Baner ac Amserau Cymru

BIRMINGHAM. CYNNALIODD Cymry Birmingham eu gwyl lenyddol ar y 20ain o Ragfyr. Llywyddwyd y cyfarfodydd gan Mr. E. Watkin, ysgolfeistr, a'r Parch. W. Williams (M. 0.), Gran- ville street-boneddigioll cymmhwys yn mhob ystyr, a gwnaethant eu rhan yn ganmoladwy. Arweiniwyd gan y Parch. J. Lewis (A.), yn ddebeuig, fel arfer. Beirniadwyd y rhyddiaeth gau y Parchn. Dr, Pan Jones, Mostyn, J. Khydwen Parry, Ffestiniog, a W. AVilliams (M. G.); y farddouiaeth a'r datganu gau Gomerydd, Caerwys; y llaw- ysgrifau gan Mr. Thomas, ysgolfeistr, Llanbrynmair; y celfyddydwaith gan Mr. D. Lloyd, cabinet viakcr, Park road, Mrs. W. James, Mansfield road, a Mrs. W. Evans, Hospital street, tra y cydweithredai Mr. S. Daren Jones, F, S. A., a'r boneddigion ucliod, i feirniadu yr adroddiadau, areithiau, &e. Canwyd gan Miss Rutby Lewis, Miss Nellie Pritchard, a Gomerydd. Gwasanaethwyd wrth y berdoneg gan Mrs. Gomerydd a Miss M. J. Pritchard. Eunillwyd y prif wobrwyon fel y canlyn :-Rhyddiaeth -y Mri. Edward Lloyd. Alfred Watkins, a John Leeke. Barddoniaeth-y Mri. J. Hughes (loan Minion), ac E. Lloyd. Datganu—y Mri. John Edwards, T. Parry, J. Hughes (loan Euuon), a'r Misses Jjizzie KoDerts a jenny Pugh, tra y rhoddwyd ail wobr i Ellen A. Murphy a Lizzie Pritchard. Adrodd-Ioan Einion a nifer o blant. Celf- yddydwaith—y Mri. John Leeke, T. Leeke, Misses Evans (Handsworth), Anne Pritchard, a Kezie Watkin (Lozells road). Llawysgrifau — Mr. E. Meredith James a Miss Evans, Handsworth. Terfynwyd trwy i Mr. W. James, Mansfield road (cadeirydd y pwyllgor gweithiol), gynnyg diolchgarwch i'r ysgrifenydd, Mr. Robert Jervis (Owyn- onwyJ, a'r trysorydd, Mr. David Pritchard, ae i'r beirniaid, yn neillduol y Parchn. Dr. Pan Jones, J. Rhydwen Parry, W, Williams, Gomerydd, a Mr. Thomas, Llanbrynmair. Cafwyd cyfarfod rhagorol.—Gohebydd.

DOLGELLAU. I Adcilada ffermdy gyda cheryg aur.-Parhau i achosi gryn lawer o siarad ac ysgriblo y mae y clefyd melyn yn y cylch hwn, ac mewn ainryw gylchoedd eraill. Y dydd o r blaen, gwnaed un darganfyddiad rhyfedd arall mewn cyssylltiad ft gwaith aur Gwynfynydd. Y mae ffermdy o'r enw hwn wedi ei adeiladu er's tua dau can mlynedd yn ol, a thynwyd sylw rhai o'r gwaith at y ceryg a pban y gwnaed ymchwil- iad priodol ar yr annedd hynafol, cafwyd allau mai ceryg aur ydoedd y meini gyda pha rai y cafodd ei adeiladu, a pharheir i hysbysu fod y melyn i'w ganfod gyda llygaid noeth. Beth fydd diwedd yr haint hwn ydyw sibrwd amryw y naill wrth y llall, gan fod y fath ystwr a hyn wedi bod yn bodoli yn flaenorol i hyn. Ond ni a obeithiwn y goreu am waith aur Gwynfynydd unwaith etto. Sibrydir i ini fod llwmp pur fawr o aur o'r gwaith uchod ar fwrdd Tywysog Cymru yr wythnos ddiweddaf. Wel, ni a obeith. iwn fod ei awyddfryd am lwyddiant i Gymru fach dlawd' yn fwy agos at ei galon wedi gweled o hono hyn na'r awyddfryd o edrych ar greaduriaid o ddynion yn bocsio' am y goren. Nid annoeth oedd y gofyniad a dafiwyd i'n clyw o wefusau un hen Gymraes wedi clywed o honi hyn- I We], gwat-chod ni beth ddyliech chwi ddaw o'r hen fyd yma mewn tipyn etto t Nis gwyddom. Ac yr wyf yn sicr nad oes neb yn fyw a ivyr chwaith. Y gW!lliau.-Treuliwyd Y Thai hyn fel arfer yma. Gor- ymdeithiwyd ar hycl heoIydd y dref gan Flodau'r Oes a'r Temlwyr Da, dan ?"'H1 amryw donau ac yn ell mysg, un o'r enw I Ffowc:ll o'r tafarnau.' Y mae yma weithio ffN dd- lawn gyda'r gwaith, a'r gymdeithas yn parhau i wneyd uirfawr ddaioni i'r dref a'r wlad yn gyffredinol. Cynnal- iwyd cyfarfodydd gan y gwahanol enwadau yn y nos. Tlotty yr undeb.—Darparwyd gwledd ardderchog i bawb  )" y sefydUad hwn ddydd Llun diweddaf, a mawr ydyw y L clod a roddir i Blr. a Mrs. William Williams, meistr a mei.tres y sefydiiad, am eu gofal tyner 0 honynt, A.?h??g- ,?yd pawb â nifer 0 bethau pdodol a theilwng o'r Nadolig gan y foneddiges hawddgar a charedig o Gaerynwch—Mrs. Kichards a nifer o garedigion eraill. Addoldy Ebenezer f W.J.— Traddodwyd pregeth yn yr addeldy hwn, nos Fawrth diweddaf, gan y Parch. Evan Evans, o Ddinbych. Hyfryd oedd genym weletl y gweini- dog ilafurus yn edrych mor dda, ae am ei fawr lwyddiant yn Nyffryn clodfawr Clwyd.' Ymweliad y gwron o Lanarmon.—Y mae Mr. Parry a1' ei daith yn y sir lion yn awr yn egluro pwngc y tir a'r degwm. Ni a hyderwn na dcaw i'r cylch hwn yr un bwmbeili na thwrnai Llundeinig; ond y by<M i reithior y plwyf hwn ddyfod i gydymdeimlo a'r amaethwyr yn eu caledi. Trwy hyn, bydd pawb yn ffrindiau, ae yn cydfyw mewn eym- mydogaeth dda. Tori yr ysgol i fyny.-Er mwyn i'r boneddigesau gael ychydig seibiant, rhoddwyd gwledd ode a chynglierdd yn Ysgoldy Waddoledig Dr. Williams, y dyddf o'r blaen, cyn tori yr ysgol i fyny am y gwyliau. Cymmerwyd rhan ynddo gan amryw foneddigesau o'r sefydliad. Da genyf ddeall fod nifer liosog yn yr ysgol hon, a chlywed am yr addysg a gyfrenir ynddi gan Miss Faviugs, a'r rhai sydd yn ei chynnorthwyo.—tfohcbydd.

TY DDEWI. I Cyfarfodydd y Nadolig.-Prydnawn ddydd LIun y Nadolig, bu ewrdd tc gyda'r Methodistiaid Calfinaidd yn eu vestry enhnnain ae yn yr hwyr, cynnaliwyd cyfarfod cystadleuol yn y Neuadd Drefol, o dan lyw- yddiaetli y Parch. W. Jenkins, M.A., y gweinidog. Yr oedd y cystadlenaethau yn rhydd i bawb. Y beirn- iaid ar y gwahanol bethau oeddynt:—Y Parchn. W. Powell, H. Harries, J. Pritchard, Delta Davies, a rhyw ddau. frawd o Hwlffordd. Dyfarnwyd y wobr am y traethawd a'r cyfieithiad goreu o Before Jeho- vahs awful tkmne,' &c., i Mr. W. Jones, yroMf. Mr. John Eynon, oriadurwr, oedd y goreu ar y pennillion i'r Haul.' Rhanwyd y wobr, yr adroddiad goreu '0 Vital spark of heavenly flame,' .xc" rhwng dau fab Mr. W. Jones, grocer. Cor o blant,^o dan arweiii- iad Mr. George Roberts, aeth {t'r wobr ar Nac ildia i deintasiwn,' &c. Cystadleaoddti-iogoi-anarybrif don; ond yr hwn a fu yn llwyddiannnsjoedd yr hwn a arweinid gan Mr. W. Jones, grocer. Nid oedd y corau wedi eu dewis o un capel yn neillduol, ond yr oedd rhai o bob capel yn ndiob un o lionynt; etto, yr oedd yr awydd am ennill mor angerddol a phe buasai pob cor yn perthyn i'r un gynnulleidfa. Ennillwyd gwobrwyon am ganu gan Misses Winifred Williams, Lilian Williams, ac Edith George, a'r Mri. Silas Lewis, James Stephens, David Jenkins, a George Lewis. Yr oedd y neuadd yn orlawn, a chafwyd cyf- arfod da iawn. Gresyn fod rhai dynion mor fibl a chadw cymmaint o ystwr yn agos i'r drvrs. Gwnaeth y cadeirydd yn ei le wrth fynu taw arnynt. Ar yr un dydd, cynnaliodd y Wesleyaid en te a'u cyfarfod adroddiadol. Bn y ddau gyfarfod hyn etto yn llwyddiant hollol. Mr. Davies, A.S.-Er ei ymweliad diweddaf a'r lie hwn, y mae Mr. Davies wedi codi cryn dipyn yn meddwl y dosbarth Radicalaidd o'r fyddin Ryddfryd- ol. Gwnaeth pleidleisio yn erbyn cynnyg Mr. Jesse Collings gryn niwed iddo yn yr etholiad diweddaf, Fel corph, darfu i'r dosbarth gweithiol ei adael. Y mae yn awr, beth bynag, yn bob peth ag y gallesid ei ddymuno, ae nid oes dadl na ddaw allan o'r ethol- iad nesaf gyda mwyafrif ofila hanner. Gwasgariad g?v,,Ibod eth.-Yr wyf wedi sylwi mai ychydig sydd yn cael ei wybod am faterion y dydd yn y rhanau amaethyddol o'r wlad, ac onid ydyw hyn yn druenus. Oni allesid sefydlu cyfarfodydd mewn gwahanol ranau o'r wlad er darllen y darnau ar- ullerehog sydd yn ymddangos ynfynych ar dudalenan y FANER, y Seren, y Tyst a'r Dydd, &c., &c. Cred- wyf yr attebai hyny y dyben o wasgaru cryn lawer o oleuni i'r rhai nad ydynt yn awr yn darllen un new- yddiadur. Y mae eisien trefnu rhyw gynllun i gyr haedd yr angen hwn.-Gohebydd.

ABERYSTWYTH. Y Nadolig.—Treuliwyd dydd Llun y JNadoligj mewn gwahanol foddau gan wahanol bersonau yn Aberystwyth. Bu y nifer liosocaf o'r gweithwyr, yn neillduol felly y bobl ieuaingc, yn brysur yn cicio y bel droed. Y mae rhyw afiaeth nodedig wedi disgyn ar fechgyn ieuaingc am gicio y bel. Nid oes gan- ddynt liaindden na bids at ddim arall. Os oedd Athen yn amser St. Paul wedi ymroddi i eilunod, gellir dyweyd gyda phriodoldeb mawr fod pobl ieu- aingc Aberystwyth wedi ymroddi i gicio y bêl droed Y mae pobl ddysgedig ein colegau yn galw y chwar- en on o'r fath yma yn gynnyrcli, neu ffrwyth 1 modem thought!' Gwarchod ni! Beth ddaw o honom yn y diwedd ? A fydd i'n cenedl dyfu i fyny yn genedl o chwareuwyr ynfyd! Meddyliwch am filoedd o'n pobl ieuaingc yn byw i ddim uwch na chicio pM droed ? Eu meddylfryd ar chwareu match o ddydd Llun hyd ddydd Sadwrn. 'Modern thought' yn wir! Barbareiddiwch yrtoesoedd tywyll ydyw hen chwareu- on a champau, y cyfryw a chicio y bel droed, &c.- Gohebydd.

DYFFSIN CONWY. Gwyliau y Nadolig. Ffiat iawn oedd hi yn mhentref Roewen eleni. Y mae'n ddrwg genyf ddywedyd hyny, ac yr wyf yn meddwl fod y bai o hyny yn gorphwys wrth ddrws nifer fechan o genfigenwyr. Yr ydym wedi cael llawer o gyfarfodydd llctiyddol Uewyrclius yn y Roewen yn ystod y 13eg mlynedd diweddaf. Rhanu Eluseii.-Dydd Gwyl Domos-sef Rhagfyr 21ain -yr oedd y Parch. Owen W. Jones, periglor plwyf Caer- hun, yma yn rhanu 116g y SOOp. a adawodd y diweddar H. D. Griffith, Ysw., Caerhun, yn ei ewyllys i dlodion y plwyf. Yr wyf yn deall i Mr. Jones ranu llawer i dlodion yr amgylchoedd hyn yn amrywio 0 Is. i fyny i 4s., neu 5s. Yr oedd yn dda iawn genyf ddeall fod Mr. Jones yn anfon rhai adref yn waglaw. Dylasai, ar bob eyfrif, anfon llawer mwy. Byddaf yn ei weled yn resyn o beth rhoddi elusen y tlawd i rai nad oes arnynt ddim angen am y fath beth Y mae'n dda genyf ddeall fod Mr. Jones yn gwella yn hyn o beth y naill flwyddyn ar ol y llall. Y mae ganddo le i wella llawer etto. Cotio y Tlodioit.-Bleni etto, ni chafodd y Nadolig fyned hsibio heb i amryw yn yr amgylchoedd yma gofio am y tlod- ion fel arferol. Gallem enwi teulu y Gorswen—Mr. a Mrs. Elias-rhanasant hwy lawer iawn o wahanol nwyddau gwir gymmhwys i'r tlawd, fel arferol, megys cigau, blawd, &c. Gallem ddyweyd fod rhanu cigau ar y Nadolig yn cymmeryd lie yn y Uorswen er's trigain mlynedd, a mwy, bob blwyddyn. Cyfranodd Mrs. Ellis, Bryn-y-pin, lawer i dlodion Ty'n-y-groes a'r amgylchoedd a Mrs. Lewis Hughes, Tan-y-bryn, a ranodd lawer eleni, fel pob blwydd. yn Gallem enwi Mrs. Griffiths, Sican Isaf; a Mrs. Jones, Dolmarchog, rhanasant hwythau lawer i liaws mawr o ddeutu y Nadolig. Gan fod y boneddwr caredig Rowland Hughes, Ysw., Penisa'r dref, Llanrwst, yn eymmeryd cryn lawer o ddyddordeb yn ei hen ardal enedigol—Tal-y-bont a'r amgylchoedd-clywsom iddo yntau gyfranu llawer iawn i'r ardal uchod (Tal-y-bont) eleni etto, fel arferol. Y mae'n ddiammheu fod y tlodion yn bendithio enwau y boneddig- esau a'r boneddigion a enwyd am eu caredigrwydd tuag atyut yn yr adeu wasgedig yma ar ein byd, ac yn barod iawn i ddy muno Lir oes ac iechyd lawer idiynt i wasanaethu i'w cymmydogiou angenus,ua boed i lawer eraill ddilyn eu hesampl. Cyfarfod Llen>/ddol.-T>yM Linn, Rhagfyr 26ain cyn- naliwyd cyfarfod cystadleuol yn nghapel y Irefnyddion Calfinaidd, Tal-y bont, ger Conwy. Y beirniaid oeddynt y Parclm. E, Davics, Trefriw; ac L. O. Williams, Tal-y- bont; Mr. J. W. Thomas, Waenfawr. Cynnaliwyd cyfarfodydd am ddau a chwech yn yr hwyr. Llywyddwyd y ddau gyfarfud gan y Parch. E. Davies, Trefriw, ac ar- weiniwyd yn y ddau gan Air. W. Edwards, Glasinfryn, ger Bangor. Chwaiuuwyd ar y berdoneg gan Miss Addie Roberts. Ennillwyd y gwobrau gan gyfeillion a chyfeilles- au a phlant Tal-y-bont. Ennillwyd y brif gystadleuaeth gerddorol gan gor Salem (A.), Tal-y-bont, o dan arweiniad Mr. W. Jones. Yr oedd cor o Lanrwst, a chor y Method- istiaid Calfinaidd yn ymgeisio am y wobr, Cgf.f?d L?e.,?ydd?l yn Nglumwy,—Cynnaliwyd y cyfar- fod hwn yn Neuadd y Farchnad, Conwy, ddydd Llun, Rhagfyr 26ain, o dau nawdd Bedyddwyr Conwy. Y beirn- i?id!.e,ddy??t y P?,.h.. H. C. Williams (Hy"l Cemyw), J. S. James, Llandudno; a'r gerddoriaeth gan Mr. Hugh Davies, A. C. (Pencerdd Maelor), Y cyfeilydd oedd Mr. John P. Gdffiths, Conwy. Y Ilywydli.n oeddynt:—Mr. Elias Jones, a Air. William Evans, Llandudno. Yr arwein- wyr eddy.t:-Al,. W. Roberts (liawjoriau); a Mr. J. It. Jones (Teganvsy), Llandudno, Ennillwyd llawer o wobrau gan gyfeillion o bell ae agos; a chafwyd cyfarfod tra phoblogaidd-y neuadd yn orlawn yn y ddau gyfarfod, ond cryn lawer o annhrefu. Gyfarfod Llenyddol Bglwya Bach.—Cynnaliodd Meth- odistiaid Calfinaidd Bethania, Eglwys Bach, ger Tal-y- oafii, eu cylchwyl lenyddol, Rhagfyr 26ain, pryd y cafwyd cyfarfod tra rhagorol. Y beirniaid. ar y traethodau a'r farddouiaeth oedd :-y Parch. E. Davies, Trefriw cerdd- oriaeth, blr. H.B. Jones (Garmonydd), Caergybi yrarhol- iadau, Mr. J. Parry, Ffritharw y llawysgrifau a'r adrodd- iadau, Mr. H. Williams, Ysgol y Bwrdd, Roewen. Y cyfeilydd oedd Mr. J. 0. Lloyd, Eglwys Bach. Y llyw- yddion oeddynt:—Mr. Owen Jones, Uglwys Liaeli ac 1' W. Davies, Ysw., Penrhiwarddwr, Tal-y-cafn. Arweinydd y ddau gyfarfod oedd y Parol). It. Griffiths (Ap Clwyd- fardd). Ysgrifenydd, Mr. W. Williams, Du, Eglwys Bach. Gwasanaethwyd fel datganydd yn y ddau gyfarfod gan Tenorydd Garmon. Yr ydym yn deall fod gan Gar- monydd lon'd ei freichiau o waith yn ystod y ddau gyfar- fod. Yr oedd yn y ddau gyfarfod dair ar ddeg o wahanol gystadleuaethau cerddorol. Ni oddef eich gofod i ni fan- ylu ar yr lioll destynau. Digon yw dyweyd i'r cyfarfod droi allan yn llwyddiannus iawn yn, mhob ystyr, yn neill- duol felly yn yr ystyr arianol o hono, wrth yr hon ystyr y disgwylid mwyaf, y mae'n ddiammheu genyf. Yr ydym yn deall fod v 43yfeillion wedi gwneyd elw da at eu capel newydd prydferth. Marwolaeth Mr. D.Hughes, Tai Uchaf.—Y mae genym y gorchwyl gofidus yr wythnos bon o gofnodi marwolaeth Mr. David Hughes, Tai Uchaf, Roewen, yr hyn a gymmer- odd le ddydd Mawrth, Rhagfyr 7fed, o'r darfodedigaetli, yn iJSain mlwydd oed. Mab ydoedd Mr. D. Hughes i Mr. John Hughes, Tai Uchaf—hen amaethwr parchus, a hen Gristion disglaer. Ychydig flynyddoedd yn ol, aeth D. Hughes i wasanaethu gyda G, Griffiths, Ysw., cyfreithiwr, yn Jjlundain (mab yw ef i Air. W. Griffiths, Sican isaf, Roewen). Ac yn agos i flwyddyn yn ol, gafaelodd afiechyd ynddo a droes allan yn ddarfodedigaeth, a daeth adref o Lundain, Wythnos i nos Sadwrn diweddaf yr oeddynt yn cynnal budd-gyngherdd iddo yn Ysgol y BWldd, Roewen, hanes yr hwn a welir yn y ddwy FANEH ddiweddaf. (Jladdwyd ei wecldillion marwol ddydd Gweller diweddaf, yn myuwent Caerhun, pryd y daeth nifer o wahoddedigion a pherthynasau i wneyd y ;gymmwynas olaf hon iddo.- Llechidon,

I COETMOR, BETHESDA. I Nos Iau diweddaf, bu Temlwyr Da Jirynteg a Coetmor yn cynnal eu cyfarfod adloniadol. Llyw- yddwyd gan y Chwaer Philips, Paut-y-ffrydlas, ac arweiniwyd gan y brawd IFraeth Llew Ogiven. Ad. roddwyd amryw ddarnau addysgiadol gan Miss J. E. Owens, Miss Jane Jones, Mri. Tomy Owens, William Roberts, Owen R. Hughes (yr oil o Demi Coetmor), Miss Hannah Jones, Mri. Thomas Enoch Williams, It. Enech Williams, T. J. Williams, David Williams, Emanuel G. Jones, a T. R. Roberts, a Gwerydd Wyllt Bethesda. Datganwyd yn ystod y cyfarfod gan Miss Annie Williams, Bodtforda House; Miss C. Thomas, a Miss E. Williams, Twr; Mri. Morris Williams, a John R. Roberts, Braichmelyn. Gwas- anaethwyd gan barti o Brynteg, dan arweiniad Owen Griffith; hefyd, datganodd cor y Temlwyr Da amryw ddarnau difyr dan arweiniad J. R. Roberts a Hugh Williams. Cafwyd cwrdd da, a gwnaeth pawb ei ran yn ardderchog.-Ioctn Ab Idu:at.

I DINBYCH. I CYFARFOD LLENYDDOL CAPEL STRYT HENLLAN. CYNNALIODD Ysgol Sabbothol y Methodistiaid Caliinaidd yn Stryt Henllan eu cyfarfodydd cys- tadleuol yn y Volunteer Drill Hall, am ddau a chwech o'r gloch ddydd Llun y Nadolig. Yr oedd y cynnulliadau yn hynod liosog yn y ddau gyfarfod, yn neillduol feFY yn yr hwyr. Ymgyn- nullodd niferoedd mawrion ynghyd 0 r gwahanol ?ymmydogaethau; a chymmaint ydoedd y brwdfryd- edd a deimlid yn y gweithrediadau fel yr arosodd pawb o'r bron yn ei le hyd y diwedd, er mor anghy- surus ydoedd i eistedd, gan orlawnder yr ystafell. Diammheu fod hyn i'w briodoli, i raddau, i gyfrwys- dra y pwyllgor yn cadw y feirniadaeth ar y brif gys- tadleuaeth gorawl hyd derfyn y gweithrediadau. Cafwyd prawf diymwad eleni, etto, nad ydyw y cyf. arfodd yn colli yn eu blâs, ac nad ydyw yr hyn a ddarperir ynddynt yn wrthun i chwaeth mwyafrif preswylwyr y cymmydogaethau hyn. 'n_ Y beirniaid ar y gwauanoi aesiynau oeuuyni Traethodau, Edward Jones, Ysw., Whitehall terrace, Pwllheli; barddoniaeth, Mr. John Davies (Taliesyn Hiraethog), Pell-y-palmant, Green, ger Dinbych; cerddoriaeth, Mr. Alun Jones (Pencerdd lowys), Wvddgrug; Gair-gystadleuaeth,' y Parch. Robert Griffiths, Dinbych; cyfieithiad, Mr. R. Pryce Jones, Ysgol y Bwrdd, Dinbych; eelfyddydwaith, Mr. John Davies (Asiedydd o Walia), Groes, ger Dinbych. Cyfarfod y Prydnawn. Llywyddwyd y cyfarfod hwn gan T. Gold Edwards, YBW., Gwynfryn, Dinbyeh, ac arweiniwyd gan Mr. William Jones, Pentre Du, Henllan, y rhai a gefn- ogwyd ar y Ilwyfan gan amryw foneddigesau a bon- eddigion. y rha¡.len fel y :-Anerehiad gan Aed trwy y rhaglen fel y canlynAnerc, lu.ad .gan y llywydd. Anerchiadau gan y hehdd, pryd y daeth pump o'r cyfryw yn mlaen, gan ymfnamyc)m yn benaf i'r cadeirydd a'r arweinydd. Can, gan Mr. 1. Bartley. Beirniadaeth ar y pennillion ar Gymmer- iad Job;' goreu, allan o naw o ymgeiswyr, Benjamin Davies, Rhuthyn. Cystadleuaeth datganu He shall feed Itisflock"-tri yn ymgeisio; goreu, Lizzie Itobet-ts I Fron Dinbych. Cyst?dteuaeth adrodd, 'Rhowch Fion i'r plant-pump o ymgeiswyr; goreu, Jennie Williams, Penyffordd, Dinbych. Datganu, Y nefol wladgoreu, allan u chwech, Richard Parry, Hen- llan; ail, Rachel Jones, Stryt Henllan. Can, Mr. T. Bartley. Beirniadaeth ar y 'Cyfieithiad '-ym- geisiodd dau-ar-bymtheg; goreu, John J. Evans, o'r swyddfa hon. Cystadleuaeth datganu, I Dres y iii^r' -tri yn ymgeisio; sef, Peter Williams, Highgate; Ellis Williams, Stryt Henllan; a John Jones, Green, a rhanwyd y wob? yn gyfartal rhyngddynt. Beim- iadaeth ar y traethodau—saith yn ymgeisio; goreu, Richard Morris, Swine Market; cyfartal ail, Robert Williams (ieu.), Chapel street, a John J. Evans; cyf- artal trydydd, David Owen, High street, a Goromvy O. Lloyd. Beirniadaetli y cyfansoddiadau ar y Don gynDulleidfaol '-tri ymgeisydd, a rhanwyd y wobr lhwng Hugh Hughes, Ceryg-y-druidion, ac un arall, yr hwn nid attebodd i'w enw. Y brif gystadleuaeth gorawl am y datganiad goreu o Teyriiakoedd y ddaear' (J. A. Lloyd). Gvvobr, laf, 3p. 3s.; 2il, 1^ Is. Daeth dau gor yn mlaen i'r ymdrechfa hon; sef, Din- bych, o dan arweiniad Mr. Edward Jones, Mount Cottage, a chôr Naut^lyn, o dan arweiniad Mr. W. Story Davies, Nantglyn, Goliiriwyd y feirniadaeth ar y datganiad hwn hyd gyfarfod vr hwyr. Terfyn- wyd y gweithrediadau pryilnawnoftrwy i Miss Jennie Jones, Beacon's Hill, Dinbych, ddatganu 'Chwyfio r cadach gwyn.' Cyfarfod yr Hwyr. Erbyn amser dechreu y gweithrediadau yr oedd y neuadd yn orlawn. Cymmenvyd y gadair gan :1r. T. Gee, ac arweiniwyd fel o'r blaen gan Mr. William Jones. Yr oedd y rhaglen yn sefyll fel y canlyn; ond o herwydd esgeulusdra a diofalwch yr ymgeis- wyr ar y gwahanol destynau, bu raid gadael rhai o'r cystadleuaethau heibio hyd nes y canfyddent Invy eu ffordd yn glir i ddyfod yn mlaen. Parodd hyn anhwylusdod anarferol yn y cyfarfod ae yn sicr, y mae hon yn arferiad sydd yn adlewvrchu yr anghloil mwyaf ar y troseddwyr; ae yn gyfryw hefyrl ag y dylid ei meddyginiaetliu yn uniongyrchol. Credenj, pe yr elid yn mlaen yn ol y rhaglen, gan adael i'r esgeuiuswyr (hlwyn baieh eu camwedd, y buaseni yn cael diwygiad bapus yn y cyfeiriad hwn. Anerciiiad gan y llywyrld, yr hwn a ohiriwyd hyd ddiwedd y cyfarfod. Anerchiadau gan y beirdd. Cydgan, 'Teyrnasoedd y ddaear,' gan gor Nantglyn a clior Dinbych, o dan arweiniad Mr. Alun Jone. Rhoddodd y datganiad hwn foddhftd cytfredinol. Beirniadaetli ar yr englyriion i'r Bwelt diangol;' goreu, Benjamin Davies, Rhuthyn. Cystadleuaetli Ton a roddir ar y pryd'—daeth tri parti yn mlaen; goreu, W. Story Davies a'i gwmni. Darllen darn a roddid ar y pryd; goreu,'John Evans, Llanehvy; ail, Goronwy 0. Lloyd, Felin Segrwyd, get- Dinbych. Cystadleuaetli datganu, I Ae yr oedd yn y wlad hono' —dau barti a ddaeth yn mlaen; ac ennillwyd y wobr gan David Williams, Bryn-y-gwynt, ger Dinbych, a'i gyfaill. Yr ymgeiswyr eraill oeddynr Isaac Owen a W. Williams, Llannefydd. Dadl, I Rhanu'rdeisen,' gan Miss Hughes, Miss Williams, a Mr. W. Bartley, yn wir ddoniol. Cystadleuaetli datganu, Y plentyn a'r gwlith.' Anfonodd amryw eu lienwau i mewn, tair o ba rai a ddewiswyd i ymddangos ar y llwyfan. Rhanwyd y wobr rhwng Miss Jennie Roberts, Love lane, a Miss Annie Roberts, Swine market. Beirn- iadaeth ar y ftyn. Anfonwyd pump i law, ae achos- odd y sylwadau doniol, pert, a chyrhaeddgar a ebychid gan y ffraethbert Asiedydd o Walia hwyl chwerthin I faint a fynir,' fel y dywedir, weitliiau. Y goreu ydoedd David Davies, Henllan. Cystadleu- aetli datganu, 'Chwyfiwn faner'—pump o ymgeis- wyr; goreu, Edward Jones, Mount Cottage. Reirn- iadaeth ar y Ilwyau pren goreu, allan o ddeuddeg, ydoedd John Hughes, Bodysgaw. Araeth heb fod dros bum munyd o amser ar Y tafod;' sef testyn a ohiriwyd er y flwyddyn flaenorol. Pedwar yn ym- geisio; goreu, Richard Roberts, Love lane. Can, Gyda'r wawr,' gan Miss Jennie Jones, yr hon a encoriwyd, ac a ganodd eilwaith I Mor anwyl yw mam.' Beirniadaeth y Gair-gystadleuaeth goreu, allan o nifer fawr o ymgeiswyr, ydoedd Hugh Hugh- es, Ceryg-y-druidion. Can, gan Mr. Alun .Jones, yr hwn a encoriwyd. Beirniadaeth ar ddatganiad 0 Teyrnasoedd y ddaear,' yr hyn a gymmerodd le yn nghyfarfod y prydnawn. Rhoddodd y beirniad gan- moliaeth uchel i'r ddau gor, gan ddyweyd eu bod wedi canu mor ragorol fel ag i wneuthur ei waith ef o geisio beirniadu yn dra anhawdd. Dyfarnwyd y wobr llaenaf i gor Dinbych, a'r ail i gor Nantglyn. Wedi talu diolchgarwch i'r cadeirydd, terfynwyd y cyfarfod trwy ganu I Hen wlad fy nhadau,' yr unawd yn cael ei gymmeryd gan Miss Jennie Jones. Gwasanaethwyd fel ysgrifenydd eleni gan Mr. W. Bartley, yr hwn a wnaeth y gwaith pwysig a ymddir- iedwyd iddo yn rhagorol.

CYMDEITHAS RYDDFEYDIC; Y FWRDEISDREF. DYMTJNIE arnom hysbysu y cynnelir cyfarfodydd blynyddol o Ryddfrydwyr y gwahanol adranau fel y canlyn;— Adran I. (High street, Vale street, Park street, Beacon's Hill, &c.), nos Wener, Rhagfyr 30ain, yn yr ystafelloedd yn Melling's Lane, am wytli o'r gloch. Adranll. (Castell, Stryt Henllan, &c.), nos Fawrth, Ionawr 3ydd, am wyth o'r gloch. Adran ill. (y Fron, Brookhouse, a Green), nos Fercher, Ionawr 4ydd, am wyth o'r gloch. Adranau II. a III. i gyfarfod yn yr ystafelloedd newyddion yn Crown Square. Adran IV. (Henllan), nos Lun, Ionawr 2il, am wyth o'r gloch, yn yr Hen Gapel. Gwahoddir yn gynhes yr boll Ryddfrydwyr, pa un bynag a ydynt yn aelodau o'r gymdeithas ai peidio, i fod yn bresennol yn y cyfarfodydd hyn. Gwledd i iceitltwyr. Yn ol ei arfer fiynyddol, rhoddodd H. R. Hughes, Ysw., Ystrad Hall, wledd ddanteithiol i o ddeutu hanner cant o'i weithwyr, ddydd Llun y Nadolig. Yr oedd y darpariadau yn helaeth; acharedigrwydd y boneddwr hael, a'i deulu, fel arfer, uwch law pob canmoliaeth. Dymuriiad pawb ydyw am iddynt fwynhau liir oes, a chael holl wenau Rhagluniaeth yn y byd hwn, a nefoedd wen yn yr hwn a ddaw. Gwledd arall.— Mr. David Jones, Tan-y-graig, a rhoddodd wledd ddanteithiol i'w weithwyr yntau (o ddeutu chwech ar hugain), nos Lun, yn yr Hawk and Buckle Inn. Rhwng Mr. Jones a'r rhai sydd yn ei wasanaeth, y mae y teimladau goreu yn fiynu, a dymuniadau goreu y gweithwyr iddo ef a'i deulu.

NANTGLYN. GAN fy mod yn gweled am haelioni Mr. Edward Jones, maer Pwllheli, yn rhanu tua Phwllheli, hwyrach mai nid annyddorol a fyddai jerybwyll am ei haelioni tuag atom ninnau yn ei wlad enedigol. Y mae wedi cofio am aohos yr Arglwydd yn y Waen, trwy roddi 2p., a lp. i Soar. Hefyd, rhanodd werth 2p. 10s. o de i dlodion yr ardal. Y mae yma bawb yn teimlo yn gynhes iawn tuag at Mr. Jones am ei ami garedigrwydd.^—loan Erydel.

TAN-Y-FRON, GER LLANSANNAN. CAFODD Ysgol Sabbothol y He uchod ei thfijparti blynyddol prydnawn ddydd Llun, Khagfyr 26ain. Yr oedd y plant yn eyfarfod eu gilydd i gyd-wledda ar y danteithion breis- ion a osodid ger eu bron gan y boneddigesau canlynol Miss A. Williams, Deunant; Miss L. Jones, Shop; Miss D. Jones, Crinlle; a Miss J. Owen, Wenallt, yn cael eu cynnorthwyo gan Mrs. Jones, Crinlle. Ar ol i'r oil wneyd cyfiawnder &'r danteithion, gosododd Mr. Mortimer, yr ysgolfeistr, bwy yn bed war dosbarth i ddiolch am dano, tr.y g: Am ieebyd da a bwyd bob pryd, sc. Yna ymwasgarodd y plant i roddi Ile i'r rhan arall o r ysgol, ynghyd a l'isiws mawr o ddyeithriaid. Mwynhaodd pawb eu hunain yn rhagorol. Yn yr hwyr, cafwyd cyfartod llen- yddol a Qherddorol, o dan lywyddiaeth y Parch. haac Jones, Nantglyn. Arweinid gan Mr. Isaac Ellis (CWn<- Udd). Bdrniid y gwahanol bethau oeudyut: -lr au, Mr. T. C. Mortimer, yr ysgolfeistr; l«rdd(.i.i..eth, ,,(r. Edward JJaviu.i, Llyi-y- pandy etto, i'r attebion i gwestiynau ar faes y llafur sir- 1101, y Parch. R. Griffiths, Dinbych etto, llawysgrifau, Mr. John Hughes, Llansannan. Gwnaeth pawb eu rhan yn an, rhydeddus. Oafwyd cyfarfod hwyliog a phoblogaidd ac aeth pawb adref dan argraph dda.- UI, oedd yno.