Y Brython

Tne. "ew tLLe.R OLD pOST PLACI (0. CMUROM LARGEST SELECTION LOWST PRICES EVERY VARIETY OF Cdiislp and RBI Y BaI Gilts. TELEPHONE 3075 ROYAL

Y BYD A'l HELYIMT Y m v3'r byd a'i droeon dyrus Yn debyg iawn i'r mor gwenieithus Weithiau'n drai a? weithiau'n llanw, Weithiau'n felvs, weithiau'n chwerw. A'fc ————— W £ Wrth Dremio dros bapurau'r bore. DYDD IAU, TACH. 7,—Bucharest, prif ddinas Rumania, wedi cwympo i ddwylo'r gelyn, a ninnau yin Mhrydam yn gresynnu wrth weld y Gennaniaid yn cael ymdaith yn amlder eu grym drrs y wlad doreithiog ei hadnoddau honno.—Dr. Hans Richter, ar- weinydd cerddorfa enwoca'r dydd, wedi marw German efe. a eh ash awr ellyllig ar Loegr, er cymaint o glod a ginis a gafodd ganddi. Gwnaeth bopeth a fedrodd i'n cablu a'n dir- myg-ti .-Afr. Lloyd George wedi derbyn swydd Prif Weinidog a phe Ilinynnid yr holl lith- oedd a ysgrifennir amdano yn ei gilydd bydd- erit yn filltiroedd o hyd. Dyma'r Cymro cyntaf i fod yn Hwsinon yr Ymherodraeth nad yw'r haul yn machlud ar ei therfynau. DYDD GWENER.—Gwybodusion blebr- og ac anffaeledig y Wasg, felen a phob lliw, yn brysio i ragddywedyd pwy fydd dewisol Mr. Lloyd George yn y Cabinet yn gwaeddi am Gabinet Cenedlaethol yn lie Cabinet Plaid; ac Arglwydd Darby, yn ol ei araith blaen ddi- ainwys yn y papur y diwrnod cynt, yn credu yn y cam a gymerodd Lloyd George, ae am ei gefnogi hyd y cam. Hyn yn cael ei draethu ganddo gydathalu'r parch a'r wrogaeth uchaf i'r Prif Weinidog blaentorol. Mr. Asquith: Enw Arglwydd NorfchcliSe yn cael ei grybwyll gan rai papurau fel aelod o'r Weinyddiaeth Newydd, nes peri ias o ofn a gofid i lawer un ohonnn, a pheri i'r Daily News waeddi ei "W sx Wel dros y deyrnai. Ond rhaid peidio a chymryd gormod Q sylw o'r oernad. canys dau o'r un grefft ydynt a phan ffraeo d ui o'r un t rad dyna Mrs. Edliw'n d.)d i fewn a Mrs. Gwedd-eidd-dra'n cael eihel dros y rhiniog.—Llith yn y papur bore hedd- yw ar Strength of Britain, fel y gelwir y mudiad newydd ymhlaid eau pob tafarn a gwerthfa alcohol nes bo'r rhyfel ar ben. Hynny fuas- ai'n iawn canys y mae A chwrw yw ei chariad" Trebor Mai yn dal yn resynus o wir hyd am Brydain Fawr. DYDD SADWRN,-Areithiau Mr. As- qltith ac Arglwydd Grey, a draddodwyd gerbron y Blaid Ryddfrydol yn Llundain ddoe sydd jin mhapurau bore heddyw. Ac araith arddrchog oedd araith y cyn-Brif Weinidog —dim un gair cas, ond ysbryd mawrfrydig, pêndrfyniad i wneud popeth yn ei allu i gynorfchwyo'r Weinyddiaeth Newydd ac yn cftel ei ddilyn i'r un perwyl gan Syr Edward Grey.—efe'n talu gwrogaeth uchel i wroldeb mawr Mr. Lloyd George, ac yn addo bod yr un mor gefnogol i'w Weinyddiaeth. Rhoes Mr. Asquitn gernod drùm-å3 yrjoedd eiheisiau— i'r adran honn > o'r wasg a fu wrth i'n cynllwyn ei ddymchweliad, a chwynai fod rhywun wedi bradvehu cyfrinach i'r pjpurau hynny o'r ym- drafod proifat a fu rhyngddo ef a Mr. Lloyd Gaorge. Ni roddes neb erioed ei swydd i fyny yn*]fwy urddasol na Mr. Asquith, ac ymhell y bo'r giwed yscyrrmn a fedrodd edliw pethau anoheUwng iddo. DYDD LLUN.-Y peth brasaf ym mhap- ur heddyw yw enwau'r Weinyddiaeth new- ydd, ac wele hwy Cabinet y Rhyfel pum aelod. sef Mr. Lloyd George, y Prif Weinidog Argl. Curzon, arglwydd-lywydd y Cyngor ac arweinydd Ty'r Arglwyddi; Mr. Arthur Henderson, Argl. Milner (y ddau hyn heb portfolio). a Mr. Bonar Law, yn Ganghellor y Trysorlys ac i arwain T'r Cvffrodin, gael i'r Prif Weinidog gael ei holl amser at waith y y rhyfel. Aelodau eraill y Weinyddiaeth Syr R. Finlay, K.C., Arglwydd Ganghellor. Ysr. Carterfol, Syr E. Cave, K.C. Ysg. Tramor, Mr. Balfour. Ysg. y Trefedigaethau, Mr. W. Long. Ysg. Rhyfel, Argl. D>rby. Ysg. yr India. Mr. A. Chambsrlain. Bwrdd Llywjdraeth Lleol, Argl. Rhondd i (Mr. D. A. Thomas). Bwrdd Masnach, Syr A. Stanley. Gweiaidog Llafur, Mr. Hodge. Y Llynges, Syr E. Carson. Gweinidog Offer Rhyfel (Munitions), Dr. Addison. Gweinidog y BlocSd, Argl. R. Cecil. Arolygydd Bwy,, Ar ;1. Devonport. Arolygwr Llongwriaeth, Syr J. Maclay. Bwrdd Amaeth, Mr. R. E. Prothero. Bwrdd Addysg, D Fisher. Dir. p wywr Gweithfeydd, Syr A. Mond. Cang- hellor Daciaeth Lancaster, Syr F. Cawley. Postfeistr Cyfiredinol, Mr. A. Illingworoh. Gweinidog Pensiwn, Mr. G. Bames. Twrnai Cyfiredinol, Syr F. E. Smith, K.C. Cyfreith- iwr Cyfirsdinol, Mr. Gordon Hewart, K.C. Ysg. Scotland, Mr. Munro. Asgl. Adfocet, Mr. Clyde, K.C. Cyfreithiwr Cyffredinol Scotland, Mr. T. B. Monro, K.C. Argl. Raglaw Iwerddon, Argl. Wimborne. Prif ysg. yr Iwerddon, Mr. Duke, K.C. Argl. Ganghellor Iwerddon, Syr Ignatius O'Brien, K.C.—Dyfyniadau lawer yn y papurau hedd- yw o bapurau'r Cyfandir,—rhai Ffrainc a'r Eidal yn codi Mr. Lloyd George i'r cymylau, ac yn disgwyl pethau mawr oddiwrth ei ynni di ban draw, ei allu i leddfuTpleidiau gwrth- wynebus. a'iathrylith i a ;io pawb a phopeth ond papurau Germani yn poeri eu llvsnafedd ato drwy ei alw'r "Cymro gwalleo"i, "inab troednoeth yr ysgolfeistr Cynireig," ac yn y blaen. Dyna Ragluniaeth rvfedd a'i cododd I yn Brif^Weinidog ar adeg fwyaf enbyd y dsyrnas a'r byd, er mwyu dangos beth a all y Cymro gwrol ei gyflawni. Duw a'i dalio I Peth arall sydd yn y pa,pur heddyw ym marw- olaeth y Baran r Vaughan Williams, a'i dras yn Gyinreig. Hefyd. argoel fod yr awvr- longau'n debyg"p chwarae rhan fawr a phwys- ¡/ ig yn y dyfodol heblaw mewn rhyfel, sef i gludo llythyrau. Dywedir eu bad yn cyn- lunio cael service dyddiol i'r diben hwn drwy New York J'a ^Chicago, gan ollwng parseli cydrhwng wrth hedeg heibio. Ac os rhwng dwy dref, pam y gorffwysirheb geisio'u cludo drwy'r awyr rhwng dau gyfandir, sef rhwng yma a'r Amerig a'r Cyfandir a phwy a wyr pa faint sydd rhyngom a phroffwydoliaeth ddoniol Geo. Lamb ers talm, sef y bydd y pregethwyr yn hedeg i'w cyhoeddiadau i bellafoedd byd, ac y clywir y blaenor yn codi yn y Set Fawr i gyhoeddi y bydd y Parch. John Rhyferthwy Griffiths yn New York am ddeg y bore, yn Capetown am ddau'r pryn- hawn, ac yn*Llangefni'r nos ? D. YDD MAWRTH.-Dyma dri pheth sydd yn y papurau bore heddyw 1, y frad- gyfrinach sydd rhwng Brenin Groeg a'r Caiser 2, Ilythyr byr a nodweddiadol Mr. Lloyd George at Seneddwyr ei wlad, o bob lliw a plilaid, i ymasio a bod vn un gogyfer a'r ymgyrch fawr; a 3, crynhodeb o bregeth Esgob Lerpwl gerbron cynhulliado chwiorydd yn unig ym mhrifeglwys y ddinas, sef yn gofyn am eu cymorth hwy a phawb i ddarostwng pechod yr anniweirdeb sydd mor enbyd o uchel ei ben yn nhrefi mawrion y deyrnas, ac yn dyfynnu o un awdur llyfr a grybwyllai fod pum swyddog yn perthyn i'r un cwmni yn gorwedd mewn ysbyty ac yn methu gwneud eu gwaith oblegid yr haiat a gawsent yn Lloegr. 0 famau gwreiddiwch eich geneth- od a'ch bechgyn mewn purdeb diwair. o

Clep y Clawdd sef Clawdd Oflal [GAN YR HUTYN.] Y Pr;f ,ct',i IT'edd.-Lloyd George a- 'i Gab inet yw prif os nad unig Glep y Clawdd y dyddiau hyn. Mae llawenydd eyffredinol fod ein cyd- wladwr enwog wedi eegyn i'r brig, a hynny mor anrhydeddus, er cymaint a ddywedai papurau maleisus i'r gwrthwyneb. Cliriodd. araith y cyn-Brif Weinidog bob drwgdybiaeth Ond y mae'r wedd newydd yn peri cryn syndod i'r Clawdd. Pwy ddyfalai gasglu'r fath Gabinet at ei gilydd ? Pwy hefyd ond Siors ? A phwy a'u ceidw wrth ei gilydd ? Pwy, hefyd, ond efe ? Rhaid iddo yntau gadw'i law yn dyn ar yr awenau neu ynteu hi fydd yn ddrwg ar y cloddiau. Ond chwi geweh weld y daw Llwydyn a'r we' i gartre Ymddiriedwn ynddo. Clod yr Asqwith.—Uchel yw'r cyn-brif yng ngolwg y Clawdd, ac uchel fydd ond ni fu'n uwch erioed nag yn awr, ar gyfrif ei araith odid)g y dydd o'r blaen, a'i esbvniad eglur a gonest ar bethau. Gwelir yn eglur ei fod ef a'i ddilynydd yn ffryndiau didor. Ni allai Asquith ond a wnaeth, ac ni allai Lloyd George ond a fu. Cydweithiant eto. Rhaid wrth y cyfuniad hwn. sef y George-Asquith. ? welodd Prydain erioed y fath ddau Brif Weini- dog. Dyma ein gogonianc gwleidyddol pennaf ar hyn o bryd. Diffyg y Weinyddiaeth.-Un diffyg yn y Weinyddiasth newydd yw abseno deb yr e fen Gymreig ynddi. Beth a ddaeth o'r ae odau Cymreig i gyd ? Bechgyn da ydynt, na braidd yn ail i neb ond nid oes yr un o honynt yn y Weinyddiaeth newydd. A yw'r Clawdd i ddeall oddiwrth hyn nad ydynt yn gefnogol i'r Prif Weinidog a'i fwriad i ennill yr oruchafiaeth ar y gelyn ? Yroedddisgwyliad y buasai Ellis Griffith i mewn ac fel gwr o fusnes, nid yw ein haelod ni ar y Clawdd, sef E. T. John, yn ail i neb. Byddai ychwaneg o'r aelodau Cymreig wrth law'r Prif Weinidog yn rhoddi mwy o ddiogelwch a chrefydd yn yr ymgyrch. C'yngerdd Grof Parc.- Llwyddiant mawr oedd y cyngerdd hwn eleni eto, fel arfer. Yn absenoldeb yr arweinydd, Mr. Wilfrid Jones, oherwydd ei friw tost, gwnaeth y prifathro F. P. D)dd, M.A., y gwaith yn ganxnoladwy a llwyddiannus dros ben. Nid oes ball ar ddim. Ond, onid doeth fai rhoddi y cyngherddau hyn o'r neilltu yn ystod y rhyfel ? Golygant lawer iawn o wastraff ar ddeunydd ac arian, heb gyrraedd unrhyw amcan aruchel iawn. Nid ai'r cyllid ond yn unig at y Sports Fund. Heblaw hyn, golyga golli llawer o amser addysg y bechgyn. Hwyrach y gwel y llywodraethwyr ddoethineb hyn ar gyfer y dyfodol. Hamddenfa'r Milwr.-Agorwyd y Central Hall, Hill Street, Gwrecsam, gan yr Y.M.C.A. fellle cyfforddus i'r milwy r clwyfedig ac eraill ymgynivull i ymgomio, ac i ymddifyrru ac ysgrifennu. Mynychir y lie gan luoedd, a llawen ganddynt am y meddylgarwch er- ddynt. Ceir yma hefyd lenyddiaeth ddiogel ar gyfer angen y milwyr. Yn ddiweddar y mae Gwrecsam wedi dechreu ymddeffro i angen a diogelwch y milwr. Cyn hyn, y dafarn farnol oedd yr unig le ar eu cyfer. Bu ewtogi oriau yn foddion agor lleoedd gwell. Wedi cau'r dafam yn gyfangwbl, ac nid yw hynny nepell, fe egyr ugein;au o neiiaddau ar gyfer ieuenctyd y wlad. Brysied y dydd. I Gwrhydri'r Bechgyn.—Gellid barnu mai dewrion yw bechgyn y Clawdd i gyd. yn ol fel y disgyn anrhydedd 3n gawodycld o bobtu. a'r Or-">es Fihvr. I erbyn hyn ar fynwesau ugeiniau ohonynt, a pharhau i ddod y maent o hyd. Ni fydd brest heb ei braint yn union cleg. Dywedir hefyd, am bob un sydd yn caelei anrhydeddu, fod deg yn wir deilwng o'r unrhyw anrhydedd. Clap ar eich cefnau, boys Swyno Llandttdno.-Swynwyd tref Llan- dudno gan eneth o'r Clawdd yr wythnos o'r blaen, sef y ganores enwog Edith Dafis, ond yn awr Mrs. Herbert Hooson. When a man marries his troubles beg-in," ond nid felly gyda'rgwra^edd, dal iganu wnant hwy, felly Miss Edith Davies, a gwell na chynt, os rhyw- beth. Mae gan Llandudno glust feithrin- edig i gerddoriaeth dda, ac fe gadwynodd y ganores hon y glust honno. Mawr yw ei bri YIlÜ, ond nid llai ei bri yma ar y Clawdd. Hwyl iddi ar gan. Cysgu Allan.Yii Ilys Gwraig Sam, yr wythnog ddiweddif, dirwywyd gen.eth ifanc or enw Dora Adamson i dri mis o garchor am gysgu allan yn ages i'r Barac^. Yr oedd cy- huddiadau eraill yn ei lierbyn. Felly, am y tri mis nesaf, bydd raid iddi gysgu "mewn." Yn feddygol, cymeradwyir cysgu allan, ?git a l la,n, ond yn gyfreithiol condemnir y peth. Pwy sv'n iawn, tybed—y doctor ynteu'r twrne- Dr. Drinkwa,ter oedd ar y fainc, ynteu Mr. Llew Hugh Jones., clerc y Ilys ? Pwy a etyb ? Rhith-Sznedd.—Cynhaliwyd math ar rith- Senedd (Mock Parliament) ym Mryn Baw y nos c. r blaen ynglyn & Chymdeithas Len- yddol y Bedyddwyr yn y ne. Ysgolfeistr y Fron oedd y Ilefarydd, a Mr. Meredith Will- iams y Prif Weinidog. Y mater dan sylw ac ymdrir iaeth oedd Gorfodacth i Wragedd. Caed dadleu brwd ar y naiU ochr a'r llall. Yr oedd yno gryn lawer o gynhyrfu ar y dwr, a'i luchio y 'naill at y llall. Y diwedd fn, collwyd y mesur trwy fwyafrif mawr. Eglur yw fod y Brjnbawiaid a'u llygaid ar y Prif Lys, gan fod yno gymaint o vacancies yn ddiweddar. Daliwch ati, fechgyn fe fydd demand etc yn flian yn Llundain, oblegid nid boys i gyd- dynnu am hir yw'r rhai sydd yn y Weinj dd- iaeth yn bresennol. Hwyrach mai y ffordd fwyaf effeithiol i gael Mock Parliament yw trwy ddynwarecl gweinyddiaeth Mr. Balfour. Diwinyddion y Rhos.-Mae tipyn o bopeth yn y Rhos yma, am fod y Rhosiaid yn mynd i fewn am bopeth. Mae c-aiiorion yma wrth y cannoedd, a bairdd yma lawn cymaint, 'ac adroddwyryma, siaradwy r a, pliregethwyr, etc Megir hefyd yn awr ddiwinyddion ar y bonc- iau hyn. Ceir yma fath ar ysgol y proffwydi, efo'r Doctor Pedr Preis yn brifathro arnynt. Canmolir y dosbarth yn fawr, ac ymgynnull rhyw gant o egin diwinyddion at ei gilydd. Eisteddant wrth draed Gamaliel y Rhos, a mawr eu budd. Dyma beth gwerth ei efel- yehu ymhob pentref. Hwdiwch Ffon.—Yr oedd cyfarfod blyn- yddol St.. John's Ambulance y Rhos y fiwydd- yn hon yn un eithriadol. Wedi cydeistedd wrth fwrdd o ddanteithion gwir flastis, rhodd- wyd anrheg ragorol iawn o ffon ebonwydd i'r meddyg, sef y Dr. Lawton Roberts, fel dangos- iad o'u hedmygedd a'u gwerthfawrogrwydd o'i wasanaeth i'r frigad. Dywedwyd pethau canmoliaethus iawn am y Doctor, a chyd- ymdeimlwyd yn y modd llwyraf ag ef yn ei alar ar ol colli ei annwyl frawd yn ddiweddar ar faes y gwaed. Diolchodd y meddyg yn gynnes mewn brawddegau dwysion. Sarhad yr Adroddivr.—-Teimia'r adroddwyr i'r byw fod sarhad yn caetf ei daflu arnynt gan y rhai sydd yn hysbysu cyfarfodydd cystadl- euol ac eisteddfodau yn y gwahanol bapurau newyddion, sef drwy adael allan grybwylliad am y darn i'w adr?dd fel rheol. Rhoddirsylw mawr i'r gerddoriaeth, ac nid gormod, ond ni wneir fawr grybwyll, os dim. am yr adrodd- iadau. Fel rheol, dywedir: Adroddiadau, etc." heb hyd yn oedson am y darn, na'rwobr, ria' l' beirniad. Sarhad ar yr adroddwyr ac ar y grefft yw hyn. Dylai'r adroddied gael cymaint o sylw a pharch a dim. Nid oes fawr o ddim mewn Eisteddfod o gymaint budd a a dylid wrth hysbysu'pob cyfarfod ddweyd ar ddu a gwyn pwy yw'r beirnia'd a iphran yw'r darn, yngh^yda'r wobr. Gofaled Y BRYTHON hefyd am hyn. Pechadur yw ef yn y peth hwn. Plant y Tywyllwch a Phlant y Goleuni.-Yn eglur iawn, y mae dau fath ar bobl yn nliref Gwraig Sam y dyddiau hyn nid plant y tywyllwch y cwbl ohonynt, nage wir, ond y mae yma lu o blant y goleuni, a rhyfedd iawn gyda'r rhai hyn y ceir y drafferth. Yr hen arfer oedd cosbi plant y tywyllwch a gwneud hynny, wrth gwrs, gan blant y goleuni ond y mae'r rhyfel wedi cyfnewid bron bopeth, ac yn awr plant y goleuni a gosbir. Pwy yw plant y goleuni ? Siopwyr tref Gwrecsam y rhan fwyaf cosbir hwy am y goleuni sydd ganddynt. Pwy yw plant y tywyllweh ? Heddgeidwaid acustusiaid àr c fryw, a myn- nant gael mwy o dywyllwch yn y clref. Hi fydd yn Egyptian darkness yma'n union, cewch weled. Megir lladron o bob natur yma eisoes yn y g-wyll. Darlithwyr y Clawdd.-Pen y cae (Groes, M.C.), Y Feibl Gymdeithas, gan y Parch. Wynn Davies, y Rhos. Cyffylliog (M.C.), Y Gymraes Fydenwog, gan y Parch. D. Ward Williams, Gwrecsam. Rhos (W.), Peter Cartwright, gan y Parch. John Smith (B.), Francis Thompson, gan y Parch; E. Howell, B.A.,B.D. Brymbo (W.), Florence Night- ingale, gan y Parch. Caenog Jones. Famdon (A.), Difyrion, gan y Parch. Evan Evans, Runcom. Hwdiwch eich Gwobrau.—Wythnos ygwobr- au yn yr ysgolion dyddiol oedd yr wythnos ddiweddaf, a chludwyd tunelli o lyfrau i ffwrdd gan y plant.

Ffetan y Gol. New id enw Sir Fflint, wir At Olygydd Y BRYTHON. SYR,—Synnais at syniad o'r fath, a hoffwn wybod pam y dymuna'r Cyfaill hyr. 'Dyw'r ffaith a'aethus ddarfod i un Phi'istiad newid enw seimber Friog, ger y Bermo yn Fair- bourne, ddim yn ddigon o esgus, Cvyr dyn. dros fwn.glerwaith arall. Boed ystyr Pflint afon neu garreg (gall fod y naill neu'r Hall) y mae erbyn hyn yn air Cymraeg-ni fu erioed yn air Saesneg. Hefyd y lEiae'n air hanesyddol ac o'r un oed a r Sir a ddynoda. Yr oedd Fflint yn Sir er ys dwy ganrif cyn i'r Alun dlos gael troelli dnvyddi,-felly pam ei galw'n Sir Tre-Alun ? A phan yr oedd Harri VIII yn frenin y daeth yr Wydd- grug o fewn ei chyleli,-felly pam ei chyf- enwi'n ol Tre Daniel Owen ? Ceir enw Croesati ,<;b Bagillt yn Llyfr Doomsday, ond ni sonnir ynddo am Fflint sydd rhyngddynt am nad oedd ond pan ffurfiodd Edward I y Sir yn 1284 galwodd hi'n Fflint, a glynodd enw r dref a'r castell newydd (heddyw'n adfail) byth wrthi. Pam yn enw'r brenin y didoler hwy'n awr ?—Yr eiddoch, ONOMATO. TAMEIDYN OR DE.Da iawn oedd gennyf weled yn Y BRYTHON diweddaf. fod y merlyn a'i feistradoedd a'u traed yn rhyddion, ac na allodd neb eu llyffetheirio hwy am eu bod yn rhy onest, heb ddim brad. Mae'r hen FRYTHON yn rhy onest i hynny. Y mae'n I galw i'm cof am Robin Shon o Flaenau Ffes- tiniog, yn dweyd dameg y ilwynog pan fydd llwynog yn cyfarth ar y Moehvyn, bydd ei frodyr yn lladd ar y Manod. Nid felly'r BRYTHON. Bu rhai o Gymrodorion Me thyr yn garedig iawn yma yn Nhroed y rhiw yn 1 agor ein Cymdeithas Cymreigyddion, yn Hawn ysbryd Cymreig. Clywyd y Cymrodorion yn rhoi anerchiad brwd iawn dros fod yn ffyddlon i'r hen iaith. Bu Mr. W. O. Jones (Eos y Gogledd) yn canu yn llawn tan fel arfer, ac Ap Eos y Gogledd yn cyfeilio iddo, mor ystwyth a phe wedi rhoddi ei fysedd mewn I saimgwydd. Hefyd cawsom air ac adroddiad I Magdalen," yn iaith y Rhondda, yn ddifyr dros ben, yn enwedig i Ogleddwr, ga)n Ferthyr- fab a gwnaeth amryw ddoniau lleol eu gwaith yn rhagorol. Gobeithiwn y bydd pawb ar eu goreu yma i'w gwneud yri llwydd- iant i osod gwerth ar yr hen iaith Gymraeg, a gyrru'r Hen Wlad yn ei blaen.—E.J.

GOlfeQ Cymro, yr un Oddieaptre I STOCKPORT.-Dydd Sadwm diweddaf, gwnaed ymdrech arbennig ynglyn a'r capel Cymraeg yma, ar ffurf Sale of Work, a gwobrwywyd liafur yr aelodau a llwyddiant neilltuol. Bu gweithio caled ymhlith y rhan fwyaf o'r aelodau a'r gynulleidfa byddai'n werth i ferched Cymru weled rhai o ferched Stockport wrthi ynglyn a'r gwaith, Haeddant hwy a phawb o'r brodyr ganmoliaeth uchel iawn. Anfonwyd am gynhorthwy at garedigion yng Nghymru a rhwng hyn, a rhoddion liael y cadeirydd, y Cyng. G. Bennett, a'r agorydd, sef Miss Mair Williams, Monfa, sylwedd- olwyd dros £20 at gyllid yr achos. FARNWORTH, GER BOLTON.-Nos Sadwrn, cynhal- iwyd Social yn ysgoldy'r capel, gan Mr. Edward Lewis a'i ddosbarth o ferched yn yr Ysgol Sul. Mr. Lewis gadeiriodd, yn hapus iawn. Cymerwyd rhan fel hyn can, There is love at home, Miss S. H. Lewis adroddiad, Mae gartref yn Lloegr, Mr. E. A. Lewis deuawd, The little shamrock, Mrs. Arthur Williams a Miss Annie Jones; cân, N ant y M ynydd, Mr. D. P. Williams, Tyldesley adroddiad, Edrycb ar y cloc, Miss Martha Smith rhangan, rr Haf, gan y Cor can, Gaeaf gwyn, Mr. D. P. Williams, Tyldesley deuawd, Last Rose of Summer, Mrs. Arthur Williams a Miss Annie Jones adroddiad gan Miss Eva Jones, a chafodd encor sketch, MissesfMartha Smith, Jennie Owen, M. E. Jones Hen Wlad fy Nhadau i ddiben- nu. Dwyawr gampus Cafwyd te, etc.. am bris rhad. Yr elw i'r achos Fe ddaeth rhai o Bolton a Tyldesley.

Pn QTfs OesfCMtT. PHttiiAwrosrio HUL.—Mr. Kiags ton-Jonet WM responsible for some of the belt feature of the entertainment.-Liwpoot CourUr. A talented elocutionist.—Sirkmh«ad JS iiet. E. KINGSTON.JONES, Gold Medallist, Professor of Elocution ADJUDICATOR, CONOERTS. Entertatnments given by self for whole evenings, 21 hours. Humorous, Dramatic & Musical Recitals. Welsh aDd English. Terms Moderate. Pupils taken. Specimen programme of whole evening sent on application. 27 Clifton Road East, Tuebrook, LIVERPOOL. G. W. & L T s c (Arwodnydd p Con* #"# iFfkgpW M.C. prinooo.&"C;z Arweinydd Cymanfaoedd Canu. Beirniad, ac Arbolwr. Parotoir 1 mQnmeyrat Byatyagrifau uwekui Ollleg ? Solla, Hen Nodiant a sdto. 70 IK ING-SLER, ROAD LERP^ J. HALTON MORRIS, Popular Welsh Tenor,. For terms, apply, 7 GRAMPIAN ROAD, Fairfield, LIVERPOOL Athrofa Aberystwyth (UN O'R COLKQAU TM MHSIFTSQOL CYMEU). Prifathraw—T. F. ROBERTS, M.A., LL.JD. DECHREU A'R Trmor nesaf ar Mydd JL? Marcher, Hydrof 3ydd, 1917. Paratoir tt efrydwyr ar gyfer Arholiadau Prifysgol Cymro. Cynygir amryw o ysgoloriaethau (amryw o honynt yn gyfyngedig i Gymry) y flwyddyn horn. Cymer yr arholiad le yn Aberystwyth ar y 18fed 0 fis Medi, 1917. Am fanylion pellach, ymofyner a J. H. DAVIES, M.A. Cofrtstrydd Liverpool Guardian Trade Protection Society 'Phone 4865 Bank. Wires Precaution The Oldest ProTinctal TRADE PROTECTION SOCIETY A MUTUAL SOCIETY Governed by a Board of Honorary Direbtord. or terms write-F. MEATHBR, Seoretary, 41 North John Street. Liverpo CARDIAU NADOLIG CYMRAEG CYFRES Y "CAMBRIAN." Ar werth gan yr holl Ilyfrwerthwyr Cymreig PRIS le. a 2g. Os ceir unrhyw anhawster i'w cael anfoner yn uuiongyrchol i Swyddfa'r 11 BTLYTHON." Ar dderbyniad 1 mewn Ilythyrnodau neu P.O., anfonir 12 a gardiau Ceiniog neu 6 o rai Dwy Geiniog. [HUGH EVANS & SONS, "Brython to Office, 356-8 Stanley Road, Liverpool. C 0 C [J C [J 0 [J O. ca a C [J CJ 0 CJ CJ [J [J [J [J C C C C c 'Nll:C4!I..E c c '.1 C a 6U!MEABOLDWEBB!KS!!M8S Haifdoz best Electro p!ated o f 7 6 t 60/- | Spoons given to each C rom 7/6 to 60/- Purchaser of a Ring. Q C BALL'S LUCKY. ENGAGEMENT RINGS at prices to suit all C □ a BALL'S LUCKY WEDDING RING DEPOT, d a Finger-Size Cards Post Free 33, London Road, LIVERPOOL* tIii O o a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a o o o CYFEIRIAD NEWYDD (Change of Address) D, R. JONES (Alaw Madog), 2SR,adstock Road, Liverpool. Dealer in PIANOS, ORGANS, and HARMONIUMS, MUSIC PUBLISHER, &c. Catalogues Free on application. Terms Cash, or on easy payments to suit Customers. Orders by Post are promptly attended to. Tuning and Repairing aaSpeciality. Town and Country visited. r Dwy gan Newydd yn barod, Pris Swilt yr un. Tiivylr post, 1 /1. Saf i fyny dros dy Wlad (Stand for thy Country), W. T. David. Sop. neu Tenor. Mab y Milwr (The Soldier's Son), D. E. Williams, C-R-A X Contralto neu Bass, Geiriau Cymraeg a Saesneg. Hefyd, y mae i hon eiriau cysegredig, Jerusalea Newydd (The New Jerusalem). For Bedsteads and Bedding. W. WHITTLE SON & STOTT, LTD,, 116, 118 a 120 WHITECHAPEL, LIVERPOOL. 0 0 0 « Telephone 12137 Royal.