Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
7 articles on this Page
"==-MAM A51 = = BABAN.
"==- MAM A51 = = BABAN. Penod VIII. Mrs Bray yn derbyn sypyn yn eynwys dau cant o ddoleri. Druan o'r baban Mae yn rhaid i mi edrych ar ei ol yn well. Pinky yn cyfarfod a geneth ieuanc o'r wlad. Crl wylofus menyw. Lladrad. Pwy sydd yn gyfrifol ? Yr oedd rhywbeth yn mlas y sangaree nad oedd Flora yn ei hoffi-blas rhyw- beth nad oedd yn wia. Ond wrth gael ei hanog yn mlaen gan ei chwmnies, gwydr gwag pa un oedd yn rhoddi sicrwydd ac ymddiriedaeth ynddi, parha- odd i lymeitan ac i vied nes yr aeth y cyfan. Erbyn hyn yr oedd yn dechreu teimlo rhyw lawnder a dyrysweh yn ei phen, ac i deimlo yn feichus ac an- il ghysurus. Gadawodd ei harchwaeth hi yn sydyn, gosododd ei chyllell a Sore i lawr, a phwysodd ei phen ar ei Haw. Beth sydd yn bod,' gofynodd Pinky. Dim,' ydoedd atebiad yr eneth, ond fod rhyw deimlad dyeithr vn fy mhen. Feaiff i ffwrdd mewn eiliad neu ddwy. 1 Dichon mai o herwydd dyfod yn y ■cerbyd,' meddai Pihky, Yr wyf fi, bob amser, yn teimlo yn anhwylus ar ol cael fy aghludo yn y eerbydau; y maent rhywfodd fel pe buasent yn fy nghymysgu yn llwyr,' Eiateddodd Elora yn llonydd iawn wrth y bwrdd, gan barhau i bwyso ei phen ar ei dwylaw. Newidiodd Pinky a'r ferch, oedd wedi ymuno a hwynt, cdrychiadau o wybcdaeth a'u gilydd. Yr oedd Pinky wedi tynu ei gorchudd ych- ydig i ffwrdd, eto yr oedd yn cuddio gymaint ag oedd yn bosibl o'r cleisiau ar ei gwyneb. O'r anwyl! yr wyt wedi cael curfa dOlt,' meddai Miss peter mewn llais dystaw na chlywyd gan Flora Dim ond drwy guckiad ei gwyneb atebodd Pinky. Yna dywedodd wrth Flora mewn geiriau melfedaidd. 'Mae arnaf ofa dy fod yn sal. fy anwylyd. Pa fodd wyt ti yn teiuilo ? 'Nid wyf yn gwybod/ydoedd atebiad yr eaeth mewn llais oedd va bradychu pryder os nad dychryn. Daeth hyn dtoswyf ar unwaith, mae arnaf ofn fod y gwin yna yn rhy gryf; nid wyf wedi arfer cymeryd pethau o'r fath/ O'r anwyl. nac oedd nid dyna ydoedd. Cymerais i wydriad, ac nid wyf yn ei deimlo fwy na phe fauaswn wedi yfed gwydriad o ddwfr.' 'Gad i ni fyn'd,' me idai Flora gan godi i fyny.' Mae Mrs Bray yn sicr o fod wedi dyfod gartref erbyn hyn.' 4 O'r gpreu, og wyt yo teimlo yn ddigon CrTf, meddai Pinky fan godi wrth ddweyd hyny, O'r anwyl I dyna nofio mae fy mhcn,' meddai Flora gan osod ei dwy law wrth ei harleigiau. Safodd am ychydig mewn dull ansicr, ac yna estynodd ei dwylaw alIa. mewn fordd ymofyaiadol a dall. Aeth Pinky ati yn gyflym, a gosododd ei braich am ei chanol. Tyr'd meddai hi, mae yr awyr yma ya rhy drymaidd i ti, a chyda cynorthwy Miss Peters dygwyd Flora i waered i'r grisiau. 'Mae wedi cael ei meddygiaiaethu ychydig yn rhy uchel,' meddai Miss Peters mewn sibrwd gan osod ei genau yn agos at glust Pinky. Mae'r cwbl yn eithaf iawn.' sibrydodd Pinky yn ol; 4 maent yn gwybod pa fodd i'w waeud.' Wrth droed y grisiau dywedodd Pinky, 'Dwg hi allan trwy'r clos, tra yr af fi i dalu am y wystrvs. Byddaf gyda thi mewn eiliad.' 'Yr oedd Flora, druan, eisoes yn rhy ddyryslyd, trwy elaith y gwirod cyfferol a gymerwyd gaaddi, i wybod pa beth oedd- I ynt ya gwaeud a hi. Wcdi talu yn frysiog am y wystrys a'r gwirod, yr oedd Pinky wrth law yu mhen ychydig eiliadau. Cawsant fyuediad i gles bychan oddiwrth ddrws cefa y ty, ac fcethant allan a hwn trwy agoriad i lwybr I cul oedd wedi ei gau i fewn ar bob ochr gan argaeau uchel, Rhedai y llwybr hwa am gryn bellder, ac yr oedd nifer o agoriadau iddo o glosau, a bwtliynod ac adeiladau cefn o'r nawyaf budr a thruen- liS. Yr oedd yn terfyuu mewn heol fechan. Dygwyd Flora, yr hon oedd yn colli ei nherth a'i hymwybodolrwydd yn gyflym, ar hyd y llwybr hwn gan Pinky a Miss Peters. Pan ar haner y ffordd cawsant ymgynghoriad byr. Ni wna'r tro,' meddai Pinky, i fyn'd a hi trwy heol Mae wedi myn'd yn ormodol, daw'r heddgeidwad ar ein gwectihaf, a'i dwyn oddiarnom Mac rhyw. le gan Norah mewa acw,' ebai'r llall gan gyfeirio at hen adeilad coed oedd gerllaw. "Yr wyf weJi cwympo allan a Norah,' ydoedd atebiad Pinky; ac nid wyf yn golygu gwneud dim o honi mwyach.' Yn mha le y mae dy ystafell ? '0, gwna hono ddim o'r • tro. Oes dim o'i heisiau yno. Mae selerJPatJ Maley draw acw. Gallwn fyn'd i fewa o'r; llwybr hwn.' 'Mae Pat yn gythraul rhy wancus. N i fuasai dim o honi ar ol erbyn y buasai ef yn gorpheo. Na, na, Pinky; ni fynaf ddim i'w wneud a'r peth os ydyw i fyn'd i tder Pat Maley.' Oes dim ilawer o le i ddewis genym,' ydoedd atebiad Pink; Old ni wna y tro i ni i glebran yma. Yhe yn rhaid i ni fyn'd a hi i rywle.' Gwthiodd lidiart yn agored wrth ddy- weoyd hyn. Cadwodd swn mawr wrth agoryd a tharo yn erbyn yr aigae, a chawsant olwg ar glas oedd yn rhy an- nhrefnus a ffiaidd i geisio rhoi desgrifiad o hono. Yn un rhan o'r clos hwn yr oedd hen adeilad coed, heb ffenestri iddo, yr hwn oedd yn edrych yn fwy tebyg i dy ieir neu dwlc moch nag i le yr oedd bodau dynol yn byw ynddo. Yr oeddynt yn cael miynediad i'r llofift o'r tuallan trwy ddringo ysgol. Yr oedd y lie budr hwn yn cael ei ranu i ^an ystafelloedd a gwellt we li e wasgar ar hyd iddynt. Yr oedd oddeutu ugain o fan ystafelloedd ya perthyn i'r He Llettydau cent ydoedd, yr hwn se-d(i ys cael ei lanw bob nos. Pe buasai y twll neu'r twlc hwn-gelwch beth a fynoch arno -yn cael ei dynu i lawr, ni chawsid ddeg doler am dano fel coed tan. Eto i gyd, yr oedd ei berchenog yn foneddwr (?) ac yo byw mewn ty gwych yn y ddinas, ac yn de hyn dau cant a haner o ddoleri yn flynyddol It rent am dano. Wrth gael ei osod allan fel ag yr oedd yr oedd incwm o yn agos i saith cant o ddoleri y flwyddyn yn cael ei wneud. Adnabyddid ef wrth yr enw Nyth y Barcud,' ac ni fu nyth mwy ffiaidd gan un aderyn ysglytaethus erioed na'r lie hwn. Fel y tarawodd y llidiart yn erbyn yr argae, gwthiodd dyn garw, a chanddo edrychiad drygionus, yr hwn a wisgai gap bawlyd a chrys coch, ei ben i fyny o seler y ty oedd yn gwynebu ar yr heol. Beth sydd yn eisieu ? ydoedd ei ofyn- iad mewn llais taranllyd tra yr oedd ei wefus ochaf yn siglo ac yn troi i fyny ar un ochr gan ddwyn ei ddanedd l'r golwg. 'Mae eisieu cael y ferch hon i fewn am ychydig arnom.' meddai Pinky. 'Awn a hi oddiyma pan y daw yn well. Oes rhyw- un i fewn acw ? gofynai gan gyfeirio at yr hen adeilad coed, Ysgydwodd y dyn-ei ben mewn atebiad. Beth yw'r pris ? gofynodd Pinky. Deg cent yr un,' ydoedd ei atebiad, ac estynodd ei law allan i dderbyn y tal (I'w barhau),
Distawodd y Tant-Tom ..Stephens.
Distawodd y Tant-Tom Stephens. Distawedd y tant, Aeth yroracl Arweinydd Yn gynar i'w fedd, Ei gerddgar athrylith Fu i'w genedl beunydd Yn foliant—yn hedd Aeth cyfrin ei gerdd Yn ororau trwy'r gwledydd A mawr oedd ei fri; A syrth^ad y saeth I'w gaion wnai'r newydd Yn farwol i ni. Fy Jonathan i Oedd ef trwy fy mywyd A seliwn ei barch A mawr oedd fy mriw Pan welais y gweryd Yn derbyn ei arch Aeth adgof yn 01 A mi yn fy aagrau. I Pan gyrchwn i'w fwth 1 wrando athrylith Ei enaid yn tynu Cyfaredd o i grwth. Parnassus y gordd Pu fy Ngamaliel I ddringo y rhiw Ac hudlath i mi Fel Salmau'r Philomel Fu'r gelf sydd o Dduw. Cyfrinion a swyn Hen gerddi John Hullah Ddadguddiai ar gan Ac ynof fy hun Amh,-uwn I Goll Gwynfa Syfrdanwn yn lan, Dawn natur yn bur Wnaeth o'r plentyn y mynydd An farwol ei gan Aflonydd a fu Fel nwyd y llosgfynydd A'i enaid ar dan; Ef garai y gerdd A chariad angerddol. Ei dduwies oedd hi, A charodd hyd farw Ei anwylyd gerddorol A'i cododd i fri. Gwnaeth rhamant ei oes Fel hyd Mabinogion Y Celt drwyddi'n llawn, A gloew hyd fedd Fu gwladgarwch ei galon Mewn asbri a dawn. Bu'n Arthur ei oes, A delfryd ei enaid Yn fyw yn y gad, A bri yr Eisteddfod Edmygai yn ddibaid A Baner ei wlad. Yn lleddf mae ei gan Ar frigau'r mynyddoedd, Ac h?!yg y ddol; Ac enaid ei genedl A rychwyd gan ingoedd Yn drwm ar ei ol; Os corwyd y gan A r tafod ddistewi Yn fJ ro'r cystudd mawr Daw at sain o'r glyn A'r nefoedd ymloewi A'i gan tel y wawr. Dos hyd at ei fedd Ti Bencerdd y Gwanwyn A'th hyawdl gerdd; A -chadw yn fyw Dragwyddot flodeuyn A'i ddeilen yn werdd Fel cysgod o barch Am gerddor a chalon A natur mor rad Ac yni ei enaid Fu cadw hen Goron Gerddorol ei wlad. GWYNWAWR. Gilfach y Glyn.
[No title]
Dywed Mrs Mary Jenes, o 16, Clive Street, Trecynon, Aberdar, fel a ganlyn —' Cefais fy mhoeni am amser maith gan boenau crenlon yn fy nghefn, ac yr oedd- ynt yn peri i mi deimlo yn benysgafn ac iselysbryd. Yr oeddwn bron yn methu cyflawni gwaith y ty.'
j Llanilltyd Fardref.
j Llanilltyd Fardref. Ysgrif xcvi. Mr Golygydd,—Ni alwn yma eto am dro bach i gael golwg ar rai o'r hen bererinion. Mae yma lawer wedi gadael y fuchedd hon fu ya lion gyda'r llu ya y lie hwn. Nid ydym yn cofio yn sicr b'le a pha bryd y dechreuodd y Bedyddwyr cu hachos yma. Fe ddywedir fod Ysgol Sal wedi bod yn cael ei chynal yn yr hen Fclin. Ty sydd o dan fierm y Pound rhwng hyny a Thy Nel ydyw y lie adna- byddir wrth yr Hen Felin. Ond nid wyf wedi cael [y sicrwydd a garswn am yr ysgol yno. Mae yna rai pethau sydd yn tueddu fy meddwl i gredu fod yno ysgol, yn herwydd yr oedd yno rai hen aelodau Bedyddiedig yn byw yn y cylch flynydd- au mawr yn ol, sef tua Cilhaul a Phant- ifandu a'r tai a adnabyddid tai Mari Maes Mawr, ac wedi hyny, tai John Pillage. Bu John a Mari a'r teulu yn byw oyhyd yno fal yr adnabyddid y tai byth oddiar hyny yn tai John Pillage. ?D Gwyddom fod gwasanaeth yn cael ei gadw yn achlysurol yn yr hen dai yma ac acw yn y cyleh yn mhell cyn dechreu'r achos. In Cilhaul yr oedd tadcu a mam- gu Mrs Phillips, o'r Taff Villa, Ponty- pridd, vn byw, sef tad a mam Gruffydd y Bolar, ac yr oeddynt yn cyrchu tua I Carmel, Pontypridd, ac yr oedd mam Dafydd Morgan, o'r Pound, ac ereill yn aelodau yn Carmel, Pontypridd, yr un adeg, ac felly gwelwn fod yna aelodau Bedyddiedig yn foreu yn Llanilltyd, a bod gwasanaeth yma a thraw yn achlys- urol, ond feailai mai yn herwydd pellder y ffordd y cynelid y cyfryw. Clywais Pegi'r Crydd, sef gwraig Ifan Richards y crydd yn dweyd am ei mam yn cerdded o'r Tonteg a Rhydinan, a hithau gyda hi i Carmel ar foreu Suliau. Gwel y darllenydd fy mod yn dweyd Pegi'r Crydd. Wel, dyna fel yr oedd yr hen bobl yn cael eu hadnabod. Pegi Richards oedd ei henw, ac Han oedd enw ei gwr, a chrydd oedd wrth ei alwedig- aeth, ac felly y galwjd Pegi yn BešÎ'r Crydd. Yr oedd Ifan a Pegi yn perthyn i'r Bedyddwyr, ac yn debyg eu bod bron gyda'r rhai cyntaf yn Wain y Celyn. Yr oedd Pegi yn ferch i Mari'r gwehydd, sef gwraig Twmi neu Tomos Morgan y gwehydd. Credwyf fod i Mari a Tomos fab o'r enw Tomos, ond tebyg iddo gael ei gladdu yn lied ieuanc. Mab i Tomos a Mari Morgan oedd Dafydd o'r Pound, neu fel yr adnabyddid ef oreu, Dafydd y Gwehydd felly yr oedd Dafydd Morgan o'r Pound yn frawd i Pegi gwraig Ifan y crydd. Yr oedd Mari Morgan yn aelod yn Carmel, ac ereill o'r cylch, ac yn cyrchu yn gyson i fyny, ond daeth cyfarfodydd i gael eu cynal wrth Wain y Celyn, sef lie mae Mr Evan Hughes yn byw yn bre- senol, sef rhieni Mr John Hughes, A.C. Yr oedd yna deulu yn byw er's blynydd- au mawr yn ol a adnabyddid wrth yr enw Shon a Martha Ty Cwrdd, a chred- wyf iddynt fod yn byw yno, ac felly y cawsant eu galw a'u hadnabod byth oddi- ar hyny fel Shon a Martha Ty Cwrdd. Shon a Martha Evans oedd eu henwau mor bell ag y mae y cof yn fy ngwasanaethu ar hyn o bryd.- Yr oedd gan Shon a Martha fab o'r enw Dafydd-a Dafydd Shon, Ty Cwrdd y gelwid ef, Yr oedd Datydd yn ysgolar gwych, ac yn ymarfer ei hun bron bob nos pan yn gweithio. Meddai ar law-ysgrif rhagorol, ac yn ddarllenwr Cymraeg medrus iawn. Bacbgan rhag- orol oedd Dafydd, yn herwydd cofus genyf ei fod pan yn ddyn ieuanc ei fod yn treulio ei oriau hamddenol i ddarllen ac ysgrifenu-perffeithio ei hun yn mhob canghen o wybodaeth posibl fyddai ef o hyd. Yr oedd yna ferched hefyd gan Shon a Martha, ond nid af ar ol y teulu parchus a llafurus yma yn bresenol. Gwelwn fod achos wedi bod gan y Bed- yddwyr yn y ty lie mae Mr a Mrs Hughes yn bresenol. Tebyg iawn fod William Meredith a'i wraig wedi bod yn dod at y frawdoliaeth fach i'r ty uchod. Yr oedd y teulu parchus yma yn byw yn Lan-y-Bad, ac yn llawn sel a gweithg-ir f ch o blaid achos y Brenin Mawr, ac er fod ffordd bell t) Lan- y-Bad i Wain-y-Cefn, nid oedd dim yn ormod i ddynion o stamp William Mer- edith a'i briod. Da genyf fod y meibion eto yn arfer yr un diwydrwydd crefyddol a'u rhieni llafurus o'u blaen, felly buont ffyddlon er pellder ffordd i fod a rhan yn nghych- wyniad y gwaith da yn Llanilltyd flyn- yddau lawer yn ol. Yr oedd Dafydd Adams ac Ann tua'r hen Felin hefyd yn ffyddlon a gweithgar yn y Wain yr adeg uchod yn nghyd a llawer ereill. Hyfryd genyf gael gair am yr hen rai fu wrthi yn ddiwyd yn dechreu achos i'r Bedyddwyr yn y lie. Bu yr achos wrth y Stablau am rhyw gymaint, ond wedi hyny aeth i ystafell y Cross Inn. Credwyf iddi gael ei ffurfio yn eglwye yno, yn herwydd yno yr ordein- iwyd Tomos Griffiths yn weinldog, sef y gweinidog cyntaf fu yno. Gwelwn fod yr eglwys fach yn dod yn mlaen, yn herwydd yr oedd bedyddio mynych ynoagystyried mai lie yn dechreu oedd. Byddai bed- yddio weithiau i lawr wrth y bont o dan y Dyffryn Bach, ffordd yr eir tua'r Efail- isaf. Clywais y byddai bedyddio yno weithiau pan fyddai rhai o'r frawdoliaeth yn dod neu fyned tua'r gwasanaeth i'r Efailisaf, a byddent yn sefyll i glywed y gwasanaeth a gweled yr ordinhad. Annibynwyr sydd yn yr Efailisaf, ac ysbryd parchus a boneddigaedd ynddynt oedd sefyll a sylwi ar y gwasanaeth a gweinyddiad yr ordinhad yn ol y dull Apostolaidd. Un o hen aelodau hynaf y ) Wain adroddodd hyn i mi am droion y I bu ef ei hun yno gyda'r lluaws yn gweled y bedyddio rhai blynyddau cyn iddo ef ei hun ufuddhau i'r ordinhad. Yr wyf wedi enwi llawer o'r blaen ag oerH yma yn dechreu'r achos, ond nid ydwyf wedi nodi y cwbl feallai. Yr oedd yma hen deulu parchus yn byw yn Rhydinan a buont fyw yn Llwyn ypia, sef Bettie Tomos a'i phriod. Cred- wvf mai rhai o lawr o Fro Morganwg oeldym, sef o ardal y Rhoose neu Lan- carfan. Y rhai hyn oedd rhieni William Thomas, neu Bili Tomos bach. Chwaer iddo oedd Liza Gruffydd, gwraig William Gruffydd, ac yr oedd yna chwaer arall a gladdwyd flynyddau lawer yn ol. Yr oedd y teuluoedd yma yn :ffyddlon a diwyd, a Bili Tomos a Pegi ei wraig yn y Wain yn cychwyn yr achos. Credwyf i Bili Tomos i gael ei gladdu heb fod yn hir wedi codi'r capel, ond credwyf fod Tomos Gruffydd wedi ymadael, a thebyg fod y Parch J Roberts wedi d'od yno yn herwydd y mae Bili wedi ei gladdu er's yn agos haner canrif, os had rhagor. Credwn fod y capel wedi'i godi tua'r flwyddyn 1852, a chredwn mai yn 1853 y derbyniwyd yr eglwys i'r gymanfa. Nid oedd yno weinidog yn 1853, ond daeth Roberts yno heb fod yn faith Credwn fod y Parch James Richards, Carmel, Pontypridd, yn trefnu ac yn helpu tipyn ar y frawdoliaeth yn adeg yr adeiladu a threfnu gweinidog iddynt. Tebyg iawn fod Richards fel y frawdol- iaeth yn Salem yn deall am gymhwysder J Roberts fel gweinidog, ac felly bu am hir flynyddau yn gwasanaethu yn ffydd- Ion yn Salem. Mae Salem wedi ei ail- adeiladu er's blynyddau bellach a. llu mawr yn gorphwys o ran eu cyrff yn ymyl v capel braf sydd yn gof-golofn o weith- garweh y tadau a'r mamau ffyddlon fu yn Salem, yn nghyd a Hafur dibiid v rhai sydd yn aros. Mae Salem a'i gweinidog llafurus wedi gweithio yn egniol, ac wedi cario eu hymdrech i fuddugoliaeth. Credwn fod dyled Salem tua mil neu ddeuddeg cant o bunau, a hwythau ond haner cant o rif, a than hyny, a neb yr,o uwchlaw gweithiwr, ac amgylchiadau y gymydogaeth yn isel iawn yn herwydd fod y gweithfeydd wedi sefyll er's blyn- yddau, ac felly llawer yn symud o'r lie. Ond gweithiodd Salem a'r Parch J Richards i ragfeddwl a rhagdrefnu, a thrwy ymdrech T Williams, Maes-y ffynon, a'r frawdoliaeth fach, y mae Jiwbili wedi'i chael er's tro. Mae Salem yn batrwn yn nghyd a'i gweinidog o lafur ac ymdrech i dalu dyled y capel, ac hefyd cadw gweinidogaeth. Dyled fawr. Rhif fach o aelodau. Neb uwchlaw gweithiwr. Cynal gweinidogaeth. Cael Jiwbili. Dyna esiampl i lu o eglwysi. Diolch i Dduw am roddi ynoch ymdrech a chyd- weithmdiad Bendith arnoch fel eglwys a gweinidog. CYFAILL JOHN.
At Olygydd y 'Tarian.'
At Olygydd y 'Tarian.' SYR,—Mae yn beth hynod, ouid yw— fod Myfyrwyr ein Colegau Duwinyddol, y rhai sydd wedi bod yn parotoi am flynyddau gogyfer a'r weinidogaeth, yn methu cael eglwysi i'w gweinidogaethu— tra y caiff pregethwyr lleol. yn syth oddi- wrth eu galwedigaethau bydol, alwadau i eglwysi fel gweinidogion I Beth yw y rbeswm am hyn ? A ydyw myfyrwyr ein Colegau Duwifiyddol yn llai eu gallu, neu yn waeth dyaion na phregethwyr lleol ? Neu, a ydyw yr eglwysi yn gib- ddall, yn dewis y gwaeth yn hytrach na'r gwell ? Neu, a wna y pregethwyr lleol yn fwy aa'i myfyrwyr, ofyn cymeradwy- aeth gweinidogion sydd yn debyg o ddylanwadu ar yr eglwysi ? Neu, a oes ofa ar yr eglwysi na allant gadw y myfyr- wyr cystal a'r pregethwyr lleol. gan eu bod yn tori mwy o steil ? Ta pa fodd y mae cyfrif am dani—y mae yn ffaith anwadadwy fod pregethwyr Ileol yn cael eglwysi pan na all myfyrwyr neu weini- dogion allan o eglwysi eu cael. Ni chredaf fod y pregethwyr Ileol yn fwy galluog, neu eu bod yn well dynion na myfyrwyr ein colegau o dan yr un am- gylchiadau. Credaf fod eia haddysg golegawl yn gyfrifol am hyn i raddau mwy neu lai, gan mai ychydig o hono sydd yn ymarferol ddefnyddiol pan aiff y myfyriwr allan i faes y weinidogaeth. Pa fantais i un yn y weinidogaeth yw Euclid ac Algebra, a Mathematics yn gyffredinol ? Pa fantais yw Ffrancaeg a Germanaeg oni weinidogaetha yn yr ieithoedd hyny ? Pa fantais yw Groeg, a Lladin, a Hebraeg ?—gwir yw mai d% i'r gweinidog i ddeall y Beibl yn y gwreidd- iol, os gall, ac y mae Lladin yn help i ddeall Saesneg-ond faint o help yw'r tair iaith hyn i'r gweinidog yn ei waith beunyddiol ? Nid fawr ddim mi gredaf i fwyafrif mawr ein gweinidogion. Addefaf y dylai un wybod y Saesneg a'r Gymraeg yn weddol drwyadl-ond ryw- fodd gwna pregethwyr lleel hi yn lied dda, heb ond yn meddu iaith lied fratiog, hyd yn oed yn y weinidogaeth. Fel y dywedai fy hen weinidog Mr Cole yn Hope Chapel, Penybont-ar-ogwy wrthyf, Ni ofyna yr eglwysi faint wyddost ti o Groeg a Lladin, oad pa fodd y gelli di bregethu!' am nad oeddwn mi dybiaf, yn ymdrechu pregethu mor anal ag y dylaswn yn ol ei farn ef. A diamheu, a dios fod colegau pob enwad yn talu llawer gormod o sylw i bethau diangen- rhaid ar draul esgeuluso yr angenrhaid. Dysgu ieithoedd a mathematics, tra yn esgeuluso dysgu y modd i wneud pre- gethaa, a dysgu y ffordd effeithiol a dylanwadol i'w traddodi. Ni cha pre- gethu ond rhan-fel un o'r pethau cyd- marol diwerth enill—tra mai pregethu yw prif waith y gweinidog yn y weinidog- aeth. Pregethu ac ymweled a'r aelodau a'r cleinon ac arfer ei hun i weddi a Gair Duw—dyna brif waith y gweinidog mewn bywyd; ond nid llawer ddysgir i'r myfyrwyr pa fodd i wybod a thrin gair Duw, yr hwn yw cleddyf yr ysbryd a gwna dysgu y pethau sychion ddysgir i'r myfyrwyr yn y coleg sychu eu hysbryd a'i ddawn a'i flas efo'r pregethu—fel yr a y cloddiwr, a'r crefftwr, a'r masnachwr, a wyr ychydig o'i Feibl, ac yn barablwr da, o'i flaen i'r weinidogaeth. Ni chredaf am foment y gwna yr eg- lwysi ddewis y gwael o flaen y gwell o'u safle hwy—pan yn dewis y pregethwr Q Heol o flaen y myfyrwyr colegawl—o £ bosibl, fod mwy o bwsh ya y pregethwr lleol nag ya y myfyrwyr i gipio eglwys, ac yr arddengys ei grefydd yn fwy amlwg^—a hyn yn mhell iawn, yn enwedig efo'r Saeson. Credaf fod y pregethwyr lleol fel corff yn fwy naturiol yn eu dull o ynaadroddi a phregethu nag yw myfyr- wyr a gweinidogion. Yn hyn, mi ofnaf, ni waaeth colegau ond niwed i ni; er yn ddiameu genyf fod pregethau myfyrwyr a gweinidogion yn llawer gwell fel cyfan- soddiadau ac ymresymiadau. Tuedda colegau i ladd naturiolleb yn y pregeth- wr, perygi i wneud yr ymadrodd mor ffein, fel na adewir dim north na grymus- ( der ynddo. Yr wyf yn dueddol i gredu fod pregeth- wyr lleol sydd am fyned i'r weiaidogaeth j yn fwy ymdrechgar i geisio cymeradwy- • aeth gweinidogioa sydd a dylanwad ganddynt yn yr eglwysi y maent am gael galwad iddynt-nag ydyw myfyrwyr neu ( weinidogion heb eglvysi-pwysa y myf- ( yriwr ar y coleg, ond doeth fyddai iddo hefyd i geisio gair cymeradwyol neu gael ei introdiwsio gan weinidog a wyr sydd a chryn ddylanwad yn yr eglwys y mae am gael galwad iddi-fy nghyngor i bob myfyriwr mewn coleg sydd yn gwynebu ar y weinidogaeth yw gwneud pob ym- drech i ddod yn bregethwr, ta beth—os gall gyrhaedd y pethau ereill hefyd, pob- peth yn dda—ond gofaled wneud pre- gethau, a dysgu eu traddodi yn dda, ac aberthu, os bydd raid, yr ieithoedd a'r mathematics er mwyn hyny-os am ddod yn broffeswr-teitl yw'r peth mawr, ond ycbydig sydd o eisieu rhatn. 0 bosibl fod pregethwyr lleol yn ym- ddangos i'r eglwysi y gallant eu cynal yn well nag y gallant gvnal y myiyrwyr. Gwir, y gallant, os gwuant gadw yn mlaen cu gwaith bydol hefyd—gall fod gormod o starch yn y myfyriwr, nes yr ofna yr eglwys fach roddi galwad iddo—tra yr edrych y pregethwr lleol yn fwy hawdd ei gynal-trwy fod yn fwy syml a gwlad- aidd. Mae y ffaith fod pregethwyr lleol yn cael eglwysi, tra y metha y rhai sydd wedi myned trwy'r colegau, yn cynhyrfu arweinwyr yr Eglwysi Rhyddion—megys y Bedyddwyr a'r Independiaid-i ben- derfynu os gallant, i rwystro pregethwyr lleol, neu rai heb fyned trwy'r colegau, i gael eglwysi o gyfan. Nid dyna'r ffordd ¡ iawn yn ol fy marn i—mae rhywbeth yn I bound o fod yn rong yn addysg myfyriwr Duwinyddol, mu ynddynt hwy eu hunain, neu yn awyrgylch y colegau, pan y gwiii pregethwyr lleol gael galwadau i eglwysi o'u blaen, y rhai sydd heb gael nemawr ddim o barotoad gogyfer a'r weinidog- C5 0 ae tho Ystyriaf ei bod yn enbyd ein bod ni fel myfyrwyr a gweinidogion yn methu dal ein tir yn erbyn pregethwyr lleol, heb gael ein hamddiffyn rhagddynt; os na allwn ddal ein tir ar faes agored-wfft i addysg golegawl, a'r holl ymbaratoad a'r dygiad i fyny neu wfft i gibddallni yr egl wysi-nis gallaf lai na chredu fod yr eglwysi yn dewis y goreu iddynt eu hunain. Duw, eigob mawr y defaid- amlyga i ni Iley collwn, neu amlyga, i'r eglwysi eu fIolineb.- Y dwyf, &c., D. Ff. DAFIS.
[No title]
I Mae'r dyn ieuanc acw sydd ganddo fo gymaint i ddeyd yn nghylch pethau yn un o bartneriaid y ffirm, yn dydi o ? gofynai'r dyn oedd ar ymweliad a'r masnachdy mawr. Nag ydi un o'r clercod ni ydi o,' oedd yr ateb. I A pwy ydi'r hen ddyn distaw a llonydd I acw-nacw sydd fel tasa to ofn rhoi dim J trwbl i neb ? gofynai'r ymwelydd 4 Y fo bia'r busnes,' oedd yr ateb. Newch chi un 1fafr bach i mi cyn i mi fynd ? gofynai'r llencyn oedd newydd gael ei wrthod. Gwnaf, Die,' ebai'r fun, gan haner cau ei llygaid a rhoddi ei gwefusau mewn shap. Be ydi'r ffafr, Die ?' Ista i lawr wrth y piano yna a rhoi un gan bach,' ebai Die. Mae gen i ofn fod yna gi y tuallan yn fy aros i, ac mae gen i isio i chi ei ddychryn o i ffwrdd. Mae hi agos yn saith, Shan,' ebai'r gwr fel yr a'i yn sydyn i'r ty y noson o'r blaen, ♦ oad mae gano chi ddigon o amser i wisgo am danoch ar gyfer y cyngherdd. Peidiwch a gadael i mi aros llawer wrtho chi heco rwan.' O'r goreu, fanwylyd fe ddechreua i wisgo am danaf rwan,' ebai ei briod hawdd- gar. Ac fe ddangosa ina i chi sut i frysio,' ebai'r gwr gyda gwen. Fe ddechreua i rwan. Gyda llaw, lie mae ngholar i ? Dyma hi,' ebai'r wraig. Rhowch y studs yn fy nghyffs i, newch i ? A-y-fydda rhywbeth gano chi frwshio nillad i ? Mae llwch yn mynd atyn nhw i'r dror yna rywsut 01 reit, f'anwylyd,' ebai Shan. A fasa rywbeth gano chi roi cria newydd yn fy sgidia gora i, ac estyn fy het a nhei i ?' gofynai'r gwr. Gwnaeth y wraig hyny. Bu'n brysur iawn yn tendio arno. Yn y fan syrthiodd llygaid y gwr ary cloc. a gwelodd ei bod yn tynu at wyth. I 'Rachlod fawr, Shan,' ebai; 'beth yda chi wedi bod yn neud ? Ddim wedi gwisgo J am danoch eto? Run fath a chi—'r merched.' 1 Dywedodd cyfeilles i mi am belenau arenau a phoen cefn Doan wrthyf, a ( chynghorodd fi i roi prawf arnynt. Prynais rai o'r pelenau, ac ar ol cym- eryd ychydig ddognau cefais allan fod cyfnewidiad er gwell ynwyf. Wrth barhau yn mlaen a'r teddyginiaeth daeth- um yn eithnf iach eto, ac yr wyf yn teimlo yn well yn mhob ffordd yn awr.— (Arwyddwyd), ¥r eiddoch, &c., Mary Jones, 9
Advertising
——i——j 18I:.II!- Y Feddyginiaeth Fawr Gymreig. QUININE BITTERS GWILYM EVANS QUININE BITTERS GWILYM EVANS Y mae miloedd wedi cael iachad trwy ddefnyddio y meddyglyn aug- hydmarol hwn, pan oedd pob MEDDYGIHIAETH ARALL .I- WEDI METHU. Ni ddylai utt teulu fod hebddo. Mynwch ei gael. Adfera lechyd cyflawn. Ymlidia aflechyd ymaith. Nid yw byth yn siomi. Rhoddwch brawf arno. QUININE BITTERS GWILYM EVANS QUININE BITTERS GWILYM EVANS an Meddyginlaeth Lysieuol Y MAE QUININE BITTERS GWILYM EVANS QUININE BITTERS GWILYM EVANS Yn cytiwys rhinw^ddau iachaol Quinine, Sarsaparilla, SufFrwm, Lafant, Dantyflew, Crwyn- llys (Gentian) a'r Cynghaw (Burdock), &c mewn gair mai braidd pob llysieuyn a gwreiddyn meddvainiaethol yp y meddyglyn rhy- fedd hwn ac y .aent wedi cael eu par- oto a'u cyfartalu i wneud cymysgedd cel- fyddydgar o'r fath mwyaf hapus a llwydd- ianus i sicrhau cydweithrediad yr elfenau meddyginiaethol a gyowysir yn y llys- isu hyn, ae i gyrhaedd yr amcan oedd mewn golwg wrth barotoi y feddyg- iniaeth hon. Derbynir canoedd o dystiolaethau yn flynyddol yn tystio nad oes un meddyglyn a all gystadlu ag ef mewn effeithiolrwydd i symud ymaith holl anhwylderau y cylla, yr afu, a'r giau. Mae rhat o feddygon goreu y deyrnas yn defnyddio Quinine Bitters Gwilym Evans. ¡ Quinine Bitters Gwilym Evans YW MEDDYGINIAETH OREU YR OES, AT Ofnau Disail, Gwendid, Iselder Ysbryd, Pruddglwyf, Diffyg Treuliad, Dim archwaeth at fwyd Anhwylderau y Frest Anwyd, Gwaed Anmhur QUININE BITTERS GWILYM EVANS QUININE BITTERS GWILYM EVANS Gwelir felly fod y Quinine Bitters hyn yn feddyginiaeth aumhris- iadwy ac a barn a oddiwrth broflad doctoriaid, teivhwyr, fferyll- wyr, gweinidogion, a chanoedd lawer a gleifion wedi gwella, y mae yn feyddyg- iniaeth anffaeledig. Paham y dyodd- efwch mwyach oddiwrthy doluriau uchod, pan y mae meddyginiaetb naturiol, syml, ac effeithiol i'w chael ? QUININE BITTERS GWILYM EVANS QUININE BITTERS GWILYM EVANS TYSTIOLAETH. 18, Railway st., Lewiston Treharris. Anwyl Syr,—Y mae yn bleser genyf eich hysbysu fod Quinine Bitters Gwilym Evans, yn nghyd a'r Digestive Pearls, wedi bod yn foddion i'm gwelia ar ol dyoddef yn hir gan Ddi&yg Treuliad. Y mae caethiwed fy ngalwedigaeth mewn siop dilledydd yn tueddu i niweidio fy iechyd, a'm gwneud yn bruddglwyfus, ond y mae eich meddyginiaeth chwi yn cryfhau y cyfansoddiad a bywiogi yr ysbryd mwy nag un feddyginiaeth a gy- merais o'r blaen. Yr wyf yn galonog yn ei gymeradwyo i'm holl gyfeillion, canys credaf ei fod yn gaffaeliad gwerthfawr i'r cyhoedd. Yr eiddoch yn ffyddlawn, E. J. WAREHAM. QUININE BITTERS GWILYM EVANS QUININE BITTERS GWILYM EVANS RHYBUDD GOCHRLWCH DWYLLWYR. Edrychwch fod enw Gwilym Evans ar bob Label, Stamp, a Photel. Gwerthir ef mewn poteli 2b. 9c. a 4s. 6c. yr un; blycbau yn cynwys tair potel 4s. 6c. am 12s. 6c. I'w cael yn mhob man, neu danfonir ef yn rhad am y prisiau uchod drwy y post yn uniongyrcbol oddiwrth y Perchenogion:— Quinine Bitters MANUFACTURING COMPANY, LIMITED LLANELLY, SOUTH WALas