Y Genedl Gymreig

Cymerodd tan din'Btrialle yn Wapping, Llun- dain, ddydd LInn, bernir fod y golled yn d leng mil ar hugain o bunnoedd.

I 1877. Hir gofir y flwyddyn ddiweddaf yn Neheudir Cymru fel un o'r rhai mwyaf marwaidd ei mas-I nach 0 fewn oof; so yn y Gogledd, oddieithr yn y rhanau hyny y c=fo ac y gwneu haiam, faI nn o'r rhai rafg bywiog. Trwy orlfflsd glofa Tyn wydd d dangosodd y glowyr feiddgarweh, egni, Fd' ?Zhwdar aldlayn .o- garwoh digyffelyb yn rhyd ad pedwar aJIan 0 bedwar ar ea o'u cydweithwyr oeddynt wedi eu cloi i mewn am -^law diwrnod heb nae ym- borth ns goleuni, am rr hyn y derbynior!d y borth ni, goloun i am vw ?hayf n egniol yr 41bert rhai a lafuriasant ptwyaf egniol 1'! Albert Medal oddiwrth em Grasusaf Frenhines, yn nghyda symiau o arian a gasglwyd trwy y deyrnas i'w gwobrwyo, dyrchafwyd clod ein cydgenedl yn uchel yn ngolwg y byd: ac yn y afan ddychrynllyd a gymerodd le yn nghy- mydogaeth Dolgellau, pryd y mwrddrwyd dynes sengI o'r enw Sarah Hughes gan vrr priod o'r enw Cadwaladr Jones, yr hwn a'i claddodd, wedi hyny a'i cododd o'i bedd, a'i damiodd, ac a daflodd y darnau gyda Hif yr afon Aran, am yr hyn y cafodd ei ddicnyddio, rhoddwyd anair i'n gwlad dawel, heddychol, a glan oddiwrth ddrwg-weithredoedd, ag y bydd yn hir yn ymryddhau oddiwrtho. Ond yr hyn a hynododd y flwyddyn ddiweddaf, yn anad blv? yddyn amll yn ? anes Cymru, ydyw niarwol- aeth cynifer o'i henwogion. Y cyntaf a gy- merwyd ymaith, trwy enyniad yr ysgyfaint, ar ol dychwelyd o daith o'r Deheudir, oedd loan Pedr--yr athraw, y lienor, yr hynafiaethydd a'r daearegydd—yr hwn, er ei fad wedi llafurio gydag egni a llwyddiant yn ei wahanol gylch- oedd droslawer o flynyddoedd, nad oedd mewn gwirionedd ond yn ymbarotoi at waith mawr ei oes. Bu farw loan Pedr ganol Ionawr; a chanol Mai, gyda sydynrwydd eyffelyb, ac nid yn annhebyg iddo o ran yr amgylchiadau, bu farw Ieuan Gwyllt, yr hwn a wnaeth fwy nag un Cvmro yn ei oes i gyfnewid a gwella cerdd- oriaeth gysegredig ei wlad. Prawf o hyn ydyw y rhediad rhyfeddol a fu i'w Lyfr Tonau Cynull- eidfaol; ac nid yn unig hyny, ond bu ym- ddangosiad ei lyfr ef yn foddion i beri i bob onwad crefyddol yn Nghymru ei efelychu trwy fynu llyfr cyffelyb. Yn mhen y pythefnos ar ol ei farwolaeth ef syrthiodd Tegidon. Nid oedd ef erioed wedi cymeryd rhan gyhoeddus yn nghynulliadau Cymru fel y rhai a nodwyd; ond fel bardd llawn o dlysni a theimlad-fel awdwr Y Tlws Arian, Y Ddeilen ar yr Afon, a Hen Feibl Mawr fy Mam-nid llai oedd ei ddy- lanwad ar y meddyliau mwyaf tyner a lleiinais yn ein gwlad. Y pedwerydd ar ddeg o Or- phenaf bu farw Mynyddog. Dechreuodd ei yrfa fel bardd a cherddor trwy ganu ei ddamau ei hun yn achlysnrol yn y mln gyfarfodydd llenyddol oddeutu ei gartref, ond yn fuan lled- aenodd ei glod i bob man yr oedd Cymru, Cvmro, a Chymraeg yn adnabyddus: ac yn ddiddadl yr oedd yn un o'r humourists mwyaf poblogaidd a welodd ein gwlad crioed. Meddai bwyll, arabedd, natur dda, parodrwydd, a dylanwad a'i gosododd yn ben ar bawb--heb eithrio hyd yn nod yr athrylithgar Talhaiarn ei hun—fel arweinydd eisteddfodol. Dair wyth- nos ar ei ol ef--Awst 5ed--bu farw Trebor Mai --un o'r englyvwyr pcrtiaf yn Nghymru; 8C o fcwn yr un mis boddodd y ocudor ieuanc addawol Hopkins wrth ymdrochi yn Aberys- twyth. A dydd Gwener, y 13eg o Ragfyr, wedi hir nychdod, hunodd Gohebydd. Fel Cymro, gorph, enaid, ae ysbryd; Ymneillduwr ac Annibynwr o'i goryn i'w sawdl; Rhyddfryd- wr hyd fer ei esgyrn; fel dyn o galon eang, wladgar, wresog, a diwenwyn; ac fel ysgrifenwr cywir, cyflawn, dyddorol, goleu ae i'r pwynt, yr oe.ld Gohebydd braidil heb ei gyffelyb. Am ugain mlynedd bu yn eyffroi, os nad yn arwain, ei gydgenedl i raddau anghyffredin mewn materion gwladol, llonyddol, ac addysgiadol; ac er ei fod drwy ystod yr holl dymor hwnw yn wael a nyehlyd o ran ei iechyd, yr oedd yn egniol a llafurus tu hwnt i odid neb; bu ei waith yn hynod lwyddiannus; ae nid gonnod yw dyweyd fod ei farwolaeth yn golled genedl- aethol. Cysylltir marwolaeth y rhai hyn--y rhai oeddynt i gyd oddigerth Tegidon yn Eis- toddfodwyr—a'r flwyddyn y cynhaliwyd un o'i Eisteddfodau mwyaf ardderchog a llwvddiannns a gynhaliwyd erioed yn Nghymru--Eisteddfod Fawr Caernarfon. Cynhaliwyd hon yn mis Awst, mewn Pabell a gyfodwyd yn bwrpasol i'r amgylchiad, yr hon agostiodd oddentu saith mil o bunnau. Yr oedd y gweddill a gafwyd oddiwrthi ar ol talu pob treuliadau uwchlaw 1400p, a rhoddwyd 600p o hyny i Goleg y Brif- ysgol yn Aberystwyth. Marwaidd iawn fu masnach y flwyddyn ddi- weddaf dros yr holl fyd ac yn gymaint a bod y deyrnas hon ar y blaen i bawb fel cenedl fasnachol, y mae o angenrheidrwydd wedi dyoddef yn gyntaf o bawb. Y mae dadforion y deyrnas wedi bod yn fwy na'i hallforion—ei derbyniadau i mewn yn fwy na'i danfoniadau allan—er's tair blynedd bellaeh; ond yr oedd- ynt y flwyddyn ddiweddaf yn fwy o chwech ugain miliwn o bunnau, yr hyn, yn ol syniad rhai dynion craff, sydd yn arwyddo ein bod fel gwlad yn myned yn ol yn gyflym. Er nad yw y strikes wedi bod mor lluosog y flwyddyn ddi- weddaf ag y buont rai blynyadau o'r b lwp, y mae strikes y seiri meini yn Llundain, y soiri coed yn Manchester, a'r seiri llongau ar y Clyde, wedi cael eu cario yn mlaen bron ar hyd y flwyddyn, a'r meistriaid yn Llundain wedi vsgubo pob gwlad am seiri tramor. Y mae y dyoddefaint sydd yn mhlith y gweithwyr mewn rhai partbau o'r wlad wedi bod yn fawr ond ar gyfer hyn gellir dyweyd fod nifer y rhai oedd yn derbyn cymhorth plwyfol y flwyddyn ddi- weddaf un ran o dair yn llai nag ydoedd yn y pedair blynedd oeddynt yn diweddu yn 1871. Mown ystyr wleidyddol y ddiweddaf ydoedd y ddiffrwythaf o'r blynyddoedd. Heblaw dyrch- afiad Mr Disraeli i Dy yr Arglwyddi dan y teitl o Iarll Beaconsfield, Aracth Mr Gladstone ar Destyn y Dw*yrain, ymddygiadau y Gwrth- ddywedwyr Gwyddelig, pasiad Mesur y Caroharau, y rhaniad yn Nhy yr Arglwyddi ar Fesur y Claddfeydd, ac ymweliad y Frenines ^'r Prif-weinidog, gcllid crybwyll y Cyfarfod Gwleidyddol mawr a gynhaliwyd yn Birming- ham gyda golwg ar ail-drefniad y RhyddfryJ- wyr, ymweliad Mr Gladstone 4'r Iwerddon, ao Ardalydd Hartington a Scotland, pryd yr awgrymodd y byddai y Rhyddfrvdwyr yn barod i gymeryd i fynv Ddagysylltiad Eglwys Ysgot- land, pa brvd bynag y byddai yr Ysgotiaid wedi gwneyd eu meddyliau i fyny ar hyny. Y dydd cyntaf. o ,r flwyddyn cyhoeddwvd y Frenhines gyda rhwysg mawi yn Delhi yn Ymherodres India, a chymerodd un o'r ymwél- iadau trymaf o newyn le yn y wlad hono 'a ddigwvddodd er's Ilawer o amser. Gwariodd y Llywodraeth tnagat ei leddfu oddoutu wyth miliwn o bunnau, a chasglwyd haner milwn at hyny yn y deyrnas hon; ond er pob petti bu farw yn agos i filwn o'r trigolion. Yn mhartbau gogledd-orllewinol India y mae rhai cyffroadau gwleidvddol wedi cymerj-d lie ar y terfynau, ond nid vdynt yn dobyg o wnevd llawer o niwe l. Ychwanegwyd rhanau helasth at drefedigaethau Prydain yn Neheubarth Affrioa trwy ryfel a thywaut gwaed; ond o barthau eraill o'r ymherodraeth Canada, Awstralia, New Zealand, ac YnYlOodd M6r y De—nid oes ond newyddion am heddwch a ffyniant. Blwyddyn dywoll dda, blwyddyn grymylog a niwliog, fu y flwyddyn ddiweddaf ar Ffrainc. Yn gynar yn mis Mai, mewn canlyniad i waith M. Jules Simon yn gogwyddo gormod, fel y tybiai y Llywydd MacMabon, at y Gwerinwyr, derbyniodd un o'r llvthyran bryntaf a mwyaf miniog oddiwrth y Llywydd, ac mewn canlyn- iad ymddiswyddodd. Ar y 18fed o'r mis tor- wyd i fyny y Senedd, ac o hvny hyd y 14eg o Hydref arferodd gweinyddiaeth y Due de Broglie, yr hwn a ganlynodd M. Jules Simon, bob dyfais a dichell a allai i ddymchwelyd y Gwerinwyr, ac i lunio Senedd ffafriol i'r Cler- igwyr a'r Frenhiniaeth, Ond methiant dybryd fu ei holl ymdreeh. Dychwelwyd Senedd nad oedd nemawr llai Gwerinol na'r un B dorwyd i fyny. Ac am wythnosau ar ol yr etholiad gwrthodai y Uywydd dderbyn penderfyniad y wlad, a gwrthodai y wlad ymostwng. O'r diwedd ciliodd y Llywydd. Dewiswyd Gwein- yddiacth o dan arweiniad Dufaure, cyfansodd- edigyngwbl oWerinwyr o argyhoeddiad yn gystal a phroffes, a dybenodd lin o'r blynydd- oedd mwyaf cythryblus mewn cyflawn fuddug- oliaeth am y tro i egwyddorion cyfan soddiadol. Teymasodd tawelwch yn Yspaen, a'r newydd diweddaf oddiyno ydyw fod y brenin yn bwr- iadu y mis hwn bciodi ei gyfnither, merch y Due Montpensier, yr hyn sydd wedi cyffroi llid ei fam, cyn-frenines Yspaen, i'r eithaf. Cyr- haeddodd y Pab ei jubili fel esgob eleni, a der- byniodd gyfraniadau arianol helaeth o bob gwlad Babaidd dan haul. Y mae ei iechyd wedi gwaelu yn fawr, ae ofnid nas gallai (Mai i dreulio y flwyddyn allan. Ond y mae yn fyw o hyd, ac mor elyniaethus ag erioed i Lywodr- seth Victor Immanuel. Nid da y mae Llywodr aeth I tali yn myned yn mlaen. Y mae wedi rhoddi ei bryd ar feddu byddin a llynges, ac y mae ei thrysorfa mewn canlyniad ynlled isel. Aeth Germani trwy un o'r cyfyngderau arianol trymaf y bu ynddo erioed ac y mae y wlad yn mhell o fod mewn sefyllfa lwyddiannus. Prin y mae son wedi bod am wledydd eraill Ewrop, gan fod bron holl sylw pob gwlad wedi ei dynu at y rhyfel dyohrynllyd sydd wedi cael ei ddwyn yn mlaen bron ar hyd y flwyddyn rhwng Twrci a Rwsia. Ddiwedd y flwyddyn o'r blaen, er cymedroldeb gofynion Bwsia a thaerineb holl lys-gonhadon Ewrop, yr oedd yn amlwg fod y gultaii &'i gynghorwyr wedipenclerfynu gwrthod pob cynygiad, a herio Rwsia i'w darostwng. Felly, yn mis Ionawr, wedi i Safvob Pasha hysbysu y cenadon ymgynulledig fod Twrci yn gwrthod pob telerau, cadarnhawyd hyny gan Senedd Twrci. Talodd y Cadfridog Ignatieff ymweliad a phrif lysoedd Ewrop, ac wedi dealt eu teimlad hwy, ac i fyddin Rwsia groesi drosodd i Roumania, ar y 24ain o Ebrill cyhoeddodd Ymherawdwr Rwsia ryfel yn erbyn Twrei. Ar yr un pryd, dechreuodd byddin Rwsia ymosod ar diriogaethau Twrci yn Asia, lie y buont ar y cyntaf yn hynod lwyddiannus, gan fyned bron mor bell a phrifddinas Twrci yn Asia, sef Erzeroum. Ond wedi derbyn adgyf- nerthion, trodd y rhyfelgyrch yn erbyn Rwsia. gorfod iddi godi gwarchae Kars, ac encilio o bob lie yr oedd wedi ei gymeryd yn Asia oddieithr Ardahan. Ar yr 22ain o Fehefin, croesodd yr adran gyntaf o'r Rwsiaid y Danube yn nghy- mydogaeth Galatz, ac ar y 27ain o'r un mis, croesodd yr Uchel Ddug Nicholas yr un afon gyda chorph mawry fyddin yn nghymydogaeth Simnitza. Ar y 9fed o Orphenaf, aeth Osman Pasha i Plevna, a'r 12fed cyrhaeddodd blaen- fyddin y Cadfridog Gourko grib Bwlch Shipka i ochr arall y Balkan. Gorfu ar y Cadfridog Gourko dynu ei flaen fyddin yn ol, a sefyll ar yr amddiffynol yn Mwlch Shipka, lie yr ym- laddwyd rhai o frwydrau poethaf y rhyfel. Ar yr amddiffynol yn unig y safai ystlys ddwyreiniol byddin Rwsia, tra yr oeddyr ochr orllewinol yn wynebu Osman Pasha yn Plevna. Gwnaeth y Rwsiaid dri ymosodiad pendcrfynol ar Plevna, ond bob tro gyrwyd hwy yn ol gyda cholledion mawrion, ac enillodd Osman Pasha iddo ei hun enw fel un o'r cadfridogion galluocaf yn yr oes. O'r diwedd amgylchynodd y Rwsiaid Pievna, ae wedi eistedd o'i blaen lawer o wythnosau, gwnaeth Osman Pasha ymgais i dori trwodd, yr hwn a drodd yn aflwyddiannus. Archoll- wyd ef, a rhoddodd ei fyddin ei hun i fyny yn ddiamodol. Cymerodd y Rwsiaid o 40,000 i 50,000 o garcharion. Yn sydyn ac annisgwyl- iadwy trodd y rhyfelgyrch yn Asia yn erbyn y Tyrciaid. Ar y lofed o Hydref, llwyr orch- fygwyd byddin Mukhtar Pasha yn Aladjah Dagh, a chymerwyd oddeutu 17,000 o garchar- orion, yn nghyda phedwar o ynau. Gwarch- aewyd yn uniongyrchol ar Kars, so ar y 18fed o Tachwedd cymerwyd hi gyda rhnthrgyrch, yn yr hwn y lladdwyd 5000 o Dyrciaid. Brys- dramwyodd y Rwsiaid ar ol brwydr Aladja Dagh yn nghyfeiriad Erzeroum, eymerasant Deviboyun, y gwarchglawdd cadarnaf oedd iddi o'r cyfeiriad dwyreiniol, ond cauodd yr hen flwyddyn arnynt cyn cymeryd y ddinas, o leiaf yn ol y newyddion sydd hyd yn hyn wedi cyr- haedd y wlad hon. Yn ystod y rhyfel-dymhor addefa y Rwsiaid eu bod wedi colli trwy eu lladd, eu clwyfo, a thrwy afiechyd, o 70,000 i 80,000 o wyr; ac er nad yw collod y Tyrciaid lawn gymaint, yn gymaint a'n bod yn aros ar yr amddiffynol. y mae mor fawr nes y mae Twrci eisioes yn y cyfyngder mwyaf amddrn- ion i ddwyn y rhyfel yn mlaen. Yr oedd dis- gwyliad cyffredinol ar ol y tryebineb a gyfarfu ei byddinoedd yn Asia, yn nghyda chwJII p Plevna, a chymeriad Osman Pasha a'i fyddin, y buasai Twrei yn ymostwng i ddeisyf amodau heddweh. Anfonodd gylehlythyr yn deisyf cyfryngiad ar ran y Galluoedd Mawrion, ond ynddo nid yw yn arwyddo un gradd o yinos- tyngiad. Y mae holl alluoedd Ewrop oddi- eithr Lloegr, wedi gwrthod cyfryngu, ond dywedir fod Lloegr wedi ymgymeryd a'r gwaith. Tarfynir y flwyddyn yn nghanol pryder eyffredinol. Y mae areithiau rbyfelgar y Prif-weinidog, cyboeddiad amserol neu an- amserol y gyfrol o fyw-grapliiad y Tywysog Albert sydd yn cynwys ei olygiadau of a'r Frenhines ar ryfel y Crimea, ymweliad ei Mawrhydi a Iarll Beaconsfield ddiwedd y flwyddyn yn Hughenden, a gwysiad anai-ferol y Senedd i gyfarfod ar yr 17eg o Ionawr, yn lie fel y byddai vu arferol ddechreu Chwefror, i gyd yn cyfoirio i'r un pwynt, ae y mae yn ddi- ddadl fod yr hen flwyddyn wedi tynu ei thraed i'r gwely i farw yn un o'r adegau mwyaf pryd- erus a fu ar Brydaiu er's amser maith. Gwneir pob parotoadau gan Rwsia i ddwyn y rhyfel yn mben, ac y mae araeth a draddododd Ymher- awdwr Rwsia ar ol ei ddychweliad adref wedi ewymp Pleviia fel pe byddai yn arwyddo rhwng- y llinellau fod ganddo elyn arall heblaw Twrci yn ei olwg. Blwyddyn gvffrous fu y ddiweddaf yn h'tnf)S yr Unol Daleithiau. Ar ei dechreu ofnii y byddai penderfynu pa un ai Hayes ai Tilden-- Gwerinwr neu Ddemocrat—oedd i eistedd yn y gadair lywyddol am y pedair blynedd dyfodol yn ormod o orcbwyl heb ddadweinio'r eledd. Ond trwy drefniad newydd ac anisgwyliadwy osgowyd y fath drychineb, a thrwy un o'r dam- weiniau mwyaf ffodus a ddaeth i ran neb erioed Mr Hayes a enillodd y dydd. Eisteddodd yn ei swydd mewn tawelwch nad oedd neb yn ei dilisgwvl. Ac un o'i oruchwylion cyntaf oedd gwneyd cais tog i adfer heddweh a thangnefedd yn y Taleithiau Deheuol trwy adfer yr hen

ARGRAPHU! ARGRAPH'U!! ARGRAPHU! G WNEIR pob math o ARGRAPHWAITH, yn y modd mwyaf destlus, ar y telerau iselaf, ac ar y rhybudd lleiaf, yn Swyddfa Y GENEDL," CAERNARFON. NOTE PAPER, ENVELOPES, MEMORANDUMS, BILL HEADS, ORDER AND RECEIPT BOOKS. HANDBILLS, 1 POSTERS, BOOKWORK, PROGRAMMES, TICKETS. ANFONIR ESTIMATES AM BOB MATH 0 WAITH GYDA THROAD Y POST. 17, BANGOR-STREET, PORTH-DINORWIC. MAE JOHN BANK "TN DYMUNO HYSBYSU ei luosog gwsmeriaid yn Porth-dinorwic, Llanberis, a'r holl J- amgylchoedd, fod ganddo STOCK HELAETH 0 EIDDO DA, Am brisiau rhesymol. Dyma yr eiddo a dal i'r wind i feddu. arnynt. Watches o bob math, aur ac itrian, wedi eu prynu gan y gwneuthurwyr goreu; Cadwynau aur ao arian Seals, Brooches, Lockets, E»rin"s o bob math; Clociau, mawr a bach; Teapots, Tea and Coffee Sets, a phob math o Electro- plated Goods; hefyd Ornament Lustre, Mutical Boxes. Hefyd, ar gais ei garedig gymydogion a'i gwsmcriaid, mae John Bank wedi ymgymeryd a gwerthu Dodrefn Ty 0 bob math, fel na raid i bobl yr ardal fyned i drafforth a chostau i'w cael o fanau eraill, ac y mae yn penderfynu eu gwerthu mor rhated az sydd yn bosibl. Ceir Cypyrddau Gwydr, Chest of Drawers, Cheffoneers, Cadeiriau, &c., Gwelyau Haiarn, Flocks, Plu. Mattresses, Gwelyau Flocks wedi eu gwneyd yn barod. Ymgymera John Bank arnp ei Mn y drafferth a'r gost o ddanfon y Dodrefn i bob man He y byddont i fyned. ? G?ertMr pob peth i'r Clybiau yr un fath a phe byddent heb fod yn y Clwb, a rhoddfr Swllt y bunt o dh'eouut wrth dait anan "p&rod. ° ?d?ir FIRST-CLASS WATOH-MAXERS, a gofaUr am i eiddo pawb gael ei wneyd yn iawn ac yn fuan. yn John Bank yn ymweled a Chwarel Dinorwic bob mis, yr wythnos ar ol y til, ac felly rhoddir cyfleusdra i bawb fydd arnynt eisieu anfon Watches i Porth-dinorwic. MODRWYAU PRIOD AS o aur pur-detiweh at John Bank am fodrwy, am fod yr oil a briodwyd gyda'i Fodrwyau yn berffaith hapus. G101)2a CASTLE SQUARE, CARNARVON. IMPORTANT SALE OF HOUSEHOLD FURNITURE, PLATED ARTICLES, &c. MESSRS. E. H. OWEN AND SON have ireceived instructions from T. S. Foster, Esq., TO SELL BY AUCTION, at the Premises, No. 36, Castle Square, Carnarvon (next door to the Post Office), on FRIDAY next, JANUARY 4th, 1878, the HOUSEHOLD FURNITURE. C.-nmrismg a Drawing-room Suite in green velvet, bndsoDlo Walnut Cheffoneer, Noble Glass, vcy'large Wtirdrobe with Mirror frcn! < •: ■ j'11^ _,Oo, Occasional, and Kit ables, Clia, 'n, Iron Bedsteads, Feather ail \V",I Beds, .kt,t, t Bedding, China, Eiectro l'h ted articles, C ,ullr.r Utensils, with a variety of useful and 0 (mental articles. Sale to commence at Twelve o'clock prompt. F*r furthe? particulars and catalogues of the Sale, apply to Messrs. E. H. OWEN & SON. Auctioneers, ul0"21g Carnarvon and Pwllheli. FELIN PARADWYS. DYDD MAWRTH, IONAWR 8FED. GWERTHIR AR AUCTION GAN Al RI. E. H. OWEN A'I FAB (trwy orch. .1U- ymyn Mr Richard Hamnev, yr IIWE sytld sradael y iymydou-aeth), yu Folin l»AaA*IPi Llan- grirtiolus"Sir Sfed, 1878, yr eiddo .ertlifavrt "ganlrn :-3 0 Fuclwd thagorol (un ilotfnii cithroed, a rlleill yn agos i'w liamser), 5 0 eryfiou Dofednod, rhan f-vr o Das NVitir can.phs, oddeutu 40 tunell o Wrtaitli, Engine nitho, Berfa olwyn, a man Offer ynau Amaethyddol. Hefyd, DODREFN TY, Yn eynwys Bvrddau a Chadeiriau Mahogany, Byrddau a Clmdeiriau Cegin, Dresser a'r Llestn, Cwpwrdd Gwydr, Gwelyau, Darluniau, Oil Cloth, Carpedau, Looking Glasses, Saucepans Fenders, Heiyrn Tan, a lliaws o nwyddau defnyddiol eraill fit wasanaeth teuluaidd. Gosodir y tir am dymor penodol ar y telerau a wneiv yn hysbys yn y Sale. Dechreuir y SALE am 12 o'r gloch gauol dydd. TELERAUARIAN PAROD. Am fanylion ychwaenegol ymofyner a'r Ar- werthwyr yn Nghaemarfon. ollMUg RHOSTRYFAN. GWERTHIIt AR AUCTION GAN ,f I>I E. H. OWEN A'I FAB, yn y Queen's ?1. Hotel, CaenMrfoR, dydd SADWRN, lonawr 12fod, 1878, am 3 o'r gloch yn y prydnami, yn unol a'r amodau a hysbysir ar y pryd, TRI 0 DAI RHYDD-DDALIADOL, r "thynol i Mr Owen Thomas Roberts, ac adna- 1 Un wrth vr ellw "Minffordd," lthostryfan, "ll" v Caernarfon. Y 111 tent yn awr yn naliad Mrs Mr artha Parry, 1 • l-ocrt Owen, a Francis Jones, yn ol Ardreth >T eiddo mewn cymydogaeth gynyddol, ac ■ a-asi'r North Wales Narrow Guage Railway. Am fanylion pellach ymofyner a'r Arwerthwyr yn Kghaernarfon. ol019g yOKBHODSE, PWLLHELI. DYMUNA Mr E. H. OWEN A'I FAB 1.7 hvsbysu mai DYDD IAU, yr 17eg cyflsol, y GOSODIlt Y TIR perthynol i Yoke House eleni. Ymddellgys manylion yr wytliuos uesai. Swyddfa'r Arwerthwyr, Caernarfon, Ionawr 2fcd, 1878. al022g GWALCHMAI, ANGLESEY. Important Sale of FREEHOLD PROPERTY. ME W. RIV A has received instructions to j?L SELL BY AUCTION, on the premises, TY XFVVYDD Gwalchmai, subject to conditions to be then and there read, 01 FRIDAY, January 11th, lli, at Two o'clock p.m. prompt, all that new Freehold House, called and known as Ty Newydd, C walchmui The house contains one Parlour, two Kitchen* five Bedrooms, Outbuildings, very good Garden and fine yard. The property has a large raid on the Holyhead and Shrewsbury road, and IS woll adapted for an hotel, which is very much uesded at Gwalchmai—or for a shop. Fov further particulars apply to the Auctioneer, tlolvhcod. 0998g SHOP Y TEMFBANOE, BODEDERN, GWERTHIR AR AUCTION, GAN MR WM D. JONES, yn y Crown Hotel, ?1 Bodedern, am 2.30 p.m. dydd Mercher, Kuutwr 16cg, 1877, y TY A'R SHOP a1 luauby,.dhd,iu„h uchod, 7 yr hon a saif gyferbyn a'r alu.tbydd'Muc  P. M.teheU ??? yr eiddo C?.vn ????yddiedtg Tachwedd20fed,1867, Tii t C/ddoeddathairoes o'r oedran 30, 17, ?5 amT?cthnynyddol.UnBunt. S-? pdi?h gan yr Auctioneer, Caer^bi. 09951 ARWERTHIANT AR 151 0 DDA CORNIOG, CEFFYKAU, MOCH, DEFAID, GWAIR, &e. MAE MR DAVID JONES wedi derbyn oyfar- iYi. wyddyd gan Mr David Davies, I WERTHU AR AUCTION, arddydd IAU, Ionawr lOfed, 1878, yn Glanymor Ffarm, Talsarnau, y eyfan o STOCK Y FFARM, Offer Hwsmonaeth, &e. Yn cynnwys 11 o Fuchod Godro rhagorol; 1 Tarw, yn codi yn 3 oed; 13 o Ddyniewaid; 10 o Loiau; 1 Gaseg Wedd dda, yn gy feb 2 eto yn codi yn 4 oed; 1 Ferlen yn gyfeb; 1 Ebol cryf, blwydd a haner oed; 1 Merlyn, haner blwydd oed; 1 Hwch Fagu; 5 o Foch Stores cryfion; yn nghyd ag oddeutu 100 o Famogiaid da. Offer Hwsmonaeth yn cynnwys Troliau, Aradr, Ger Ceffylau, &c. Hefyd amryw Dunelli o Wair mewn Ty Gwair, y cyfan wedi ei gynhauafa yn ddr., a gellir ei gymeryd oddiar y tir os dymunir, yn nghyd a Rawer o bethau defnyddiol eraill rhy luosog i'w henwi. Yr Auction i ddechreu am 10 or glooh. Rhoddir Coel fel arferol, gyda meichiau bodd- liaol, yn unol ag amodau a hysbysir ar y pryd. olOlOg 0 DAN ORDER BILL OF SALE. MAE MR D. JONES wedi derbyn pyfarwy^yd HJ- I WERTHU AR AUCTION, 'n Bryngola, Trawafyagj d (heb unrhyw attaliad), ar ddydd LLUN, y l?ed o IONAWR, 1878, ar yr holl StrOC Y FFARM, &c., &c. Y11 cynnKvys 80 o Ddefaid; 1 Gaseg wedd; 3 o Fueliod Godro: 2 o Ddynewaid; 4 o Foch; 1 Drol; 1 Aradr; 109.; 1 Engine Eithin; ynghyda'r holl Offer H waffionaeth; Llestri y Llaethdy; Gwair; Gwellt, ynghyda'r holl Ddodrefn y Ty. Rhoddir Coel yn-unol a'r amodau, fel yr hys- bysir ar y pryd. Yr Auction i ddechreu am 12 o'r gloch ganol dydd. ol009g TO BUILDERS AND CONTRACTORS. BUILDERS, &C.; are invited to send BTENDERS for building a new SHOP at Pepy- groes. Plans and speculations are to be seen with Mr Mathew Hughes, Bee Hive, Penygfoes. Ten- ders to be addressed to Mr Hughes, and sent on or before the 17th January, 1878. The lowest or any tender will not necessarily be accepted. aeccp e OWEN MORRISJROBERTS, Architect, olOOSg Portmadoc. IWUNITED SCHOOL BOARD DISTRICT OF LLANDDYFNAN AND LLANFAIR- MATHAFARNEITHAF. NOTICE IS HEREBY GIVEN I. That the above School Board have (subjest to the approval of the Education Department), made certain Bve Laws in pursuance of the powers given to the School Board by S. 74 of the Elemen- tary Education Act, 1870, as amended by the Elementary Education Act, 187G. II. A printed copy of the proposed Bye Laws will continue deposited for inspection by any Rate- payer at Rose Cottage, Llangefni, the office of the School Board, for One Month after the date of the publication of this notice. III. At the expiration of the said month the said proposod Bye Laws will be submitted to the Education Department for approval. IV. The School Board will supply a printed copy of the said proposed B e Laws gratis to any rate- payer. WILLIAM THOMAS, Clerk to the above Board. Rose Cottage, Llangefui, 7th Dec., 1877. G954g HYSBYSIAD, AT Y BEIRDD. I) HODDIR Ip Is o Wobr am Wyth Penill i? Coffadwriaethol i'r diweddar Mrs JANE WILLIAMS, Bodegroes, Dolwyddelen. Y cyf- ansoddiadau i fod yuBaw y Beirniad, y Parch R. Mawddwy Jrmes, Ionawr 26ain, 1878. Nifynycliir yr hysbysiad hWIl. 1004j CYFARFOD CYSTADLEUOL CWMYGLO. DYDD GWENER, CHWEFROR 22AIN, 1878. TESTYNAU AGORED I'R BYD. 1. 1'1' Cor a gano oreu "Anthem Goffadtfr- iaethol am y diweddar Ieuan CFwyllt," gan Pencerdd America. Gwobr, 2p 2s. 2. I'r Cor a gano oreu ar unrhyw eiriau y don "DI\rowain" (Llyfr l'ônall Ieall Gtoyllt). Gwobr, Ip 10s. 3. 1,r Cor oblant, lie ) fod uwchlaw 15eg oed, ac heb fod dros 20 mewn nifer, a gano yn oreu, Yr hen. hen Hanes" (Swn y Jubili). Gwobr, 10s. 4. I'r Pedwar a gano oreu Yr Hen 50ain," ar y geiriau a geir yn nechreu Llyfr Tanau Ieuan GwylU. Gwobr, 10s. 5 Am y datganiad goreu o Hiraeth am eu gwcled," gan Mr W. Jarrett Roberts. Gwobr, 5s. Jltirniad—PaTcli P. W. Jones. Enwau yr Ymgeiswyr i fod yn llaw yr Ysgnfen- ydd erbyn Chwefror 16eg, 1878. ydderbynChwefror EVAN J. ROBERTS, Ysg. Tynewydd, Cwmyglo. 1006j MESSRS. PARRY, WILLIAMS, & CADW ALADR BEG TO ANNOUNCE THAT THEY HAVE OFFICES NOW OPENED AT 3 & 4, WILIIAMS' CounT, BETKESDA, 24, HIGH STUEBT, C* £ NARVOY, AND FOUKCHOSSES, FBSTINIOO, For carrying on their business of Public Account- ants, Estate Ageats, Auditors, and Commission Agents. MR W. J. PARRY begs to return thanks for the extensive support he has received during the fourteen years he has been in business, and hopes to prove himself worthy of a continuance of that confidence. He takes this opportunity to inform the public that he has taken into partnership Mr WILLIAM JOHN WILLIAMS, of Bethel, near Carnarvon, and Mr JOHN CADWALADK, of Fourcrosses, Festiniog, who will be in charge of the Offices respectively at 24, High Street, Carnarvon, and Fourcrosses, Festiniog; and he will himself continue in charge of the business carried on at 3 & 4, Williams' Court, Bethesda. ffllessrs. i AiutY, WILLIAMS, & (JAHWALADR will not spare any effort to prove themselves worthy of the confidence hitherto reposed in Ir Parry; and by diligent attention to business they trust to be able to give every satisfaction to those who may entrust them with any business. Messrs. PARRY, WILLIAMS, & CADVVALADU hold the following Agencies:- For Messrs. F, C. Dickson & Co., Powder Mills, Blackleck. The British Dynamite Co. (Limited.) Messrs. Bickford, Smith, & Co., Safety Fuse Manufacturers. The Alliance Fire Insurance Co. The Provincial Life Assurance Co. The House and Land Trust Co. The Liberator Building Society. Messrs. PARRY, WILLIAMS, & CAHWALAKR under- take the duties of Receivers and Trustees ill Bankruptcy; the Collection of Debts on Commis- sion the Audit of Accounts of Tradesmen and Public Companies; and all the other duties of Public Accountants and Commission and Estate Agents on very reasonable terms. One of the firm will attend every Wednesday at Pwllheli, and every Friday at Bangor. G1013 CYFARFOD LLENYDDOL HERMON, MYNYDD LLANDEGAI, A GYKHBLIR MAWRTH 20FED, 1878. TESTYNAU AQOBBD I'R BYD. 1.—Chwe penill er cof am y diweddar Hugh Ellis. Gwobr, 10s. 2.-Araeth heb fod dros bum munnd, ar YUaw a rydd a gynila.' Gwobr, 5s. 3.—Adrodd y dernyn Y ty ar dan' o 1hy8orfa y Plant am 1869, tu dalen 21. Gwobr, 5s. CERDDORIAETH. 4. -I'r cor, heb fod dros 16 o ni' fe" gano oreu Retreat Chorus' 0 Gautata Owain Glyndwr. Gwobr, 3p 3s. 5.I'r goreu a gano unrhyw alaw. Gwobr, 10s. 6.-I'r goreu a gano unrhyw alaw, i rai heb fod yn canu am gyflog. Gwobr, 6s. Beirniaid:—Parch R. Roberts, Jerusalem, ac E08 Bradwen. Rhaid i enwau yr ymgeiswyr fod yn llaw yr ysgrifenydd erbyn Mawrth y 16eg. ysgn ROBERT J. JONES, Llwybrmain, Near Douglas Hill, 1018f Bethesda. YN Y WASG. A.WDI, CADAÙt EISTEDDFOD GEN- EDLAETHOL CAERNARFON, GAN GWILYM' ERYRI. RHAG i'r eyhoeddus awyddus am gael medd- -L tliant olrgorchestwaith hwn gael eu siomiyilhwir, acwedicanfod nadoedd un cyhcddwr arall yn fodd- lawa i ymgymeryd a'r anturiaeth, penderfynodd cyhoeddwr y GENEDL GYMREIG ei phwrcasu a'i chyhoeddi heb ycliwaneg o oedi. Y mae AWDL IEUENCTYD yn awr yn y wasg, a bydd allan yn ebrwydd. Gan na cliyhoeddir oud nifer terfynol, cynglior- wn bawb a fyno y trysor llenyddol hwn ei ddiogelu yn ddioed, trwy ddanfon archebion i'n swyddfa, neu trwy gyfrwng ein goruchwylwyr rheolaidd yn mhob ardal. 0 BWYS I WEINIDOGION, PREGETHWYR, &c. s YN AWR YN BAROD. • DYDDIADUR SABBOTHOL AM DDEUDDENG MLYNEDD, Pris mewn hlian, 6c/ Moany 9c; gyda Tuck, lø. Anfoner pob Archebion i. S wyddfa y Genedl. ALMANAC AM 1878, YN CYNWYS LITHOGRAPHED PORTRAIT O'R OWIR ANBHYDEDDUS W. E. GLADSTONE, A.S., Ac hefyd group o ARGLWYDD ABERDAR, LLYWYDD PRIFYSGOL CYMRU, Y PARCH T. C. EDWARDS, M.A., PRIF ATHRAW Y COLEG, A'R DIWEDDAR- GOHEBYDD." GELLIR CAEL COPI O'R ALMANAC UCHOD A GYHOEDDWYD YR WYTHNOS DDI- WEDDAF GYDA'R GENBDL GYMREIG, YN DDIDRAUL TRWY Y POST, OND ANFON STAMP CEINIOG AT Y CYHOEDDWR. HERBERT CARELESS CABINET MAKER, UPHOLSTERER AND COMPLETE HOUSE FURNISHER, GENERAL DRAPER, &c., 54 AND 55, MOSTYN STREET, LLANDUDNO. AUCTIONEER AND VALUER. ESTIMATES GIVEN. 193 YN BISIEU yn ddioed Morch Iouanc, heb jL fod dan 18 oed, i fyned i Locgr i gymeryd gofal Dairy ac i wneyd ei hunan yn useful gyda gwaith fferm fechan.-Ymofyner oddeutu 12 o'r gloch a Mrs Coventry Jones, Church-place, Pwll- heli. 1007f

(!5tU£bigttdttttt IJriahStttt, a GENEDIGAETHAU. Evans-Rhagfyr 15,18n, priod Mr M. 0. Evam, Plas, Nefyn, ar fab. Ilt?ell,- Mr John Roberts, printer, &e" Salem-terrace, Criecieth ar idT!? r ab& merch. Roberts- Rhagfyr 22, 1877, priod Mr Griffith Roberts, Orawia-terrace, Llanrug, ar fab. Williams-Priod Mr Richard Williams, Hafodlas, ar fab. WilIiams-Rhngfyr 21, priod James C. Williams, Rhos Llyn, Tangrisiau, Festiniog, ar efeilliaid- merched. PRROPASAU. Davies — Morgan Rhagfyr 25, yn nghapel y Wesleyaid Cymreig, Boundary-street, Lerpwl, faji y Parch John Evans, William, trydydd mab filr jy.lln Davies, 26, St. George's-hill, ag Anne Morgan, Que(?n*s-road-y ddau L e,w 1 Davies—Jones—Rhagfyr 26, yn nghapel y k e tii distiaid Calfinaidd, Rhuthyn, gan y Parch Owen Evans, Charles, mab hynaf r John Davies, Ty'nyminffordd, a arah, merch hynaf Mr John Jones, Ty'nycelyn, Llanfalr-y ddau o Rhuthyn. Davies-Daviefi-Rhagfyr 22, yn Rehoboth, Corris, gan y Parch W. Williams, Mr David Davies, engine driver, Gaewern, 'a Miss Mary Ann Davies, Ilafoty, Evans—Williams—Rhagfyr 24, yn swyddfa'r oof- rcstrydd, Caernarfon, gan Mr D. Hughes, cof- rcstrydd, Sir Thomas Evans, Brynhelig, Taly- sarn, a Miss Elizabeth Williams, Tynewydd, Cly>.og. Joncs-Jones-Rhagfyr 26, yn swyddfa'r cof- restrydd, Caernarfon, gan Mr D. Hughes, cof- restrydd, Mr Thomas Jones, Tanychwarel, Taly- sarn, a Miss Mary Jones, Llanllyfnwy House, Llanllyfni. Jones—Owens--Rhagfyr 22, yn swyddfa'r cof- restiydd, Caernarfon, gan Mr David Hughes, cofrestrydd, trwy drwydded, Bir William T. Jones, Oakland-terrace, Talysarn, a Miss Mary Owens, Coedmadog ucha, Llanllyfni. Jones—Jones—Rhagfyr 26, trwy drwydded, yn Eglwys St. Seiriol, Caergybi, gan y Parch T. Lewis Jones, cnrad, Mr Evan Jones, moulder, a Miss Elizabeth Jones-y ddau o'r Valley ger Caergybi. Jones-Robeits-lonawr 1, yn swyddfa'r cof- restrydd, Caernarfon, Mr James Jobes, a lIIrs Catherine Roberts,-r-y ddallO Cwmyglo,Llanrug. Owen—Jones—Yn Eglwys St. Paul, Casnewydd, sir Fynwy, gan y Parch J. T. Wrenford, Pb.D.. Mr William Owen, Giasgotf, a Miss Catherine Jones, merch lienaf Cadben Abram Jones, Mountjoy-place. Pugh-Uees-loliawr 1, 1878, yn Nghapel Salem, Dolgellau, gan y Parch- John Davies, Bontddu, Mr John Pugh, Buarthwil, Arthog, a Miss Laura Rees, Cwmpenllydan, Llangelynin. Phillips-Roberts-Jonawr 1, yn swyddfa'r cof- restrydd, Caernarfon, Mr Joseph Phillips, a Miss Margaret Roberta-y ddau o Hafodruffydd, ger Waenfawr. Roberts-Edwards-Ionawr 1, yn swyddfa'r cof- restrydd, Caernarfon, Mr Richard Roberts, a Miss Ellen Edwards-y ddau o Mount Pleasant, Caernarfon. Robcrts-Róberts-Rhagfyr 26, yn swyddfa'r cof- restrydd, Caernarfon, gan Mr W. R. Whiteside, IIfr John Roberts, Rhiwlas, a Miss Elizabeth Roberts, Ebenezer--y ddau o Llanddeiniolen. Roberts-Gerrard-Rhagfyr 22, yn Eglwys St. James, New Brighton, gan y Parch R. D. Fowell, M.A., Richard, mab Mr John Roberts, Llysdulas, Amlwch, ag Elizabeth, merch lIIr Richard Gerrard, Llanelwy. Williams Morgan Rhagfyr 21, yn nghapel Horeb, Dyffryn, gan y Parch D. Davies, Aber- maw, Mr R. Williams, Board School, a Miss T Morgan, merch hynaf y diweddar Barch E. Morgan, DyfErya. MARWOLARTlfAU. Hnghes-Rhagfyr 26, yn 84 mlwydd oed, yn y Royal George Inn, High-street, angor, Richard Hughes, yn ddiweddar o Ogwen- terrace, Bethesda. Jones-Rhagfyr 28, yn 18 mis* oed, Margaret, merch i'r diweddar Owen JjJSwyd Jones, Maen- offeren. Jones-Rhagfyr 24, yn 74 mlwydd oed, yn Snowdon-street, Porthdinorwig, Margaret, gweddw y diweddar Mr John Jones, Gareg Goch, Llanfairisgaer. Jones-Rhagfyr 7, ar ol yehydig ddyddiau o gystudd, yn 23 mlwydd oed, Jane, priod Mr Griffith Jones, Brynkir-terrace, Penmorfa. MdIichan-Rhagfyr 30, yn 64 mlwydd oed, Mr Thomas McMichan, Penybryn, Llanfairfeclian. Roberts-Rhagfyr 12, yn Bethesda, yn 3 blwydd oed, mab Thomas Roberts, Alma Vaults, Bangor. Roberts-Rhagfyr 23, yn 65 mlwydd oed, Atr Hugh Roberts, Tanvbwlch Mill, Maentwrog. [HYSBTSIAD ] Rymdaith tuaí:J(Jth hyn i ben, Dwthwn byr fu'n teitliio; Aeth ef i'r wvl i noswylio, Ai wael ran fwely o roo Roberts—Rhagfyr 15, yn 12 wythnos oed, Owen, baban Mr William Roberts, Menai-street, Porth- dinorwig. Roberts-Rhagfyr 13, yn 89 mlwydd oed, Ann Roberts, Peiicold Fawr, Llanarmon. Roberts—Rhagfyr 30, yn 85 mlwydd oed, lIfr William R. Thomas, Aliwal, Llangian. Thonias-Rhagfyr 22, 1877, yn 13 oed. Esther Eunice Thomas, anwyl ferch Cadben a Mrs Thomas, Tanvdderwen, Nefyn. Claddwyd hi yn y Fynwrnt Newydd y dydd Mawrth can- lynol-dydd Nadolig. Thomas—Rliagfyr 12, 1877, yn 69 mlwydd oed, Mr Robert Thomas, Trefor, Llanaelhaiarn. Bu ynddiaeon flyddlawn gyda'r Methodistiaid ) ii Gosen hyd y gallodd.