Y Clorianydd

SWYDD I MAJOR HAMLET ROBERTS Penodwyd Major Hamlet Roberts, bar- tryfreithiwr, Penygroes, yn llywydd Bwrdd Apeliadau Pansiynau dros yr oil o Gymru. x mae Major Roberts yn un o'r swyddog- i()l1 Cymrcig mwyaf adnabyddus. Bu trwy'r ymladd yn Gallipcli a Phalestina, a chlwyfwyd cf yn drwm yn Gaza. Mab ydyw i'r diweddar Ddr. Roberts, Peny- groes.

PRAWF Y CAISER. Yn Nhy'r Arglwyddi, ddydd Iau, hys- fcysodd ArgJwydd Curzon nad oedd yn debyg y cyn'heUd prawf y Caiser yn Llun- dain. Yehwen«godd na ddaethpwyd i unrhyw benderfyniad ar y mater, ond nid cedd yn tybio mai yn Lltmdain y byddai'r prawf.

LLENWIR SMITHFIRLDS. » r. wro&ethwyr yn deall fod pridau'r ani- xeinaid wedi eu pennu'n is at y mia nesai, *IuXic5'asa'nt odwyn gyrroedd mawr i'r yn y sir yr wythnoi boat

DL Rhys Dafydd Sy n Deyd Mai esgus rhai dros absenoli eu hunain o'r capel y Sul ar ol y datlilu hcddwch oedd elfaith y "tug of war," ond profodd y ff'armwr hwnnw nad oedd (Jamaid gwaeth, ac aetl\ i pyfiif fi stoo i'r cae. Iddo fentro "tug of war" hefo heffer Ile agosaf. Mai peth oedd yn tynnu sylw un gynulleidfa ddydd Sul ar ol y te parti oedd gweld un brawd ieuanc yn y capel a'i chwaer gartref, a chwaer rhywun arall yn y capel a'i brawd gartref! Fod gweld y rhoddion o wlad bell yn codi teulu i gryn fri yn a bod "visits" gwell yn dwyn rhai uchel i'n "ty ni." I bedair merch ddod yno i de a chael o'r rhoddion eurog hardd, a'u gwisgo oil nes bod y lle fel shop y gemydd neu fel gardd. Fod yno ddawnsio digon del a chanu mwyn ar ol y wledd, a phawb yn dwedyd fel ar fel. Fod hyn chwech wythnos cyn yr Hedd. Fod hwyl anarfcrol yn y ——■ ar ddathliad y "Peace Day." Fod pob campau arwrol ar y maes yn cilio o ffol-dd y cai-ii. Fod y ffarmwr wedi cael mynediad helaeth i fewn i fynwes ei anwylyd. Fod un arall wedi cael heddweh per- ffaith i ymgofleidio. Fod llygaid eryraidd Rhys yn edrych rhwng y llenni. Fod yr ymfflamythu; y gwasgu, a'r cusanu yn nodedig o frwdfrydig. Nad oedd gorchestion yr allanolion beth- au yn werth i'w cystadlu a'r mor o garu oedd yn cymryd lie y tufewn. Fod un o b'wyf yn anfon 1 ddweyd fod v cusanau y dydd Sadwrn cyn y di- weddaf yn felus gan hen lanciau a llanc- iau ieuainc a phigion y plwyf, ond drwg oedd deall foci rhai gaftfyd yn y cae ac hefyd ar y fFordd odref wedi effeithio cymaint ar un ferch fel yr arhosodd yn ei gwely ran dda o'r Sul. I'r mat fferm gloffi ar ei ffordd i'r myn- ydd a methu cyrraedd hefo'i gariadferch i gael golwg ar y coe!certh. Y rhoddir cyngor i'r ferch i beidio ym- diafferthu hefo to eto, rhag y digrvydd y bydd raid iddi ei rowlio mewn berfa y tro nesaf. Ei fod myvn pentre prydfertlr ym Mon ar y diwrnod yr oedd yr hen sir wedi ei gorlifo gan de ac yn clywed fod yno ddi- gon o siwgwr, nes bod y cusanu'n felus ryfeddol yn y cae wedyn. Mai fel hyn y cyfarchwyd cf pan oedd yn pasio:- Ilai gyfaill, dowch i'r cao I chware kissing ring; A gweled fel y mae 'Rhen lanciau in full swing: Cewch chwithau'ch shar, feallai fwy, Gan ferched ifane hardda'r plwy. John Parry—dacw fo, A'r sgidia sgafna erioed; J.R., fe redodd—do, A'r cyfaill o Dy ncoed; Ond o Fryncelli a Thycroes Chwareuwrs gwael—ar ol yr 008." Iddo yntau ateb:- Ond arfer pia hi,- Er dcchreu'n swil a gwan, Fe ddaw'r cxisanau'n rni— Yn gannoedd yn y man! I dacchre ,a teimlo braidd yn gas, Ond methu peidio 'rol cael blael", I'r cyfaill weld rhywbeth wedyn— Holo rhai hogi&u sydd Tu allan i'r ring fawr Bron a chufianu grudd Rhai gwragead eto'n a.wr! Dowch yna, Rhys, ao ar cu traws- Eu trin fydd wedi hynny n haws 1 Ond iddo wrthod mynd— Na, 'ddo i ddim o'r Ion; Waeth heb, nid wyf yn -alit Y merched: mae eu ton Yn dirion-ac yn hallt! Cusanwch un, a'i hofii mae; A'r llall yn rhedeg hyd y t IW 1 Na, 'ddo i ddim yn wir, My kiss they wouldn't ."fco — Fe ddwedent yn bur glir Fod barbers Mon ar streic I Arhosaf yma, a chat wledd Wrth weld cusanu Dydd yr Hedd 1 ^—■——•

YSGOL Y FRIARS. Sefyalwyd hi yn 1557-deng mlyuedd cyn (r cytieithiad cyntaf erioed o'r Beibl yinddangos yn yr iaith Gymraeg—ond ni Airn tlysach yn ei hanes nag a welwyd ddydd Gwener, sef dadorehuddio cabinet derw er cof am ddeugain a dau o'r bech- gyn fu yno roes eu bywyd i lawr yn y rhyfel. Tynnwyd y Uen gan Mr James J. Marks, eyfreithiwr, Llandudno, yntau'n un o hen hogiau'r Friars. Yna buwyd yn anrhegu Mr Glynne Williams, sy'n ynmeilltuo o swydd prif- atihraw wedi bod ynddi ddeugain mlyn- edd, a'r swm o 180p, gyda "silver tea set" i'w briod; a chyfl-A ynodd y bechgyn sydd yn yr ysgol yn awr gloc iddi. Mr J. Pentir Wiliiams a'u cyflwynodd.

MR WILLIAM EDWARDS. Hysbysir fod Mr Wm. Edwards, 11010- gwyn, wedi ei ychwanegu at y Ddirprwy- aeth Amaethyddol. Bydd nanes cerrig milltir bywyd y gwr amaeth adnabyddus hwn o ddiddordeb. Bu ei dad farw pan oedd efe'n 14 oed ac wedi bod ychydig mewn ysgol yn Lerpwl daeth gartref 1 Dyddyn Fadog i helpu ei fam Ymhen deng mlynedd o hunan-ddiwylliant enill- odd ysgoloriaeth amaethyddol ym Mangor a bu'11 cael gwersi yno o 1890 hyd 1893: yna aeth i wasanaeth Cyngor Sir Gaer fel darlithydd amaethyddol. Penodwyd ef yn 1901 i gyffelyb swydd yng NgholCg Aberystwytn, ond pan ad-drefnwyd yr Adran Aryaethvddol yn y coleg daeth i Fon, sef yn 190'1, ac nid hir y bu cyn dod i amlygrwydd yn ein bywyd cyhoeddus. Yn 19i0 etholwyd ef i'r Cyngor Sir, ac ymhen chwe' blynedd yr oedd yn y gad- air, a hynny heb dynnu'r gwifrau.1' Bydd ei brofiad helaeth fel amaethwr a't wybodaeth eang o gwestiynau yn dal perthynas a'r tir o werth diamheuol i'r Ddirprwyaeth.

Y BLUEN EIRA. Ar fedd yr haf fe ddyry hi 'i gwenwisg, Huna natur dani; Enfyn y Nef hon i ni Yn addurnedd i oerni. Llanberii6 B. £

HEDDWCH Y BYD. DECHREU PETHAU I Yn ftraf. ond ev hynnv yn «icr. yr ydys dwyn tr^fn allan 0 drvbiith y cyd. bo yn cadarnnau cynseillau heddweh. Nid yn rhwydd, uac yn esmwytli, nao yn ddi- twystr a diwrthwyneblad. y gwneir hyn, —ond cael ei wneuq y mae. GERMANI. Dogn chwerw o physig i falchter Gcr- mani oedd y Cytundeb Heddweh y gor- fodwyd hi, yn groes i'w hewyllys, i'w ar- wyddo dair wythnos yn ol. Achosodd y physig gryn dipyn o waew—ac nid rhy- fedd, canys yr oedd y dos" yn gryf iawn. Bu rhai arwyddion "cyfog" wrth, ao ar ol ei lyncu, ond crbyn hyn mae'r oyfansoddiad Germanaidd In dechreu dy- gymod ag of, ac hyd yn oed eisoes yn der- byn lies oddiwrtho. Symudwyd y "blo- ced" oedd yn cau hoil wlad Germani allan o fasnach y byd. Heddyw cludir nwydd- au o bob math yn rhydd a rhwydd i bob rhan o'r wlad. Alae hynny ynddo ei hun yn lleddfu llawer ar anfoddogrwydd y wlad drwy fod ei hangen yn cael ei ddI. wallu. Am y tro cyntaf crs pum mlyn- edd mae yn rhydd danfon llythyrau i Ger- mani, ac 1 dderbyn rhai oddiyno. Ddcc (dydd Meycher), yn Senedd Germani, traddododd y Prif Weinidog, Bauer, ar- aeth synhwyrol, Dywedodd y rhaid i Germani bellach geisi'o trin ei chlwyfauj ?;osod olevv ar ei dolui iau, a gwregysu ei wynau at y gwaith sydd yn ei haros. Y gwaith hwnnw, eb efc, yw eyflawni .yr adduiied a wnaed ganddi yn y Cytundeb Heddweh. ac ail-adeiladu y wlad a'r gen- odl. Yn wyneb y darogan a glywyd ymron o bob cyfeiriad foci ym mryd rhai pleidiau cryf yn Germani i ail-sefyalu gor- seddfainc y Caisar, ac i'w alw ef a'i deulu yn ol i lyrwodraethu'r wlad; amlygodd y Prif Weinidog yn groew, ynghanol cym- eradwyaeth, fod Caiscriaeth wedi cael ei gladdu am byth, ac mai ofer a gwaeth nag ofer, a fyddai i neb o gefnogwyr y cyn-deulu brenhinol geisio adgyfodi na'f gorthrymwr na'i c-rthrwn mwyach. "Yr ydym, eb efe, "fel Llywodraeth, yn llawn arfog, ac yn hollol barod a phen- derfynol i osod i Iawr gyda Haw gref un- rhyw ymgais a wneir i adsefydlu y gyfun- drefn a ddygodd y fath wae a dioddefaint ar germani.. Cafodd gwerin Ger- mani yn awr, am y tro cyntaf, yr awdur- do«i i'w llaw. Cedwir a datblygir y galluoedd hynny a ddygant fywyd vr wer- iniaeth." Gwaith, eb efe, ac nid dial raid fod amcan Germani bellach. Gosodai ei I hyder am ddyfodol Germani a'r byd yng Ngnyngrair y Cenhedloedd. Ar dyfiant a chryihad Cyngrair y Cenhedloedd y gor- ffwysa gobaith y byd. AWSTRIA. Yr wythnos ddiweddaf cyflwynwycj am- odau heddwch i gynrychiol#jT Awstria. Rhoddwyd crynhodeb o'r amodau hynny dro yn ol. Gellir ymst ddwyn i gof eu bod yn cynnwys ad-drefiiiant y mniau, fel ag i roi yn ol i'r Eidal diriogacth a gymrwyd odaiarni gynt gan Awstria j torri yr hen Ymerodraeth orthrymus fyny yn wahanol Wladwriaethau, yn ol y cennedloedd a breswyliant y tiriogaothau. Golyga. hyn adgyfodi o fedd y gorffennol amryw genhedloedd a fuont ers cenedl- aethau yn rhwym o dan gaethiwed Aws- triat deuant bellach yn bobl rhydd, yn meddianhu eu gwlad eu hunain, ac yn llywodraethu eu hunain yn ol eu dewisiad. Torrir byddin Awstria i Iawr i 30.000 o filwyr o bob gradd a math. Rhaid gwneud hynnj o fewn tri mis. Dileir gorfodaeth. Ni ollir ymrestru yn y fydd- in ond ar yr egwyddor wirfoddol. Nodir yn bendant maf yr amcan yw "hyr- wyddo'r gwaith o leihau byddinocdd pob cenodl." Gwelir felly, rnegis mewn drych, y dydd pan na daysgir rnyfel mwy- ach, ond y cydnabyddir gan bob cenedl awdurdod Tywysog Tangnefedd droa yr noli fyd. Henffycn i'r dydd Rhaid i Awstria dalu iawn, yn ol ei gallq, am y niwed a wnaed gan y rhyfel. Rhaid iddi roi i fyny ci holl longau rhy- rel, ei holl longau masnach, ac un o bob pump o'r llongau sydd ganddi ar yr afon- ydd mawr mordwyol-fel ad-daliad am y golled a achoswyd gan ei submarines i l°nga WEDI CYFRYNGU. Awgrymwyd mewn ysgnfau blaenorol ein bod wedi bod droion yn ystod y rhy- fel yn agosach i ddibyi> clinistr nag y tybiai nemawr i neb yn wlad yma. Dechreuir sylweddoli yn a mai i gyf- ryngiad dwyfol, yn hytrach nag i arfog aeth braich o gnawd yr ydym ddyledus am ein gwaredigacth. Mae arweinwyr y byd cvefyddol yng Nghymru yn gyiTu r wers fawr hon adref i galon a chydwy-. bod y wlad bellach. Gwnaeth yr Hy- barch Archddiacon Morgan (tad Ficer newydd Caernarfon) hynny ddoo wrth ddaaorchuddio cofgolofn i rai o feclig n cor yr E'glwvs a syrthiasant yn y rhyiel. Nid oedd neb, eb efe, ond rhai o swydd- ogion ucliaf y fyddin, yn gwybod mor agos y bu Germani i ennill buridugoliaeth yn Ffrainc. Yn ol pob rheol ddynol, yn ol pob rhagolwg milwrol, yr oodd y fudd- ugoliaetH yn llaw y Caisar, a'r wlad hon, a Ffrainc, a'r Eidal yn rhwym o gael eu gorchfygu a'u dwyn o dan drcth i Ger- mani. Ni fedrai braich o gnawd ein gwar- edu. "Mi a droais, ac a wclais dan haul nad yw y rhedfa yn eiddo y cySym, na'r rhyfel yn eiddo y cedyrn, na'r byd yn eiddo y doethion' Braich gref, es- tynedig, Arglwydd y Lluoedd yn unig a'n gwaredodd pan oedd dinistr yn ymyl, ac yn ein bygwth. Ni fedr deal! dyn esbon- lo yr hyn a gymrodd le—ond yr oedd mor anisgwyliadwy gan y milwyr profedig ag ydoedd o fendithfawr i ninnau. Erys y cwmwl du uwchben Rwsia, a daeth cythraul cythrwfl i wahanol gylch- oedd yn y wlad hon. Boed 1 Gymru gadw ei gwisg a'i chymeriad yn lan yn y dydd- iau cytnryblus a phroredigaethus sydd oto yn ein haros, gan osod ohoru ei iiydd yn ddiysgog jn y Llaw a'i cysgododd ac a'i diogelodd yn nydd dinistr y rhyfel. Nid trwy lu, ac nid trwy nerth y 1 hachub- wyd—ao nid trwy derfysg a chythrwn y daw trefn ar bethau gartref.

CYFARFOD PREIFAT YR YSGOL SIR. Allan o 23 o ymgeiswyr, penodwyd Mr Aneurin Owen, 3.A., Bala, cyn-filwr, yn is-athraw yn Ysgol Sir Abermaw. Bu g'olygfa" yng nghyfarfod v llywiawdwyr pan aayweaodd y Cadeirydd (Parch Jones Edwards) y byddai'r cyfai-fod yn breifat tra yr holid yr ymgeisw;yr. Protestiodd yr Henadur Martin VVilli&ins a r Cynghor- wr Edward Williams, gan ddadleu y dylai gohebwyr gael rhyddid i wneud adrodd- lad wrth mai ysgol yn cael ei chadw gan y wlad ydoedd. Mynnai'r Cadeirydd i'r gohebwyr fynd allan, ac aeth y ddau aelod a enwyd allan hefyd. Ynglyn a hyn, gall- wn sylwi mai preifat yw pob cyfarfod o eiddo llywiawdwyr Ysgol Sir Llangefni.

EIN PRIF ARIANNYDD. Ym marwolaeth Syr Edward Holden, Bar., cadeirydd a phrif reolwr Banc y London City and Midland, cyll Prydam ,on un o'i gwvr galluocaf gyda mator on ariannol. "beenreuodd ei yrfa fel clerc mewn bane ym Manceinion, a chododd i'r safie uchaf—i gael ei gydnabod fe: yr awdurdod uchaf yn y deyrnas ar gysylit- iadau ariannol gwahanol wledydd y byd.

MARW CAP TEN CT J Y, CAERGYBI. Bore Sul bu farw un o wyr mwyaf ad- nabyddus Caergybi, sef Captcn T. G. Clay, fu am ilynyddoedd yn brif lywydd. ar longau Cwmni'r Rheilflordd. Ganwyd ef yn Aberdaugleddyf 83 mlynedd yn ol. Dywedir iddo groesi'r Sianel rhyw ugam nul o weithiau.

Dr. Caradog Roberts. ddewiswyd i ar- wain y gymanfa ynglyn ag Eisteddfod Barri y flwyddyn nesaf. Go dda'r De yn dewia Gogleddwr I Cyfrifir Mr Winston Churchill yn siar- adwr gwych ond amleiriog. Honnir iddo ddweyd am rywb^th fod yr awgrymiad yn cymryd ei lo ymysg chwedlau camat- weimol eraill aydd o bryd i'bryd wedi eu rhoi mewn oylohrediaa." Gellid orynhoi li, ,awlpl I ah-Cel*yddL

AR Y TIB: JSRIF A THBWYDDED. I r ydym wedj egluro yr isrif cyflog a'r oriau, ao wedi trafod yr Banner d^dd gw-yi a'r tabl bwydl a llety. "5fr yf ysgirif ^jfta bwriadwft drafQd yr isrif cyflog a thrwyd3- ed (permit). Cyt el egluro, gwn y ôá,n- iata y ^weithwyr a'i am^thwyrj o faai hynny, g-fw eu eyhy at un mater pwysig, gef yr hanner dyd<^ gwyl yn ystod y cju: haeaf, Na thypied neb, na meiatr m gweithiwr, cytundeb neu beidio, y gallant weithlo diros ben (ui excess of) 6i awr ar y Sadwrn, n.eu un dydd arall o'r wytTjjnol, heb i'r meistr fod yn gyfrifol am ov^a tiiriC'. CeU' un eithxiad 1 hy», a nodwyd yn y "Cloriannydd" brthefnoe yn ol ^nglvn a glanhau a phorthl y 6took. V Byndted imi ydyw fod amboll rai o saflo yn ddigon ffol, nid yn unig I berygiu oAi henw cyhoeddus, ond yn ddigon syml a thrafferthils i fagu yn gymdeithaeol yr hyn a goliwyd yng- hwra datblygaid dyn—y gynpon. JBua-sai dajit i atal tafod yh beth da. i'r cyfijionwyr yma., yn lie cario straeou. i'r meistr o'r hyn sydd yn oymeryd 11c yn y cyfarfod, megis y gwna aanbell un. I'litiixiadau yd- ynt; end y maent yn cldigon anil i bori fed ambell •yadebwr ffyddion yn cael c-i ynilid a'i erlia. Da chwi, byddweh wtoI daros eioh egwyddorion a ff.vddlon i'ch gil- ydd. Diwreiddiwch y gynffon, neu cyn hir daw yn adeg operation ami; megweh dda.nt i atal tafod yng nghlyw meistr a chcfnogwyr trais barn a gorthrwm bywy3. Gan fod angel y gyfraith wedi dodabraini, haritier dydd gwyt a budd cyflog i chvji peidiweh a "churo cefn yr angel a wincio ar y diafol" yr un pryd. rrilk ia.wn, mewn cydmariacth, ydyw y meistHaid hynny gyffesant ar goedd eu bod yn oael gwerth y cyflog o'r gweitKrwr. Addefwn fod gvvahaniaeth rhwng gweith- iwr a gweithiwr mewn. gwerth. Nid yw hynny chwaith yn ddigon o reswm dros i'r meistr gyflpgi dan yr isrif; y mae yn fwy o reewm dros i'r meistr gyflogf y gor- eu ymhell uwchlaw yr terif prcsennol. Hacdda y gweithwyr goreu fwy o lawer na.r isrif cyflog presennol, yn onwedig pan ystyriom ftaa yw punt yn werth ond oddeutu 8s 4o. Y mae gweirth arian mor fychan; ao y mae rhai yn ceieio gwneud gwerth dyn fel Hafurwr a dyn. yn £ fai na'r dirywiad ym myd yr arian. Y"^mae y "faJsq currency,- ym myd eglwys a chym- deibhaa yn fwy amhvg na'r "false cur- rency" ym myd yr arian. Yn adeg Grist, mcddai John Ruskin. yr oeddis yn croes- hoelio y lladron gyda'r Gwaredwr, ond heddyw yr y yn eroeshoelio Crist yn y tlodion eo yn dyrchafu y lladron i swyddi a safleoedd pwysig meWn eglwys a chym- deithas. Dyna eiriau John Ruskin. Cyd- rhwng y cyIalafwr a'r profiteer, druan o'r werin. Aeth pethau mor ddrwg mewn budrelwa nea i'r Scnedd ddeolireu symud yn y mater. Phery'r nos ddim yn hir, os car y werin ei rhyddid gan gasau ei chadwynau, a chertided yn wrof wy y pyrth agored i'r cyfnod newydd. "Canaf, ni'm rhwystra. un treisiwr byw, Mae Ilo i minnau ar ddaeaj* Puw." Canlyniad cyflogi dan yr isrif ydyw dad- leu nad yw y dyn gydogwyu g- werth yr isrif cyflog be nodwyd gan y Bwrdd. Addefwn fod hyn yn ivir mcwn rhai engreifftiau, ond nid yw yn wir yn yr oil ohonynt ddygwyd i fv eylw ao a ddygir yai y dyfodd agoa. Nid y meistr sydd i benderfynnu isrif cyflog neb o'r gweitliwyir. Gwneix hymiy naill ai gan y Bwrdd Cyflog neu gan Bwyligor y Trwydd- eda-u (Permits). Pan yn cyflogi gweithiwr cofied y meistr ei fod' yn gyirifoJ i dalu isrif oyflog v Bwrdd Cyflog Canol, beth bynnag fo'i gytundeb ef i'r gwrthwyneb, hyd y dyddiad y bydd wedi apelio am drwydded iddo ef ac i'w weithiwr, yr hwn a ewyllysia ei gyflogi da<n yx isrif, ar gyf- rif gwendid corn, neu ei fod yn ddibrofiad neu yn hen. Y mae yn gyfrifol i dalu yr isrif yn llawn, yn ol yr oed, hyd ddydici- iad ei apel am drwyddedau oddiwtrth Mr Roberts, Oaklands, Alexandra road, Wifex- ham. Yna, nid y meistr gaiff benderfyn- nu'r cyftog, ond pwyllgor y tnvyddedau. Caiff osod ei achos gerbro.n, ond y pwyllgor benderfyna'n derfynol faint o gyflog gaiff y gweithiwr. Nid wyf yn awyddus i fan- teisio ar y cyflogiadau a wnaed. mewn an- wybod; er y dywedir wrthyf mai ni3 mewn ailwybod y gwnaied amtryw ohonynt. Nid diesgtta neb ohtonynt-. Dyledswydd pob meistr ydyw gwybod y pethau hyn. Medd- ylier mor boblogaidd ydyw y gweithwyr gwan (?) eu eyrft, dibrofiad (?) o'r gwaith, ao oedranus heddyw Caiff y gwan waith o flaen y cryf, y dibrofiad o flaen y profiadol, yr hen o flaen yr ieuanc, gan law or meistr, am fod gwell cyfle i fargeinio am gyflog bychaai a danod ei ddibyniaeth arno. Meddylier drachefn fod Llywodraeth Prydain yn talu subsidy o 5s i 7s 6c o ben- siwn i amaeth'wyr cyfoethog, drwyeu bod yn cael llafirr y profiadol aV medrus am gyflog bach ar gyfrif ei hensiwn gan y Llywodraeth, oherwydd fod y cyfryw weith- iwr dros 70ain mlwydd oed. Yn anunion- gyrchol aiff y 78 60 peneiwn Ur moistr ao nid i'r gweithiwr gan fod y blaonaf yn cael yr claf am lai o gyflog ar gytrif ei ben siwn; a chan fod y gweithiwr yn cael ei bensiwn ar gyfrif ei gyflog bach. Gof- aled y meistr am drwydded yn y cyfryw achosion. Dylaid gwneud popeth yn deg ao yn agored. Yn y "Wages Board Gazette" am Ebrill 15fed oeix a ganlyn:—"A letter from the Board intimating Uieir iiitentioll to take legal proceedings in all clear cases of underpayment of wages that in the future came to their notice claimed con- siderable attention, and i't was decided to have the contents of the letter communi- cated to the Press and to the various farm- ers' organisations in the area. Attention waa ako called to tho fact that a good many employers in agriculture still appear to be employing non-able-bodied man at lees t'han the minimum rate without having applied for a permit of exempticn, and as tho committee only grant permits with effect from the date of application, they wish to remind employers that in the ca&e o!f future applications they wild be re- quested to pay arrears at the full minimum rate for the period prior to the on v/Wh application was lodged." Dyna'r ddeddf, ao eglur yw'r safl-e i'r neb a f^no wybod. R. ^MORRIS, Ysg. I

BACHGEN GOREU ARFON. Huw Fon, mab ieuengaf Mr a Mrs H. G. Roberts, Deusant Cottage, Llanllyfni, enillodd y safle uchaf yn Sir Gaernarfon yn yr entrance scholarship examination" a gynhaliwyd yn ddiweddar. Bachgen dis- glair ei dalent ydyw, ao heb fod yn ddcu- ddcg oed eto, ac mae'r saflo enillodd nid yn unig yn bluen iddo ef a'r teulu, ond i'r ardal hefyd. Ei dad o Fon, o La.n- ddcusant, ac yn ddiacon a blacnor v gan yng nghapel yr Hybarch Robert Jones, a gwyr pawb pa Robert yw hwnnw. Fachgenyn mwyn ac iach, Sy'n tyfu'n fwy na'i fyd; Mae fel tywysog hach Ymhlith y plant i gycl; Gwnaeth enw iddo'i hun, Am dano mawr yw'r son; A holaf uwch ei lun- Beth, tybed, fydd Huw Fon? -Ap Huwco.

PEDAIR MERCH YR ARDALYDD. Ganwyd mcrch arall-y bedwaredd--i Ardalyddes Mon yr wythnos ddiweddaf, yn 39, Charles-street, Berkeley-square, Llundain. LP

Y mae trethi Hanley eleni yn 158 10o. Nid ydynt yn uwch odid yn unlle yn y doyrnas. Dywedodd yr Is-Ysgrifennydd Tramor (Mr Harmsworth) fod tuag 800 o frodorion wedi eu lladd yn y cythrwfl diweddar yn yr Aifft, a 1500 wedi eu clwyfo. Lladd- wyd 21 o Ewropeaid a chlwyfwyd 35. Hyd Gorffennaf 12fed yr oedd y Llv- wodraeth wedi oael 141,w0,0QQp am geln xhjfd » wvrthwyd. xhjfd » wvrthwyd. 'I.

I GADWN IAITH. Enfyn Undcb Cenedlac-thol y Cym- deithasau Cymraeg, ag y gwy gwladgai' o Bias IJaniaan yn llywydd firno, 1 Jiysbysu y cynnelir eu cyfarfod yhglj n a'r Eisteddfod yng Nghorwen for? wer, wet Cfcl Gelwir sylw hefyd at ddatgardad a fabwysiad\yyd gan Un- deb Cenedlaotlwl y C"Imdel afiu Cym- raeg yq eu cynhadledd flynyddol ddiwedd- af yn Abertridwr. Hyderir y ceir mesur helaeth o unfrydedd barn yiiglyn a gwa- hanol osodiadau y cyfryw ddatganiaa, ac y ceir yn fuan ymhob ardal Ho y eyfan- fedda eymry gymdeithas leol yn gweithio yn eiddgar i eicrhau &c i hyrwyddo di- wylliant Cymreig trvlwyr, ao i hvybr- (I w eiddio sylweddoliad Luan a chyflawn o holl ddolfrydau cenedl y Cymry. Er fod cryn nifcr o gymdeithasau wedi parhau yn fyw ao yn Weiihgar er dygn anav,-s. terau blynyddoedd y rhyfel, bu rhai yn hollol analluog i fyned ymlaen gyda'i gwaith. Ccisir sicrhau cydweithrcdiad calonnog y C'ymry ar wasgar—mewn ad- newyddir.d cyfathrach sicrhcir iddynt hwy adfywiad o"u gwladgar a id 4 ac i ninnau ddirfawr fudd o'u hesiampl a'u dylanwad. Nid ydys am ymfodloni ar ddeffro ac uno cenedl y Cymry yn unig, end YIll- c'rechir hefyd gyfuno'r cenedlofcdd Celt- aidd drwy oft'erynd'iacth Cvngrair y Celtiaid, gan gwbl gredu fod i'r Cymry a'u cyd-Geltiaid lo a chyfran hynod bwy- sig 3-n ad-drefniad y byd ai' seiliau brawd- garwch. Gvrahoddir cydweithrcdiad cal- onnog yn hyn o ymgyrch i sicrhau i Gymru fywyd cenedlaethol a thwbl ddi lc-stair yn datblygu o gcnhedlaoth i gen- hedlaeth mewn cydgord llwyr a'u cysefin anianawd, ac i'n cenedl ei phriod le ym- hlith gwledydd y ddaear. Arwyddir yr apel gan Mr E. T. John, llywydd, a Mr D. Arthen Evans, vsgrif- ennydd cyffredinol. v Y DATGANIAD. Credwn: 1. Mai'r ffordd oreu i sicrhau ffynrant ein gwlad ydyw cadw a chyf- oethogi'r traddodiad a'r diwylliant a eti- feddasom fel cenedl. 2. Fod cydweith. rediad a chyd-ddealltwriaeth ar hanfod- ion pynciau Cymreig yn anhebgor. 3. Fod hunan-lywodracth gyflawn i Gymru -yn cynnwys Mynwy—yn anhepcor er it datblygu ein cenedl yli-unol a'i theithi a'i hanianawd ei hun. 4. Fod anibyn- iaetli cenhedloedd bychain yn amod llwyddiant Cyngrair y Cenhedloedd. (b) Peiiderfynwn: 1. Noddi iaith, lien, a hanes Cymru a sicrhau iddynt eu lie dyladwy yn pin diwylliant gwc-rinol a'n cyfundrefn addyg. 2. Defnyddio'r Gym- raeg ymliob rhyw gysylltiad gan gyflawn- i'n harwyddair, "Eu Hiaith a Gadwant." 3. Defnyddio pcjb moddion cyfreithlavvn i bwysleisio hawl Cymm i Ypircolaeth. 4. Cyfathrachu ymhob rhyw fodd a'n cyd- genedl ar wasgar, a chydweithredii a'n cyd-Geltiaid ymhob gwlad. 5. Cyfoeth- ogi 11 bywyd cenedlaethol drwy ymgyd- nabyddu a r gorela ym mywyd a meddwl gwledydd eraill a. manteisio ar bob dylan- wad a fyddo er lies ein gwlad. 6. Cefn- ogi pob mudiad sydd a'i duedd i sicrhau i Gymru amgenach rhyddid gwladol a bywyd cenedlaethol llawnach. 7. Sicrhau ethol ar wahanol Fyrddau a Chynghorau Llywodraethol ae i swyddi cyhoeddus wyr a gwragedd aiddgar dros ein delfryd-ait cenedlaethol. 8. Meithrm yr yspryd cen- edlaethol a gwrtkwynebu pob mudiad a'i rhwj stro; a llcsoli ar linellau cenedlaethol Cymru, Cyinro a Chymracg. 6. Trefnu ymgyrch er deliro a goleuo gwcrin ein gwlad ynglyn a'r datganiad hwn, a sef- ydlu Cymdeithasau Cymraeg ymhlith ein cyd-genedl gartref ac oddicartref,

"UNO'R UNDEBAU." Yfgrifenna Mr W. Edwards, Ilologwyn, i'r wasg gan sylwi ar gwerfiwn Mr J. "N. Thomas, "Beth am y dyfodol i' 5 ac meddai- Mae yr ateLiad wrth law: Ajnaetliwyr Cymru yn rhanedig ao yn gyff gwawd i bob dosbarth arall. Dau imdeb yn cad ei sefydlu ymhotb sir, mewn Ilawer ai-d-al, ac mewn llawer plwyf. Amaethwyr yn gwas- trafFu ou da., eu nerth, a'u hamscr i ym- ladd a'i gilydd, a'r gweithwyr, y tirfedd- ianwyr, a dosbrfrthiaxiau eraill yn cliwer- thin am eu pennaul Y syndod ydyw fod dynion fel Sw Rcbi Thomajs a Mr J. N. Thomas yn ymddangos 1n credu fed buddiannau amaethwyr Cymru yr. cael eu hyrwyddo drwy gyr.aedd t-,afle fe hyn Beth ydyw achos yr anghydfod? Dyma fo mewn byrr eiriau. Yn ystod cyfnod o tua 10 mlynedd cyn y rhyfel serydhvyd cymdeithasau o wmaethw^yT ymhob sir yng Nghymru, ae unedd y rhan fwyaf ohonynt ag Undocb Ccsnedlaethcl yr AmaethNv-yx- N.F.U. Tua dwy flyn.edd yn ol ffurfiodd amaethwyr Dyffryn Comvy undeb yn eu plith eu; hunain, a'r achlyeur ocdd galwad y Llywodraeth am aredig mwy o dir, ac am feibion a gweithwyr y ffermwyr i'r fyddin. Er mwyn uno y ddau "Undeb," mynn arweinwyr yr olaf i aelodau y cynta ys- gubo ymaith lafur blynyddoedd a dechreu o',r newydd, ar y tir fod dal cysylltiad a'r N.F.U. yn caethiwo rhyddid y canghennau ac yn bradychu oenedlaetholdeb amaeth- wyr Cymru. A oes ryiy sail i hyn? Dim o gwbl. Mae gan bob cangcn berffaith ryddid i weithredu yn ol ei ewyllys ei hun t-r bob mater; ao mae honni fod y rhai sydd yn uno a'r N.F.U. yn "gwadu eu oenoo.ia.etholdeb:' yn hollol angnywir, ac yn waradwydd ar synwyr eyffrediii. Mae "Undeb Gweithwyr Mon" ar hyn o bryd yn trefnu i uiia a'r "National VTork- cxs Union." A ydyw gweithwyr Mon am wadu eu cenedlaetholdeb drwy hynny? A ydyw yr holl ddosbarthiadau hyn yn "gwadu eu cenedlaietholdeb'' drwy uno a'u cydweithwyr ? Os feHy dyna ben ar gen- cdlaetholdeb Cymru. Ofer son am dano mwyach.

UN 0 DDEWRION Y MOR. Cafodd Lieut. Whitcmarsh fathodyn arian am ei wroldeb ar y mor. Perthyna i Lyngea yr U.D. Gofalai am gweh ag ynddo 21 o ddynion ddiangodd o long a suddodd. Bu'r eweh ddeng niwrnod cyn dod Hong i'w olwg. Y pedwerydd diwrnod cododd ihu'iv'wynt a chwythwyd un dyn o'r eweh, Yna gwnaeth Whitemarsh i'r llcill oil orwedd ar y gwaelod a dal yn ei goesau ef, yntau ei hun yn llywio'r eweh nes cilio o'r ystorm.

Y CLODDIAU UCHEL. Rhifyn cofiant am Dr. Hugh Jones yw "EurgB&wn" Gorffennaf yn bennaf, ac ymysg yr ysgrifenwyr y mae Pedrog a Dr. John. Williams. Dywed y Doethawr o Lwyn Idris:—"Ni cliefuis y fraint o adnabod Dr. Hugh Jones yn dda; ni bu'm yn ei gymdeithns ond ar ddamwain wrth deithio, ao ni chlywais ef yn pregethu ond ychydig o weithiau." Ac ebe'r Cvmro:" "Rhyfedd mor uchel ydyw cloddiau enwadaeth pari y mae peth fel hyn yn bosibl mewn gwlad mor fach."

Dan amodau neilltuol gall gwragcdd y milwyr sydd yn awr ar lannau'r Rhine fynd atynt. Mae Miss Mair Ifans Williams, merch y Parch O. Gaianydd Williams, y Roe- wen, wedi ennill ysgoloriaeth gwerth 30p yn Ysgol Howel, Dmbych. Diwmod dathlu heddweh ganwyd gef- eilliaid i Mr a Mrs Jones, 1, Hollyfield- road, Etlesmere Port. Dau o fechgyn ydynt, ac enwir hwy. yn Douglas Jonas HAia Jones.

TEML Y PLANT. ;C!an Athraw.") Cyfarfod yo sych, n:a<? arna i ofn, y byddweh c^i'n cyfri hwn, ar ol y uploit gawsoch chi'r dydd o'r blaen. Mi ddaru'ch fwynhau eich hunayi. mi w ran to. Mi ges il\tiau gwi>anaid hefyd, ac mi ges weld y pT.-iiit yn chwaveu—vr oedd hytiny'n well na'r te. A wyddoch chi beth Oedd yn 3obi i'ftj meddwl i? Gweld pawb yn ym- aflu iddi mor harti—y feisrres a i mor- wyn ochr-yn oclir wrth y bwrdd a'r meistr a'i was yn cyd jystadlu ar y cae; ac yr oedd t)aiib fel ?ni wneud y diwrnod yn un i'^ gofio i chwi. Ac un felly oedd o. Ymhen blynydd- oedd lawer mi fyddwch yn dweyd rhyw- beth fel liyn:— "RyJw i'n cofio'n iawn am y diwrnod !,t oedda nil w yn cadw gwyl i Jdathlu leddweh er ol y ihyfel fawr. Doedd- wn i ddim ond chin-ech oed. Ond mi fydda fy unavi yn son llawer wedyn am y ihyfel honno. ac n dweyd mai cr ein mwyn lli-" púul vr oes nesa" fydda hïn ddweyd—yr aeth ein gwlad ni i ymladd, ac ivii i ddim sawl canwaith y dwedodd hi y dyla ni fod yn blarit da, ac yn bobl ida wedyn, pe ond am fod ein heddweh ni wedi costio cymaint o waed. Mao gen i go gweld rnyw lane wedi meddwi, a mam yn dweyd nad oedd o "ddim yn iawn yn 'i bcn"-mai dyna'r rheswm i fed o wedi meddwr. "Wyt ti'n lwelJ," ebra hi, "tasa fo'n call fasa fo ddim yn. yfed, a da'-a fo adim yn yfed fasa fo ddim yn meddwi." 4o rydw i wedi ^ylui byth er hynny nad oodd jnam ddim yrnhell o'i He. Diolch na fa dim rhyfel wedyn; ond mi fu llawn cymaint o eisieu gweddio Dyeg fi ryfola a'r ddraig heb goll, A dysg fi i goncrcy 'mhechod oil." Diolch i chi am wrando mor dda. Beth g.i.wii ni eto? .Pwy ? Nellie Jones; wel, dowch yma, Nellie. Peidiweh hidio; wrth arfer mi aiff y swiildod yna • flwrdd Dyma Mary P. Jonc<—dim ond arfer. Dowch Nellie. Beth ydi'r darn? Rwan. PLESER. Gwvddwn am bleser. Clywswn lawer am dani—ei harddweh, ei thegweh, a'i hawddgarweh—ac mor ddymunol cwmni ydoeda. O'r cof cyntaf sydd gennyf dy- munwn ei meddu i mi fy hun. Ac wedi i ddyddiau y6gol a choleg fynd heibio, ac i minnau gycnwyn allan ar ymchwiliadau bywyd, yn rhydd oddiwrth bob rhwystr, heb lyfethair yr aelwyd, na gwyliadwr- iaeth fy rhieni, dywedafs. "0 flaen po- peth arall, ceisiaf Blescr." Gan hynny, cychwynais allan i'r helfa am dani, gan ddweyd, Daliaf hi, a chadwai hi i mi fy hun yn llwyr: a chaiff fod imi'n hyfrydwch beunj'ddioi." Tyb- iais y gallaswn ei goddiweddvd yn hawdd, ei dal^ peri iddi weithio'n liwylus ac ufuddhau i m hewyllys; end cefais ei bod mor ddi-ddal a'r gloyn byw. mor ys- wi! ag iyrches ieuanc, ac mor gyflym ei iyr throed a'r ewig. Pan dybiwn Ty mod wedi ei dal, dinangai; pan ei bod yn fy llaw, diflannai. Weithiau, ar ol diwrnod hir o'i hela, meddyliwn fy mod wedi ei sicrhau, ac awn adref a hi gyda mi yn fuddugoliaethus. Ond, och! erbyn y bore, 'roedd wedi dianc, heb argoel o'i phresenoldeb o'i hol, ond y gadawai fi yn flin, yn lluddedig, ac weithiau gyda theim- lad atgas am i mi ei chcisio o gwbl. Chwiliais am dani mewn llawer maee. ond er ei cheisio'r dydd a'i cheisio'r nos, ofer oedd y cwbl, canys dihangai rhagof: nis gallwn ei dal, felly dywedais ynnof fy hun, "Dyna ddigon o hela Pleser; ceisiaf Waith a Dyledswydd." Buan iawn y cef- ais hyd iddynt hwy, Re. i'm syndod mawr, cefais allan yr un pryd mai gyda hwy yr ocdd Pleser yn trigo. "Hawyr," meddwn mewn syndod wrthi, "bum yn hela am danat ynjhob- man, ac yn incthu dy gael." Ac atebodd fi yn siriol fel hyn, Yr wyf bob amser yn ymguddio wrth gefn Dyledswydd." » Wel, dyna resyn fuasai inni fod heb ad- roddiad fel yna. Mao Nancy a Katie Rowlands i ganu 'rwan. Anghofio'r llyfr? 'Fedrwch chi ddim canu heb lylr? Mi adroddodd Nellie heb lyfr. a pham 'na fedr y cantorion yma, deudwch, ganu heb rywbeth yn eu llaw? Jennie Williams, 'ta-ii-i- hi'n IFyddlon fel Lizzie ei chwaer, yn dod o bell. Rhagorol, Jennie; mi 'roedd Jane Roberts yn "chwys" wl.ti lir glapio, a Maggie Williams yn llonnach ci hwyneb nag arfer. A fydd dim yn fy llonni inna'n fwy na gweld plant yn cad pleser mewn pethau fol hyn. Ga i ofyn un pcth i chi ar y diwedd yma? Dyma fo—i chi gofio gwers yr ad- rctfldiad, mai wrth wneud eich dyledswydd y cewch chi'y pleser iawn. ^————m

DATHLU'R HEDDWCH. HEN HANES BELLACH. Yn ein rhifyn bythefnos yn ol dywed- a-om y byddai adroddiudau am 1 fyddai yn y gwahanol ardaloedd ar y 19eg yn sav>ru o lwvdni yn ihifyn y 30ain. Bu nifer fawr gaj-edic-d ag anfon yr hanes erbyn "Y Clorianydd" diweddaf, n. drwg iawn oedd gennym orfod toli cymaint ar a evrhaeddodd fore Mawrth. Ond dyma adroddiadau o leoedd eraill eto yr wythnos hon; a rhag tybied o rywun fod y lleoedd hyn ar cl yr oes, gwell yw dweyd mai ar y 19eg y bu r dathlu, a dyma hrif linellau'r adrodd- iadau:—* Llanddcusant.—Tlysau i'r plant gan Mrs Jones, Brwynog; tlysau arian gan yr eg- lwysi i'r cyn-fitwyr, ac i eraill gynrych- iolent y rhai a goliwyd—golygfa ddwys; y Parchn. D. R. Lewis, T. R. Owen, H. Roberts, a D. Lloyd yn annerch. Gwledd i'r milwyr a the i bawb; chware wedyn. Major J. Williams, Ysgubor Ddu, a Sergt. Robert Pritchard, Maesyfelin, yn diolch. Llangoed.—Llaitfihangcl T.S. a Phen- mon hefyd yu dod i'r Neuadd Blwyf; gwledd i 872; Mr Jcnes, Llwyncelyn, yn gadeivydd y pwyllgor, a Mr D. G Hughes, Tv'ngate, yn ysgrifennydd. Siaradodd y Ficer Giey Edwards. Chwareu ar gae'r Wem Casqlwyd 47p. Llaiuldaniel —Cadeirydd y pwyllgor, y Cynghovwr W. Edwards; yf.grifennydd, Miss Roberts, Gwynfa, trysorydd, Miss H. Pring-Hughes, Maesygarnedd. Ym- hell dros 400 yn bwyta; bwrdd arbennig i'r milwyr; y Parch. 0 R. Owen a Mr Edwards yn siarad. Cydnabu Mr H. Jones, Graianbwll, a Mr Griifith Parry, Ty< roes. Hwyi fawr ar gae Tvddyn Lly- warch wedyn. a phawb yn canmol ar ddiwedd y .iydd. Llandyfrydog—Y trigolion yn cyd- gwrdd yn yr ysgol nev-ydd ar AUt y Deri; ychydig yn dwyn y baich. lawb yn cael mwynhad ohcno. Difyrwch ar gao Pcnygreigwen. Swyddogion y pwyll- gor Mri W. Huirhes; yr Ysgol; T. Row- lands, Podneithior; a H. Parry Jones, Felin E:gob. Diolch cynnes i'r C.S. new- ydd an rodd dlta., Idanallgo.—Am ddeg o'r gloch yr oedd Eglwys y l'iwyf yn orlawn. Cynrwyd rh;.t.n an y Parchn. J. L. Davies (rheitli- ori. H. R. Jones '.M C.), a H R. Cad- walader (A ). Te yn y prynhawn, ac i gae Tyr.iawr i fwrw di wyddi wedyn Y ddau feirniad, Mr Roberts, Sciriol View, sydd newydd gyrraedd o De Afirica gyda'i briod, a Major Powell, sydd ar dipyn o seibiant o'r Almaen. Dywedodd Mr Thomas, brodor o Lornwi, am wrhydri bechgyn Moelfrc gannoedd o idynyddoedd yn ol. Ar ddi wecld y dydd diolchodd y Paich. R R. Jones i bawb. Cydymdeim- lwyd yn ddwfn a rliTeni y rliai a wnaeth yr aborth pennaf. Llansadwrn.—Pwyllgor cryf dan lyw- yddiaeth Mr J. Owen, Cdn- Coch, a Svr E. Philipson-Stow, Bar., Gadlys, yn drys- orydd. Lie cyfleus i'r wledd yn Nhre- ffos; datlh tua tri chant ynghyd. Rlioes Mrs Davies do i holl blant y plwyf, a Mrs Bowen Roberts, Trefor Bias, faner yn llaw pob plentyn a medal i bawb yn y pIwyf. Y Parch. D. Lewis (rheithor) yn diolch ac yn gwneud cof am y bech- gyn goliwyd.

(, 4 /| R a ^OOiC^ yly (late) Cpl. Dcvons. Regt, Fe'm clwyfwyd yn drwm yn fy mraich chwith, a »iweidwyd fy nerfau mewn canlyib. iad. Yr oedd yr ing ar brydiau yn ddychrynllyd, Yr oeddwn yn gyffrous ac anesmwyt]| mewn canlyniad i'r biaw a gelais, Did oedd gennyf archwacth at fwyd ac ni allwn gysgu'i nos. Nid wyf yr un dyn er pan y dechreuais gymryd Phosferine ac mac fy nerfau met ddigryn ag erioed." { PTE. W. REED, ) (late) 7th London Regiment. 3 Wedi bod ohonof yn Garcharor Rhyfel am 2 flynedd a 7 mis yr oeddwn mewn gwen^ did mawr ac yn dioddef oddiwrth nerfau drylliedig. Cynghorwyd fi i gymryd Phosferine, yr hjn a wnaethum. Wedi imi gymryd ychydig boteleidiau o Phosferine yr oedd fy nerfau wedi eu llwyr adferyd. Gallaf eich sicrhan fy mod yn awr yn mwynhau yr iechyd goreu, ac ni theimfais cys'.al erioed o'r blaen." M. WALKER-KNOTT, 1 J (late) Gunner R.N. Gan fy mod yn-awr wedi'm rhyddhau o'r Fyddin. teinilaf fod yn rhaid imi eich h bysu o'r lies rhyfeddol gefais o gymryd Phosferine. Yr oedd fy nerfau yn ddrwg iawn, allwn gysgu, ac fe'm hanfonwyd i ysbyty, Ond nid oeddwn ddim gwell er myn'd yno. Yitt cynghorwyd fi i roddi prawf ar Phosferine. Prynais botelaid, ac yr wyf yn falch oddyweyo fy mod yn teimlo yn well yn fuan. Daliais i'w cymeryd hyd nes yr oeddwn wedi fy llwyr wella. Gallwliweithio,ac",ynwir,yrwyfyrawryngwneydgwaitht.-idyn." Mae'r cyn-filwyr hyn, fel miloedd lawer o'u cymrodyr, yja mynegi mai Phosferine a'u galluogodd i weithio yn briodol dyry Phosferine i'w cyrff yr ynni bywiol angenrheidiol i wneyd eu gwaith yn iawn. Pan fo angen y Donic Feddyginiaethol Oreu arnoch, "nfeiw-h eic^f -n PHOSFERINE Meddyginiaeth a ddaliodd y prawf at Wendid Gieuol | Neuralgia J Dififyg Ynni i Posa CeSa Anwydwst J Gwendid y Fam | Neuritis | Cur Pen Camdreuliad I Dihoeni I Llewygon I Crydcymalaa t)iffyg Cwsg J Blinder Yspryd I Lludded Meddwl J Nerfau Drwg Nychdod I Diffyg Archwaeth j Prinder Gwacd | Y Gyinalwst Mae Phosferine yn fyd-adnabyddus fel meddyginiaeth at ymlid yn fuananhwyldenu, gyftindrefn nerfol, a hynny yn rhatach nag unrhyw ddarpariaeth arall. NODIAD ARBENIG I FILWYR, &C. G-eir Phosferine yu WIybwr ac yn Dable4 ?' Tabledi yn gyfaddas iawn i ddynion yn gwasana&thu OU gwtaft mark hyfel, i aeithwyr etc. Gellir ei ddefnyddio unrhyw adeg ac mewn unrhyw fa", yM ddognau cyfain, canys nid oes angen dwfr. Mae'r blwch 31- yn ddigon bach igario yn y Uogell, ac mae 90 o ddognau ysdda- vBydd eich morwr neufilwr yn well o gael I Ihosferine-anfonweh flychaia iddo. AiR werth gan Fferyllwyr^ Ystordai, etc. Prisiau: 1/3, 3/- a SIN Mae agos bedair pai gymaint yn y maintioli 3/- ag sydd yn yr un 1/3. -< Responsibility for Purity 1 We take this upon ourselves. We guarantee that BIRD'S is tfthe Pure Custard," and we make it of the finest quality ingredients that money can buy. IT is the mother's care to see that she really i gets Bird's Custard. Millions of mothers take this care each week, and with BIRD'S, "the Pure Custard," tljey instantly turn that precious food Milk into a rich golden cream, with the pure fresh taste that aU children love, and all adults enjoy. BIRDS CUSTARD is the one thing needed with all kinds of stewed fruit. Served with boiled puddings, rice, tapioca, etc., (tmakes these unattractive dishes so extra nice that clean plates tell of none wasted. "All gone! n?, o r e c:sJI 4, 11. :P"

PRIODAS MERCH Y RHIWLAS. Ar yr 16eg cyfisol, yn Eglwys Pentraeth, gan Canon Trovor, y Parch E. P. Howell, a'r Parch H. W. Jones, priodwyd Miss Winifred Jessie Roberta, unig ferch Mr J. Rico Roberts, Y.H., Rhiwlas, a'r Mil- wriad F. Mills, D.S.O., 'Railt Goch, Beau- maris. Gan mai newydd golli ei mam yr oedd y briodasferch syml oedd y seremoni, oto amlygwyd llawer o ddiddordeb ynddi.