Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
2 articles on this Page
Hide Articles List
2 articles on this Page
Hanes y Rhyfel.
News
Cite
Share
Hanes y Rhyfel. Buddugoliaeth fawr enni'lodd Rwsia yn y Caucasus yr wythnoi ddiwoddaf ar y Tyre- iaid. Ciliasai y Rwsiaid i nodded Caer Kars am y gauaf, ond penderfynodd y Tyrc- iaid o dan arweiniad Ellmynwr cu dilyn drwy'r mynydda-u am bam milltir ar litigaiii dros derfyn A.rmenia. Yr oedd ganddynt ddwy fyddiji ar yr ochr Idwyreini)! i'r Rwsiaid, ac un arall i'r gorllewiii, gerlliw Trehiz trd. Llwyddodd y ddwy fyddin i'r dwyrain i groesi'r mynyddoodd drwy ganol eira dwfn, ond gorfu ariiynt adaelou gy nnau mawr ar ol ar hyd y ffordd, a phan ymosodasant ar y Rwsiaid nid oedd ganddynt ond drylliau a g-ynnau peiriannol cludadwy. Aiiigvlchd 1 y Rwsiaid y ddwy fyddin. a daliwyd dros lianner can mil ohonynt. Diangodd ryw ychydig, ond gwnawd eu cadfridogion i gyd yn garcharorion. Parha y fyddin orllewinol i ymladcl yn ddewr, ac hyd yma oeidw ei thir. Model bynnag, nid yw'r po thladd Tre- bizond yn ago red bellach, cany 3 gyrrodd llynges Rwsia yn y Mor Du longau Twrci i lloi, a gwarcheir ar yr hafan ucwl. Par hyn i'r fyddin ddioddef eisiau ymborth, adgyfnerthion a than-be'eni, a diameu niai cilio yn ol i Asia fydd yn rhai 1 iddi cyn hir. Nis gall y fyddin lion gael adgyfnorUiion ar liyd y tir o Gaer Gystenin mewn llai na dau fis o amser gan belled yw'r ffordd ac anamled y rhonffyrdl yn Àsi), Leiaf. Dy- wedir hefyd fod llynges Rwsia wedi clwyfo y Bieslau a'r Hamidiyeh, a bod y Goeben wedi ei harcholli gan v ffrwydr-beleii ttnfo-iol fel na fedr yr un o h ) lynl ddod allan o u hafan cyn mis Mawrth. Yn wyneb 'hyn rhagolygon tywyll sydd gan Dwrci' yn erbyn Rwsia. Nid yw Twrci chwaith yn debyg o beri llawer o boen i ni. Soniai Berlin am fvddin o gant a hanner o filoedd yn Jerusalem yn La,rod i ymosod ar yr Aiift; ond ym- ddengys yr arhosant ynJ, canyj ofnir y tiri wn fllwyr yn Syria, o Cyprus. Mae ein byddin yn Caldea weli meddiannu Kangu, ryw .ugain milltir i'r gogledd o Basura: Gwelir ein bod wedi meddiannu can milltir o wlad gyfoethog, sef banner cymaint ei" maintioli a Chymru, yn y rhanbarth hwn, ac y mae'n debycach y l)yd;lwn ni ynlVam- a,ctis o fl a,eii T a i c ascus o flaen y Tyrciaid yn yr Aifft. Ni fu llawer o ryfela ym Mholand y dydd- iau diweddaf, a cheidw'r cldwy ochr heb symud yn ol nac yn mlaen. Ba colledion Rwsia yn anferth y mis diweddaf, ond gal] er hynny gadw ei byddin i fynu i'w rhif yn llawer gwell na'r gelyn. Dywedir i'r gel- yn golli cant a hanner ofiloedd ym Mhol- and yn yr un cvfnod. Ni ddigwyddodd llawer o bwysig-rwydd yn y gorllewin, oddieithr i'r Ffrengwyr ennill path tir yn Alsace a Perthes, a cliolU peth ger y Soissons. Mae buddugoliaeth Perthes yn l-wysig, oblegid garluoga'r Ff,eng wyr i beryg-lu 1 line!I y rheilffordd rhwng byddin y Tywysog Coronog, a,c eiddo Von Kluck. Os llwyddant i symud ym mlaen am ddwy filltir i'r gogledd o Perthes byddant yn abl i dorri Ijwlch yn rhengoedd y gelyn a pheri iddo g-ilio yn ol o Reims neu gael ei amgylchu. Buont yn ymladd yn ddidor am bum wythnos er ennill y pentref hwn, ac yn y diwedd drwy ymosodiad beiddgar un cwmni anturiaethus wedi 'r nos ar y gelyn y llwydclasant. Hyd yma nid ydynt wedi cilio yn ol, a,c y rnae arwyddion eu bod yn ddig-on lluosog i fa.nteisio ar y fudduo-ol- iaeth. Dydd Sul ymosodwyd ar Dunkirk gan faith o bciriannau awyiol, a lladdwyd niLr o wragedd a phlant. Bu ychydig gynwrf yma oblegid protest yr Unol Daleithau yr wythnos hon, oncl y iiia3 He cryf i gredu nad 033 perygl rhyfel rhyngom, er y dywed yr Almaen, y bwr- iada'r Americaniaid wasgu arnom. Mae swn Conscription yn yr awyr, ac ofnwn y, daw yn fuan. Ond gwell hynny na bod o dan y Kaiser. M. B. 0,
0 dan "Big Ben,"
News
Cite
Share
oddiwrth ainlder y galar-wisgoedd yn oriel yr Arglwyddesau, canfyddid ar unwaith fod mawrion y. tir eisoes wedi talu toll drom. Gan nad beth sydd feius yn nheuluoedd cyf- oethooaf y tir, .prin y gellir gwadu eu teyrngarwch i'w gwlad a'u Brenin; gwnaed bylchau mawr mewn flawer o honynt eis- oes. Yr oedd yr olygfa yn oriel yr Ar- glwyddesau ddydd Mercher diweddaf yn gyf- uniad o alar a gwroldeb, o hiraeth agob- aitli -1; o nedd igesavL mewn du yn gwau er cysur a chludwch ein milwyr a'ti friorwyr. A fydd y rhyf,al presennol yn foddion i ddwyn gwerin gwlad a chyfoethogion y tir i adnaliod ei gilydd yn well? Taler teyrn- ged o 'barch i'r saw! sydd hyd yn oed yn eu galar yn gweini er cysur eraill. Ni all na ddeillia lies parhaol o hyn. Ar agoriad Ty'r Arglwyddi ddydd Mercies gwnaeth yr Arglwydd Kitchener adolygiad manwl o'r sefyllfa filwrol. Cyfeiriodd at bopeth OhWYiS a ddigwyddasai ar y gwa- hanol feusydd er ,pan roddasai ei fynegiad diweddaf yn Nhy'r Arglwyddi, chweeh wyth- nois yn flaenorol. "Dywedodd fod y diffyg mewn Swyddogion Milwrol oedd yn ei wyn- ebu beth amser yn ol wedi ei wneud i fyuy, fod 29,100 wedi eu penodi, a nifer digonol ar alw er disgyb-lu gwahanol adrannau'r Fyddin Newydd. Nid oedd yn yr araith nemawr gysur i'r sawl sydd yn eiddgar dros Orfodaeth Milwr-. ol (Conscription). Dywedai'r Ysgr'f..nnydd Rhyfel fod y cynnydd mewn Ynirestiii i) eithaf boddhaol. Daethai lleihad wythnos y Nadolig, fel y disgwyliesid, eithr wedi'r Gwyliau, llanwyd y rhengau eilwaith. Drwy ymdrechion y 'Pwyllgor Ymrestru Beneddol cafvvydenwau 218,000 o bersonau parol i wasanaeth, a chyn hir ymuna'r cyfryw a'r Fyddin. Ar y llaw arall rhybuddid ni fod yr angen am ddynioii yn fa,wr, ac y bydd raid i'r cynnydd presennol barhau am gryn amser yn bellach. Yn absenoldeb Arglwydd Lansdowne cymerid arweinyddiaeth yr With- blaid gan Arglwydd Curzon. Cwynai am na ddywedasai'r Ysgrifenydd Rhyfel va xen odol nifer y rhai a ynlrestrodd, a lied awgrymai nad oedd pethau lawn mor fodd- haol ag y cymerid yn ganiataol. AJehwyd Arglwydd Curzon yn effeithiol gan Arg- glwydd Crewe, a ddywedai mai rhoi arfau yn nwylo'r gelyn fyddai cyhoeddi'r ffigyrau; ac nad oedd unrhyw genedl arall yn gwneu- thur hyn. YR ARGLWYDDI A GW ASANAETH GORFODOL. Yn wiahanol i'w harfer cyfarfu aelodau Ty'r Cyffredin ddydd Gwener, i ystyried cwestiwn y paratoadau milwrol. Mewn ar- eithiau ymosodol ar y Llywodraeth dadleuai yr Arglwyddi Middleton a. Selborne nad oedd y pa-ratoadau presennol ar raddfa digon eang i gwrdd a'r sefyllfa ar y Cyfan- dir. Swm a syhvedd eu dadl oedd hyn- y dylai'r Llywodraeth yn ddiymdroi fab- wysiadu GwTasanaeth Gorfoidol (Conscrip- tion). Atebwyd yr Wrthblaid yn effeithiol gan Arglwydd Lucas, Arglwydd Haldane ac Arglwydd Crewe. Dywedai Arglwydd Lu- cas nad oedd dim a ddywedent yn mynd. i dynnu oddi wrtho ef iffgyrau'r ymreestru. Mantais fawr i Brydain fyddai gwybod y manylion y'nghylch adnocldau'r Almaen; Nid yw'r wybodaeth honno i'w chael. Ai doeth fyddai rhoddi gwybodaeth i'r gelyn o adnoddau Prydain, a hynny'n unig, er bodd- io personau unigol? Wele ryw ryddgyi- ieithiad o ddatganiad Arglwydd Lucas gyda golwg ar Wasanaeth Gorfodol: "Gall yr amser ddod, ac nid anihosibl y daw, pan fydd raid i'r Llywodraeth wneud apel neiil- tuol am filwyr, fel y gwnaed eisoes. Pan ddel hynny gobeithir'yr atebir yr alwad yn deyrngarol megis ag y gwnaed hyd yn hyn a chan nifer ychwanegol. Dywedai'r Ar- glwydd Ganghellor fod raid i'r Llywodraeth yn y mater hwn ymddiried i'w chynghorwr cyfrifol. gwr o brofiadeang a doethineb gydnabyddedig. Atgoffai'r Arglwyddi fod rhan Prydain yn y rhyfel, er, fe ddichon, yn llai na'r Cynghreiriaid (Allies) ar y Cyfandir, lawer mwy ar y mor; a bod y Llywodraeth yn cario'r rhyfel ymlaen heb allonyddu ar ddiwydiant ond cyn Meied ag sydd raid. Gyda gol wg ar Wasanaeth Gor- fodol, dy wedai "fod profiad Prydain yn y mater yn node dig. Er pan dorrodd allan y rhyfel ni bu'r genedl amharod o gwbl i ateb yr alwad. ac hyd yn hyn ni chafodd y Llywodraeth unrhyw a-chos i gredu y prawf y Gyfundrefn Wirfoddol yn fethiant. Nid oedd Gwasanaeth Gorfodol yn ddieithr i gyfansoddiad y wlad, a phe deuai cyfyng'- der eithafol byddai raid syrthio'n ol ar y cyfryw gyfundrefn. Ni thybiai ef y byddai hynny'n ddoeth ar hyn o'bryd. Ni ddy- munai fabwysiadu Gwasanaeth Gorfodol oddi eithr i hynny fod yn angenrhaid ter- fynol, ac nid yw felly yn bresennol o bell ffordd. Gobeithiai y cyfarfyddid a'r an- hawster driNy'r eydsyiiiaid gwirfoddol a wneir yn awr. Drwy Wirfoddoliaeth caid milwyr dewisol, amgenach ac effeithiolaoh ym mhob ystyr nag a geid drwy Orfodastli Milwrol. Atteg'ai Arglwydd Crewe eiriau'r Arglwydd Ganghellor, a dyw,edai "nad oedd gAvasail- aeth Gorfodol hyd yn hyn o leiaf yn y golwg. Ni chlywir nemawr ddim am fwgan Gorfodaeth eto am rai wythnosau, a phan gyfyd e* ben drachefn bydd yn 'bryd i'r Ysgrifennydd wneuthur rhyfel ddatganiad arall yn NhJ'r Arglwyddi. PRYDAIN A'R UNOL DALEITHIAU Rhywbythefn03 yn 01 danfonodd Llyw- odraeth yr UnoI Daleithiau nodyn cyfeill- gar ond plaen at Lywodraeth Prydain yn achwyn oherwydd ymyriadau anghyfreith- lon a'u llongau hwyr oedd yn masnachu a gwledydd amhleidgar. Ateb odd Syr Edward Grey mewn nodyn cymedrol a chyfeillgar ei don, Nid yw y nodyn hwn ond math o ragarweiniad i ohebiaeth fanylach a ddan- fonir yn bellach. Yr hyn a saif allan yn amlycaeh na dim arall yiig ngoliebiaoth Syr Ed. Grey yw fod mwy o nwyddau gwa- harddedig yn cyrraedd yr lmaen ar wy"r gwledydd amhleidgar nag a feddyliasai nemawr neb ohonom. Achwynai'r American- iaid fod eu masnach a gwledydd amhleid- gar wedi dioddef yn ddiangenrhaid. Wele ffigyrau yr Allforion (Exports) o New York am fis Tachwedd, 1914, o gymharu a'r All- forion am "Tachwedd, 1913. Tachwedd, 1913. Doleri. Denmark 558,000 Sweden 377,000 Norway 477,000 Italy 2,971,000 Holland 4,389,000 Tachwedd, 1914. Doleri. Denmark 7,101,000 Sweden 2,858,000 Norway 2,318,000 Italy 4,781,000 Holland 3,960,000 Sieryd y ffigyrau hyn drostynt eu hunain, ac nid oes dim amlycach na bod cyfran hel- aeth o'r cyfryw allforion yn myiid i'r Al- miaen ac Awstria. Achwynai'r Americaniaid oherwydd atal ü honom gopr. Wele'r ffig- yrau am yr allforion i'r Eidal, o doriad allan y rhyfel hyd y drydedd wythnos yn Rhagfyr. 1913 1914. 7,271,000 11)8. 35,347,000 lbs. I'r gwledydd amhleidgar eraill yn Ewrob. 1913. 1914. 7,271,000 lbs. 35,347,000 lbs. Nid oes ond un casgliad i'w dynnu oddi wrth y ffigyrau liyii. Tr:a'ii datgan eu par- odrwydd i wneuthur iawn am unrhyw ym- yriad anghyfreithlon, noda Llywodraeth Prydain ei hawl i geisio atal nwyddau gwa- harddedig rhag cyrraedd y gelyn, ac ni olyga roddi i fyny'r hawl honno. Bydd nodyn Syr Ed. Grey yn ddatguddiad i lawer o Americaniaid.