Cymro a'r Celt Llundain

YR AMDDIFFYNYDD DIWEDDARAF. Yn ystod y pymtheng mlynedd diweddaf hyn yr ydym wedi teimlo yn ddyledswydd arnom ar ami i adeg i feirniadu yr aelodau Cymreig am eu difrawder ynglyn a materion perthynol i'n cenedl, a hawlient eu sylw ar y pryd. Droion ereill yr ydym yr un mor barod wedi eu canmol pan yn ymddwyn yn unol a llesiant y bobl, yn ogystal a'u eyfar- wyddo sut i weithredu ar rai adegau cyfyng yn hanes ein gwlad ac ar y cyfan nid ydym wedi cael ein siomi ynddynt. Nid ydym yn credu yn y dosbarth hwnnw o grintachwyr sydd byth a hefyd yn pigo beiau ynddynt, ac ar eu heithaf yn cynllwyno i basio pender- fyniadau condemniol arnynt ar bob cyfle dichonadwy. Gwyddom eu anhawsterau yn ogystal a'u posibiliadau, fel nad oes neb all ein cyhuddo o gulni neu ragfarn pan yn gorfod defnyddio'r fflangell ar rai adegau tuag atynt. Ond y mae He i ofni fod eu hymddygiad fel plaid wedi peri cryn anfoddlonrwydd yn ystod y tymor Seneddol diweddaf. Ar wahan i weithgarwch dau neu dri o unig- olion, nid ydynt fel cyfangortI wedi dangos ond ychydig o barodrwydd i wrando ar lais cyffredinol yr etholwyr, nac wedi cymeryd ond ychydig iawn o drafferth i ymgydna- byddu a'r gwir deimlad gwlcidyddol sydd yn graddol ennill nerth o fewn ein tir. Unwaith y dychwelir hwynt i Westminster, y, maent yn hollol dan reolaeth chwip y blaid Ryddfrydig, neu yn derbyn eu cyfarwyddyd gwleidyddol oddiwrth glymblaid fechan o ymhonwyr nad ydynt ond yn anaml iawn yn presenoli eu hunain yn ein cynhadleddau gwleidyddol yng Nghymru. Cafwyd engraifft barlysol o hyn ynglyn a dewisiad olynydd i Syr S. T. Evans ym Morganwg ac er i'r blaid honni fod yn anibynol ar y pryd, rhaid cydnabod gyda phob parch, iddynt oil gydymffurfio a chycgor y Chwip Rhyddfrydig, gan auwy- byddu pob cais wnaed atynt ar ran y teimlad cenedlaethol sydd yn chwyddo ym mysg ein hetholwyr. Pan fuwyd yn dadlu hyn ger bron rhai o honynt, chwarddent am ben y teimlad cenedlaethol, a hawlient mai yr unig ffordd i sicrhau iechawdwriaeth gwleidyddol yng Nghymru oedd drwy eu hufudd-dod i geisiadau neu gynghorion yr arweinwyr Rhyddfrydol yn Llundain. Nid oedd eu hymddygiad tuag at y cyn- rychiolwyr Ymneilltuol yr wythnos o'r blaen chwaith yn un ag y gallant ymfdlchio ynddo. Yn wir, yr oedd eu croesaw mor oeraidd ac anghefnogol a phe baent yn blaid o Doriaid yn ymddwyn tuag at barti o Sosialaid penboeth! Nid ydym wrth hyn am amddiffyn y cynrychiolwyr. Rhaid i ni eu barnu hwy yn ol y goleu sydd ganddynt. Unig bwnc yr Ym- neilltuwyr ydyw Datgysylltiad, ac nid oes bosibl i wleidyddwyr gwledig fod yn ymwybodol o'r holl anhawsterau yn West- minster, a disgwyliem, felly, iddynt gael cydymdeimlad yn ogystal a chefnogaeth am eu pybyrwch a'u sel dros y pwnc. Ond rhaid addef, gyda gofid, nad felly y bu, a'r canlyniad naturiol ydyw, fod nifer o'r arweinwyr crefyddol fu yn gwrandaw arnynt yn dechreu ameu eu bwriadau, ac yn holi eu hunain a ydyw yn werth iddynt barhau i ddal i fyny, ar ol hyn, faner cydraddoldeb crefyddol" yn y wlad. Gwelwn mai un o amddiffynwyr diwedd- araf y Blaid Gymreig ydyw Mr. Edgar Jones, yr aelod ieuanc dros Ferthyr. Dywed ef, yn ei lythyrau i'r wasg, fod y Blaid yu ystod y tri mis y bu efe yn aelod o honi wedi gwneud yr oil a allasai dros Gymru a'i h iwliau Y mae'n dda gennym glywed hyn., ac yr ydym yn barod i ganmol Mr. Jones am ei eel a'i bybyrwch, a hyderwn y bydd iddo ofalu am fuddiannau ei genedi drwy gael cefnogaeth y Blaid ar ol y cyfer- fydd y Senedd eto. Ond gyda phob pardl/i Mr. Jones, rhaid addef mai gwaith unigol yn unig fu gwaith y tymor mor bell ag y mae Cymru wedi elwa, fel na raid i'r blaid, fel cyfangorff, hawlio dim clod am yr Lyn a wnaed. Yn wir, gallai gyda'r un priodoldeb hawlio mai i'w dylanwad hi y bu Mr. Venables Llewelyn yn dadlu dros sierba-a meirch o Gymru at wasanaeth ein milwyr! Er hyn oil, yr ydym yn edmygu Mr. Jones am iddo droi o fod yn feirniad i fod yn ddadleuydd mor rhagorol dros blaid nad ydyw hyd yn hyn ond wedi llwyddo i sicrhau. nifer fechan iawn o gydnabyddiaeth cenedi- aethol i ni fel gwlad a phobl.