Baner ac Amserau Cymru

Y FYDDIN AC ULSTER. CAMDDEALLTWRIAETH." PWYDDOOION YN DYCHWELYD AT EU dyledswyddau. C'WESnWN PWYSIG. Dydt: Mawrth. Y r ocdd pobpeth yn dawel yn Ulster dydd Llun. ond yr oedd cryn brysurdeb yn '?o<l yn Llnmlain. Bu cwestiwn ymddiftwyddiad vhfli o swyddogion y fyddin yn Ulster yn cael ei drafod vn v- s^nedd nos bun. Gwysiwyd y ,sK\ddogion oeddynt wedi an- fon i mewn eu hymddiswyddiad, i Lmidaiii dydd Llun, a buimt mewn vmgynghoriad a'r awdurdodau yn y Swyddfa hyfl. Hys- hysir fod y swyddogion wedi dychwelyd at ou dyledswyddau yn ddiammoaol. Yr oedd cryn bwysigrwydd yn cael ei roddi ar y ddadl yn Nhy v Cyffreain dydd Llun, mewn canlyniad i fynegiad tvnaed gan y Milwriad Seelv ar fater yr ymddiswyddiad- au. Dywedwyd fod hyn oil w(, tli lie mewn canlyniad i gamddealltwriaeth o j berthyuas i gwestiynaxi reed i'r «w-yddog- ( ion.  Mewn rhai cylchoedd dadicun- y dyla^ai. j y swyddog?on h11 gael eu eeryddu am an- ufuddhau i'w dvlooswvddau. a bod ?,ii an- nheyrngarol i'r Brenin. Honir mai amcan y Toriaid yw, cael gan v fyddin yn Ulster i wrthod ufuddhau i orchymynion a ehyfar- j wyddiadau y Llywodraeth. Os felly, y mae y cwestiwn yn codi pa un ai y fyddin ai y Llywotlraeth sydd i lvwodraethu? Os yw y swvddogion yn Ulster i gael amifuddhau, I dadleua rhai o'r aelodau Llafur y hydd mil- wrr mewn ndeg o streie ac annhrefn i'w cyfiawnhau mewn anufuddhau i'r gorchym- ynion mewn argyfwng felly. Darfu i'r Prifweinidog*" ddelio a'r mater mewn modd doeth yn v Tv nos Lun. Cynnaliwyd ei-f?rf(;?t o'r Wpmyddiacth ?anol dydd dydd Llun, ac yr o?dd yr holl weinidogion yn brc?cnno!. Qvi? i?r gweith- ? rfd!adau dcrfynu aeth y Milwriad Seely ar ymwehad &'r Brenin, a daeth yn ol cyn i'r j Weinyddiaeth ohirio.

I ————————————— I SAFLE Y MILWRIAD SEELY. i ADRODDIAD YNGHYLCH El YMDDISWYDDIAD. Dytid Morcher. Y mae yr argyfwng fel pe yn myned yn fwy difrifol. Y mae yna deimladau crylion yn cael eu dangos o berthyuas, i'r driniaeth tuag at y tswyddogion anufudd yn Ulster. Mewn canlyniad i gwestiynau yn y Senedd, nos Fawrth, y mae y Llywodraeth wedi pen- derfynu gosod ger bron y Ty yr holl bapyr- au a'r gohebiaethau sydd wedi cymmeryd lie ynglyn a'r mater. Y mae yna gryn deimlad yn mysg TIn adraji o'r blaid Ryddfrydig, ac yn mysg yr aelodau Llafur, fod y Prifweinidog wedi bod yn dditfygiol mewn ymddwyn yn bendant tuag at y swyddogion. Fodd bynag, nid teg barnu hyd lies y gwelir y papyrau swyddog- ol. Deallid yn hwyr nos Fawrth fod y Milwr- iad Seely wedi cytbvyjio ei ymddiswyddiad. 3tor bell ag y gwytldid nid oedd wedi ei dderbyn. Trefnir i'r Weinyddiaeth gyfar- fml heddyw (dydd Mercher), a thy bid y deu- ai v mater er bron. Ganol dydd dydd Mawrth bu Mr. Chur- chill, v Milwiii'd Seelv, a Svr Edward Grey niewn yingynglioriad a Air. Asquith 311 Downing Street. Yn -NiiN- x, Cvff,-edin, nos Fawrtli, bu cwestiwn I)ertllx-;ias y Fyddin a'r Genedl dan ystyriaeth, ac yr oedd y ddadl yn troi yn benaf o ddeutu y sior wydd a adrcddid rcdd- wyd i'r Cadfridog Gough cyn ei ddycliMcliad i CuiTagli, yn yr Iwerddon. j Yn ytod y ddadl dywedodd Air. Amery (aelnd Toriaidd") fod y Cadfridog Gough wedi gwrthod erbyn siorwydd ar lafar gan y Mil- Wriad Seely. ac kldo gael -siorwydd ysgrifen- edig nad oedd ef na'i filwy-r i gael eu defn- yddio i orfodi I'lster i dderby n Mesur Ym- reolaeth. Ylln. yn ei log(II! aeth yn ol at ei ddyledswyddau. Pa faint o wirionedd ftydd yn yr honiad yna ni wyddis, byd nos y cvlieoddir y papyrau.

NODIADAU GAN R. R. CYXGHOR CENEDLAETHOL YR EGLWYSI RHYDDION. Yr oedd y cyfarfodydd blynvddol a gyn- naliwyd yn Norwich yn llawn mor boblog- aidd eleni, os nad yn fwy felly na'r rhai a g'ynnaliwyd yn flaexiorol. Anfonwyd i ni, drwy garetligrwydd cyfa i 11, y .papur lleot dyddiol, yn cynp-wy" adroddiad cytiawn o'r gweithrediadau, yughyd a sylwadau arnyn:. Calondid i Vmneillduwyr egwyddorol, yn y dyddiau hyn, pan yr hud-ddenir y rhai tg- wan o ffydd i ymddwyn yn anghys-son o'u t proffes fel AnghvdtFuriwyr ydyw canfcxl wrtli yr adroddiad fod y fath nifer liosog a dylanwadol, mewn byd ac eglwys, yn glynn. mor ddisysgog with argyhoetldiadau ell cyd- wybod, ac yn rboddi mvnegiant mor groyw i'w lxwierryniad i gefnogi y Llywodraeth Ryddfrydig yn eu hymdreeh i skrhau ar 1 yi eer vyddliad llwyr o afaelion goimes -.i. ffetbeiriau caethiwed yr ydym ni fel ce"- ('c'l yn rhwvm ganddynt er's maitli amser. Er foil esgobion Cymrn, yn cyfyngu en nawdd a'u cvfeillgarweh i saint y protest, bu i ai-glwydcl esgob Noi-wich (Dr. Bertram Pollock), ynghyd n'r Deon a'r Archddiacon. ac amry.v glerigwyr eraili, ymuno a'r Argl- wydd Faer a'r Faeres (Air. a Airs. J. H. Porter), i roddi eroesaw caredig i gynnryoh- iolwyr y gynnadledd Ymneillduol, a bu idd- ynt wahocld nifer o honynt i lettya gyda hwvnt yn ystod eu liarosiad yn (IdiilIR. Y mae hyn yn hrawf nad ydynt hwy yn fyr mewn brawdgarweh Cristionogol, nac yn anghofio llettyg'arwch hyd yn oed yn yr 11'- gvfwng presennol ar y Sefydliad Eglwysig. Par. yn croesawu y dyeithriaid Ymnoill- doul eyfeiriai yr esgob gyda dwysder at v bleidlais o gydymdeimlad camlig basiwyd I gan weinidogion a ehynnulleidfaoedd Ym- neillduol y dref ag ef pan yn ei hir lesgedd, ddwy flvnedd yn ol, ac ar y ffaith iddynt i ymuno a chlerigwyr yr esgobaeth i gyd- d(ii(-ilcli, vn ol ei ddymuniad, i'r Arglwydd, ar Sabbath neillduol. am ei adferiad. Deng- ys hrnforJ rhagor rhwng esgob ac esgob mewn moesgarweh. Y mae esgob Llanelwv, hvd a wyddom nÍ, heb gydnabod etto gyd- vmcleimlacl cyf a rfod misol Dyffryu Clwyd Rg pf yn ci drailed ar farwolaeth ei anwyl briotl.. Trwy garedigi wydd y (leon cymmerotkl amryw o,t, cynnrychiolwyr fantais ar y gwa- hoddiad i dalu ymweliad a'r eglwys gadeir- iol dan ei arweiniad. i Yn mysg materion eraili pasi# wyd pendcr. fvniad ar Beryglon y Cinematograph.-I I I Adnuhnldir- vr uchotl Avrth yr enw y 'Pic- tures.' Cydnabyddwyd fod peth dåiõni yn- dclviit, ond v mao lie i Oflli foJr drwg a [ achl'vsurir drwyddynt i blant a phobl leu- •lin"" yn gorbwvso y daioni. Y mae amryw kebosion a ddygir i sybv llvsoedd yr ustus- iaid yn profi fod angen gwyhadwriaeth man- l yn a-niANVY0 1 i f(-)Ps- wl arnvnt, rhag iddynt f<xl vn andwyol i foes- an v llu o ieuengetyd syttd yn eu iytvnyoliu. ..Jiwyddis iwd ydyw y Pictures yn eaol en cyfyngu i drefydd mawrion, ond y maent erbyn liyli i'w cael yn y pelltrcfycld gwledig, ac yr ydym yn gryf o'r farn y dylai eglwysi v wlad rod yn effro i annog pin pobl ieu- ainge rhag cael en (lenn yn ormodol gan- I ddynt. I I Mesur Dadgyssylltiad, &c. I Da genym ganfod fod cwestiwn mawr Cym- ru wedi cael derbyniad mor groesawus gan y cynnu'.liad lliosog'er nad ydoedd ond ych- vdig Gyiiiry yn mhlith y cynnrychiolwyr. Cynnygiwyd gan y cadeirydd, a chefnogwyd gan y Parch. Aaron Watson, He attegwyd gan y Parch. Owen Roberts, yn dadgan en eymmeradwyaeth i'r mesur yn ei holl adran- au. Alynegwyd fod y mesur yn hael tu hwnt i fesur yn ei ddalip-ariactli ar ran yr Eglwys Sefydledig. Credai y Pnrch. Owen Roberts nad oedd angen dros roddi unrhyw syhv i'r Protest' o esgobaeth Llanelwy, mai yr Iiiiiillef mivvaf ydoedd yn hanesiaeth y Dywysogaeth. Yr oeddynt yn llawenhau fód Mr. Asquith. y Prifweinidog mwyaf a wel- Som ni, yn ddigon craff i adnabod gwir an- sawdd y cyfryw ddeiseb. neu. yn hytrach, protest.' Yn mysg eraili, anfonwyd y pen- dovfyniad i Air. AIcKenna (ar yr hWll y mac gofel y mesur yn Xh. y Cynredin). Anfon- o<ld Air. AIcKenna lytliyr yn cydnabod yn ddiolehgar y penderfynind o'r ymdeimlad o gytiawnder y mesur, yr hwn a basiwyd (meddai), mewn dinas *ydd or's eanrifoedd yn malwg am ei hymdrecliion gwrol dros ryddid crefyddol. Yr oe<ld v cyfarfodydfi ''n Norwich yn cael eu ncdweddu gan ymlyniad diysgog wrth raglen v Llywodraeth parthed iawnderau y ojhoedd i gael rheolaeth a r yr arian a gyfrenir ganddynt at gynnaliaeth addysg a chrefydd heb ymyriad annJieg ucbehvyr a'u liiawnderau. I CYNGHOR EGLWYSI RHYDDION I I GOGLEDD CYMRF. I Diau genym y bvdd i'r cvfarfodydd Hyn- J j yddol a gynnelir yn nlnvt Dinbych, yr wyth- nos hon, gymmeryd y gwahanol bwyntiau j cyfeiriwyd atvnt i iyny yn oil cynnadleddau a cheir adrockliad cyflawn yn y Faner.' yi I wythnos ddilynol. Gwelir fod Ynineilldti wyr esgobaeth Bangor eisoes, yn tinol ap annogaei.h yr anwyl gariadus fi-o(lx,i- yi yni(r iiiiil l hyrwvddo I'rotest yn erbyn i Dadwaddoliad yr Eglwys yn Nghymrn, ac ( mae y huneddwr adnabyddus, Mr. J. R. Da- vies, Treborth, yn cymmeryd rhan fiaonllav yn fFafr yr ynigais. Y mae wedi anion ys- grif i'r Alanchestej- Guardian yn dadgar ei olygiadau ar y cwestiwn, ond y mae atteb iad y Prifathraw Roes, Bangor, yn A Guardian,' i'w ohehiacth, yn liawn brof geudeb ei ymresymiad ar dir lianesiaeth, y) ogystal ag ar dir egwyddorion sylfaciiol Ym nedlduaeth. Y mae y newyddiaduron Tori aidJ ac Eglwysig yn gosod mawr bwys ar ffaith fod Mr. Davics yn hariu o deulu y d: weddar Barh. He-nrv Roes, un o enwogio amlyeaf y pulp'id Methodistaidd, and ni< ydyw cydnabod Air Davie* vn symi nemaw at ymddygiad y boneddwr o Drebortii yn v amgvMiiad mesennol. Y mao liythvr Air Llewelyn Williams, A.S., yn y 'Guardian' yn pi-ofi fed hyn yn syniad ganddo. Ga' nad oes neb arall o'r protcstwvr yn enwo- mewn unrhyw fodd fel Ymneilldinvyr, bodd lonir idd* vnt barhnu yn eu dino<.ledd cvnnhor id.

CAAiWEDD (?) PLANT YAINEILLDU- I WYR. Yn un o ysgolion elfenol Eglwysig tref ai lan y mor yn Ngoglodd Cyi-nrii, lie y mae I] o ymwelwyr yn yr haf, gosodwyd rhwyma ar y plant i ddyfod a'r Common Prayer i' ar y plaiit i f ? d ,'r ysgol ddyddiol, neu yn niffyg hvny y bydd ai yn rhaid iddynt ysgrifenu yr ymadrod I am disobedient (neu yniadrodd cyffel yh). gant o Ai- eitlii-,iii! Druain o'r plar byehaiu, yn gorfod dioddef o herwydd ym ivniad en rhieni wrtli 'egwyddorion Anghyd I ffurfiaeth v i-, yr oos oleu hon.' Bn i ni, v ein nocliadau,' amser yu QI, alw sybv f(V i (nvrad yn rhoddi ar ddeall i't- plant oedd ynt yn niynyohu y capel mai Ty Job Calfin ydoedd ond mai Ty Dduw yd oed | Eglwys Loegr! Ai tyhed ei bod yn deg i' ysgol uchod gael grant y Llywodraeth a ei ehynnal? Y mae v ffaith tichod yn rlll swm digonol dros i rieni y plant fynu e bawliau fel Ymneilldinvyr', i aUHkliifyn iawr derau eu hanwyliaid.

NODION 0 DDYFFRYN CONWY I DEISEB ESGOBAETH BANGOR, Erbyn hyn y mae yr hyn oeddym yn e ofni wedi pin goddiweddyd, Isef, y ddeiseb uehod. llhyfedd iawn na fua-sai hanes deis eb eu brodyr yn esgobiveth Llanelwy wed eu digaloni. Gwyr pawb diragfarn; hyn. ydyw, y rliai .sydd a rhyw farn ganddynt iieth yw hanes hono, a plia beth fu e thynged pan aeth y ddirprwyaeth ryfedd t flaen y Yr oeddynt yn hydei us iawn y buasai eu neges yn llwyr argy- hoeddi Mr. Asquith. Waeth heb a myned dros y manylion yn ei chylch, ond b odd Ion- wn ar ddyweyd na fu neges y boneddigion ;yml 0 Gymru o unrhyw wertli. Casglwn hyny oddi wrth y ffaith i'r Prifweimdog ddyweyd fod Dadgyssylltiad a Dadwaddoliad yr Estrones yn Nghymru yn union yn yr iu dyweyd na fu eu liappel drwy deli end ofei- liollol, felly, er fod pymthe mil wedi oi harwyddo, cyn belled ag y ma< deiseb bythgofiadwy Llanelwy yn y cwest iwn, y mae Dadgyssylltiad a Dadwaddol- iad yr Estrones yn Nghymru yn ymdaith yi fuddugoliaethus yn ei lfaen. Fel y dywed asolll o'r blaen, buasem yn meddwl y bua,sa' ei hanes hi yn oeri pob ymgais tebyg. Ond gwarchod pawn! dyma 'ddeiseb' arall yn cyciiwyn, a I)oiiKIdigioii--iii (ldvwedwp syml etto—yn bwyllgor dylanwadol, a'J rhai hvuy yn Yniiieilltlliwyi- Pwy fedr gvssoni peth fel hyn, anhawdd deall, yn ngwyneb dysgeidiaeth a diwylliant yr ugein- fed ganrif, fed dosbarth mor ddiasgwrn eefn vn bodoli o gwbl. Yu u ir, y mao llawer Ym- neillduwr, fel y mao gv.aethaf y modd, fel prvf genwair, heb asgii-i,n cefn o gwbl, ac felly yn gwbl adclag i dl'Ol hoh ffordd, fcl y bydd amgylchiadau yn galw. Yr hyn y nivnwn argraphu ar recldwl y wlad ydyw y Goehelwch. Dlnnqnhell y daw y gel- yn i mewn fel a foil, a sicr ydyw y defnydd- ir pob ystry'w i gei,r.;io dylanwadu ar rai di- fetldwl i'w harwyddo, ac felly fyned yn er- byn argyhoeddiadau eu cydwybodau cu hun- ain. Anhawdd genym feddwl yn Nyff i-yn C'onwy y coir rlivw law0r yn ddigon Jlwii a dUeddwl wneYd v fath beth. Dylid cofio fod vr etifeddia. -.(I.vtii wedi e' hennill yn barod wedi costio ddrud iawn i ni. 1 wy s'ydd wedi darllen hanes Yumeillduaeth, yr Ijvj-i ddioddefodd ein tadau a'n teidiau do, j dioddefasant hyd at waed. Gwyddom banes Troad allan v Ddwy Id. Y mae viii Ilym- neilkluaeth wedi costio erlid. gwawd, a pliob ammharch. Tybed mown difrif, wTth gofio a svlweddoli hyn; y Ceir undyn yn barod l anghofio yr hyn a dclioddefasom. A ang- liolir, hefyd, beth wnaeth Ymneillduaetli i Gymru? Beth fuasai hanes ein gwlad pe na buasai Ymneillduaetli wedi gwawrio? Attobwn y cwestiwn trwy nppelio at y dar- llenydd i ddarllen hanes ein gwlad cyn i Ymneilldnaeth ddeohreu yn ein gwlad. Fol y dywed lolo Caernarfon;- Nid gwlad o ddydd, o ryddid, ac o freint- iau, 0 fawl, Sabbothau tawel, ac o demlau, Eriood oedd Cymru; gwelodd hithau fflam- au, "i mguddi.odd sai.nt bri.wedig yn ei chreig- iau; Teimlasant bwysau llethol ei chadwynau, Bu meibion Duw yn ubai n yn ei gwigoedd, A bu eu gwaed yn golclii eu haberoedd Trwy ingoedd tost cretlinwyr erlidiedig Y daeth i ni yn frodir wynfydedig. <:> Ond gan fod y I cideiseb yn cael ei chefn- ogi gan wyr dylanwadol, bydd v perygl eddi wrthi yn fwy o la wer; felly, rhaid i ni fel Ymneilkluwyr fod yn effro a gwyliadwrus iawn. Ceisir, mae'n debyg, ddy* lanwadu ar bawh. Bydded i feistri focI yn ofalus rhag y cymmerir mautais ar ddiniweidrwydd ac anwybodaeth llawer o wasanaeth^ddion ddi- chon fod o an eu gofal. Dylem, hyd y gall- wn, rybuddio pawb y perthyn i m en rhy- buddio. Gwyddom fod Dadgyssylltiad wedi bod o flaen y wlad er's llawer o flynyddau bellnch. Pwy siaradodd ac a weithiodd fwy drosto, ac a ddadleucxld fwy dros I GN'dr,-tdd- oldeb Crefyddol,' na'r diweddar Mr. Thomas Gee? A chyda Haw, buasai darllen 'Cof- iant' Air. Gee yn agoriad llvgaid i ieuenge- tyd y Arlad ar y camwri dderbyniodd Ym- neilkluwyr cydwybodol am weithredu yn unol ag argyhoeddiadau eu cydwybodau. Nac anghofiwn yr aberth a wnaeth ef, ac eraili, ardderchog In-Dr, John Thomas, Dr. Herber Evans, a'r hen wron sydd yn awr vn fyw, v Parehedig Evan Jor,(,L, eieriini,- fon a dylem enwi, bef y(I, diweddar Olygvdd v 'I* aner, y Parchedig Robert Griffiths, coffa 1:1 am dano. Ond i ni fel Ymrieillduwyr .;ofio maint yr aberth a wnaeth y gwyr ar- dderc-hog uchod, a llu mawr arall o wyr rhagorol. Cofiwn etholiad 1868. Cofio'r ffeitbiau uchod wna i waed Cymro ystyriol yn ei wythienau. Credwn, ond cym- meryd y ffeithiau He-hod i ystyriaeth, na fvi r an yr un capelwr galon i arwyddo 'deiseb,' ?ol! amcan yr hon ydyw mvned t?d?n wraidd B in Hymneillduaeth a'n hargyho?ddt-id?u mwyaf cyssegredig.  l iin- Byddwn yn ofahis ynglyn a'r cam-ddarlun- jadau roddir gau v deisobwyr wrth geisio dy- 'anwadn arnom. Hona y protestwyr fod ,N,iiima iit a 157,OOOp. yn cael ei gymmeryd )ddi a'r yr Eglwys yn flvnyddol drwy y mes- ir, yr hyn «vdd o hant i bentan yn liollol '.ngliywir. Y gwir am dani ydjTV, na fydd >nd rhyw 60,0001). yn dlotaeii nag y mae eddyw. Haeriad noeth ydyw fod y Dad- cyssylltwyr yn myned a'r mynwentydd, ac n y blaen, oddi arni. Darllener erthygl 'ampus y I Fa.(,i- Alawrth 21ain, a cheir ^sboniad cyflawn. Hyderwn ein bod yn gwy- (xl digon, ar wahan i egwyddor, j'n har- 'vhoeddi yn dragywvdd-ol rhag svrthio i fagl 'r heliwr. Fel y dywedai -Ntl-. Percy Illing- wIrth yn Bradford, y dydd o'r blaen, nad dyw y scnedd yn myned i ddadgorphori lwd .le-s I)Ofl Yrareol icth, Dadgvsisylltiad a Dad- vaddoliad yr Eglwys yn Nghvmru, a Mes- rr T n Dvn Trii Bleidlais, ar ddeddflyfrau v -lad.' Felly, ni raid i ni ofni o gwbl. ryidiwn a llwfrhau. Denwn i mewn i'r eti- Hldiaeth, er gwaethaf yr esgobion a'r simple gentlemen from "'ales.D.T. — — I

Y BWRDD CANOLOG CYMREIG I C Y H U DDI A D AU EITHRIADOL YN ERBYN CLERCOD. Dygwyd W. Crynant Griffith, Charles Wil- .am Seymour, a Davitl Williams, tri o 1 jieicod y Bwrdd Canolog Cymreig, ger bron aadon Caerdyd 1 dydd Gwencr, ar gyhudd- Aila-,i o ftUglO a dwyn arian. \Vj'thnO'S yn daenorol dygwyd W. Crynant "rittitli a Charles William Seymour ger ,i,on v llys ar y cyhuddiad 0 ifugio a llactr- ca 'cheque am ]4p. 14s., a chyhuddwvd )avid %Nlilliim- clerc arall, o ladrata 44p. s. alc., eiddo y Bwrdd. Gohiriwyd yr .chorion am wythnos. Yn y lly s dydd Gwener yr oedd yna gy- uddiadau pellaoh yn eu Ileil vn-c'yliud(iic) iriffith o liugio svmiau pellaclx o 418p. 2s c., 3p. 12s. Re., 12p. 12s., a 4p., a chyhudd. d ef yn mhellach gyda Seymour o ffugio lOp i 21). 10^. Cvhuddid Seymour o ffugio sym au o 2p. 12s. 2c., 1p. 13.s. Gc., a 2p. 7s., ac ffugio cyfrifon am 4.5p. Yr oedd yna gy- .uddiadau pellach yn erbyn Williams yn ber- onol, ac un yn erbyn y tri carcharor o gyn- Iwnlio i dwyllo. Ynuldangosai Air. AVilfrid Lewis ar ran yr Crlynydd Cyhoeddus; Air. John St. Francis Yilliams ar ran Griffith; Air. D. Llewelyn lrois Seymour; a Air. Harold Lloyd dros Wil- iams. NYrth agor yr achos dywedai Mr. Wilfrid Lewis y gelwid ar v llys i wneyd ymchwiliad i'r hyn a ddisgrifiai ef fel twyll ar raddfa 3ang ar arian cyhoeddus. Y Bwrdd Canolog Jymreig oedd yn gweinyddu cronfevdd yr Ysgolion Canolraddol Cymreig. Yr oedd Jriffitli a Seymour yn dal swyddi dan Mr. )weit Owen, Prif Arolygydd dros Gymru, a )Ilrlf gweinyddol dan y Bwrdd. Yr >edd dyledswyddau Mr. Owen yn galw arno IT swyddfa am bum' mis o bob blwyddyn, i hyddai ymaith am ddau fis o vvyliau. Yn i absennoldeb Griffith a Seymour oedd i .falii am weinyddiad y swyddfa. Yr oedd VIr. Owen yn ci gwneyd yn bwynt i ddy- ;hwelyd bob dydd Sadwrn, er arwyddo cheques a gyflwynid iddo gan Griffith a Seymour. Aeth Alr. AVilfrid Lewis yn Wilfyid mlaen i gyfeirio at fanylion y cyhuddiadau ■ vn erbyn Griffith a Seymour. Heb law af- reoleidd-dra oedd wedi cymmeryd lie gyda symiau a dderbynid gan ysgolion fel 'fees' arholiadol, ac am dvstvsgriiau. yr oedd yna symiau wcdi eu derhyn, cud na wnaed cofnodiad o honynt. Yr oødd hyn felly gydag arian dderbyniwyd o Ysgol Sirol Pout- y-wain, yn Risca. Galwyd AVilliam-s yn mlaen at y ddau ddi- ffynydd arall, a oliyfeiricdd Mr. Wilfrid Lewis at v iswm o 5p. 2s. 6c. dderliyniwyd mewn fees gan Y Sigol Sirol Treffvnnon. Yr oedd y cheque wedi ei wneyd allan yn enw Air. Owen Owen, ond nid oedd Air. Owen wedi ei endorsio. Yr oedd y 'cheque' wedi ei neAvid yn siop Air. Wil- liam Lewis, llvfrweithwr. Yn mis Rhagfyr darfu i AH-. Owen Owen ganfod fod yna af- reoleidd-dra vn bod, a gofynodd am eglur- had. (J wadai Griffith a Seymour fod yna ddim allan o le. Gohiriwyd y gweithrediadau hyd dydd Mawrth. Dygwy* d Griffith, Seymour, a Williams ger bron vrvnad cvflogedig yn Nghaerdydd dvdd Alawrth, yr wythnos lion, a rhoed tyst- iolaeth gan Charles Hill, Cyfrifydd, yr hwn fu yn archwilio y llyfrau, gan ddyweyd fod yna .amrywiol 'cheques' heb eu cofnodi yu y llyfr. Wedi i dystion eraill gael eu galw gohir- iwyd yr flc-hos hyd hortii Aloreher.

HANES ECLWYSI ANNIBYNOL CYMRU, Air. 0.01., Caniatewch i IJi, trwy y 'Faner, ddiolch i r brodyr lawer ddychwelasant y <bfIen a r attebion i'r gofvniadau ddanfon- wyd allan genym yughn a'r gwaith ucho<L A fydd y -'IIe6 ddychwelvd v daHcM a'u haitebion 8ar#dlc«l a chydsynio a'n Lyinf1 U Os Des rhyw eglwys ?heb ga? ?ta? len, bydd vn hyfiydwch genym vru un Ù- cvfryw ar dderhvniad gair Deallwn fod rhai cyfeilHon d?u vr ar-ranh niai 3-n il mai :rn l1ghylch yr eglwy?i If it aiol flwyddyn 1890 yi? Uni^ yr ymcjvinvn am fan- ?v 'o? n. ?Mf ae arnom ei-sieu h;-?? :n ?Iwv? hyny, ac, hefyd, hanes pcb c.h? a?r Gym?g a. Sapsneg, perthynori'r eiwad ol yn Nghymr?, gau ?gYn?nw?yr??? Ftv\11nv-' a'r e^hyysi C'y?acg Lloe^irl i<!KX« <Iiu .yn y gyfrol hanps pob p?lw?v?- cro?chr vnddi bob d.g?vddia? o h-?s gym- ° r vr1- v klynyddoedd 1890 a S5 LIe y Irae dv.y nea i-a?or o f?!wv.si dan ofal yr un g?nido? os nad c?"d.?? o ?? ar daflen yr attebion, ysgriferer vi hvu fo dros ben lon'd y ddau °dudJien baplr arall, ond bydd yn hwylusdcd i ni os rhodd- ?-? ??i. l>ob attebiad. Diolch lawer i r cyfeiHion Iu ddanfonasanfc cu henwau am y gyfrol. Daeth ugein- iau piso?s i law Danfoned v sawl?? dj Z Ropi yn ddiymdroi. Hefyc( J)ydd yn tkH genym gly,'ed vn fli, genym giv.ed yn fuan cddr..?v ?- a r nyir.?.th.-yr ,ydd yu\?S u ?': o. L. ROBERTS. Liverpool R. PERIS WlLLlAAfs! (Hysbysiad). O'wrocsam.

BETHANIA, LLAhiOM. UCllOd nDS 'VeDEr. Cafwy;1 :uwrc;¡iad rhag- C?'nn,ilil"l cyfirfocl YI, v ]I(?   -'t -Mrl, gin Y  ?.?a. ialentog a gwciti?ni- vr ardal Tal I -1 Tes- -,i,-I'ai-fo(i vdoedd dc dl Pa nn ai man- ti' ai anfant:{i.,? fyeld UI21 bilil i egh\'ytS Bethania ? Air. Wm i I'J.J!: odd bapur dros gael Vugail ■ da^os^dd elfaT'c7 °rSld i'r fr'* <l-vy dferif bpm    D. '???. Ba?- C ef r„3K'V'S-.frEvnn ethin, a %.n dangüs met hi:mt y cyn- JM.U hyn etto v„ lIun presennoJ, ac annog[lcth i ddewis 'm- gaiI. John Evans, PI as bach a ddli- lll lenodnd i bapur rhacorol yn NhYlJ caeI bu- gail, a chefnog',Vvd gan )[r, E. R' E, lrefaM' Wm" Pov?-ol!. Castoll Caf- wyd y?icididdin buddiol ?- ? 4yr n crb?. Hhoddood y cadc!ry<H y mat?r gel' bran v y motoi- (lei, bro, ?i y cyfarfod, pryd v <-afwTd m?vpfri-f ^nrwr jms gael bugail. Hyderwn y ce;r ?-GM biSS ai yi eglwys hon, R hvny vn fnau. I der- Nhad/' f0fl Cannyd 'Hen "lad fy u.

CIUCENMIN. AIARWOLAETH. 1 cystudd blin bu farw William Mnr. gan, mab dwy a?.dd ocd Mr. a Mrs D M°rga„ afr,™, brvd„„n Sul diwedd- 'if. Cydymdeimlir a!r tenln yn eu galar a'u   Cleddir ?  plwyf, dydd Jan.

YR EISTEDDFOD GADEIRIOL. Cynuahwyd yr eisteddfod cadeulo!  8ei0ib prydnawn a uo? ?erf wvr'i'?" ?'' ,?? llawer ? ??dieui '.vvri U i !n/ a chatwyd ^faiicxlyckl llwydd- laDnus. Cynny?nodd, her^> v..a?h r?r. 01 vn vr larddot a 1' lenyctaol. Liyw- ^ddwyd gan Mr. 1? Parry, ?.uadd Llwyn afydd, ac ar?mnvyd gaI y Parcn. T. Cenech Dayies. Y beirniaid oeddvnt:— Ce.-d(!o Mr. J Thomas, LianpU:. annywmetii, Parch. J. Tonias Hughes, Liao ai-th; celf Aliss Ihomas, \sgol hnol Aber- aeron, a Air. D. Jones, Mvojoilyn. Cyfeil- ill- yd gan Aliss Jones, Bridport House. Yr ysgrifenyddion oeddynt—Airi. Alor^an E. Davies, ^nblTn bach, a Ben. A. Jones, Post Othce. Wele restr o'r buddugwyr Unawd i ferched dan 16 1, Mary Dayies, Bryn- dalis, Dihewvd; 2 Raciiel Evans, Ysgubor tach, Dihewyd. Adroddiad i blant dan 16— i, Emy Llewelyn, Commercial, Cilcennin; 2, S. A. Jones, Ty hir, Cilcennin. Unawd i fechgyn dan 16-1, Tom Beynon Evans, Plas newjxld, Ciliau Aeron; 2, John Davies, Lletty Shon, Aberarth. Traethawd i blant dan 14 1, J. Emlyn Evans, Brynteg, Cil- cennin; 2, Marcus Thomas, Glynaeron, Cil- conuin. Di_ ctation Cymraeg i bbnt dan 14 1, S. A. Jones, Ty hir, Cilcennin, a John Davies, Lletty Shon, Aberarth. Unawd i fechgyn dan 12—1, Johnny Evans, Swan. Liancn 2, Llew. Llovd Davips, Castellcen- (iii, Ciliaii Aeron. Adroddiad i blant dan 12-1, Llew L. Davies, Ca.steilcendu, Ciliau Aeron 2, S. A. Jones, Ty hir, Cilcennin; 3, .1ohn Davie;, Lletty Shon. 'Sketch' o'u milgi, i blant dan 14—1, Evan G. Owen, Waunfawr, Glynarthen. Unawd i ferched dan 12—1, A. Evans, Crug-garn, Cilcennin; :2, Bowen, Tyncyrn, Cilcennin, a Vrcda Ref" Tangaer, Ciliau. Cyifeitliiad agored, o'r Gymraeg i'r Saesneg—Ali-ss M. A. Jones, Ysg-ol y Cynghor, Dihewyd. Mo- dulator test-I, Annie Gwen Hughes, Erw- ffoes, Pennant, a Myfanwy Rees, Geneva. Deuawd i blant dan 16—Tom Beynon Evans, Ciliau, a J. Jones, Ty hir, Cilcennin. Cor plant—Cor Cilcennin, dan arweiniad Mr. Williams. C.Af. Knitted tie' — Aliss Amelia Evans, Brynteg. Englyn-—Air. E. O. •Tames, 1\1.A;. Aberaeron. Unawd tenor— Evan Jones, Lluest, Ciliau, a David Evans, Penlan las is-if. Adroddiad agored—Miss Mary Davies, Peufoel, Dihewyd. Pedwar- Cilcennin, a'i phart-i; 2, ASisr, Bessie Evans, Dib,I-Y a'i pharti. Unawd. baritone—Air. Jenkin T. Evans, Tyyiigwnlwn, Dihewyd. Telyneg- Hwsmon y Fron. Wythawd—Aliss Amelfa Evans a'i pharti. Pr.vdde«6 y gadair—v Parch. D. L. Rees, B.A., B.D., Al>eraeron. Unawd soprano—Miss Mimah Jones, Cwm- ere, Felinfach. Atteb c-hwe' cwestiwn—Mr. Jenkin Lewis, Penlan, Pennant. Parti meibion—Cilcennin, dan nnvriniad Mr. Wil- liams, C.M. -TT,,ii-old Jenkins, Picton, Llanon, a Aliss Bessie Evans, T:v:n- c/wndwn, Dihe'vyd. Table centre—Aliss Gwla<lvs Thomas Police Starion, Aberaeron. CusJiion cover—Aliss Helenn Jones, BIaen berllan, Cilcennin. Traethawd—Air. Tom T. Evans, T'anygraig, Llangvbi. Prif ddarn corawl-Cilee-,i iiin. dan arweiniad Mr. J. Jones, C.S., Tirbach.