Y Genedl Gymreig

TAN MEWN MELIN YN LLAN- GOLLEN- TOB deuddeg o'r cloch nos Waner diweddaf oanfyddwyd melin wlan Mile-end, lasupollen, ar dan. Cynyddodd yr elfen ddinystriol gyda chyf- lymdra arut rol, ac mewn ychydig amser yr oedd wedi hollol feddiannu yr adeilad. Mewn awr o amser yr oedd yr holl le yn wenflhm. Yetyrid y feliu hon yn un o'r rhai mwyaf o'i bath yny Dywysogaeth, ac yr oedd ei pheiriannwaith or math mwyaf diweddar. Hysbysir fod gwerth 5000po wlan wedi cael ei ddinystrio. Ddeug mlyaedd ar hugain yn ol aeth y factory hon ar dan o'r blaen. Tybir fod yr holl goiled y wo hwu yn ddau can' mil o bunnsu.

MARWOLAETH Y PARCH HUM- PHREY WILLIAMS, FFESTINIOG- Wedi dyoddef cystudd am fisoedd meithion, am un o'r gloch ddydd Iait diweddaf, Rhagfyr Ged, uhedodd ysbryd y gwr anwyl uchod at Dduw, yr BIVo a'i rhoes, ae y mae weithian yn y wlad y dJ. wedodd yn ada, yn felus, a grymns am dani gannoedd o weithiau. Ganed Humphrey Williams Medi luted, yn y flwyddyn 1810, yu Tomeu-mur, plwyf Maentwrog. Ymuncdd a chrefydd yn 20 ued, yn 183U, yn Nghapel Bethesda (M.U.), Blaenau Ifiestiniog. Yn Nghyfarfod Misol Talsarnau, Rhagfyr laf a'r 2il, 1810, d rbyniwyd et yn aelod o Gyfarfod Misol Meirionydd, 80 awdurdodwyd ef i woaanaethu fel blaenor yn Ffestiniog. Arwydd- wyd hyn gan Daniel Evans, ysgrifenydd. Yn Nghyiarfod Misol Corris, Awst 3 tain, 1813, nod. wyd Robert Griffith, gweinittog (Dolgellau), Morris Lloyd (Trawsfynydd), a William Ellis (Maentwrog), i fyned i Ffestiniog i ymddvddas & gwr oedd yn bwriadu piegethu (tt. W.) Yn Nghyfarfod Misol Ffestiniog, Medi, 1843, dangos wyd fod y plan i ddechreu llefaru wedi ei gymerad- wyo ynNghymaufa Pwllheli, ao i'w ddilyn genym o hyn allan, a chaniatawyd i Humphrey Williams, Ffestiniog, ddechreu yn ol y cynllun hwn. Arwyddwyd gan D. E., ysgrifenydd. Yn Nghymdeithasia Amlwch, Gorphenaf 4ydd, 1872, ordeiniwyd ef i gyflawn waith y weinidogaeth, pryd y cymerwyd rhau yu yr ordeiniad gan y Parchu Joseph Thomas, Dr Ei wards, Roger Edwards, a Griffith Hughes. Un o eiriau diweddaf yr ymadawedig yn ngblyw ei anwyl blant a'i hea gyd-swyddog Mr Robert Griffith, ychydig cyn marw ydoedd: "Cefais lythyr boreu heddyw, a'i gynwya oedd, I Mewn ing y byddaf gyda tbi. "Heddwch i lwch eiu hen dad hyd y dydd y rhaid cael ei Iwrch i'w ddangoa yn bardil a gogoneddas (r ddelw ei Arglwydd. Cymerodd ei anghladd, yr hwn oedd yn ayhooddus, le yn 01 y drefu newydd 111 mynwent Ffestiniog, ddydd Mawrth, am 3 o'r gloch y prydnawn.

CAERNARFON. « BAND OF HOJ'E.—Nos Iau diweddaf, mewn cyuylltiad^'r cyfarfod uchod, dangoswyd magic- lantern a dissolving vinos gan Mr R. E, Owen, mal) Mr Evan liugii Uwen, Golden Eagle, Bout Bridd. Cynwysai arluniau ysblenydd o brif olygfeydd Gogledd Cymru, Llundain, a Rhufain. H.fyd,darluniau o Fywyd y Meddwyn,y Melinydd ,1, Asyn, arluniau amryw o'r cyfeillion sydd mt>wn clsylltlad a'r Band of Hope, a llu&wa mllwr o arluniau digrifol. Canwyd amtyir ddarnau dirwestol gan y plant, o dan arweiuiad Mr Nath. aniel Roberts, Pool-street, a chaiwyd triawd ar yr harmonium a'r crwth gan Miss Edmunds, Mri. Nathaniel Roberts, a J. Williams, Pool-street. Oynygiwyd diolchgarwch y cyfatfod i air Owen am ei garedigrwydd gau Mr R. O. Roberts, Bryn. hendre', ac eiliwyd g..o. bIt O. T. Roberta,"jNew- street. CTMDEETHAS LBNYDDOL ENGBDI.-Nos Wener diweddaf, yu y gymdeittias uchod, daillenwyd papyr ijalluog, a nycodo ddyddorol, gan y Parch. vV. Williamt, Begontium-terrace, ar Diwygiwr Orefyddol y Gaurif Ddiweddaf." Oyfyngodd ei sylwadau yn benaf at y ddau ddiwygiwr yn Lloegr, sef John Wesley a George Whitfield. Siaradwyd yn ychwanegol ar y testyn gan Mri. Ellis Jones, D. Thomas, Henwaliau; D. Jones, Llys Arion; J Jones, Druggist; J. Edmunds, Vion-dirion, a'r Parch Evau Roberts. Dymuii- wyd ar i Mr Williams fyned ya mlaen gyda'r pwnc,gau gynwys banes y diwygwyr Oymreig, fl'r ,uyu y oydayniodd.-O. T. R., Yag. CVMDBITHAS LKNYDDOL MOBIAH.—Yn y gym- deithas uchod nos Fercher, caed dadl ar A ydyw plant yn briodol ddeiliaid bedydd ?" Agorwyd yn gadaruhaol gan Mri R. I). Roberts ac R. H. Jones, ac yn nacaol gan Mr Isaac Parry. Dadl frwd a dyddorol. Rhanwyd y ty, a etiafwyd mwyafrif o blaid y cadarahaol. Deallwn fod y Parch Lloyd Bryniog Roberts, Tan-y-grisiau, Ffestiniog, wedi derbyn yr alwad i ddyfod i lafnrio yn eglwys Pandref, a dechreua ar ei weinidogaeth y Sabboth cyntaf yn Mawrth, 1884. ){HoeoD AB GEBJlYD LLYTHYBGODAu.-Adrodóid yn y dref hon nos Sadwrn fod ymoeodiad wedi ei wneyd ar gerbyd y llythyrgodau o Feddgelert. Rhuthrodd dyn at ben y ceffyl yn rhywle yn agos i Glangwna, oud yn ffodus cyflymodd y ceffyl yn mlaeu gan daflu y dyn i lawr. Ychydig yn mhellacta yn mlaeu, ceisiodd dyn fyned i fyny i'r I cerbyd o'r tu ol, ond, fel yr hyubysir, tarawyd ef i lawr gan y cerbydwr. Dywedir hefyd fod dynes, tra yn dychwelyd o'r ffair nos Sadwrn, wedi cael ymosod ami pan grwydryn. LLYS TIL YNADON BWKDBISIOL.—Dydd Llun, gerbron y maer (Or John Williams) a'r cyn-faer (M.r R. Rees), cyhuddwyd y rhai canlynol o led ya feddw ae atreolus :—Richard Roberts a John am y tr08edd uchod a gwrtbod ymadael o'r Twthill Vaults, a ddirwvwyd I 2s 6c a'r costau yr un; Robett Thomas, gfif, am fod yn feddw ae atreolus, a ddirwywyd i 2s tic a'r costau; eto, David Edwards ("Dafydd Crano") am yr un trosedd, a ddirwywyd i 5s.a'r coetau; eto, David Davies, am drosedd cyflelyb, a ddirwywyd i 28 6c a'r costau. DABLITH.—Nos Lun diweddaf traddodwyd dar. lith ddyldcr,l ya Li Fhal)el Moriah gan yr enwog Garmonydd ar Williams, Past y-eelyn, a'i Amserau." Liywyddwyd gan y Parch E Herbci Evanø. Yn ystod y giweithreiiadau canwyd ac adroddwyd amryw o weithiau'y pgr ganiedydd gan y darlitbydd, yn cael eigynorthwyo gan y gynull- eidfa. Elai yr elw at glybiau dilladu Ysgolion Siloh. DAJSWAW I GEFFIL.—Prydnawn ddydd Ian di weddaf, cydrbwng pedwar a phump o'r gloch, cyfarfyddodd ceffyl g jfeithfawr pertbynol i Miss Williams, Glanbeuno, â daiuwaiu ddifrfol tra yn cael ei yru yn gyayiltiedig i eherbyd o'r oraaf i'r dref. PaD gyterbyu a masnachdy Mr M. T. Morris, Liver Establishment, sylwyd fod coes yr anifall wedi ei thori. Rhyddhawjd ef o'r cerbyd, ac aethpwyd Ig efi iard yr Hirp Inn, He y rhodd- wyd ttryn ar ei boeaau erwy ei saethu, gan yr yaiddengys nad oedd yn bosibl ei foddyginiaethu. YUllt Y GAOAP.—Cynhaliwyd y folir uchod eleni ar ddyddiau loIu a Owener. Yr oedd yr hin yn ftafrlol yn vstnd y ddau ddiwrnod, a daeth uifer mawr o bobl i'r dref, yn neiilduol ddydd Sadwrn. Yr oedd niter y potian ymenyn yn lluosog iawn, a pwenhai am eddeutu 141c y pwyij, Ychgig o 7c i 7!c y pwys; Mall gig, 11c y pwys. Lion TR YKADON fiiROi.—Dydd Sadwrn, ger- bron Mr J D. Whiteuead (yr; y gatMr), Mt J. Meczles, Cadben Wynn Griffith, Mr W T. Pooie, Mr George Farren, Dr Taylor Morgan, a Mr W. Dew,-—cyhuddwyd Wtiliam Parry, a Richard Evans o drespisu ar dir yn meddiant Mr Edward Humphreys, Royal Hotel, ar y 4rdd cyfisol, mewn ymchwll am belwriaeth. Erlynid gan Mr Allan- son (Mri Tamer, Allaiison, ac Evans). Adiefai y I ddau nsrcbaror eu heuogrwydd, a dirwywyd hwy i j lp 158 yr un.Oybudd?yd Richard Evans yn  mheliMh o diespmu at dir yn meddiaat Mr | Edwatd Humphreys, ar noswaith yr un diwrnod Erlynid gan Mr Allanson.—John Salvage a ddy- wedai ei fod yn geidwaid yn ngwasanaeth Cadben Wynn Griffith, Llanfair Hall, ar ddydd Mawith, y 4,ad cyflsol, oddeutu chwech i wyth o'r glech yn yr hwyr, yr oedd gyda'i orchwyl yn y Patoiau, Llanfair. Cuddiodd ei hun tu ol i lwyn a ddrain, gwelodd ddau ddyn yn dyfod i'r fan, adnabydd- odd un ohonynt, a gallai dyngu mai y diffynydd ydoedd. Aeth atynt, a rhedasant ymaitb, ond gallodd ddal y diffynydd, yr hwn a ddywadoid wrth y tyet nadjoedd o unriiyw ddyben iddo ddyfod ato gan fod yna chwech ohonynt. Yn olynol can- fyddodd ddwy rwyd wadi eu gosod.-Cadben Wynn Griffith a dystiai iddo erchi i'r diffynydd i fyned ymaith oddi ar ei dir ar y 4ydd cyflsol, oddtutj psdwar o'r glooh yn y pryd-awn.-Y diffynydd a ddywedai i'r ceidwad gamgymeryd yn hyn a ddywedodd, gan mai dywelyd a ddarfu nad 03dd o unrhyw Jddyben iddo ddyfod ato pc b'ai yna chwech ohonynt.—Mr Allanson, with anerch y fainc dros yr erlyniad, a alwai sylw at y caulyniadau arswydus sydd yn cymeryd lie yn barhaus mewn rhanau o'r deyrnas mown cysyllt- iad 8. herwhela yn y nos.-Wedi peth ystyriaetb, penderfynodd y fainc i at\fon y oiffiynydd i gar. char am iia gyda llafur caled.—-Griflith Roberts, bach pen ieuanc 13eg oed, yn trigo yn Llanrug, a gyhtcllwyd o bjsota yn anghyfreithlon yn yr afon a elwir yn Half-way, ar yr 21ain cynfisol.- Mr C. A. Jones, wrth erlyo ar ran Bwrdd Ceid- wadwyr yr Afonydd, a ddywedai na fuisai yn pwyso yr achos yn crbyn y cyhuddedig ar gyfrif ei ieuenctyd, ac erfyniii at i'r fainc ei ollwng ymaith gvda cberydd.—Dirwywyd ef i Is a'r costau, a gorchymynwyd iddo:fod yn fwy gwyliadwius yu y dyfodol. Dydd Gwener, y liego'rmishwn, dadorchuddir cSf-golofn y diweddar loan Arfon yn Mynwent Aneuwadol Llaudwrog. Bydd y seremoni yn UI1 gyhoeddus, a dysówylir y bydd uifer fawr o feirdd a charedigion llenyddiaeth Gymreig yn bresenol. Y mae Diter fawr o wyr cyheddu8 01,018 wed I dadgan eu bwriad i fad yn bresenol, ac Y..1 pob tebyg—s ceir tywydd 1fafriol-bldd y seremom y n un boblogaidd.

AMXiWOH. it wythnos ddiweddat yr oeaawn yn gwneyd crybwylliad am yr eidion mawr II Jumbo O)m. reig," osdd wedi ei fagu gan Mr Thomas, Neuadd, a doe (dyad Gwener) cawsotu gyfle i'w weled pan yn myned drwy'r dref i'r orsat ar ei daith i'r ar- ddangosfa yn Llundain. Yr oedd caunoedd o blant a phobl mewn oedyn ei ganlyn. Drwy ei bod yn adeg i'r plant b idio bod yn yr ysgol cawsaut gyfle i'w groosawu. Yr oedd yn edrych yu lied gachiog, 110 fel yn teimlo yn lied anhaudd ganddo fyned yu ei flae-i oherwydd fod cymaiut 0 dwrw ¡, If ganlyu. Cafwyd ef i'r "cage" yn lied ddidrattertb, ac aeth gyda'r "express train" fel ryw foneddwr arall. Hyderwn y bydd iddo gael y brif wobr yu Llundain, ac y gwerthir ef am bris uahal. Diamheu fod costau mawr i godi anifail o'r tath. Ymdrechaf gael gwybod y manyliou yn ei gylch, oherwydd nia yn ami y bydd ei fath yn myned o'r wlad yma. Cyfarfyddodd un o'r enw William Hughes, Pen- gorphwysfa, a damwain allasai, ac a fu agos a myned a'i fywyd, drwy i ddarn o'r ddaear syrthio arno yn y gwaith newydd sydd yu cael ei gario yn mlaen yu Borthwen, ger y dref hon. Oafodd ei gladdu bron o'r golwg, ac anafwyd ef yu bur ddrwg. Cariwyd ef o'r gwaith ga,, ei gydweith- wvr i dy ei lam, yr hon sydd yn byw yn Feutre' Felin, oddeutu hauner y ftordd o'r gweith i'w gartref. Da genym ddeall ei fod yn gwella cyatal a'r dysgwyliad. Nos Fercher, y 5ed o'r mis hwn, oynhaliwyd y trydydd o'r cyfartodydd adlouiadol, o dan lyw- yddiaeth Mr C. E. Jones, Ty'n-rhegol, ac ar- weiuiad Mr J. Matthews. Yr oedd yr Assembly- roola yu llawn. Cafwyd caueaon ac areithiau dityr a digrif. Yr oedd nifer fawr o Fonwyr yn y cyfarfod, a drwg geaym ddyweyd eu bod hwy yu ymddwyn ya debycach i anwariaid nag i rai mewn gwlad Gristiouogol, er fod yno rai o wahanol gen- edioedd—rhaia'u erwyu yu dduou: a'r lleili yu felyn-ddu o Ddeheudir America, ond Cymry oedd yn afreolus, a gobeithio y byddaut yn ymddwyn yn well y tro nesal.;

I EGLWIS-FACH, CEREDIGION. ETHOHAD Y BWRDD YSSOL.—Cymerodd y dy- gwyddiad hwn le Tachwedd 5ed, yu ysgoldy y lie. Cariwyd yr etboliad allan yn riiool-udd trwy y tugel, ac y mae yr etholiad wedi troi allan fel y caulyla:- blr D- Pritchard, Blaen-einion 249 Mr B., Jenkins, Uol-goch 25 Mr J. joiaes, Penrhyw-bane 217 Mr G. Morgans, 193 Mr R. Thomas, New Mill 148 Credaf ein bod wedi llwyddo i osod. y rhai cym- bWYBul feddwn yn ein plwyf i eistedd ar y bwrdd gogyfer a'r tair blynedd nesaf. Da genyf allu hysbysu y cyhoedd ddarfod i'r boneddigion hyn ymddwyli yu deilwng ohonynt eu hanaiu ar i-i'^ei hesgyniad i'r bwrdd, drwy roddi gwledd ragorol odea bara brith i'r holl blaut, yn nghydag orungt yu gaienig yn llaw pob un. Felly chwi welweh fad ein plant ni wedi rbagfl.enu braidd ar bawb am ein calenig y flwyddyn nesaf. Gwasanaethwyd wrth fyrddau'r wledd gan amryw feneduigion a boneddigesau. Yu blaenori yr oedd bl1.. A. Morgan, yu cael ei chynorthwyo gau Miss E. Andrew, New Mill, a Miss D. Joues, Penllyn, a Miss Meeklinbiaigh, Furnace. Cafodd y presen. olion eu gwala, a rhanwyd y gweddill i'r augetius. Oyn sychu fy ysgrifell, goddefffch i mi, Mr Gol., ddyweyd gair neu ddau am liodwedd lenyddol y boblogaeth hon, oblegid credwyf fod ei llafurus ymdrech yn y presenol yn ogoniant4iddynt. Amoun uchaf 11 than fVllat o ardaloedd Cymru a Lloegr gogyfer ft'r gwyliau oleni ydyw, Pa beth a fwyt- awn a pha bethaytwnf Oud da genyf allu hys. bysu yr amcenir yma am wleddoedd i'r meddwl, yn gystal a'r corph. Y mao ein hieuenctyd fel pe wetti eu llyncu gan chwilirydedd, ae yn neiilduol mewn liatur gogyfer a'r gwyl- iau blynyddol gynhelir gaaddynt. Cyn- halia y Westeyaid eu gwyl adydd Nadolig, a chynhalia y Methodistiaid eu gwyl ddydd Calan, pa rai fydd y n adlew yrchu anrhydedd a gogoniant ar Mr Jenkins (Bos Greigiog) am ei lafur fel ar- weinydd gyda'r Methodistiaid, a Mr Hugh Mor- gans, Hen Gapel, fel arweinydd gyda'r Wesley- aid.-Gair eto mewn eysylltiad a'm trigfa fy hun, sef y FOEL FAWR.—Hen fynydd adnabyddua iawn yn yr amgylchoedd hyn ydyw y Foel, ar draedyr hwn yr eistedda peutref Eglwys-fach. Nefyd, y mae hithau, aton Einion, yn golchi godrau y mynydd liwn &'i tbonan trochionog. Hefyd, Mr Gol., yn mhen y mynydd hwn y mae fy nhy inau wedi ei sicrhau. Os dygwydd i chwi ddyfod trwy y gym- ydogaeth rywbryd, galwch yma, cewebl bob croes- aw, ae y mae Nani yn wenau i gyd-llawn mor groesawuj a minau. Nid amcanwyf wittyd llith lawr y tro hwn, cewch ragor eto, os bydd eichdrws yn agored.—Llwynog y Foci.

Ci)aM.4?tt-.?&, ?ujujd.)?. a WCod?, ?i?ft?a?SH. ""14 Oeniil a gykoedair yn y yolofti lIOn, II sw U y UineU alii bob hysbysiad o nutur yr II', canlynol Dymunir ar i'r papyrau AmetiCanaidd ,g,ofnodi yr uchod." Gettir an/on y tdl t/uncn postage stamps. OifiNiSOl^A^TJiAU Franoifl—Bliaefyr 3, yn 13, Pool iltreot, Caemarfon,priod Mr fc!am« siVuBui-, lif leich. HughM-atta(jtyt<, prioU M: R. 0. -U-ghc- (Llfyn), LUiuwat, ai tab Jones- Rbagfyr 6, pn'oi Mr W. Joues, leu., gasfittcr, 6. Holywell terruce, Cuerua,fou, ar lab. PJAIODASAD. (JrifHths—Davi««—Rhagfyr 8. tty dmyddef, yn Swyddf i r Uofrestryda, IJleruarr"u, Vir J m.s UiiflitctS. BHicueyu, Nef>n,a Aibb K.1»Q Davies, C*e- LIu!n¡¡lan. Jauies-Itubcru-ithagfyr 10 yn Sw/dcfa'r Oofredt^cU, CerDatrU", wr Wiiham Juines he<J<Jeidw.,I, Tal y som. a Miscs Jauo Kooeits, tin jwdou stieet, l'eu y groed. Jones-Jones—Khagfyr 5, yn Nghapel l'reabyteratfd LbwtllDa.m, Kl:ftl1 y Pä1.;h Joaepli T/iomaa, Oaruo,y yaicU iJiiviU I.JO)<1 Jone" ilL. tt>ilydd m.b f diwtnidar ihIcn John .11:lLle, Xal yjittr*. äff o':u.lllip- irydeddlereij y A\uea E. Jones, Tr"wytIlCu, a uitbi Mr David Davies, A..S. UW. .sir .Ab"lldtl. Lewis -Oldfiiili -TttcaweJd 29, yn Eglwys St. 8101, scniare, Ji k,tiI11 l&U y e.r.1, lJ. Le.i, peri^ior Xitluant ewythr y priodlab, Charles Eytom. .,I tab y aiweddar barch L,owis L?-i% perwlor futb.r aDacy 't'rctt¡WC:I y C:b &J"JM: l.)Ali yu Cwia, Lantj.wy. a meicb > diwe.laar ijarth Edmund Williams, Pcbtiemawi, sir Dduibjcb. yu CotrcstTytld. (.?serna;fuu, -,Lr Joml Mon is, T.. y m&rian, C"a y CaerDa;Hou, Elizabeth U?, Cwm y "l. Morgans—Kot>ei fcs—iihagfyi l,yn N-'haoel yT?ibernic]« iiiaeuauiJiestiniog, Kau y P«ichJ. J:, "'ber'3 W.¡. Ber^eant, Morgans, roUCQ Station, Abf.muw.a laIJ- Aunie Uobervs. uuerch iir ELis Robert^ IlylrwerUi- ydd, Bl»-nau FlesUniog. Owet?—Whhama-Rha?yr 3, yu NwhF-p?l y "edydd. (Jymreig. Kuyl, gau y faica J. d WiIiLsme, ya 1ü1l¡,e:'0oolr1e:.J All J*me« 1Javle, <;tJtr.trillu. vir .Iubll Uweu:t, (Jiuiiaber. Va:C I valli Ö iHis tiaiab Wll.i>U.O:It Xy'a y grocs, lihudulau. WilJiam.Robsrts-fibgfyr 3, yn SwytMfa'r Coirestr- ydd, Doigt'llaa, gau 4i i'uoiuas Parr^.c^irettiyad, m li:ciiard WilhU1..l'am yi odyn, a Aiiss Margate^ itooerts, Kbgiit-h tenuca—y ddau o .bdui^eiUu. Williams—Jones—ltua»<tyr 7,YlllSwyd lfa'r lJotfestrydll. (Jaeruarloij, Mr .lclI,U(J Wiuiams a II:I.ï.s ÜtllCe. —y ddau o £ ceuczor, LlBJ1<Jàelll101en, MABWOLAKfHAU. Darios—Khagfyr 5, yn Ty'nllwyo, Tan y .U ar 01 byroud pueuus xy>tu.1A. yn 20 ujlwydi UO i, Mis Kate Davits, yriod Mr W. <1. Davios, G¡.dJJ1¡.. Huiwbr)lui1, Ii L.U.[ch i Ur van Jouts. £ dwarda—Tachwedd 30, yu 43 mlwydd eel, y ParchE. Jj)dw.lil, l'vplr, LUuartb, ottdrilld o i^^lwys Loogr, Evans—Tach^eaa 2S, yu 7a mlwvdd oed, yn Pouty cieiiion, AoertoiH, Ar i5uujamin Evans, telli wr. Evans-kthagfyr 2. yu 9, Bouverie street, Caer, MrW. OIYiJn Kvaus, yn õ3mlwy<1d oed. GOUKU—TachvredJ 29, yu Felin Bach, Pwllheli, Mr Evan Jones ttough, yn b4 uilwyaa oed. Mawr berebxd et- Humpaioys—Xachwedd 3U. yn 65 .1?y,tl oed, M&Tf. morci.18Heet, Drefuewydd. gweddw y diwodaar Mr <JO on Humphreys, Com* Hiis?hes—Rhagfyr 4, Kobert John, mab Mr Thonws Jones, gof, i3odelwyadan> L;auelwy, yn ei 21 nuwjrdi oed. Hugho.-Tachwedd 22, yn ei brcswylfod, 75, Mom Urove, aiiaa o liudge lane, Hill* Larpwl, Mr llnKh iiughes, yn 73 nuwyda oed. Ba yuddiscou liti?(h iLUNh?, y? U t ll o-iid y..N?b-. jjyddlawn gyda r Metho^iaUaid Caiflnaidi yn cl)o. Mon, am yr y^baxd --Ith o 2b xiilycoad. Jone.-Rbagtyr 1, ya 34, Robson street Lerpwl, iIIIn- Aun Jones, auwyl briod Air William Jones. Jon«s—Rbagfyr 4, ar ol hir gystudd, yn 14 mlwydd oed, Mrs Jane Jones. pno« Air iiicmard Jones, Ty'u' coed, Niwbwicu, iiou. Jarvi.y— Kbagfyr 3, yn 9, Water street, Llanelli. Mr Heury J.?' Wy-t h.'Lftkt?-pe? Y. y *• "'el.l," Y. 6 ,ydd oed. Jenkius—Tachweid 27, yn 85 mlwydd oed, yn Hafod HOWIe, ger Yscrad Aleurig, Mr i^dwaid JeiifciB"* I!enuwr, Jooes—Taohwedd 30, yn 20 mlwydd oed, yn Foundry lane, bridge Kail, Abørte¡t1, Mr William mab 114.. Duvid uoues, rnorwr. LewJs-Tachwc<117. yn 78 mlwydd oe J, yn lihy ei mab, y Paretx T. Levels, b.A., nam, C..tl>oriu. gweddw Mf J. Lewis. Cbgeiiiu. Lloyd-Rhagfyr 8, Jane, gweddw y diweddar Mr .lùCU..lo4 i^luyd, vigydd, Church street, itauddlan, bi mlwydd oed. O^etiS-lihagfyr 3, yn Tanlan, Taliesia, Mnt Oweus, yn 14 mlwyda oed. OweB-lthafyr 9,D 43 inlwvdd oed,Emily Ann.aowy briod Mr Eiiis oweu, 1 Mill wLe, Caernnrron. ir oeda yr yuia jawe^ig yu wraig hyuaws »ihinweddoi* yubfiod Uo^dd^ar, ac yn faui ofaiu*. Dwnedir oj, cfiltuldu ,1<1y:I,l J1..rcùer lIesot yn Myuwent Wwlnllh i gychwyu aui hauuer uwr wecu un. isirJly Ann, am lawenydd-y net, Nolini, IIwell i stoi m> dd Otilar e n daear, ua dyd. -at lean, I'w foiiskunu yu y W inJa J./D¡I1I1.-C1Úai!l. Pritchard—Tachwedd 26, Mrs Pritchard, Kweddw f diwedaur i>iri^vau A^ntchard, Motxa iloute, ^.ml>f^* Be.-KIHb'tYl 3 yu Cw. kiw.U, Ll Mr A)d. Itcea, gliiwr, yu 65 mlwyaU otxi lloboita—K; agf,r 6, yu i6. Chester road, Tuebrookf, y. jA in!w>di oed. biiizaix^Ui, "'e1<1w y 1i'cJJ..r1 Tuocuas It.&J\;ltii, LtFwl. Th'Jm..s-Ufyr 3, >n 75 mlwydd oed, yn Brid,?. gdd HoUiti, DiAiibodaiufawr, Mary Thomas, cuwaer y aitfce.ua* a, W. H. 1:,uu, Y,,u tff,l AO., ?Iti?. WIIlII.1Il1I t'h¡¡f r 3, D E>QoP)1 hm Hoase, Poncl»wdd» h.,tu.E,c.nol, rneich kuengal Iklr J. D. yu Ii una oea. Rhagfyr I, ya iX#oii oed, Lacy Alfce, I b;ei*t/n Mv vviilitttu Wuiiams, 64, V. ke road, Rh>i- Aigrophir HOUKMUfQ OAttDS 0 bo& luoili yn rh(1. yu ddectiaa, ac tii- lyr tybuaa yn Siw/dcila^ "G^uedl," Caernarfon. Cemetery Steam WorkS- UI.SUikWIU-bT. (1TBYD LLYN), CAHKN'AlifON. ROBKJiT WILLIAMO A ddymunahysb?' ?t ;o? ?a?dao bot) ammr ar law bob ..ryw??wlb 0 GfiitYO PLN&U (ITALIAN :U..B.:øI.JII CisXiAU BLLID-C, DLO:. um:J:a.T, MiViiuLii TOMBS, VUJ&tiii UUAai'l'ii;, BL>Ai>6S) «'

Y FASNACH LECM Y" KGOQLEDDj OYMBU, Ymddengomodd llvthyr yr wytbnoo o'r   Carnan-01O J[m,:d 8r y famusch lechi a'r gos- tynglad diddiwedd 81dd 1n eymeryd Ue ae mm ?caann?tyntaaa d y ? B<"t?"8'? a ?'°°F ? yn   amrywiol chwar. -ghy'aog.- y gyyir?n. Da geuym weled fod n.. a?rdod Mr A. M. Dunlop wedi cymeryd y ewMUwn mewu Haw. ac yn cod.y Uen i ni 'Im ?.dp.'v ?e.n gw;not.edd 8ydd gyfnM am y ?t?dat. h?. Cynh?iwydcyfMfodynddi. weddMyn Llundain o berchenogion y chw?elaa, i gymeryd i yt?riaeth gyflwr gwmg?digyfmuaoh. Deawydibendetfyni?d yno i Mfyil atypnMM, ond gwelir oddi wrth lythyr Mr Dunlop faint 0 werth ydym i Mod iiyd yn nod ar addewidion boneddwyr o waed »c achau mewn mater fel Lyn. Mr Dunlcp ydoedd cadeirydd y cyfarfou y cyfeirir ato uchod, ac fel hyn y dywed efe Kid oeddwn, ac nid ydwyf, yn meddwl y gwolthir yr un llechan yn ychwaneg wrth obtwng Yu "I priaiau. Oyda'r eithriad o 22 x 12 a 22 x 11, baaswn yn oadw y prieiau felyroeddynt y Uyueaa. Fy iheswm dros eithrio y rhai yna ydyw nad yilynt jn llechi poblogaidd, ac os na ostfBgir nwy mown cyf-irtaleud i'r prisiau uwch 80 is na hwy, tia gellir eu gwneyd yu dderbyuiol i'r adeiladwyr. Galwyd oyfarfod ar yr Slain mewn canlymad i benderfyniad a basiwyd yn flaenorol ynfy twyadia i ar y 19eg o Fehefin. I yn myned yn mlaen i ys. tvried y prisiau am y flwyddyn, galwais eylw y rlai oedd yu bresecol at y pethau l eanlynol: -(I) Y priodoldeb i gytuno ar yr un rhestr o brlsisu (2) y dymunoldeb o agor marchnadoedd newydd. ioa; (3) adroddiad o chwarelau Germauy a wnaed gan fy ughynorthwywr (Jllr Jones); (4) yr arfer dililyatniil a cholledig sydd gan rai chwatelwyr o gauistau discount drwy roddi mwy o nifer neu ychwang o bwysau; (5) y discounts mawrion a gauiateir yn aWl, yn nghyda materion ereill yn eiloitljio ar y fasnach." Fel cadeirydd yr oedd genyf fi i wrando ar y ddwy oclir, .0 i roddi gwollmrtiu a chwebtiynau i fyny yn y dull arferol. Ar ol rhyw ddwy neu dair awr o ddsdleti, cytuuiisom ar restr o brisiau, gyda lag puut y cant o ddiscowt ar gyfer man chwarelau Arfon a Meiiioayod, y rhai ddywedir sydd yn sulacU l'echi tag eiddo y Penihyn, Dinorwig, a oFfestiuiog. "Ni chyffyrddaf yn awr S'r hyu a ddywedwyd gari Mr Arthur Wyatt. y Milwriac1 WYlitt, ua Mr Vivian, nle ar yr hyn a briodolir i Mr R. M. Greaves, ac ysgriftuvdd y Welsh Slate Co. l>i¡t°l¡\ yw dyweyd ein bod wedi eytuno ar brieiau yn hollol proeti i'm barn brrhouol fy hun, ond fo gytunasom 1. i ar brisiau i fod mewn grym am y flwyddyn ddyfodol, ne. hydnes y ceid aHan iod rhywun wedi tori y cytnudcb, a phan y ceid prawf o hyny foil. pawb i worthu am y pris a fynont. Kid wyf fl yn ciedu mewn gostwng cyflogau i bwynt ag y peidia y gweithiwr a obymerjd dy. ddcrdeb yo ei alwedigaeth, ac nid ydwyf yn credu ychwaith yn ymg.ds y chwarelau mawrion i ladd y lkii bychaiu. Y mae digon o le i ni i gyd i fyw; yr wyt ii, gau hyny, yubarnu aad oes gau ciiwar- elau inswrion Bangor a Phorthdinorwig hawl i geiaio newyuu yr 20,000 poblysonia uagohsbydd lUll dauyDt, lie iiii oes gan chwarelm mawrion Portlitaadog; )r ttll hawl i wceyd telly a'u cyrayd- cgiou hwjthau. "Oud, arclyr holl eiarad am gydweithvcdiad, BI Dr ol yr holl gondemnio tir y chwarelau bychain, beth gymoroda If) P Derby.iait, lylhyrau t ddi wrt!z Dlr A. Wyatt a Col. Wyatt, at y 27#ir.. yn j t, hys'iysu eu bod hwy wedi cytuno i ostwi> i^i i < "I x 12 lOJ y ill yn is na'r pris y cytuuw>u aruo yu y cyfarfod, ac felly yn Uymchwei yr hyn oil a wcaedyno. Ar ol y fHth aoriad amod ar ran cynrychiolwyr y ci-I ryw ihwarelau, beth cllir ei ddyegWil ? t. Yr wyt wedi bod mewn eysyllt,ad ug arolygiad eidio tirol a mwoawl am 25 o flynyddoedd, oiia ni (lld,Ed oiofind etiofcd o'r blaeu o'r fath ddiffyg juawu yinddiriedacth ag yr wyf newydd ei ddes- griflo. t, Yr oeddwn i yn gobeithio y huasai ein cyfar- fodydd blyuyddol yn troi allan yn fanteieiul i'r dyuiou yu gyttal a'r meiatriuid, ond ar ol yr es- i¡¡;¡¡pl a ddytynwyd uchod, jr wyf wedi rhoddi j) >b gofcaith am byny i fyny.—Vr eiddoch, &c. A. 11. DcxLor."

EISTEDDFOD Y WEST END, LLUN. DAIN. N08 Faw,tb, y 4rdd cyflsol, cynhaliwyd yr Eis- teddlcd uchod yu Neuadd Drefol Westminster, yr lion sydd yn Jadeilad hyuod o brydfeith, ac yn lln o'r liecedd guieu a weltom erioed l^gyual cyfar- fodydd o'r natur. Nid cedd yr Eisteddfod wedi ei threfiiu ar radd caug iawn, ac nid oedd yn dyfod i tyay a'r enor Eisteddfod, hyd yn nod y man Eis- teddfodau a gynheliryn Nghymru, a mwy doeth a jihricdol a fuasai i'r pwyllgor fod wedi ei bed. yddio yu gylchwyl lenyddol, neu ryw enw syml arall mwy cydweddol i\'i natur na'r un a gafodd. y 11ywyddydoeddy Barnwr Syr Watkin Williams, yr hwn a draddododd araith hynod o fer, ond pwrpaeoj, ar yr Ewteddfod fel sefydliad y Oymry, a uiethiaut y Saeson i'w ddiraddio. Yr oedd yn ibawdd canfod mai atirhydeddu boneddwz neol o gymcriad hynaws a cbaredig ydoedd amcan y pwyllgor pan yn penodi Mr Isaac Williams1 yn æwelnydd, ac nid myned yn ol eafon cymbwys- der, i't hyn v mae i ni briodoli yn benal farweidd- dra y cyfarfod. Y gwahanol feirniad oeddynt Hwfa Mon, Gwilym Fennaat, Parohn Owen Byans, Fetter-lane; John Evane (Eglwys-bach), William Jonea (B.), Chapel-street; William Jones (B.), Moorflelds; Ossian Davies, Tollington- Park R. L, Thomas (A.), Poro' Mr Davies (Mynorydd), Mrs Kowlands, Mrs Isaac Williams, ac E. U. l'urpin, Ysw, ar y gerddoriaeth. Yn mypg ereill na chawsom eu honwau, enillwyd y gwobrau fel y canlynUnawd, cyfjnedig i fetched, Mae'r afou eto'n llifol:" goreu, Mid Lizzie La wis, Nassau. Chwe' penill ar "Hunau-ymwadiad," Mr H. Merthyr Price. Englyn i'r Llythyr," Mr R. Jones (Owynfryn). Wile yr cnglyu- Lien seliedig, llawn aylwadau,-yw llythyr Ddaw'n Ilwythog bob borau; A'i blygion ceinion yn cau, Lloches i'n cvfeilUchau. Am y bryddest ar Boreu y Dydd Hwyaf yn y Flwyddyn," goreu, Mr G. Elwyu Jones. Am y traethawd goreu ar Dewis Cyfeillion," gwobrwy- wyd Air Hugh Hughes, Nassau; eto, traethawd i i)gedig i ferched, go?eu, Miss Jane Price, M.o,.st?eet. Y prit draethawd ydoedd An- habgorion Gwir Lwyddiaut Eglwyø Dduw," a'r enillydd ydoedd Mr E. Jones, New Jewiu. Ni ddieth neb yu mlaen i ateb i'r enw "Meurig" am gyfansoddl yr anthem oreu. Ua paiti a ddaeth ya miaen i gystadlu at Y "Sleigh- iug Glee," set parti o Radnor-street, a dyfarnwyd hwy yn deilwug o banner y wobr. Mr Evan Joucs, Wiitan-equare, a'i Gyfaill, a enillodd y wobr am ddadgauu, "Mae Oymruyn barod ary wya." Am y puzzle goreu, gwobrwywyd Mr Edward Ashtou, Radnor-street ao am "Illumin- ated text," gwobrwywyd Mr Thomas Rees, New i owin. Prit glatadleuaeth y cyfarfod ydoedd y gjbtadlouaeth gorawl, a dyma ydoedd y rhau oreu ohooo helyd. Y dernyn i gystadlu arno ydoedd, But as for His people (Handel), a dcth tri cor yu mlaen i'r gystadleuaeth hot, sef Cor JUdnor-street, Cor Naseau-atroet, a ChOr Paddiugtou. Cafwyd cystadleuaeth dd. a dyfarnwyd y ddau flaenat yn gydradd. jYn Istod y cyfarfod, ar gynygiad y Parch J. Rowlands, ac eillaS y Parch Owen Evans, posiwrd pleidlais o gydyrndeimlad a theulay oiweddar 'hybarch Ddr Kees (Uiraethog). a dadganiad o'r golled a gafodd G-ogledd Cymru trwy ei farwolaeth, ac achoaodd dull y llvwydd yu rhoddi y cynygiai o flaen y gyuulieidfa yn Gymraeg ddifyrwch xiawr, a newidiodd y wedd oer oedd ami a acl:osw,Td gan sychder gweitlirediadau y cyfoiitd. Os cyTrhelir Eisteddfod eto yn y West End, bydded y pwyllgor ychydig yu fwy goEalus yu oa denisiad v ddyniou llawer mwy cymbwrs i Janwy sw>ddau ag yr oedd yr Eisteddtol yu fyr ohoajnt. J. E. U.

WHITTINGTON, GER CROE8. OSWALLT. MAWOLASTH T)xwy FKATHIAI) Ci —T>ydl Iau diwe uint bu farw bachgen 13cig oed o'r enw Jonah Edwards, o'r pentref uchod, drwy iddo ga, I ei fnttu JRII i peithjuol i Gip-ys a elent heibio d:i mia "n ol. Yn ol pob ymidtugnsia?, yr oedd fel wedi cwbl welihau oddi wrth yr eHeiuiifiu, hyd o fewu deuddydd i'w farwolrteta, pan y cymerwyd el yu sKf. Yr oedd y truan mewu poenau arteitu- iol, m'i waeddiadau yn dorcalonus i'r eitbaf. Teg yw hyeb/iu i'r travcedtg gaci ei dwyu at feddyg yn 'mirl1y,ch()l wedi'r b atliiad, yr hvu sydd yn f." Ulwy 0 alar a svnded i'w berthynas a pisawb o'i gyduabod.—Bysiy^dd

O"Lv. CRHOI OKOL UONLHDD (;YXkL.-na J.'anYID1 dd?ftd i Mr Kd?atd Owea ab Ow.xn), Tal y-?'n, M .n ilwyddiauuus i cum m«?af. l>e.i»<u Ur.-m>y a theory yu a.lioiiad y c-jle^ J nch1. U'![?'). at- a MiM 90"18, Ml\e>l, oel1d.¡ yn. yu Eydt?d ttm y?oloMaethya jr un arlio!iad. I

NODIADAU SIENOYN ARWYDD- I FARDD. EISTEDDFOD MACHYNLLETH. [LLTTHTB PTTMBD.] Rhaid i m', a'r gwr du yna a adwaenlr WIth yr enw urddasol "u 1 y waag," fod yn fwy gofalus 0 hyn allan. Gwnaethom rhyngom wallau pwysigytro diweddaf, cywirwn hwyut yn awr. Uylasai cromfachau 10d am yr englynion (P) a ddechrouantgydwr Ilinell- 111 enwog wyr y gaetwen-rhown hwre," &e. Hefy?, dylasaiy llinell ganlynol yn englyn Gwyn- eddawg fod yn- Talairf a glwys, fantoliai glaa," acnld "Talaidd," &o. Y bardd awenber Berw, ae uid I I Betino," fai yr argraphayd, yw awdwr yr englyn campus a ddiwedda gyda- Goronwy Owain a geir o newydd." Dyna ni" (chwedl yr hen batriarch Owain Gwyr- fai) yn cychwyn o'r Gaerwen a'i thiriondeb lI'i tuegweh i Eisteddfod Macbyulleth. Gelwid yr Eisteddfod hon yn Eisteddfod Gad. eiriol Slaldwyn," a chynhaliwyd hi yn Machya- lleth, Mehefln 7fed a'r 8fod. Nid oes genym y pstrusder lleiaf i nodi hon fel yr Eisteddfod oreu a gynhaliwyd eleni yn Nghymru. Nid festival yd- oedd, fel eiddo Caerdydd, yn ystyr gywirat y ga r. Tra yr oedd Eisteddfod y Gaerwen yn cadw i iyny nodweddion aibsnig yr uchel wyl, yr oedd eiddo Maldwyn yr un mor lanwl at gadwraeth y cyfryw, ac yn llawer eangach o ran cynllun a gweithiad alian. Yroedd y gwobrwyon mawrion, gweith- garweh pybyr a (ii-ildio yr ysgrifenydd, a dylan. wad y pwyllgor campus a ffurfiwyd yn arwyddion cryf am lwyddiant, a llwydaiant mawr a gafwyd yu mbob ystyr, 08 nad oee ychydig ddiffyg arianol iJgylarfod a'r treuliau. Mae y lienor a'r bardd Mr Richard Bees (Maldwyn), fel wedi ei "doli aUan" i fod yn ysgriienydd Eisteddfod. Portread cywir a djuwyd ohono yu yr englyn canlynol, yr hwn a enillodd jn yr wyl:- "Trylen fel yegrifenydd-yn wyldeg Yw Maldwyn, farddcelfydd; Ei gled ar Qafod y dydd 1 ..Tji.1 J:¡':n.J11.¡u.Ii » T"flhn Jl,r..i..in "VJ' VWW" ';1' Yr oedd yn "swea bwrw" (chwedl pobl swydd Gallestr; ddydd Iau. Tioea hyny i raddau mawr yn erbyu dyfodiad dyeitrriaid i'r cyfarfod; fodd bynag, daeth lluaws mawr, l, llawer mwy nag a fuaewn yn feddwl wrth sylwi ar olwg cuchiog-ddu yrawyr uwchben. Ypethcyntat a wnaed oeddcynal -neu yn hytrach agor-Uorsedd. Nid oedd yr Orsedd yn Machynlleth yn banner teilwng o'r Eis- teddfod a'i bysgrifenydd cyfarwydd. pe buasai gofal tretniant yr Orsedd yu caal ei adael i'r beitdd a ddeuat i'r wyl, credaf y buasai yn well. Gwilym Dyfi aChaerwyBonaanerchasart yr Orsedd. Tan- y-marian ydoedd bardd yr Orsead, ac efe, ynrhin- wedd ei swyod, ddarlleaodd y proclamasiwn, a Twm Gwynedd (hen enw cas yw awn at WI mor alluoga bucheddot ag ydyw y Parch T. Edwards, rheitbor Abergynolwyn, braidd. A gaf fi ei newid i GwyrAedd P") a offrymoddj Weddi yr Orsedd. Gadawyd yr Oreedd yn agored hyd drai cetb, ac aethpwyd i gyfarfod llywydd y dydd, sef y Owir Anrhydeddus Ardlbdd Londonderry, ao yea i'r babell gyfleus, gyisurus, ac addurc- iadol. Da oedd genyf weled yr Ardalydd an- rhydeddus yn cael y fath dderbyniad, yr oedd pwaled ei ddagrau gloewon yntau yn treiglo dros ei mddiau yn gawod pan ddiolchwyd iddoln ui imladwy am ei duiondeb at dlodion Machynlleth, a' u cariad hwythau fel trefwyr ato yntau, a'u gweddiau ar ei ran yn y gotld teuluol y bu yaddo yn ddiweddar, yn ddigon o dul am fyned i' r bbell y cyfarfod cyntaf hwn. Cafwyd cyfarfod da ar ei hyd. Prin yr oeddwn i yn meddwl ei fod yn deg i Alawydd Maldwyn, ac y ntau yn un o'r cantorion swyddogol yn yr Eisteddfod, fyned i gystadlu yn- ddi hefyd, o'r hyn lleinf, nid oedd y peth yn eorwedd yn esmwyth iawn ar y gwyddfodulion. Englyn y Llw." Cystadleuodd ugain, a dy- weflai y beirniaid nad oedd ond un llinell anghywir yn yr oil ohonynt, sef hon,- Myn alw hwnw a wnaeth." Ehsgotai y tri canlynol, Be oni bal fod "C¡nedda" wedi caleda d yu nghyrch ei englyn efe a iuanai yn cael y wobr. LLW. Sfil-defod ar gynsail udwyfol,—a Duw Yn dyst Hollwybodol, Yw Llvtr'n wir, heb wall yn ol, Yu amod sy'n fy th ymrwymol."—Cyfrifol. Rbyfedd spel difrifol-ytyw Llw Aty Llywydd Dwyfol, Er coledd gwiredd gwiriol,- Ulail ei nerth, dialw'n el."—Cymddts. Moesol rwym-sel ar amod-ydyw Llw Dan nod llawn cydwybod; Byd a net barebar ddefod, Gwir yo bwnc-dim g*yro'n bod." —Homer. Onid oes "gormododlau" yn englyn "Homer?" Galwyd "Homer" yu mlaen, a phwy ddaethi fyny ond yr hen gyfaill gssledig yr olwg arno o Aberhosan, set Cyfeiliog. Aetn Tanymarian, fel arweinydd yr Eisteddfod, i'w gyfarfod er gwybod ei enw, &c. Yn sydyn. with ntau ato, gwaeddodd Tanymarian allan, "Bobol aDwy1! lie y cawsoch ch'i'r trwyn yna, ddyn P" Gwyr amryw o'n dar- lienwyr fod Cyfeiliog wedi ei fendithio (?) gydag erthygl arwelniol teilwng i'w osod ar wyneb dau o leiaf, a gwnaeth sylw Tanymarian i'r dorf chwerthin yn iachus, ond poor Cyfeiliog a grynai mewn swildod. Wrth weled pethau yn cymeryd mor dderbyniol, dywedai yr arweinydd diachefn, Homer ydyw Mr Richard Jones (Oyfeiliog), neu Dyn y trwyn mawr, Aberhosan Gwnaeth y sylw gymaiut o ddrwg ag a allasai unrhyw sylw byth wileyd. Troes y llanw yn erbyn Tanymaiian acoblaidcyfeiliog. "Gormodebwdindagagi." Oyu hir. daethpwyd at y duohangerdd i'r "Dewiu." Tri yn cystadlu, a Mr H. Tudor (Hwfa Mochnant) ynorev. "Mae ganddo ch'ithau drwyn ofnadwy fel y Hall yna!" meddai'r arweinydd wrtho. Gwellhaodd y sylw dipyn ar y cyntaf, ond gwella ar gdst codi y plaster mwstar" oddi ar ochr un a'i osod ar un y hall ydoedd. Dylai Tanymarian, yn sicr, fod ychydig yn fwy gochelgar wrth son am drwynau, canye-oblegid-ei drwyn ef ei hun. Pan ddaeth Caerwyson yn mlaen am y webr am gerfio "llwy bren addurnedig," ;dywedwyd ei tod yn edrych mor "llwydaidd a pbe buasai wedi byw ar fwyd llwy ar hyd ei oes." Yr oedd englyn Iolo Trefaldwyn fel a ganlyn:- II Hou a gwyd y bwyd i'w ben—'naturiol, Nee tori ei angen; O'i haelfyd yn ei elfen Y lleibia uwd a'r llwy bren." Plif atdyniad y dydd oedd cadeirio y bardd buddugol ar awdl ar Anfarwoldeb. Beirniaid y tebtyn hwn, a'r holl farddoniaeth, oeddyut Tat- olog ac Iolo Trefaldwyn. Cystadleuodd cbweob, ond y bardd awenber o Abefgynolwyn, Berw, a enillodd. Eiffug-enw ydoedd Goronwy. Cad- eiriwyd ef gyda rhwytg teilwng o unrhyw Eis- teddfod. Llongyfarchaf fy nghyfaill leuanc ar ei lwyddiant, a'r gaumoliaetU uchel a gafodd gan y beirniaid a'r rhai dilynol. Rhaid i mi ddiweddu yn y fan hon, a dychwelaf i srwblhan ty nodion yn y rhifynau nesaf. SlENCYN AttWVDD-FAEDD. O'r Oraedd Gyfallwy.

CLADDEUIGrAbTU llYNOD YN iiLM-DmmVh GEit COR WEN- Dydd Mercher diweddaf claddwyd gweddillion marwol Mr Edward Lloyd, Sun Inn, o'r lie uohod. Yu ystod ei fywyd yr oedd yr ymadawedig yn hynod am ideas, ac ymffrostiai bob amser mewn gwneuthur dyleisiadau. Meddyliodd unwaith ei iod wedi dyfeieio perpetual motion; ondfodd bynag methodd a chario allau y ddyfais. Ond os oedd ei oes yn llawn o ddyfeisiadau aflwyddiannus, gall- odd ddyfeisio dullndwydd o "gladdu gafodd ei gario allan yn llytbreuol yn ol ei twriad. Yr oedd wedi rhoddi gorchymyn am i arch mawr o faen gael ei wueyd iddo er's blynyddoedd, ao yr oedd wedi bod ynddo lawer gwaith. tra yn fyw, i edrych a ydoedd yn ffitio. Yr wythnos ddiweddaf cladd- wyd ei weddillion yn yr aich maen, gyda seremoni aughyffrediu, Yr joaddid wedi dodi y maeh yn y bead, ac aethpwyd a'r ccrph i4do ar ystyllen ddiwrnod yr aughladd, wedi ei amgylchu a calico costiedig. Wedi gosod y corph yn yr arch o faen, dodwyd maen arall arno yn gauad. Cymerwyd rhau yn y gnasanaeth anghladdsl gan borsoa y plwyf, a chuu ddaa weinidog Ymueilldu jl.

Y NADOLIG. I Nid ydyw dathliad genedigaeth Crist o amseriad boreu. O'r ..amseroedd boreuo), y perlwarldiwrnod a berchid oeddynt y cylch-wyliau o groeshotliad Crist, ei adgyfodiad oddi wrth y meirw, ae, megys prawf gweithredol o hyny, o dywalltiad yr Ytbryd' ar Ddydd y Pentecost. Oyfateba y rhat hyn i Ddydd Gwener y Oroglitb, Bui y Pasc, dydd Isu y Dyichafael, a'r Sulgwyn. Arferid meddwl fod y dyddiau hynyn meddu awdurdod Apostolaidd, ac yr oeddynt yn ddiau o ddechreuad boreuol, er na ddygwyd hwy i mewn drwy aiferiad Apostol- aidd. Y mae St. Augustine, esgob Hippo, yn Aflrica, yr hwn fa fyw o'r flwyddyn 354 i'r flwyddyn 430, yn dyweyd mai hwy oeddyut yr unig myliau o awdurdod Apo-tolaidd a gedwid yn ei amser ef. Crybwylla eie hefyd am y traddodiad cyffredin y pryd hwnw mai ar yr wythfed dydd o Galeiids louawr (tile eighth of the Kalenis of Janu- arv), hyny ydyw y 25ain o ilayfyr, y ganwyd Crist, eithr sylwa na chedwid y diwrnod hwnw fel math o wyl. Y alae yn rbaid i ni amseru cadwr- aeth y Nadolig fat gwyl yn yr oes ol-Niceaidd, mewn geiriau treill, ar oly flwyddyn 325. Ceeglir hynodesi wrth ddystawrwyddy cyndadau Nict aidd mewn perthynus iddo, gan b.¡ rai, y mae yn ym- ddangoj, nil oedd, dim gwybodacth sicr am wir amseriad genedigaeth Crist, ac y mae yu ym. ddangos tefyi mat ychydig o ofal oedd gauddynt am wybod hyny. Felly, gwnaed amrywiol ddy- cbymygion gyda ftolwg arno. Y mae Clement, o Alecoandria,.vrhi,n a fu farw oddeuiu y fl-id-711, 220, yn gwneyd sylw mewn ua than o'i waith fel y canlynThere are soma who too curlaisly assign not only the year, but also to the day of our Saviour's nativity, which they say was iu the 28th year of Augustus, on the 25th Paohon," byny ydyw, yr 20ied o Fai. ••••'■ Some of the loilowers of Basiiides say that He was born on the 24th or 25tli ef Pharacduthe," hyny ydyw, yr 2Um o Kbriil, Caulyawyr uu Bail tides, o Alecaandria, heretic nodedig yn yr ail gaurif, oedd y Basilidiaid hyn. Dywedir fod ganddynt y meddyliau mwyaf cyfelliornus am Fab Duw. Y (mae dechremad yr wyl hon yn perthyn i I bedwaredd ganrif, ar ol sefydliad Cristionogaeth gan Constantino, a dechreuwyd hi yn eglwysi y Gorllewin. Y mae peuderfyniad y diwrnod yn cael ei briodoli i Julian I, esgob Rbufain or ftwyddyn 337 it lawyddyn 35.2 ond y mae gradd o ambeuaeth am yr awdurdod. Modd bynag, y mae yn lied eglur mai oddeutu oes yr esgob hwn, ac yn Rhufain,y mae yu lied debygol, y oafydlwyl y 25ain ojRagfyr gyntaf. Yn flaenorol i ganol y bedwaredd ganrif, yr oedd y Cristionogion Dwyr- eiuiol yn cadw coffadwriaeth am enedigaeth a bedyddiad Crist ar yr un diwrnod, sef ar y 6ed o Ionawr, yr hyn a alwyd ganddynt hwy yn wyl Yatwyli (Epiphany), neu yr Amlygiad (Manifes- tation). Wddi wrthynt liwy y mabwysiadodd y Cristionogion Gorllewinol y 6ed o Ionawr fel gwyl briodol y Bedyddiad-y wir wyl Ystwyll; a syrth- iodd yr eglwysi Dwyreiniol i mewn i arferiadau Rbufeinig mor bell ag i symud diwrnod co..dwr. iaeth y genedigaeth o Ionawr i Raglyr- Ni chymerodd y cydwelediad yma 0 eiddo yr eglwysi Gorllewinol a Dwyreiniol le ar unwaitb, oud yn raddol. Nid oedd y cytuudeb hwu yn gyffredinol yn mlynyddan olaf y bedwaredd ganrif, oblegid gwelir fod Epiphaniua yn dal yn gadarn mai ar wyl YstwyU y ganwyd Crist, ac y mae Jerome, yn y rhau gyntaf o'r b .mraed gaurif, yu dyweyd wrthym nad oedd ygolygiad hwn wedi diflanu. Yr oedd yr arferiad Rbufeinig yn bur gy ffredinol, eithr nid yn hollol felly, ar ddiwedd y bedwaredd ganrif. Yn naturiol y cytyd y cwestiwn, Pa beth arweiniodd yr eglwysi Gor- Ilewinol i roddi gwyl y genedigaeth Hr y 25ain o Ragfyr ?jj A oedd ganddynt diaddediad credadwy am dano, ai ynte a ddylanwadwyd arnyut flail ryw achos arall ? imo., nid oes genym ond d?falu. MeddyJia rhai fod y diwrnod wedi ei ddewis am mai ar y diwrnod hwnw y dathlai y Rhufeiuiaid eu gwyl a elwir Natalis Solis Invicei-hyny ydyw, yr amser y byddai yr haul yn pasio heibio yr heal-orsaf debeu I (Tht Southern Solstice, ac yn dechreu trol tua'r gogiedd. Yn y ffordd yma eyflwynid cysgod-lun arwyddocaol o Haul y Cvftawnder yn dyfod at ddyn gyda iechyd a goleuni, I wasgaru y tywyllwch. Eithr y mae yr esboniad hwn braidd yn amheus. Llawer iawu mwy tebygol ydyw fod y diwrnod hwn wodi cael ei sefydlu gyaa golwg ar yr wyljhono, y Setvrnitiz, a ddethlid gyda llawer o arferiadau drygiouus tua'r tymhor hwn gau y pagauiad. Sefydlwyd ef, y mae yn debygol, mewn trefn i ddwyn meddyliau y bobl oddi wrth yr wyl bagauaidd at un o natnr dra gwahanol. At y golygiad: hwu y mae tuedd- iad llawer, er yr atghredir ef gan Neander ac ereill. Modd bynag, yr oedd rhvw gymhelliad pendant yn arwain i benodiad y 25ain, un si y cymhelliad hwn o'r Saturnalia afreolus, neu YIJtê o draddodiad hynafol a fernid yn safadwy. Nid oedd y eenbedloedd Gorllewinol yn cadw f>wyl y 25ain o Rbagfyr mown dull ag oedd yn ymwedd- a'i chysegredijrwydd, eithr llusgwyd i mown iddi lawer o'r ysgafnder a'r anghymedroldeb a ddi- lynai y gwyliau psganaidd o'r nn tymhor. Cymysgid llam-ddelwaitn a chwareuyddiaeth gydali haddoliad. Yr oedd gloddest o chcllweir- garweb, cyfeddach a meddwdod yii dra chyffredin, gwrthuni a chnawdolrwydd yn cael eu harfer; difrifweh yn cael ei alltudio gan ddigrifwch a chyfaichiadau gwag. Yr oedd yn dymhor o blesera.) bydol, ac DId o lawenydd ysprydol. Y tebygolrwydd ydyw fod deddt Theodosius Fawr, yn ol pa un yr oedd dyddiau Gwyl y Nadolig yn cynwya pedwar diwrnod ar ddeg, yn cylranu tuagat anghymedroldeb anianol y tymhor bwn. Eto, bwriadwyd i'r wyl hon gael ei chadw gyda'r un parch crefyddol ug y cedwid Dydd yr Arglwydd. Gorphwysai gweinidogion oddi wrth eu ilafur, a gwaberddid yn gaeth bob pertyd. Yr oedd deddtau y WItdwnacttt yn gwahardd pob campau ac arddangosiadau cyhoeddus. Pregethai y tadau a rhaneut y cymun ar y diwrnod hwn, ac y mae ar gael lawe# o'r pragethau a draddodwyd ganddynt ar yr achlysuron hyn, y rhai a arddaugosant gyda sicrwydd SjdiRamsyniol yr oferedd a'r anghymedroldeb a ffynaai y pryd hwnw mor gyfiiediuol.

I PENRHYN-DEUDRAETH. I CYPARFOD BLYNYDDOL.—Nos Sadwrn a'r Sul, y laf a'r 2il cyfisol, cynhaliwyd cyfarfod pregethu ynGorphwyafa. Gviaaanaethwyd gan yearch R. Rooerts, Dolgellau, a'r Prif-atbraw Edwards, Aberystwyth. Nid oes angen canmol y pregeth- wyr, oblegid mae eu clod drwy yr holl eglwysi. Cafwyd cyfarfod rhagorol. CYPAHPOD MISOL.—Y Llun a'r Mawrth, y3ydd a'r 4ydd Clfis.11, cvnhaliwyd y Oyfarfod Misol yn Minfiordd. Dydd Llun yr oedd y cynadleddau arferol. Nos Llan a dydd Mawrth yr oedd y pregethu. Y pregethwyr oedd- ynt y Parchn. Morris, Abetdyfi; Rob- erts, Dolgellau; Williams, Corris; Jones, Trawsfynydd; Roberts, Riiiwbryfdir; Symonds, Towyn; Thomas, Dyffryn; a Davies, Abermaw. Yr oedd y tlwydd yn hynod o arw, a diau i hyny atal llawer rhag mwynhau y cyfarfodydd, ond ni effeithiodd at y pregethu, yr oedd hwnw yn rhag- orol. Sonid am un dyeithr o'r Deheudir i ddyfod i'r cyfarfod, oDd ni ddaeth; ac ni chlywsom neb yn cwyno ar ol clywed y brodyr teilwng a enwyd yn p egethu mor dda. TAITH I'B AMEIUCA.—Dyna oecid testyn darntn a draddodwyd yn Nazareth nos Wener. y 7fed cyflsol, gan y Parch J. Owen, Criccieth. Oni baasai fod canmol pob math o ddarlith yn arferiad buaaai yn brofedigaeth i ni ganmol hon, ond yn sefyllfa bresenol pethau, hwyrach mai peidio canmol fydd y ffordd debycaf o'i gwneyd yn bobl- ogaidd. Ar bob cyfrif, myned pob cymydogaeth ei chlywed, a thyred y gweithwyr with y cannoedd i'w gwrando Nid dariith wedi ei lleuwi ag ystraeon i beri chwerthin ydyw, ond dariith ddy- ddorol o bethau buddiol liawn i'w gwybod, yn neiilduol i bobl ar fedr ymfudo. Hyfrydwch genym fyddai clywed fod Mr Owen ar daith o gymydogaeth i gymydogaeth drwy y gauaf 1mB yn ei tbraddodi. Drwg genym fod y cynulliad mor deneu.—Qoheiydi.

I CVHOEDDIADAU SABBOTHOL. BHAOFYS 168G, BETHESDA. KETBODISTIAXD. Usullethid Thomas Roberts, Jerusalem. Orifflch, i* £ umaenm«.wr. Tyl. y maes.&m ddau, Jobn UriOith. Helman a PAn y «ror8.Cyfarfod Yesol. (ierlan..Griffith Koberts, Oarneddl. Uameddi.K. O. Williams, Dinorwig. Bryuteg.Hugh Jones, Llanllechid. iUiiwlas ..W. Ø.tffi¡h l'eDID&chno. reatir J. R, Williaiiic, Peutreuchaf. WBSLBYAID. 8hiloh_Boreu. D. Jones (Dewi 4Uwrth!: hwyr, J. B. vweo, Slioitia. 8iloam..Bureu, ro. O. Jones, ygweinldog; hwyr, W. Jonofe, P^biel. Salem, 'Bachub Am ddau, D. 0 Jones, Biloom; hwyr, cyfarfod gweddi. RWwlas.. Boreu, Owan Evane, Hhlwlaa: hwyr, W. 1Javies. Ulasinfryn. Soar..Am ddau, D. Jones (Dewi Mawrth); hwyr, Uwen r.vaus, Kbiwla-. Feniel.Am dddu, o EVALS, Rhlwlas; hwyr, D. Jonen (DAWi Mawrth). Qorphwysta.J.II.Owen,eHoM): hwyr, D. O. Jones, Biiuatu. BKDYDDW IK Tabernad T. P. JJayies, y gwelnldeg. ANHIBLNWRB. Amau" Mynydd ;Llandegai.Am dllau a ohwech, W. lir!l!it¡, ygm-iuidOK- Bethmica..Boreu. yV- Qnlflt, ha,; y gwei, nW,,og. &thl"bm.Bor.u, >'i. ,;tep¡,uB, ygweinideg. O.rrnel.Am tiabu a'r hwyr, E. Bteiiuens, etv. Ouwarel OocU.Au» ddau a ohweou, H. W. Parry, y tfweinidog. Bethwda -Boie. U. Rowlands, Treflys; hwyr, R. 8. WlIllam.. B.u.Ja, Treaya.??, H. W- P-Iry, Chwarel Goch; hwyr, a. ttowlaiids, y gweimdog. 8alem.Boleu, H" d. WUuama, Bethesda; hwyr, ovhrlod gweddi. 1 .Am ddau. B. Rowlands, Treflys. OAERNARFON. MKTHODISTIAID. 31oriah,.Evan Roberts, Kngedl. l^uge ji.Heca Jouea, FeliuUell. UtuUe buuaiu tat>.amg).J. Foulkes, Lerpwl. AHNUYIRWYS. balem Boreu, T. Roberta (scorpion), Llanrwst; hwyr, fei. uetu«t t gweimuog. Pendief.Boreu, i^. tierbei Evans; hwyr, T. Roberts. BEDYDDWTB. Caerealem.O. Dayles, Y gwelaidoe. WKSLBIAIS. Ebeneser..Boreu. hwtr, Jobn EbenŠb::r;U'¡weinid¡¡g. hw,r, .JoIJu PWJLLHEU. ictrraoDiaiiAst. Penmount.D. Daviea, Abermaw. 8a!ell1.J. &. Joues, Dublin. ANNIBYNWM Pealaa.0, Jones, y gweinidog„ BESTDSWN. Tabwnad J. Thomas, y gwelnidog. Se on.nhygbys. vmxxuDt FUUROHOSSES. HCETnODlSllAID. EWnezer.Bareu, W. 0. Jones, I'eLcied; k«n rnK_ "?e??T. Odcotet AMNIBYNWY8. Salem James Davies. lIBDYDDWY80 Tyddyu Sion J. Thomas. FFESTINIOG. Y METaODISTIAlI). Peniel..Boreu, D. E. Dayies, Pwilheli; hwyr 9- Oeidiog Roberts, ilaentwrog. Engedi..Boreu, G. C. Rubcits; hWYl, D. E. Dayies. Bethesda.. lioreu, T. J Wheldou, BA hwyr Mr Morris, Miufliordd, Tsbernacl.Boreu, Mr Morris; hwyr, T. J. Whet, don, B.A. Capel Ssisuig..Boreu a hwyr, E. P. Jones, M.A.. B.D., Aberystwytb. Assembly-room..Boieu a hwyr, Richard Evau, Harlech. Bowy(!(I.. Boreu a hwyr, Mr Evans, Dyffryn Khiw.. Boreu a hwyr, J. E lis, Pwllhel" i' Tal-y weuuydd..Prydnawn, J. Ellis. Bethel ^Tan-j -grisiiu). boivu a b wyr, D. Roberta* Cwmorthin.. Prydnawn, D. Roberts. TR ASNIBYNWVH. Bethel Bareu a hwyr, H. H. Williams (Hannon- yad), o'r Bala. Hyfryafa.Boreu. H. Edwards, Bangor; hwyr, Cyfarlod Gweddi. Bethunia..B.jr u, Cylarfod Gweddi; hwyr, H. Edwards Jerusalem.. Boreu a hwyr, Cyfarfod Ysgol. Bryrbowydd..Boreu, T. R. Llavies, Rhiw; hwyr. Roberts, Rhea, Salem..Borea, hberte, Rhes; hWjr, T. R. Davie, Rhiw. Carinel..Boreu a hwyr, Lloyd B. Roberts, Tan-y. grisiau. Y WESLSYAID. Siloh (Llan) ..Boreu a hwyr, J. Lloyd, Porth- iindog. Ebenezer (Blaenau).. Boreu a hwyr, J. P. Roberts, Blaenau. J. P. Roberts. BBDYDDWYR. Seion.. Boreti a hwyr, E. Parry, y gweinidog. Sardi8..Am ddau, E. Parry. Calf aria.. Boreu a hwyr, it E Wiilams, Athrofa. Moriah.A!n ddau, it E. Williams. Saieiu (AlDaLaidd)..Boreu a hwyr, Samuel Pierce, }:'onrhyu..

Arrfrapuwyii :W)'<1 yu dW- H Uyvtreig, ,New HartlUur, C'aer^aifou, ¡¡".u. 'tV: B Liaviun H Ou., a i m gyuueduur I1d)' 1.1,11 :de" 111 U. a?i u & a??t. Caesie >ueet, ?crpw? y° HH u.honR?i?y Btok?taH yni^gayixuu « c ^,ujJa p| bum' Oaut u duuBbattnwyr yn rfuyiurt1,. T«ru^" SI .Htt?tMe..et, ?HmUttht, ?e., D?tJ? M*??? jiliagiyr 6, lt»3. H