Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
3 articles on this Page
Hide Articles List
3 articles on this Page
CYMANFA GWYL DEWI, CITY TEMPLE,…
News
Cite
Share
CYMANFA GWYL DEWI, CITY TEMPLE, LLUNDAIN. Drwy fod Mawrth i,af wedi ei drefnu i fod yn 'Welsh Fllag Day,' cynhaiiwyd y Gymaafa wythnos yn gynt, sef yr 22am o Chwefror. Ofnid y buasai y cyfnewidiadj yn ,effeithio ar boblogrwydd y cynhull- iad; ond er mawr Jaweaydd i bwyllgor y trefniadau, cafwyd' n.ad ydyw pregethu'r gair a charm hen emynau Seio'n ddim wedi colli eu gafael ar feddyl- iau, a'ti swyn mar Jyw ag erioed ar ysbryd a chalon Cymry Llundain. A mwy na hyn, cafwyd tystiol- aeth dirliamwys-, mae y pulpud yw prif areithfa Cymru. Yr oedd y capel hardd yn weddol lawn, a'r llu mawr ieuenctidi a lenwai y gallery' yn ddigon i ysbrydoli unrhyw bregethwr. Y pregethv/yx eleni oedd y Parchn. J. Roger Jones, B.A., Liverpool, ac E. Keri Evans, M.A., Caer- fyrddin. Arweinydd y cauu, Mr. Tim Evans a Mr. David Richards, King's Cross, yr Organydd. Da iawn. gennyf aUu tystiolaethu, nid yn unig ar sail fy mhrofiad personol fy hun, ond linaws y cefais ymddiddian a hwy, aCt yn wir yr oedd yn amlwg ar yr lioll gynuileidfa fod urddias gweinidogaeth pulpud Cymru mor uchel ag erioed, a'r eneini.ad oddiwrth y Sanctaidd hwnnw yn wlith sanctaidd1 ar feddwl a chalon ac ysbryd ein gweinidogion. Wedi darileniad Psalm 91, gan y Parch. M. H. Edwards, M.A., Falmouth Road, a gweddi daer, syml, a gafaelgar, gweinidog newydd Castle St., y Parch. James Nicholas*. Cododd y gwr ieuanc o Lerpwl ar ei draed yng nghanol ei irodyr oedd yn amgylch ogylch iddo ar y llwyfan, ac yn wylaidd a gostyng- edig daeth ymlaen at y Beibl). Cafodd iDsrffaith ddistawrwydd. i ddarllen ei destun. Yr oedd yn ddieithr i fwyafrif y gynuileidfa. Pan glywsom ddarlleniadi y testun, "Eithr chwychwi ydych ryw- ogaeth etholedig, brenhinol offeiriadaeth, cenedl sanctaidd, pobl briodol i Dduw," &c., i Petr 2: 9. Teimlwn ein bod i gael ipregeth athrav/iaethol, a chawsom un mewn dielfryd (' ideal a conception '), ac mewn eglurhad ac adeiladwaith na chlywsom ond anaml ei gwell. Daeth a phregethu y Parch1. D. Charles Davies, M.A., yn fyw i'm cof. Yr oeddwn yn cydrodio gydag ef adref ar oil un. o'i ddarlithiau ar Gristionogaeth. Mae fy nai (Dr. Roberts, Cam- bridge) yn dweyd pe yr awn i draddodi y rhain, i Cambridge y derbyniai y Proffes,ors yno fy 'thesis,' ar Gristionogaeth; end dywedent mae nid Cristion- og,aeth y Beibl yw. Ond, v mae hyn yn amhosibl," meddai, "gan mae y prif a'r unig lyfr y-byddaf arferol o'i ymchwil yw y Greek Lexicon a'r Beibl. Byddaf yn olrhain-prifair fy nhestun a'i ddatblyg- iad a'i dyfiant o Ge-nesis i Datguddiad." Dyna wnaeth y pregethwr ieuanc hwn. Aeth a ni drwy gylch tyfiant y geiriau Etholedig, brenhinol offeir- iadaeth, a chenedl sanctaidd," o Abram i Esaiah at Grist. Yr oedd1 yn syn dywed y gair ethol yn cael ei bv/ysleisio mor groew gani weinidog Wesley. Ond meddai, "Dyma drefn Duw yn. ei ymwneud a'r byd. Ethol un o deulu, teulu o lwyth, llwyth o genedl, cenedl o blith cenhedloedd. Nidi ydym wedi cyrraedd delfryd v syniad BeibLaidd o genedl, ac oblegid hyn nid oeddem yn gallu myn'd i ddir- gelwch y svniad Cristionogol o Eglwys." Dygwydi ni ar hyd llwybrau anhygyrch iawn, ond yr oeddem dan arwei-niad un cyfarwydd a'i lwybr, ac yntau yn amlwg dan arweiniad y golofn. Yn Esaiah y cod- odd y syniad o'r materol i'r ysbrydol, y daeth y -e genedi o fod yn was yr Arglwvdd yn gen-edl sanct- aidd a brenhinol offeiriadaeth. Y cymerodd yr offeiriad le'r proffwyd,, nid yn egluro meddwl Duw i'r byd, ond i gymhwvs-o y meddwl Dwyfol' at am- gylchiadau y byd. Efe oedd y deddifwr, cyfunid ynddo ef y ddelfxyd o'r hyn oedd y genedl sanct- aidd i fod, ac yn Heeyfhvyno aberth, yr oedd i aberthu ei hun. Dyma wnaeth Archoffeiriad mawr ein heglwys ni. Y mae dioddef mwy i fod yn rhan o weinidogaeth yr Eglwys. Yna dygwyd i mewn ddau derm gwyddonol, yr intensitive' a'r I extens,i- tive i brofi mae trwy angerddo.l'i yr ychydig, ac nid y lluaws, yr cedd pob diwvgiad mawr wedi ei ddwyn i'r bycl, a thrwy i'r ychydig ddioddef ar lwybr aberth yr oedd s -) -law i ennill y byd. Yn nhân Smithfield, fe losgwyd Pabyddiaeth ym Mhrx'-dain. Corfforaeth (Community) o ddynion sanctaidd o blith pob cenedl dan y nef wedi eu galw g.an Dduw i weithio allan ei fwriadau tragwyddol Ef o-edd yr Eglwys, ac Efe ei Aloha a'i Omega—o'r fan hyn rhoddwyd inni mewn cvfres o adnodau y por- tread mwyaf gogoneddus o ddyfodol yr Eglwys. Y cyd-ddioddef gydag Ef yn esgor ar y eyd-ogoneddu, y cvd deymasu. I dderbyn yr anrhydedd hwn rhaid bod yr enw yn ysgrifennedig yn llyfr bywyd yr Oen. Carem yn wir gael y bregeth ryfedd hon mewn argraff. Wedi canu yr emyn coffadwriaethol i'r Milwyr oedd wedi syrthio yn y Rhyfel, "Mae 'nghy:feillion adre'n myned," a'r holl gynulleidfa yn amlwg d.an deimlad dwys, cawsom un o'r preg.ethau mwyaf vmarfercl ac amserol gan y Parch. Keri Evans, M.A., ar g-yngor Paul i Timotheus, yn ei weinidog- aeth i'r cyfoethog—" Gorchymyn i'r rhai sydd oIud- og yn y byd yma, See., 1 Tim. 6: 17-19. Rhodd- odd ystyr newvdd' i ddiwedd adnod Iq. Yr ystvr yw "fel y caffont iafaeT ar y bywydi ac sydd wir fywyd." Mater y bregeth oedd, Y bvd hwn allan y 17, o'i le. Hen ddvwediad yn Sir Aberteifi, 11 Dyn dan draed amgylchiadau." Dyna sydd gan yr apostol yma—y byd yn arglwydd, ac nid yn was. Mae ei le i'r byd, ac amcaa mawr bywyd yw rhoi ei le iddo ac nid lie Duw. Cawsom amryw o ddisgrifiad- au byw o ddynion wedi ymwerthu i'r byd'. Y fas- nachi, yn lie bod yn feithrinfa egwyddorion fel ag y bwriadwyd gan Dd'uw iddi fod, wedi mvn'd yn amcan bywyd, a'r dyn wrt.h ofni ac. osgoi tlodi materol, wedi myn'd i afael tlodi gwaeth o lawer— tlodi meddyliol ac ysbrydol. Awgryma yr anostol fod yna ry-v)- fath o bleser mewn bywyd o hunan- foddhad, ond ni ddeil ef ddim o dest amigylchiadau, ac fe er yn dlawd cyn g,adael y byd hwn. Y ddau beth mawr arhosol perthynol i ddyn oedd e:fe ei hun a'i gymeriad. A dyma y gwir fywyd a gym hellir yn y testun: bywyd a'i adnoddau yn Nuw. CoHodd Gladstone ddyddordeb ymhopeth cyn marw ond ei grefydd, ond yr oedd ei afael a'i ddyddordeb yn hwn yn mynd yn fwy-fwy fel y tynnai i'r glyn. Pregeth fawr yn wir oedd hon, a'i hanoga-ethau yn cyrraedd cydwybod pob un oedd yn ei gwrando. I orffen canwyd Dies Irae (Joseph Parry), ar y geiriau rhyfedd- Duw mawr, pa beth a welaf draw? Diwedd a braw i'r hollfyd," &c., teilwng o ddifrifwch y geiriau a'r d6n. Yn wir yr oedd yr holl ganu yn wir addolgar, dan arweiniad syml Mr. Tim Evans. Ychydig o waith sydd i ar- weinydd pan y ceir un o brofiad a chwaeth David Richards gyda'r Organ. Oedfa a gofir yn hir oedd yr oedifa hon. a charem yn fawr pe gaHai y pwyll- gor weld ei ffordd i gyhoeddi y pregethau. Buasent yn drysor gwerth eu meddiannu a'i myfyrio.— Ni fu y fath gyfarfod Cymreig erioed yng nghof neb sydd yn Llundain a'r Cyfarfod Mawr nos lau yn y Kingsway Hall, ynglyn a Flag Day y Milwyr Cymreig. Yr y brwdfrydedd yn rhywbeth na phrofwyd ei debyg, ac yr oedd Towyn Jones ar n.che.lfaiin.au v maes, ac wedi syfrdanoi yr holl gynuileidfa anferth. Siamedigaeth i Jawer oedd absenoldeb y Prifweinidog, ond yr oedd pawb mewn cydymdeimlad dwfn ag ef 3m ei alar. Nid oedd bosibl cael Llywydd gwell na Syr John Hinds,-gwr a berchir ag a gerir gan bob Cymro yn Llundain.
CAERLLEON.
News
Cite
Share
CAERLLEON. GWYL DEWI.—Coffhawyd! Dewi Sant eleni, ar gais Cymdeithas Cymry Caer, mewn. gwasanaeth crefyddol—Gosper—vn yr Eglwvs Gad.eiriol, fel y gwnaed yn 1905 a theimlid fod v dull yn brfod'ol i'r sant ac i'n hamseroedd. Ymgasglodd tyrfa fawr o'r Cymry i'w hunoli ar adeg ag yr argyrnhellir undeb arnynt gyda phopeth ac i geisio gyda'u gilydd1 ddal y dyddiau tymhestlog hyn yng ngolwg sylweddau distaw. dig-ynhwrf, digyfnewid, Y11 awyr- gylc.h gyfaddas hen eglwys fawr. On-d ydyw yn rfwfedd iawn, ac yn be1:h diolchus iawn am dano, y gellir boddi SWTI rhyfel' tri chyfandir tufewn i furiau un deml. a chael heddWch fel yr afon am y trothwy a chvffro gwyllta'r oesau ond cael gafael ar ysbryd v lie ? Caed cyfarfod bendithiol diamheuol fel y gellid disgwvl gyda chalonnau eis'oes wedi eu ■cvnhes'u wrth gofio'r wvl a gwel'd y lie, a chan drydaniaeth lluaws unfryd. Yr oedd yn iechyd i ysbrv-rl teddwl am y dull yr ymdaflodd pawb i'r gwaith o wneud yr addoliad vn deilwng. Cvmer- wyd y canu mewn llaw gan Dr. Bridge, organvdd y Cathedral, a Mr. Charles Tames, un o'r "ay clerks," yr hwn hefyd a arweiniai gor undebol o'r holl enwadau. ac a ddadgnodd yr unawd yn vr anthem. Ond o bopeth, efallai mai yr hyn a gydfvrddodd galon y dJorf ddyfuaf ydoedd clywed y Deon hybarch, Dr. Darby,—ymhell dros ei bedwar ugain, -yn ei lais clir, hyglyw, yn anfon y fendith ar y diwedd drwy y deml eang yn yr hen Gymraeg. Teimlid rywfodd fod, yr hen batriarch wedi ym- drafferthu er mwyn myned a ni yn agosach at Dduw; fod ei galbn wedi torri drosodd a dyfod atom, a'r fendith gyda ni, a dymunem allu ei hanfon yn ol ar ei ben yntau. Teimlem fod v Deon wedi gwneud tro caredig a ni drwy gael inni Iwybr rhwyddach, prydtfertbach tua'r ne' y nos, arbennig hon. Y pregethwr yd'oedd y P,arch. Idewelvn R. Hughes, M.A., Rheithor Llandudno, a llawenydd ydyw dweyd iddo gyfarfod gofynion yr wyl yn an- rhydeddus. Seiliodd ei anerchiad ar Dat. xxi. 23,. 24—" Canys gogoniant Duw a'i goleuodd hi," &c. a thraddododd genad\vri dra addas i'r amgylchiad- au gydag yni, hyawdleddi, a gwres, mewn llais dvmunol i'r glust a hyglyw drwy'r holl le. Cymer- odd ahvg ar orffennol Cymru, bu'n deg yn ei feirn- iadaeth o'i phresennol, ac amlinellodd ei chenhad- aeth ddvfodol i'r byd, gan ei hargymell, yn anad dirn, i afael yn dyn yn ei phethau goreu. Dyma dretn y moddion-Emyn. 0 llefara add- fwyn Iesu (ton, Hyfrydol), Cyffss, gyffredin, Gweddi'r Arglwydd, Psalm cxxxviii., Can y fendig- aid Fair Forwyn, Llith o'r Testament Newydd, Can Simeon, Credo'r Aoostolion. Colect am v dydd, Colect am Dangnefedd, Colect am GynhCithwy yn erbyn pob perygl, Anthem, Teyrnasoedd y ddaear," Gweddi dros Fayxhydi'r Brenin, &c., Emyn, "Bethsydd imi yn y bvd (ton. Aberyst- wyth), Pregeth, Emvn, Mae ffrydiau 'ngorfoledd yn tarddu (ton, Crugybar), offrwm (i'w rannu rhwng ysbytai Caer a Netley), Hen Wlad fy Nhad- au, Duw cadw y Brenin, Y fendith. Yn y Cyngor Trefol galwodd' y Maer sylw at y g-w.ac;.anaeth Cymraeg hwn, a gofid:ai na allai fod yn bresennol ei hun, ond addawsai y Sirvdd (Mr. John Owens,) ei gynrychioli. Anogodd bawb o'r Cyngor a allent, fynd yno, a daeth rhai. Cu hefyd ydoedd g we led' v B.arnwr oedd yma yn yr Assizes (Mr. Justice Atkin) yn yr addoliad. Bydd rhaglen argraffedig y gwasan-aeth a drefn- wyd gan Gymdeithas Cymry Caer (Llywydd. Mr. Cienvg Jones; Ysgrifennydd, Mr. F. Lloyd Wil- liams; Tn'sorydd, Mr. E. Richards, a Chadeirydd y Pwyllgor, Mr. G. R. Roberts), yn atgoffa am lawer blwvddyn gyfarfod nodedig. Y PARCH. EZRA JOHNSON.—Bu'r gwr hyn- aws, gwas.anaethgar hwn farw Chwef. 25, yn 76.ain oed. Daetb yma o Lanelwy yn 1863, gan osod i lawr sylfeim masnach deilwrol, a ddaeth yn un o'r rhai blaenaf yn y dd-lias. Yr oedd yn dra adnabyddus tu allan i gylch ei fasnach, fel pregethwr ymrodd- gar gyda'r Anir.bynwyr. Y mae rnerch iddo yn lariod a'r Parch. W. Parry Williams o'r eglwys Gym- raeg yma. ac yno y cynhaliwyd y gwasanaeth claddu. Gedy ddau fab a thair merch.
PEESONOL.
News
Cite
Share
Mae y Parch. EIns H. Griffith, Liangadwal- adr, wedi cael bywoliaeth Trallwm. If Bai y Par-oh. D. Tecwyn Evans, B.A., yn dSafliitiliio ar 'Ann Griffiths" gertbron Cymrod- orion Caerffili nos, Fcrcher, ac yn pregethu Z" ying- ngitoaipel y Twy.n (M.C.), Gaerffiili, nos lau. If Mae eglwys Wiilkes Barre, nid yn unig wedi oodi yng nlghyflog ei gweinidog, y Parch. R. R. Davies, ond hefyd wedi rhoddi wyth Sab- oth o seibiant iddo yn: lie pedwar pan y bydd efe a.'i deulu yn dyfod am dro i Gymru. Bydd- ant yn d-yf od. drosodd ar ol i'r mor dawelu ir Fel ihyn y canodd "Manodyn" i fyfyriwr ad- nabyddus o'r Coleg D'iwinyddoil a roddodd foddlonrwydd mawr i boibl Ffestiniog wythinos (leu ddwy'n 61 fel bcirniiad cerddorol a phre- gethwr Uwch bri hynedwych beirniada—Emrys, Glew gymrawd, yng Ngwylfa; O'i fel nwyf 'e lawenihâ-dolrf chwaethus, Dwys fu a thastus i Fetbesda-. If Gweilaf y bu y Parch. Proff. O. Stephens, Bi.A., B.D., yn dariitbio yng- Ngha«erfyrdd!in ar John Gibson, y carflunydd Cymreig. Dywed yr adroddiad am John Gibson:—"His bio- graphy has not yet been written, tihougth material has been gathered by Tom Mat- tlhiewis, but he died before completing his work." Dyllai y gohdbydd wybod rhagor na ihyna am Tom Matthews. Cyhoeddwyd y bywgraffiad yn gyf'rol hardd gain Will iam Heinemiann, yn i gi i. if Llongyfarchaf fy hen gyfaill, y Parch. Evan Mathias, gynt weinidog yr Annibynwyr yn New Inn, gerllaw Pontypwl, lie enwog yn hanes Howel Harris, a chyn hynny yn Nhreharris, ar ei ddyrchafiad i radd caplan o'r trydydd dos- barth, sef cyfuwch ag Is-filwriad (Major). Gwelodd dipyn o helyntion Suvla Bay, ac ar ol treulio rhai misoedd mewn gwersyll gartref aeth gyda'i adran i Ffrainc. Yn ei chartref yn Nhalybont-ar-Wysg y trig ei wraig a'i blentyn ieuanc. Brodor o Lanelli ydyw, a bu'n efryd- ydd yng Ngholeg Coffa Aberhonddu. IF Biu y Parch. T. Charles Williams, M.A., yn cadw gwyl genfaadol flynyddol yn Hartley College, Manchester, yr wythnos ddiweddaf. Pregethai yn Albert Hall yn y prynhawn, ac anerchodd efe a Proff. A. S. Peake, D.D., gyf- arfod cyhoeddus' yn yr ihwyr. Bu Mr. Charles Williiams, yn pregethu am fis yng ngthapel Dr. Campbell Morgan. Yn yr un cyfarfod ag-y pasiodd yr eglwys, i estyn gwahoddiad i Dr. Jowett, pasiwyd penderfyniad yn diolch yin g-ynnes i, Mr. Williams am ei wasanaeth, "be- cause no minister has done greater service to, or is more beloved by all the church and con- gregation at .Westminster." Hefyd cafcdd lythyr oddiwrth Dr. Campbell Morgan yn cyn- nwys y geiriau hyn:—"I want to thank you with all my heart for all your brotherly sym- pathy and co-operation in my work at West- minster, and at the Bible Conference. It has been one of my secrets of strength to know thiait I could always count on you." ir Meddylier am Gyfarfod Mi sol ag anerchiad- au gan y beirdd ynddo! Ffansi awen yn torri, ar draws syberwyd y Rheollau Sefydlog ac yn eu gwneud yn ansefydlog iawn Dyna yn un- ion a ddigwyddodd ynig Nghyfarfod Misol Rhiwbavys, Cerediigion yr wythnos ddiweddaf. Adhlys-urwyd y newyddbeth hwn gan waith y C.M. yn estyn ei law i ffarweio a'r Parch. Dr. Moehvyn Hughes, ar ei ymadawiad i Firken- head. Darllenwyd penderfyniad oryf gan y lienor hyfedr yr Henadur John M. Howell, yn datgan colled ac hiraeth y C.M. ar ei ol. Gwedi hynny galwodd y llywydd ar y beirdd i dorri blwch na-rd yr Awen ar ben y proffwyd praff, a hyfryd y perarogl a lanwodd yr holl dy. Wele un o'r englynion :— Hiraeth a'i dafod arian—a eiliia I Fioelwyn ei fawl gan; Yn y De gwnaed aelwyd d'an O'i athryli.th oreulan. Oni adnabyddir C.M. Rhiwbwys o hyn allan fel C.M. "Hiil y Dragwyddol Heol?"