodd y gtfr dysgedig' Nid y w y seremoni briod- aaol iieddyw nemawr gwell nag arddangos- iad.' • "Tmddengys ei bod erbyn hyn uwch law pob ammheuaeth fod cenedl o gorachod yn byw yn Ewrop yn y cyfnod cyn hanes. Mewn tri o leoedd y mae darganfyddiadau wedi eu gwneyd yn ddiweddar sydd yn myued yn rnhcll i brofi hyn. Yn agos i Schatlhausen, daethpwyd o hyd i yager- bydau dynol yn mesur dim ond pedair troedfedd a hanner. Yn yr un gymmydog- aeth, bu yagerbwd dyn yn meaur o ddeutu yr un hyd yn gorwedd am drigain mlynedd yn un o gotfrau yr amgueddfa leol; ac o fewn y dyddiau diweddaf y gwnaed yr archwiliad cyntaf arno. Yn ngoror Myn- yddoedd y Pyrenees, rhwng Ffraingc ac Yapaen, hefyd, y daethpwyd o hyd i ysger- byilau eyffelyb o fewn yr wythnosau di- weddaf. Uyhyd ag nad oedd ond y gyntaf o'r darganfyddiadau hyn wedi ei gwneyd, prin yr oedd yn boaaibl seilio damcaniaeth gref ami mai cenedl o gorachod cyn hanesiol a gynnryehiolid ganddynt. Ond, erbyn gwneyd darganfyddiad o natur gyff elyb, yr ydys yn awr yn tueddu i edrych ar y ddamcaniaeth fel un ddiammheuol a sier. Y cyfnod yr oedd y coraehod Ewropaidd hyn yn byw ynddo, yn ol y farn gyffredin, ydoedd yr un a eilw y daearegwyr y neoli- thic age. Yn Canada cesglir tanysgrifiadau at godi cdfgolofn am y Canadiaid a syrthias- ant yn y rhyfel. Ystad masnach yr arian yn America a blr bryder ac ofn i laweroedd. Dyfelir fod I panic' difrifol wrth y drws. Hyd yn oed yn nghylchoedd y Llywodraeth arswydir. Ymladd sydd yn parhau yn Nigeria, Nid yw yr ymgyrch dialeddol yn cael ei lwybr yn rhwydd o lawer. Y mae gwaith y cenhadon efengylaidd wedi ei attal yn Jlwyr yn y diriogaeth. Nid Bombay a Bengal yn unig sydd yn dioddef oddi wrth y pHi. da yn yr India Yn Calcutta, hefyd, y mae ei anrhaith yn fawr. Yroedd-y trychineb yn Nglofa yr Onen Goch, yn Virginia, ddydd Mawrth, yn waetb nag y tybiwyd ei fod oddi wrth yr adrodd. iadau cyntaf am dano. Nid oedd dim Uai na chant a phump ar hugain i lawr yn y pwll pan ddigwyddodd y danchwa; ac nid oes y gobaith lleiaf y gall fod yr un o honynt wedi diangc yn fyw. Yr oedd neith y ffrwydrad yn ofnadwy gryf, medd yr hanes. Dynion, mulod, a gwageni a chwythwyd ganddo trwy enau y pwll i fyny i'r awyr. 0 fewn y dyddiau diweddaf, nid ydyw nawyddiaduron yr Almaen yn cyhoeddi pethau Hawn mor gondemniol a diraddiol am Brydain yngfyn a'r rhyfel yn Neheu- barth Affrica. A oea gair wedi ei anfon i'r awyddfeydd o gyfeiriad neillduo11 Ni ryfeddem. Nid yn y Deyrnas Gyfunol yn unig y cesglir arian tuag at gynnorthwyo y rhai sydd yn dioddef newyn yn yr India. Cesglir yn rhagorol yn Awatralia a Canada, hefyd. Erys Arglwydd PAUNCKFOTE yn llysgenad i Brydain yn Washington hyd nes yr elo yr etholiad am yr arlywyddiajth drosodd, gan nad faint mwy na hyny y ceir ef yno. Yn sier, da ydyw peidio symmud g\tr sydd yn llanw ei gylch mor ragorol. Ond, oa yw efe yn myned i aros, y mae eraill o'n llyagen- hadon yn sicr o ymddiswyddo. Un o'r rhai hyny ydyw Syr HENRY DRUM MONO WOLFF, ein llysgenad yn Madrid. Ymneilldua efe eleni, am y bydd yn cyrhaedd y ddegfed flwydd a thrigain o'i oedran. Aeth Syr HENRY i brifddinaa Yspaen. yn 1892. Efe oedd y llysgenad' cyntaf a anfonwyd yno. I Gweinidog'a fy(idai genym yno yn flaen- orol. Nid yw y gwahaniaeth, mewn gwir- ionedd, yn ddim ond rhywbeth mewn ffurf yn unig. Y mae y llysgenad' yn cyn-" nrychioli y penadur, tra mai cynnrychioli y wlad y mae y 'gweinidog.' Gwnaed y cyf- newidiad yn unig i foldhau balchder yr Yspaeniaid. Ar y pryd, ychydig oedd yn barnu fod y dewisiad o Syr HENRY i'r Bwydd yn un doeth a hyny, yn benaf, am ei fod ef yn hanu o wehelyth Iuddewig. Modd bynag, y mae efe wedi gwneyd cyn- nrychiolydd rhagorol, ac wedi enniU iddo ei hun boblogrwydd anarferol yn nghym- deithas uchaf Madrid. Er's mwy na mis yr ydys wedi clywed sibrydon am gyfnewidiadau pwysl i gym- meryd lie yn Bulgaria. Yno, fel rhai manau eraill, y mae y gair I penaduriaeth' ('suzerainty') yn peri helbul. Ewyllys benaf y Tywysog FERDINAND ydyw cael ei wneyd yn frenin. Am nad yw efe o gwbl yn petruso ynghylch pa foddion a ddefn- yddir ganddo er cyrhaedd ei uchelgais, yr ydys yn naturiol yn pryderu a ydyw yr ar- goelion yn ffafriol i'w amcanion, ac yn gobeithio nad ydynt. Awgrymir fod Rvuu, yr hon a deimla yn ddigofus at y Brenin ALEXANDER, yr hwn a eisteddai ar orsedd Bulgaria o'r blaen, yn tueddu i faddeu pob annoethineb a gyflawnwyd gan y Tywysog FERDINAND yn yr amser a aeth heibio, a'i bleidio yn ei ymgeisiaeth bres- ennol. A ydyw deiliaid FERDINAND wedi maddeu i Rwssia ei phechqdau hi aydd gwestiwn arall. 0 Macedonia, dywedir fod y newyddion yn 'anffafriol.' Prin yr oedd angen am yr ansoddair, canys dyma nod- wedd arferol newyddion o Macedonia. Pe cymmerai y Tywysog FJERDINAND achos y dywysogaeth hon i fyny yn erbyn Twici, byddem yn eithaf parod i lawenychu yn ei ddyrchafiad o fod yn dywygog i fod yn frenin. Tuag at gsvrio ei gynlluniau ynglyn a'i ffordd haiarn o'r P.inrhyn i Cairo, bydd yn angenrheidiol i Mr. CECIL RHODES gael darn o Dalaeth Rydd y Congo, rheddir yn awr. Yn Belgium, oinir rhag i'r darn hwnw gael ei gymmeryd trwy orthrech. Credir nad oes dim na bydd y Llywodraeth Brydeinig yn barod i'w wneyd i foddhau I RHODES.