Yr Udgorn

NODION A HANESION. Buffaloes yn Nghymru. Y mae Syr Charles Assheton Smith, Barwnig, yn gwneud i ffwrdd a'r gfr o buffaloes yn mharc y Faenol. Dirwyo Tafarnwraig o Benygroes. Am ganiatau meddvvdod yn ei thy cafodd Margaret Morris, trvvyddedydd y Stag'b Hotel, Penygroes, ei dirwyo i ugain swllt a'r costau gan ynadon Caer- Darton ddydd Sadwrn. Dim Gofyn am Hetiau Sile. Y mae can lleied o otyn am hetiau silc yn Blackpool fel y mae un siopwr yno yn eu cynyg yn rhan o'i stoc am 6!c. yr un. flu arwerthwr o'r lie yn eu rhoi ar ocsiwn a gwerthodd hwy am ddwy geiniog yr un. Yr oeddynt yn hollol Ian a newydd, ac wedi eu nodi 'n we:th pymtheg svvllt Priodas Gymreig yn Llundain. Ddydd Sadwrn diweddaf, yn Eglvvys St. Pear, liaton Square, Uundain. priodwyd Mr. Wilfred Gough, mab y Cadfridog Hugh Gough, o Gaer Rhun, a Miss Sylvia Cawston, merch Mr. a Mrs. George Cawston, diueddar o Nor- folk. Gueinyddwyd y seremoni gan Esgob Bangor. Ei Gladdu 'n Fyw Cat odd John Hawthnrnwaite. llafurwr o Freckleton, ger Blackpool, ei gladdu'n fyw yn Cadley, eer Preston, y dydd o'r blaen. Yr oedd ef a llafurwr arall yn agor carthfFos ddofn, a llithrodd y tir i lawr arnynt. Claddwyd Hawthornwaite gan dunelli o bridd, ond yn rhyfedd iawn dihangodd ei gyd-weithiwr yn ddianaf. + Hen Forwyn Gymreig y Fren- hines Victoria. Y dydd o'r blaen bu farw Miss I Llizabeth M organ. than am fl) nydd- au meithion fu N ii forwyn gyda 'r ddiweddar Frenhines Victoria. Dy- wedir fod y ddiweddar Frenhines yn hoff iawn o lioni, a gwnai gyfeiriad ati mewn llytr o'i heiddo. Byddai gyda 'r Frenhines ar ei thrafel ymhobman. Prinder Morwynion. Y mae morvvynion mor brin vn Australia fel y ca genethod eu cvflo"i drwy gylrung y pellebr diwifr, pan ar ganol y mor ar eu flfordd tua 'r wlad. Pan ddynesa 'r llongau at unrhyw un o'r porthladdoedd ) 11 Awstralia aiff y cyflogwyr allan yn lluoedd mewn badau i'w cytwrdd, a cha 'r genethod feddant y gradd lleiaf o euyHys a chymeriad eu cyft.gi ar unwaith. Boddi mewn Chwe Mud fed d o rdwr. j Y dydd o'r blaeo, yn Taltenhall, caed un o'r enw Tbomas Massey wedi boddi mewn llyn bychan Nid oedd y dwr  ond chwe modfedd o dd?fn. Ty*tiw)d ? n y tren?ho'iad ar y c?rff tod amryw wedi gweled y trancedig y noson cyn ei foddi. a'i fod yn sobr. Barnivyd mai syrthio i'r llyn oddiar y hoi t a wnaeth, ac iddo goiii ci ymu ybyddiieth vn y godwm, a boddi. Gwerthu Ffesant. Yn Deudrueth yr wythnos ddiweddaf, cyhuddwyd J. Sbattlewoith, pzienli" r o Harlech, o fod vvedi gwerthu ffesant heb drwydoeJ i John Griffith, L))ffiyn. Dywedodd Griffith iddo tldueyd wrth Shattleworth y buasai 'n hoffi cael cwnhingen i'w wraig, gan ei bod yn wael. Dywedodd y lliffynydd y dCL)ai a ffesa nt iddo, ond gwrthododd Griffith. ei derbyn yn rhodd, a rhoes ddeuswllt iddo am dani, gan ei fod allan o wailh I Dirwywyd y diffvnydd i chweigen a'r costau. « Y Barnw r a'r Rheithw) r. Yn Rhuthin yr wythnos ddiweddaf. cyhuddwyd Thomas M'Laren, dyn a weith ai mewn glof;i yn N-lvjfn M »wr, o ymosodidd anweddus ar eneth ieuanc. Wrth ddirwyn yt achos i fynu puysai y Bamwr Avory yn gryt yn ffafr cosbi diffynvdd, ond ar 01 bod yn ystyried yr cellos am oddeutu awr sylu\ dd blaenor rheithwvr fod amheuaeth ynglyn a'r ¡ m,.te-, ac y dylai y cyhudJedig j-ael y budd o hyny. Yr oeddynt yn cael tod y carcharor yn ddieuo. Pywedodd y barnwr fod yn ddrwg iawn ganddo fod unrhyw reithwyr yn ce'ncgi y fath an. tadwaitn. Cyngrair Rwng-Genedlaethol y Deillion. Cynhelir C) ngrair fawr o ddeillion pob gwlad yn Westminster o Mehefin i8ted hyd y 24ain. Un agt-k-edd arbenig arni tydd arddangosiad o ddiwydianau ce't y deillion, yn cynwys samplau o'r holl bethau wneir ganddynt yn Mhryd- ain Fawr a'r gwledydd tramor Ysbeilio'r Heddgeidwad. Cafodd heddgeidwad yn Lerpwi ei ddeffro o'i gwsg y noson o'r blaen with glywed lladron yn ei dy ond llwydd- asant i ddianc oddiyno gyda gwerth wyth bunt o emau a phar o eg idiall cyn y gallodd eu dal. Rhaid fod y lladron yn gwybod lTlai ) n nhy hedd- geidwad yr oeddynt gan fod ei wisg yn I r, -aii foJ ei wis- r? .l hongiati ar y mur. Deuddeg ar Hugain o Frodyr. Yr oedd gan Mrs John Smith, yr hon fu farw 'n bedair a phedwar ugain mlwydd oed yn Brighton yn ddiweddar, ddeuddeg ar hu ;tin o frodyr. Priod- odd ei thad, y Rhaglaw James Roper, R. N., ddwy waith o'r wraig gyntaf bl1 ganddo un ar bymtheg o feibion, ac o'r ail un ar byn'theg o feibion ac un ferch Ysbeilio Swydijfa SLesion. Torodd lladron i mewn i swyddfa Stesion Marshfield, Mynwy, chwyth- asant y safe yn ddarnau, ac ysbeiliasant bum puht oedd ynddi. Yr oedd y lladron wedi cynllunio yr ysbeiliad yn fedrus iawn. Taniwyd y fFrwydr-belen drwy gymorth trydan, ac achoswyd y ffrwydriad pan oedd tren yn pasio trwodd fel na byddai y trwst i'w glywed. + Carcharor yn Cysgu'n Hwyr. Oedwyd y gweithrediadau yn un o lysoedd Llundain yn ddiweddar oher- wydd nad oedd carcharor oedd yn rhydd ar feichiafon wedi dod yno i sefyll ei brawf. Bu raid i heddgeidwad fynd i'w nol i'w dy mewn modur, ac yr oedd heb godi o'i wely pan aeth yno. Pan gymcrwyd ef i'r llys yr oedd braidd yn methu agor ci lygaid. Cyngaws Rhyfedd. Yn Wolverhampton yr wythnos ddi- weddaf eyhuddid dyn o'r enw Thomas ¡ Careless, o fod wedi llofruddio un o'r enw Root. Young. Honid fod Careless wedi taro Young i lawr ties y bu tarw oddiwrth enyniad ar yr ymenydd. Ar 01 gwrando 'r achos caed allan fod Young yn fyw, ac mai awdurdodau 'r ysbyty oedd yn gyfrifol am y camgym- eriad. Yna cynhaliwyd llys arbenig, a neuidiwyd y cyhuddiad i un o ym- osodiad. Trychineb mewn PeL tref. Yr wythnos ddi?eddat caed gwr priod o'r enw John Morgan, Gronant, sir Fflint, yn gorwedd yn farw yn HoiTt ei dy. Yr oedd ei bibell wynt uedi ei thori, ac yr oedd rasel a chyllcll vvaed- lyd ar y llofft yn ei ymyl, a phweed yn hanerllawn o aed. Nid oedd ord efe ei hun yn trigo yn y ty, gan nad oedd ei wraig yn byw gydag ef cr s amer. ac yr oedd y ddynes a gadwai y ty iddo wedi ei adael er's tro. tian nad oedd neb wedi gweled Morgan er's peth amser aeth hedd^eidwaid i'r ty drwy y fTenstr a chaniu y coi ff fel y nodwyd. •9 + Syrthio oddiar Gefa ei Geffyl. Cynhaliwyd trengholiad yn Llanelwy y dydd o'r blaen ar gorff Thomas Lloyd Griffith o Lansanau. Cafwyd ef yn gorwedd yr wythnos flaenorol ar OLhr y liordd, a clian dybied ei fod yn feddw cymeiuyd ef i'r carchar. Cy- huddwyd ef yn y Jys o'r trosedd, ond nis gallai roi unrhyw gyfrif drosto 'i hun, a rhymerwyd ef i'r tloty. Ni ddueth ato ) hun o gwbi a bu tarw yno ymhen yr wythnos. Tystiwyd fed y trancedig wedi mynd i ffair Abergele ar gefn ceffyl itanc atreolus, ac y gwelwyd et yn cychwyn o'r (T.,it- yo tioliol sobr. Tystiwjdgan y meddyg tod y ttancedig w evli cael niwed i'w ymenydd, ac mai'r tcbygrwydd cedd fod y ceffyl wedi ei datlu i lawr nes yr anatodd ei ben. Pasiwyd iheilhfarn o farwolaeth ddamweiniol. it Y Clerigwyr a Dr. Pan Jones. Yn nghyfarlod Dtoniaeth VVIedig i Fflint y dydd o'r blaen datllenid papur ar Agwedd yr Eglwys tuag at yr Vmneilltuwyr yn y Dyiodol," gan ieithor Ireftynon. Y r oedd y paper a'r areithiau ddilynodd yn arddangos teimladau caredig iawn. Eithr ar- I ùJangoswyd teimladau mwy cared:g t)th p,w gyfeiriodd ficer Mostyn at waeledd y I'aith. Dr. Pan Jones, y gweinidog Aiw.ibynol. Dywedai fod y gweinidog bybarchus yn cael ei lethu i iawr gan benuir t, a hefyd gan golledion arianol a g fo d yn ddiweddar wrth ) Ireithio. CoiK'dd y Parch. David (ones, ficer Lit; seJJ, ar ei draed, a -.nynygiodd (lId I hestr o danysgrifiadau I MI cael ei chythwyn tuag at gynorth- >\ u'r gw einidi^g parchus Eiliwyd ef ny Deoii Guledig a phasiwyd yn unirydol. mgymerodd y Parch. W. Vaughan Jones a deibyn tanysgrifiad- au, a thalwjd amryw iddo yn yr ysutell, a datganwyd y gobaith y byddai i'r gwei. lJogion eraiil gynorth- wyo un oedd ru T tav, r ei barch yn y Uoijbarth y tri^u.1 oJJ)..¡.

Llofruddiaeth Willie Starch- I field. Y TAD YN CAEL EI GYHUDDO. Yn yr ymchwiliad gynhaliwyd ddydd Iau diweddaf i achos marwolaeth Willie Starchfield, dygwyd rheithfarn o Lof- ruddiaeth wirtoddol" yn erbyn John Starchfield, tad y plentyn. Bu cyffro mawr yn y llys pan y dy- wedodd trafae'iwr o'r enw White ei fod yn adnabod Starchfield fel y dyn a welodd yn nghwmni'r bachgen bach yn stesion Camden Town y prydnawn y caed y bachgen wedi ei lofruddio. Ail alwyd William Tilly, a gyfenwid Barry, yr hwn a roes dystiolaeth yr W) thnos flaenorol ag oedd yn anghy son, medd y crwner, a'r hyn ddywedodd wrth yr hedd^eidwaid. Yr oedd yn cyd-letya gyda John Starchfield, meddai ef, ac yn ei adnabod er's tair blynedd ar ddeg. Nis gadawodd y llety hyd dri o'r gloch y prydnawn ar lonawr 8fed, ac yr oedd Starchfield heb ddod i lawr o'i wely yr adeg hono. Yna galwyd Mrs. Starchfield. Dy- wedodd hi y canfu William Tilly yn sefyll o flaen siop yn Rupert Street rh\\ og- haner awr wedi deuddeg ac un o'r gk'ch fore Ion. 8fed. Cyrhaeddodd hi i w thy ychydig cyn tri o't gloch, a'r adeg hono cafodd ar ddeall fod ei phientyn ar goll. Dywedodd wrth wraig y llety ei bod wedi g wel'd Tilly. < Yn nesat galwyd Richard John White, t.ataeliwr, a darllenodd y crwner ddat- ganiad wnaed gan y tyst. Yn y dat- ganiad dywedai y sylwodd wrth wraig ei lety y dylai hysbysu 'r heddgeidwaid ynghylch yr hyn welodd yn stesion Camden Town ar Ionawr 8fed. Aeth i'r stesion, meddai, ychydig cyn dau o'r gloch ar fusnes, a phan yn mynd allan gwelodd ddyn tua deugain ced, tywyll o bryd, gyda gwallt a mwstas du, yn dod i mewn i'r stesion. Yr oedd plentyn bach yn ei law, ond nid oedd wedi sylwi fawr ar y plentyn. Yr oedd y dyn yn edrych yn debyg i dramorwr. Gwelodd y d)n mynd at y booking-office ac yn mynd trwodd at y platfform gan alw ar y bachgen ar ei ol. Cynghorwyd y tyst gan wraig ei lety i beidio son am y peth nes y gwelai sut y troai pethau. Ond ar ol gweled darluniau o dad y bachgen, credai yn sicr mai efe a welodd. Gofynodd y crwner iddo a oedd wedi gweled y dyn drachefn, ac atebodd yntau ei lod, yn agos i Eglwys Shore- ditch "iVilech chwi ei adnabod ?" gofynai'r cr\\ lie". Gallwn." meddai 'r tyst. t-d:-ychwch oalllgylch y Ilys i weled a ganl'uwch chwi ef yma." Pwyntiodd y tys: at Starchfield a dywedodd, Dyna to'r boneddwr yn eistedd yn y fan yna." Neidiodd Starchfield ar ei draed, a dywedodd yJa Ilw, mai anwiredd hollol ydoedd. Gufynodd y crwner drachefn i'r tyst a oedd yn sicr yn ei gylch, ac atebodd yntau ei fod yn hollol sicr. Bu mewn J pryder mawr ynghylch y peth, meddai, a chollodd nosvveithiau o gwsg o'r herwydd. Ar 01 bod yn ystyried yr achos am oddeutu awr, dygodd y rheithwyr reitlit, in o "Lofruddiieth wiifoddol n erhyn Starchfield. STARCHFIELD YN Y LLYS. Dranoeth dygwyd John Starchfield i sefyll ei brawl yn Heddlys Old Street ar y cyhuddiad o achosi marwolaeth ei fab. Sylwodd y Prif Arolygydd Gough na wnai ond yn unig roi tystiolaeth o barthed i'r modd y cymerwyd y cyhuddediy i'r ddalfa yn yr ymchwiliad, a hefyd gofyn am ohiriad i alluogi Cyfarwyddwr yr Erlyniadau Cyhoeddus i gymer yd yr achos i fyny. Yna gohii iwyd y praw t hyd heddyw (ddydd Mavvrth).

0- Yr Ysgolfeistr a'r Rheithor. CYNGAWS AM ATHROD. Yn Mravvdiys Dinbych, yr wythnos ddiweddaf dyy wyd cyngaws am athrod honed g tan "Ir John Mathews, athraw ys^oi Cerri-j-y-drud'on, yn erbyn y 11 )-n erby!i y Parch Hebert Lvaus, I heithor y I piwyt Hoii 'i yr achwynydd i'r diffynydd ei athrodi yn nghlyw tua haner cant o blant yr )s¿:ol ar Ch\\et. 24ain, 1913. trwy lefaru geiriau i'r pervvyl nad oedd I yr achwynydd n addas i ddysgu'r plant, ei tod yn es,;euluso 'i ddyled- s? yddau, y bj yn euo, o ymddyciadau anheit?n? o ys?oife!str, ei fod yn ddyn cytr?ys a th?yHodrus, y bu yn euog o ?(iriciau ac nad oedd yn add?s i lanw 'r s?ydd 0 ys?otfctstr. Dygodd y rheithwyr reithfarn yn ffafr yr ae hwynydd g-yda tryrJing- o iawn. Sylwodd y Barnwr y byddai yslyiied y mater ynghylch pwy dalai Qost;iu 'r cyngaws. yn Mravvdiys y Wyddgrug.

I Tarw'n Liadd Gwas Fferm. I Catodd Wil.iam Jones, gwas fferm yn agos i'r \\idgrug, ei ladd gan darw fore SId Yr oedd Jones yn dych- we!yd o'r cae, a rhuthrodd y tarw arno gan ei wasgu'n eibyn y clawdl]. Anaf- wyd ei vvyneb yn erchyll a thorwyd ei asenati. Clybuwydef yn gwaeddi am gymoith gan y ffarmwr a'i fab, y rhai a ruthrasant yno gyda rhawiau, a gyr- asant y tarw i fuarth y gvvartheg. Cyrchwyd meddyg at William Jones gynted ag y gellid, ond bu farw ymhen ) r haner awr.

Agerlong wedi Suddo. I 47 0 FYWYDAU WEDI EU COLLI Hysby>ir fed trychineb arswydus wedi digwy^d ar y mor heb fod nepell o Benrhyn Henry a Bau Chesapeake. Aeth yr ageriong Nantucket o Balti- more i wrthdara? iad yn y m\ a'r agerlong Monroe, yr hon adawodd N \V Yoik ddydd lAu gyda thros haner cant o deithwyr. Cafodd y Monroe ei hagor yn ddwy a suddr* 'd ymhen ychydig funudau, a bu toddi saith a deugain o'r personau oedd ynddi. Gwnaed niwed mawr hefyd i'r Nan- tucket, a dywedir fod y teithwyr wedi haner gwallgofi yn eu braw ar y ddwy agerlong. Yr oedd yr holl deithwyr ar ffwrdd y Monroe yn eu gweljau pan ddigwyddodd y gwrthdaravviad, a deff- rowyd hwy gan yr ysgytiad. Rhuth- rent i'r dec yn eu gwisg nos gan lefa:n mewn dychryn, a phan welsant gymaint yr alanas collent arnynt eu hunain yn llwyr. Neidiai llawer o honynt i'r mor, a bu amryw toddi telly, ond llwyddwyd i waredu llawer gyda'r cychod o'r Nantucket Yr oedd llawer iawn o blant bychain ar fwrdd y Monroe, y thai gawsant eu gwahanu oddiwrth eu ihieni yn y cyffio gwyllt ddilynodd y gwrthdaraw iad.

Cwch Pysgota a LLong I wedi eu Colli. 29 O DDYNIONWEDI BODDI. Y mae 'r Doris, cwch pysgota mawr o Fleetwood, wedi colli, a'r criw o ddeg ynddo wedi boddi, yr oil o honynt o Fleetwood. Cychwynodd y Doris allan ar Ionawr 2 1 ain, a disgw) lid y cwch yn ol ddydd Sul gyda dalfa o bysgod. alld gan na ddychwelodd pellebrwyd i amryw fanau i ymholi yn ei gylch, a chaed hysbys- nvydd tod darnau o hono wedi ei gael ar lanau Skye. Caed hefyd fod lifebuoys perthynol i'r Doris wedi cael ei codi i tynu gan gwch o Lerpwl. Dywedir fod gwraig i un o'r criw, dynes gyda thri o blant, wedi breudd- wydio bob nos er's wythnos fod ei gwr yn boddi, a phan glywodd nad oedd y cwch wedi cyraedd ddydd Sul, torodd i lawr yn lan. Yn hwyr nos Sadwrn collodd pedwar ar bymtheg o forwyr eu bywyd trwy i'r Hong Hera, o' Germani, tynd ar y creigiau yn agos i Portcatho, heb tod nepell o Fleetwood. Yr oedd wedi cael mordaith hwylus o Pisagna hyd nes y cyfarfu a drycin drom yn y Sianel, ac yn y storm collodd llewyrch Goleudy St. Anthony, a phasiodd y fynedfa i borthladd Fleetwood. Yn fuan wedi hyny rhedodd ar y creigiau, ac yr oedd yn llavvn o ddwr ymhen ychydig funudau, Gollyngwyd y cwch ac aeth y capten ac ugain o'r criw iddo, ond troes y cwch a thafhvyd y dynion i'r mor. Llwyddodd pump o honynt i ddringo 'n ol i'r ilong at dri arall oedd wedi eu gadael ynddi, ond bu foddi yr oil o'r lleill, a'r capten yn eu mysg. Cafodd y rhai oedd yn y lIong ddioddet cyni mawr, gan tod y dwr yn codi atynt er iddynt geisio dirwyn i ben yr hwyibreni. Cylymodd y prif swyddog ei hun wrth yr h wyt-. bren gerfydd rhaff, ond daeth ton fawr trosto a bu foddi a'i gorff yn rhwym wrth y mast. Yn fuan wedi h) ny cyfarfu y swyddog arall ac un o'r morwyr eu tynged yr un modd. Yr oedd y prif swyddog wedi ceisio I hoi arwydd o'u pery t gyda chwib- anogl fechan, a phan welodd ei fod yn min trengu rhoes y chwibanogl i'r ail swyddog i'w defnyddio 'r un modd. Yn ffodus digwyddai byvvydfad Fleet- wood tod yn agos a chlybuwyd y chwibanogl ganddynt o bell. Cyr- haeddasant at y Hong tua thoiiad gwawr a chanfuent y pump mofwr yn hongian gerfydd y rhaffau wrth y darn oedd yn golwg o'r llong, a gwaredwyd hwy. Tramorwyr oedd yr oil o griw y Hong oddige:th un Sais. --0

Ymosod ar Eneth mewn Coedwig. DEDFRYD DROM. Yn Mravvdiys Ftlint ddydd Gwener diweddaf cyhuddwyd Robeit Martin, Ilafuiwr- o Fflint, o ymos d ar eneth ieuanc o'r enw Ethel Wellings a'i hysbeilio. Dyvvedvvyd rod yr eneth yn mynd trwy goedvvig yn agos i Fflint, a phan oedd yn mynd tros gamfa cydivvyd ynddi gan Martin, yr hwn a'i tarawodd yn ei genau ac a'i tafiodd i'r llawr. Cyinerodd hyny o anan oedd ganddi yn ei phwrs a'i horiawr oddiarni, ac wedi hyny dianogodd ymaith. Tros yr amddiffyniad dywedwyd y bu y carcharor yn flaenorol yn ddyn tawel a didramgwydd. Ychydig cyn yr ym- osodiad yr oedd wedi bod yn yfed yn drwtii, a phan gly wodd swn y pres yn mhwrs yr eneth cafodd ei demtio. Dywedodd y Barnwr Avory y bu yn petruso a orchymynai i'r carcharor gael ei chwipio ai peidio gyda'r gath naw gynfTnn" am ei drosedd, fel ar y byddai yn rhybudd i eraiil. A hyny a wnai yn ddios pe bae'r cyhuddedig edi ymyryd y mhellach a'r eneth. Ond gan y rhoddid cymeriad lied dda iddo'n flaenorol i'r digwyddiad, yr oedd yn ei ddedfrydu i ugain mis o garchar gyda llafur caled yn unig -0--

Y mae chwarel lechi'r Henddol, I Arthog, yr hon sy'n nghaead er's blyn- I yddau, i gael ei hail agor yn fuan.

ICADWCH flGH ARHJAU Yf DUA, A HWY A'CH GADWANf CHWI YN DDA. I Pob I- i ?PS? ?r/? ?'? L?? a ddywed I ?.??'? hanes. hanes i ? ? //? ?/? ??? fy t h i K •A' ijf  ? ??"??/J' t? ? 0% yljl\ I: L r? ? ? ? ?'' t?7 ?! ?'? 1m 1 I y j?< j {! ji JvI ?'? -z r, MEDDYG: Ai yna mae'r boen ? Ah Annhrefn yn yr Arenau yw. Defnyddiwch BELENI AIENAU CEFNBOEN DOAN (Doan's Backache Kidney Pills) at Boen yn y Cefo, Annhrsfnau Troethol (Urinary Disorders), Graf el, Cryd Cymnialsu, Dyfrglwyf (Dropsy). Pan y gwaela yr arenau yr holl gorph. YmUocna yoei'n, cwyiw yr u. trviulia y llygaid, melyna y -nvc i'i. Nis ants wrth cuc'i i iel unwaith y gallasoch, 11a chenldo.i nun' le.-ll, ua chysu iaor .Ida. IhvyraoL y :ir fliiu'crmi tu filii (urinary troubles), gvaiV!, a lliw c'i |.ri. 1<1- faen y dwfr, a natur c'lwvddi'ili- v rti-rttt!. danol, jiocnau cryd eymuialau vn v llyw't'i:ut a'r cyssylitm. Mae cicli arc'nva ta at fwvil vn iii 'i<>]. y galon yn gwcitlirc«iu yu <l«lit-'t'ir ov.i yn glcfyclilyd, yn briultlghvyfus, > n OI'IMIS. a-yn anfoddus. Y rhai hyn a llauvro.- I<i anuli.'n- au ereill ydynt arwydjion ilirVa. « an'r.v;. yn yr arenau. r luvynt .can wcir.yyn arenol yr hwn y mot'.a yr arena:! a i hidio allan; ac nis gallwc'i !'t«l y.i ia«:!i !ics y cryfheir hwynt i'w gwa i t'i 1I:1(:¡ri..], Aiff PEr-Kxr I'KI-NIIOI-.V 1'DAN yn nniongjTchiol i'r Hr"Hall, a :1"( hwynt ll iach, gan eu Gvrant allan o honynt siirni d-.rr,> g :"1i'I;¡Jlt yr areuau, a lliniaranr y fHaiuc^ i '/< <■<' nn:i m). Yn y inodd YUill, rliyild 1'I:I:NI !>OA\ •' T> "< Pills) i'r arenau gwanllvd gychwyniad newydd yn eu gwaith mawr o liidlo allan wenwynau arenol. Mae yr arenau yn organait mor dyner ac yii cael eu gweithio mor galed nes y mae atiwyd, neu ryndnd. neu vsigiad, yn rhwystr iÜ.t,lIt: ae Yli ell taflll Yll t;î g'):då'u w:iith. AUKNAI: < KI XNOKX DOAN (BOX of Doan's B-tckpchr l\ illm'if /) yn v ty, a chymeryd do ;n |.r\ d liy mag n;is teimlir i fynv i'r marc. IH lii! yiitarier yn rheolaidd BKI.KSI DOAN" gan hav. I, sydd yn cynicryd cwrw, jjwirodau j, ii,-it v cyfrvw ddiodydd 11 (-Illk%-itit tyner yr aiv.ia'i. a gi-lhr diliymi ar HKI.KM DOAN i -:ihv draw b.))(',1:)it))?r\v?. ?I:)nyphysi?- ?\\n:!??)a)-?)ot!t?ny))).o?olIystcuo!,aga.H illi:ii,l,?c (It qri'er gyd,^t (liogel-wch i Ni4i ()Cs tinrh).v weithrediad Uty(?)u'on. ?taoI'):).K?tA?KXOLCEFK- j 1: ii N Dow vn fudd i bob n,) snId raid iddo t yniMrymu i i waith He i'r dosbarthiadau vn agored i gyfnewidiadau sydyn yr hilia Id, A chynghnrir y rliai hyny a wyddant i'w r^ iiieni • (u i'w hynafiaid ddioddef oddiwrth ,ire ;cl i aniddiffvit eii harenau drwy ymarleriad achlvsurolo ISKI.F.NI ARESAU ('I N i;oi.s, I)o,k-s (Doan's Backache. Kidney canys nid oes un atieehyd yn cael ei gytiwyno nior fynych o riant i blentyn na'r hwn "n tarddu o anesmwythderan yr arenau. /!MMttMM??-?MNEBSESEMM?? d YR UNIG ???? 27?7??? ? -? FLWCH ??}t???!?f?&?C?SC?M? DIDWYLL. QB B?SnSS ??T??i?' ??r? Gan holl ffcrvHwvr ac yn y t? t 1  & J? ??? C?? '??"'? 2/9 y '?'? 6 blwch 13/9 iieu ?- ,i rii\-(I(l drwy y post Lfi/o. vn svth oddiwrth v FOSTER LiL? .\?ewacM=-nzx<nttB& ?'??'? t?Kj. \??.??? ? ?'s?"?? 8, l?'ells Street ?\?????'?? Str«M, Lt'dou; W.

at>ol?gta&. "THK STO rtNI 11 ("Yr Yatorm "). For Soli, Chorus and Orchestra. By D. JENKINS, Mus. Bac. (Cantab.). Part I., World with- out Storm (Byd heb Storm). Part II., The Storm of Sin (Storm Pechod). Part III., Spiritual Storm (Storm Eoaid). Part IV., Storm in Nature (Storm Natur) Part V., The Last Storm (\' Storm Olaf). Five Scenes from Ishvyn's Poem, "The Storm." English Translation by the Rev. E. 0. Joues, M.A., Llanidloes. To be had from the Composer, Aberystwyth. Price: O.N., 2s. (>d.; Solfa, Is. Cymdeithas Gorawl Castellnedd gafodd yr anrhydedd o roddi y perfformiad cyntaf o'r gwaith gorchedtol yma o eiddo ein cyd-wladwr ewwog o Aberystwyth Mae Cymru yo ddyled- us iawn i Mr. David Jenkins am lawer o was- acaeth gwerthfawr ar hyd y blynyddau o blaid cerddoriaeth; ond yn ddibetrus, dymaei ymgais fwyaf orchestol ac aruchel. Saif enw Mr. Jen- kins yn y rheng flaenaf-gydag eiddo Tanymar- ian, Dr. Pany, Emlyn Evans, ac ereill-feI Cymro sydd wedi cyfoethogi ei wlad a'i genedl a thorraeth o weithiau cerddorol fyddant byw am flwyddi lawer yn golofnau i'w ddiwydrwydd, ei allu, a'i genedlgarwch. Mae amryw o weithiau cerddorol Mr. Jenkins I 1 I 11 .1 1 -1 yn ara aanaoyaaus i r mwyainr, megis y can. tawdau Datydd a Goliath,' Salin Bywyd,' a'r oratorios Dewi Sant' a 'Job,' etc. Hir gofir am y perfforinia d o* am y perfformiad o'r olaf, sef Job,' roddwyd yu Rhyl yn 1904; ond yn y gwaith presennol- Yr Ystorm'—y mae wedi esgyn i dir uwch nag yn un o'i weithiau blaenorol. Cynorthwyid y cor ar yr a.chlysur presennol gan gurddorfa linynol ardderchog, yn cael eu cynorthwyo gan seindorf y 1st Life Guards. Yr unawdes oedd Miss Jennie Eilis. Rhan I.—'Byd hob Storm. Yma. darlunia y bardd greadigattli y byd, a thrwy gyfrwog a ihrefniad cyvvrain yr offerynau, awgrymir a chanfyddir trefn yn ymddatblygtl allan o an- rijefa-co.,mos a'r chaos. Efleithiol iawn ydyw y rhannau unseiniol gyda'r cor, yoghyda'r un awdau dyddorol yma a thraw gan Miss Ellis. Goiftunir y ihan yma yn ppp. ar y geiriau I Bl;igvrai, ymagorai meddwl dyn,' etc, yr oil yn eyflwyno y syoiad o dangnefedd, hapus- rwydJ, a diniweidrwydd pei-ffaith ein rhieni cyntaf ym Mharadwys. Ond yn sydyn, clywir sain anhyfryd. Mae yna anghydsain yu y gyn- ghanedd. Mae pechcd wedi dyfod i mewn ac wedi newid y cyweirnod, ac ar unwaith cyf. lwynir i'n sylw I Rhan II. — 'Storm Peohod.'—I osod allan hagi wch ac erchylldra yr anrhefn a achoswyd gan bechod, gwna yr awdwr lawer o ddefnydd o'r hyn a adnabyddir gan gerddoriou fel y 7fed lleiaf, a dwyseiddir yr effaith gan brudd-der poenus yr offerynau, yu neilltuol y trombone a'r jfoufj. Ond ynghanol y tryblith a'r cythrwfl a achoswyd gau hen elyn y ddyndiaeth, wele wawr gobaith pethau gwell yn tucri gyda'r geir- iau Y mostyngodd Duw, fe rnddodd y melldig- aid bren a'i waed (God came rlolOllfrom Heaven, His blhod was /Ched upon the cursed tree). Dwys ac effeithiol iawn oedd y rhan yma, ac yn ai wain i ddiweddglo gorfoleddus ar y geiriau Digon yw.' Terfyua yn awn banllefau gorfoleddus ar y geiriau Yn unig ered (Believe in God), Rhau III.—'Storm Enaid.'—Mae y rhan yma wedi ei hysgrifennu yn llwyr i'r llaia (solo). Mac y gerddoriaeth yn dyner ac addurnol. Dygir ar gof weddiau arteithiol y Gwaredwr aDwyl ar lechweddau y rnynydd ei waith yn I' Itawel huno ar y mor, a'r mor yn huno yn dawel gydag ef,' yr Oiewydd a'i atgolion cyaegredig, a therfyna gyda Chedrob, 'Cofiedydd hawddgar ei ddiweddaf ing.' Tlws a barchlonol ydyw saer- niaeth y sytnudiad tyner yma. A chaed dat- ganiad hynod effeithiol o hono gan Miss Ellis. Hhan IV. -'Storin Natur.'—Fel y gellid dis- gwyl, drainatig iawn ydyw nodwedd yr ymdriu- iad yn yr adran yma o'r gwaith. Dibyna yr awdwr bion yu llwyr ar ei adnoddau drama- yddol i gyfleu ei syniadau. Egyr gydag unawd ar y geiriau Fry chwyth y gwynt ei udgorn lond y Nef gan alw y bryniau i'w addoli Ef.' Yna daw y cor i fewn gyda brawddegau nod- weddiadol o'r staccato ar y geiriau 'Gyrrwch, wyntoedd, ar eich hyntoedd, dros y llyn, dros y glyn. dros y bryn, a thros lawer Alp-for gwyn.' Yn raddol cynhyrfa'r elfennau, chwydd- a'r gwynt a'r storm, cynddeirioga'r tonnau, a rhua'r taranau. Berwcd moroedd, berwed byd, Lie mae'r tonnau, liawna'u Ilid.' Yo y berw dychrynllyd, maey cor a'r gerddorfa yn anibynol ar eu gilydd, ond dcftiyddit yr awdwr holl adnoddau y naill a'r Hall ohonynt i roddi portiead hyw a chyffrous o ddvchrynfeydd dinistriol y storm ddifaol. Cyrhaedda ei chlim- ax mewn symudiad offerynol sydd fel corwynt ysgubol, ac yna, pan ymddengys holl bwerau natur fel pe wedi eu dihysbyddu, gostega yr elfennau a cheir tawelwch. Melus ar ol y dwn- dwr cynhyrfiol ac ofnadwy, ydyw yr unawd ar y geiriau,- tb 4 Yn nyfnder Nos, y lleuad dlos Dan wylo fyth yn welw ei gwawr Dramwya yr eangder mawr I geiaio gloewach Nen,' &c. lthan V.—4 Y Storm Olaf.'—Yma y cyrhaedda y bardd uchafnod ei amgyffrediaeth. Ceir yma y syniadau a'r drychfeddyliau mwyaf gwreidd. iol a beiddgar, ac y mae y cerddor wedi ei ysbrydoli i gymaint graddau a'r bardd. Yn araf, araf, etnfyddir Gorsedd Barn' yn ym- godi, yn cael ei hamgylchynu gan y 4 gosgordd- iawg In.' Arafa olwyoion aniaer a'r haul a gyfyd 4 fel pe i farw.' Mae y byd yn parotoi i dderbyn lor i'r farn,' a'r 'bryniau yn cenhedlu yn eu bri elfennau eu dymchweliad.' A phan dyrr y 'dyrnhestl olaf,y 'ffiam las yn driogo pileri y byd,' a I seiliau'r mynyddoedd tragwyddol yn liaesu a ysgydwa, yng ngwynt ei ddig- i ofaint, y bydoedd fel cawod o eira drwy'r Nen.' Ac yn ddiweddglo i'r alanas, 4 taniwyd y byd i oleuo yr eglwys, trwy wagle'r Greadigaeth i mewn i Barad wys. Terfyna y rhan yma mewn climax aruchel a mawreddog ar eiriau yr hen emyn Cymreig,— 4 Fe welir Seion fel y wawr Er saled yw ei gwedd,' &c. Nid ydym yn cofio ein bod erioed wedi cyf- arfod a'r awdwr mewn awyrgylch fel hon o'r blaen. Gellir gyda phriodoldeb gymharu gwel- edigaethau a drychfeddyliau rhyfeddol y bardd yn y rhannau yma i eiddo Milton a Dante; ac mae y cerddor wedi ymgolli yn Ilwyr yng nghyfaredd ac ysblander y golygfeydd. Yma mae yr awdwr wedi cyrraedd uchafno 1 ei fywyd, ac y mae'r dylanwad yn ysgubol, yn enwedig pan y darlunir pangfeydd gwallgofus yr hen fyd yn y rhyferthwy olaf, a mynediad buddugol- iaethus 4 Merch yr Amoriad' i'r trigfannau fry. Dyna yn fyrr ac amherffaith iawn fraslun o'r gwaith Edryehid ymlaen gyda llawer o hyder am wledd gerddorol o radd uchel; ac yr oedd y banllefau cymeradwyaethol ar derfyn y perffor- miad yn profi yn ddiamheuol na siomwyd neb. Rhodaodd y cor, y gerddorfa ardderchog, a'r unawdes o'u goreu, a choronwyd eu hymdrech- ion â. llwyddiant perffiith. Cafwyd perfformiad a fydd byw yn hir yn ein cûf. Er hynny, geilw tegweh arnom i gydnabod mae i'r arweinydd inedrus y rhaid priodoli yn bennaf lwyddiant yr autllria.eth." Thomas Powell, Clairwood, Cas- tdhiudd, RhcLgfyr fJo/ed, 1913.