Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
7 articles on this Page
Y DEHEU, I
Y DEHEU, Claddwyd gweddillion y Parch. Edward Roberts, Cwmafon, ddydd Mercher, yn mynwent St. Catherine, Baglan. Yn nahyfarfod misol Bwrdd Lleol Brynmawr, pen- idierfynwyd codi 4k. o dreth y dwfr, a Is. y bunt o Tetb y dosbarth. Derbvniodd 115 o ymgeiswyr y bedydd esgob yn "ftglwys St. Thomas, Hwltfordd, ddydd Gwener, gan fisgob Ty Ddewi. Y mae y Parch. W. Edwards, gynt o Pendine, wedi deehrea ar ei waith gweinidogaethol yn eglwysi Carmel a Llanfynydd. Bellach, y mae un adran o'r orwaith a ddechreuwyd ar ben eglwys St. John, Caerdydd, wedi ei orphen, ac iigorwyd ef ddydd Mercher. Dydd Mawrth, cyfarfyddodd dynes o'r enw Ann Carney a darn wain ddifrifol arun o heolydd Brynbiga, trwy gae) ei tharo i lawr gan bibell ddwfr a ddisgyn- odd arni. o. Dydd Mercher, canfyddwyd corph pilot o'r enw George Rees, Abertawe, yn yr afon yn y lIe hwnw. Sid ydyw yn wybyddus pa fodd y cyfarfyddodd y trangcedig {¡'i ddiwedd. Y mae gwyseb wedi ei rhoddi allan yn erbyn Thomas Harris, 54, Coburn street, Cathays, am gadw yn anghyfreithlawn arian perthynol i gymdeithas neillduol, yn ei feddiant. Dywedir fod cwmni o Lundain wedi cymmeryd nieddiant o lofa Millfraen, a adnabyddir yn well irrtb yr enw 'Siafft Jayne.' Bydd i hyn ddarparu gwaith i rai cannoedd o bobl. Y mae y gweithwyr oedd yn sefyll allan yn Cwm. afon wedi dyfod i gyttundeb à'u meistriaid. Dygwyd hyny o amgylch gan ddirppvyaeth a anfonwyd gan y gweithwyr at y perelieriogion. Deallwn fod y Parch. John Evans wedi ymddi- swyddo o weinidogaeth eglwys Tabernacl, Pont-y- pool, a'i fod yn symmud I Casnewydd, i weinidog- aethu ar eglwysi y Bedyddwyr yno. Cafodd ffenestr goffadwriaethol y Cadfridog Somer- set ei anrhegu i eglwys St. Michael, Mitcheltroy, Mynwy, gan blant y diweddar gadfridog, ac nid gan Air. W. Perigreen, fel yr hysbyswyd. Trefnwyd cyfarfod yn Llancaiach, nos Fawrth di. weddaf, mewn cyssylltiad a jiwbili y frenhines. Erbyn yr adeg bennodedig, nid oedd ond un ddynes a reporter wedi gwneyd en hymddangosiad. Anfonwyd John Stafford, llafurwr, i garchar am dri mis gan ynadon Casnewydd, am ddiangc ymaith oyda dillad yr undeb. Y mae y givr hwn wedi ym- itdangos 39ain o weithiau ger bron yr ynadon. Yn llys ynadol Abertawe ddydd Mawrth, dirwywyd Annie Healy, cadben yn Myddin yr lachawdwriaeth, i 5s. a'r costau, am beri rhwystr yn Waterloo street, nos Sul, trwy gadw cyfarfod yn yr awyr agored. Nos Fawrth diweddaf, bu farw Mr. Evan Thomas, haiarn-werthwr, Aberdfir, ar ol maith gystudd. Bu Mr. Thomas yn cadw busnes yn y dref am ddengain mlynedd, a pherchid ef yn fawr gan y trigolion. Y mae Mr. Evan Griffiths, Brynteg, Pont-y-pridd, wedi addaw 2Op., ac hefyd ddyfod yn gyfrifol am 15p. arall, tuag at y llyfrgell rydd, ar yr ammod i eraill fryfranu 1,87,ip. mewn symiau yn amrywio o 6c. i 20p. Bn David Thomas, Gatehouse, Castellnedd, farw boren ddydd Mawrth, ya yr oedran cynnar o 25ain inlwydd oed. Yr oedd Mr. Thomas yn astudio y Jyfraitli gyda Mr. Tom Williams, cyfreithiwr, o'r un 'Sref. Boren ddydd Mercher, deuwyd o hyd i gorph Ellen Connolly, gweddw, 62ain mlwydd oed, yn Hen Gam- ias Merthyr. Collwyd hi o'i chartref, Canal square, y noswaith flaenorol, a thybir iddi lithro i'r gamlas noswaith naenoro!,a thybir iddi hthro i'r gandas I)rwg genyni hysbysu am farwolaeth Dr, \V. Ji. Hayes, meddyg giiifeydd Cwmtilleri, yr hyn a gym- nierodd lc ddydd Sadwrn cyn y diweddaf, yn 33ain fnlwydd oed. Amlygir cydymdeimlad dwfn a Mrs. flayes yn ei galar. Tybir fod y dyn John Hopkins, Caerdydd, yr hwn a fo farw mewn canlyniad i ymladdfa a gymmerodd le rhyngddo a dyn arall, wedi cael cam chwareu dir- fawr, ac y bydd i'r sawl a achosodd ei farwolaeth gael en hunain niewn rhwymau tynion. Boreu ddvdd Gwener, cyfarfyddodd dyn o'r enw 'ham Beynon, 45ain mlwydd ocd, & damwain angenol yn Tredegar, trwy gael ei wasgu rhwng dwy wagen. Trigai y trangcedig yn High street, a gadawa wraig a saith o blant ar ei oJ. Yn llys sirol Llandilo, ddydd Gwener, hawliai John •lames, L)ansam)et, y swm o 49p. oddi ar Richard Thomas, Hendy, fel iawn am niweidiau a dderbyn- iodd oddi ar law y ditfynydd trwy esgeulusdra. Rhoddwyd dedfryd o blaid yr erlynydd am 3071. Boreu ddydd Gwener, bu farw Frederick Hum. i'hrevs, yn gweithio yn Aberaman, oddi wrth efteithiau niweidiau a dderbyniodd yn y lie hwnw y dydd blaen- 10). Yr oedd y trangcedig yn fab i'r Parch. T. Humphreys, gwemidog y Bedyddwyr yn Cwmaman. gynnaliwyd festri yn Ysgol y Bwrdd, Pontardulais, pydnawn ddydd lau—Mr. D. Griffiths, Birchgrove, "le vn y gadair. Enwyd y canlynol yn overseers L: y ddwy tiynedd ddvfodoiMri. Kees Harries, J. White, D. Griffiths, T. Harris, a T. Wil- Prydnawn ddydd lau, cynnaliwyd cyfarfod dad- YIJtiad yn nghapel y Bedyddwyr, Glyn Castell- Y prif areitliydd oedd y Parch. J. Matthews, Pasiwyd penderfyniad yn condeninio y Llywodraeth tuag at gynnygiad Mr. Y mae y Cadben Allan Wallace, perthynol i'r ager- long Glenbervie, wedi ei anrhegu a hin-fesurydd ardderchog am ei ddewrder yn aehub bywyd nifer o forwyr, ger y Lundy, ar y 15fed o Hydref. Cyflwyn- I%vy d yr anrhe wyd yr anrheg gan Dr. Taylor, Caerdydd, yn Neuadd Drefol y dref hono. Prydnawn ddydd lau, yr wythnos ddiweddaf, tra- ddododd y Parch. Thomas Evans ddarlith ar y cestiwn Gwyddelig, ger bron y Owb Rhyddfrydol, Iddod6dd y Gwyddelig, fn ddiIynol, cymmerodd dadl le C, ,w le, a diweddwyd y gweithrediadau trwy basio pleidlais o ymddiriedaeth yn Mr. Gladstone. Bu Mr. G. B. Samuelson, ymgeisydd Rhyddfrydol Dean Fforest yn yr etholiad nesåf, yn anerch ei etholwyr yn Blackeney, nos Fawrth. Beirniadodd Mr. Samuelson yn drwm yr araeth a draddodwyd gan Mr. Chambcrlainyn Birmingham, gan ddyweyd mai gwell oedd iddo fwrw ymaith yr enw Rhydd- Yn Ilys ynadol Merthyr, ddydd Mercher, cyhudd wyd William Jones, Troed-y-rhiw, o ladrata pwrs, yn cynnwys 25s., oddi ar John H. Thomas, ger yr Aberafan Hotel, ar yr 8fed o'r mis yma. Cafwyd y pwrs, yr hwn yn y diwedd a ddaeth i feddiant y aiffynydd. Dirwywyd ef i 30s., yr arian yn y pwrs i'w dychwelyd i'r erlynydd. Yn nghyfarfod misol Bwrdd Lleol Brynmawr, a gynnaliwyd yr wythnos ddiweddaf, ymwelodd dyn o'r enw Watkins fl'r bwrdd, gan ofyn am ganiatAd i symmud corph ei wraig o'r bedd lie y gorwedd yn bresennol, i un newydd. Hysbyswyd ef nad oedd gas y bwrdd awdurdod yn y mater, gan y byddai yn rhaid iddo appelio at yr Ysgrifenydd Cartrefol. Dydd Gwener, ymgyfarfyddodd nifer o foneddig- Dydd Gwener, Elyfr  ell, ei- y' styried pa foddi esau Llyfrgell, e1' ystyried pa fodd 1 wneuthur eu rhan tuag at jiwbili y frenhines. Eglur- wyd amcan y symmudiad gan Mrs. Gwilym Wil; Hams, a phennodwyd y boneddigesau canlynol i gasgiu cyfraniadau:—Mrs. Hopkins, Glenview; Mrs. Bassett, Brynffynnon; Mrs. Spickett, Maes-y-coed Mrs. Merchant, Tan-y-graig; Mrs. Cobb, Miss Ros- ser, a Miss Gwen Rosser, Gelliwastad. Gwrandawyd achos dyddorol yn llys ynadol Merthyr, ddydd Mercher, yn yr hwn y cyhuddwyd Elizabeth Anne Williams o ymosod ar Mary Jane Williams. Yr oedd y ddwy yn cydweithio mewn ffactri yn Caedraw. Cyfaddefwyd y trosedd, ond dywedai fod o ddeutu 15eg o enethod yn eiddigeddus o honi, am ei bod yn codi ei gwallt i fyny' yn ol y ffasiwn diweddaraf. Dirwywyd y ddiffynyddes i 3s. 6c., ynghyd a'i rhwymo i gadw y heddwch. ABERTAWE.—Safai ystadegau iechydol y dref hon am yr wythnos ddiweddaf, Mawrth 12fed, fel y canlyn: —genedigaethau 36-3 y fil; marwolaethau 24 0 y fit. Y mae gweithwyr alcan CI ay tori, Pontardulais, wedi cyfranu 4p. 5s. ar gyfer Ysbytty Abertawe; 21s. at Ysbytty y Llygaid, Abertawe; ac21s, at Sefydliad y Mftd a'r Bvddar. Cymmerwyd dyn o'r enw Wil- liam Jones i fyny yn y dref ddydd Mawrth, a chaf- wyd ar ddeall ei rod yn eisieu yn Casnewydd, i'r hwn le yr anfonwyd yn uniongyrchol. CAERFYRDDIN. Talodd goruchwyliwr y Feibl Gymdeithas ymweliad a'r gangen Gymreig berthynol i'r dref hon, nos Lun diweddaf; a chynnaliwyd cyf. arfod dyddorol yn nghapel Union street. Cymmer- wyd y gadair gan weinidog y lie. Darllenwyd y cyfrifon am y flwyddyn, a phasiwyd penderfyniad yn dadgan ein cydymdeimlad dyfnaf ft'r -gynideithas ragorol, yr hwn a gynnygiwyd gan y Parch. Edward Davies fM.C.), ac a eiiiwyd gan y Parch. Cadfan Jones (A.). Wedi hyny, siaradodd Dr. Lewis yn hyawdl a galluog am tuagawrachwarter. Gobeith- iwn y gwneir ymdrech adnewyddol y flwyddyn nesaf. IV. D. Prydnawn ddydd Gwener, cynnaliwyd ymchwiliad yn Barry i achos marwolaeth John Perkins, o'r un gymmydogaeth, yr hwn a dybid oedd wedi cyfarfod &'i farwolaeth trwy gamchwareu. Dywedodd y trangcedig cyn marw ei fod yn dychwelyd o'r Ship Hotel, nos Fawrth; ac iddo, pan yn myned dros y g .vrych mewn lie unig, gael ei daraw gyda ffon; a hyny gan ddau heddgeidwad, meddai ef. 0 ddeutu un o'r gloch y boreu dilynol, bu y truan farw. Dygwyd dedfryd o tofrnddiaeth wirfoddol yn erbyn person neu bersonau anadnabyddus;' a chwanegodd y trengholydd fod nob ammheuaeth ynghylch yr heddgeidwaid yn cael ei thynu yn ol.
LLANDRILLO, EDEYRNION.I
LLANDRILLO, EDEYRNION. I Dadbtsstlitud A DADWADDOLUD TB EOLIVTS WLADOL YN NGHYMRU. Nos Wener diweddaf, Mawrth 18fed, cynnaliwyd cyfarfod i'r amean uchod yn y lie hwn. Yr oedd ysgoldy y bwrdd yn llawn erbyn tua saith o'r gloch yn yr hwyr, pryd y cym- merwyd y gadair gan Mr. H. Davies, Tyfos, ac y gwnaeth aylwadau byrion er dangos amcan y cyfarfod. Yna, galwodd ar Mr. T. Owen, Cwm, i ddarllen y penderfyniad canlynol:— 'Fod y eyfarfod hwn yn cymireradwyo ymdrechion Cym- deitbas Rhyddh&d Crefydd am hyobysu etholwyr Seisnig o ddymuniadau y Cymry am Ddadgyssylltiad Kglwys Loegr yn Nghymru, ae am ddadgan eu parodrwydd i gynnal ac i barhan yr ymdrechion hyny yn y cyfryw fodd ag y bydd amgylchiadau yn gofyn; ac hefyd, eu bod yn gweled fod yr amser wedi dyfod i bwyi?o y mater hwn i sylw y lie n.. Gyfunol argenedd, er mwyn cael terfyniad buan a odd- baol iddo. Hefyd, fod y cyfarfod hwn yn amlygu y gwrth- wynebiad cryfaf yn erbyn yr annhegwch a wnaed ft Chymru goan y llywodraeth bresennol, yn ei gwaith yn ysbeilio Mr. Dillwyn o'i noswaith appwyntiedig i gynnyg ei bendertyn- iad ar yr anghyfiawnder h???-Egl?y. yr estron yn Nghymru.' Yna, galwodd y cadeirydd ar y Parch. Ellis Edwards, M. A., Bala, i anerch y cyfarfod, yr byn a wnaeth efe yn wir dda, eglur, grymus, ac effeithiol. Y cyfeiriad yr edrychai efe ar yr Eglwys oedd, mai mewn rhyddid yr oedd hi yn llwyddo, ac nid fel y mae Eglwys Loegr yn ei chys- sylltiad /1'1' llywodraeth, yn y rhwymau a'r caethiwed mwyaf. Dangosodd fod y rhan sydd yn rhydd o'r Eglwys esgobyddol yn myned yn mlaen yn llwyddianmis yn yr America, a manau eraill, He y mae hi heb fod mewn undeb, a than nawdd, y gallu gwladol. Y nesaf a alwyd i anerch y eyfarfod ydoedd y Parch. T. J. Phillips, B. D., Bala, a chafwyd sylwadau gwir dda gan- ddo; a dangosodd mai drwg mawr i'r Eglwys ydyw ei ehyssylItiad A'r llywodraeth. Felly y mae hanesiaeth yn profi o'r amser y:daeth i gyssylltiad ft'r gallu gwladol yn adeg Oystenyn Fawr, ac o hyny hyd y dyddiau presennol. Er yr holl ddrwg a dderbynia yr Eglwys drwy hyny, am ddal i fyny yr undeb y mae y mwyafrif o'r parsoniaid, a hyny, meddai Mr. Phillips, er mwyn y bara achaws. Nidydywy mwvafrif o honynt yn hidio dim am les eneidiau eu eyd. ddynion, ond y fywoliaeth ydyw y peth mawr yn eu golwg hwy. Yna, galwodd ar Mr. C. R. Jones, u. R., LlanfyUin, a chynnrychiolydd Cymdeithas Rhyddhâd Crefydd, a thrin. iodd ef y mater hwn 0'1 wraidd. Dywedai fod rhai or blaid Eglwysig yn dal fod y degwm mor hen ag Adda ac Abraham, ac yn neillduol fod goruchwyliaeth Moses yn rhoddi sail gndarn iddynt i sefydlu athrawiaeth y degwm; ond prof odd Mr. Jones yn eglur mai gwirfoddol ydoedd yr holl ddegwm a delid yn Israel gynt. Yna, eglurodd Pa fodd y bu gyda dechreuad rhoddi degwm yn lIfhrydain yo amser OAFa > a dangosodd mai y gyfraith wladol a roddodd f6d 11 de?'n? fel y mae yn y dyddiau pre.ennol.M er's amser n?T Dywedai fod y parsoniaid a'u p1ldwyr yn b6ni mai rhyw ben ddawiolion a'u rhododd i'r Eg1wys r y ,y -d ,i. gaIlaDt ddangm ysgrif.rwynian y rhoddiz hWllw; fly, nis gallant brofi ?,i twyll-h6Riad. H.fyd, dango80dd yn glir mai eiddo y gonedl ydywj d?gwm;  ll'bS" "V V> J A ac nid er budd un blaid, a hono yn y lleiafrif yn fawr. Gallem chwanegu llawer yn rhagor o'r byn a ddywedodd Blr. Jones, ond ymattaliwn y tro hwn. Yr oedd y cyfarfod yn wir dda drwyddo-y goreu a fu yn yr ardal hon; a diau fod llawer wedi cael eu goleuo ar y pwngc pwysig Be amserol hwn. Dylai cyfarfodydd o'r fath gael eu cynnal yn mhob ardal trwy y wlad. Yr ydym yn deall fod yn mwriad rhai o Ryddfrydwyr y fro hon gael cyfarfod i'r un amcan etto yn fuan, a'u bod am gael i'r cyf- arfod hwnw ddau arwr y symmudiad, a dau arch-elyn y parsoniaid a.'u cynffonwyr; sef, y Mri. John Parry, Llan- armon-vn lal, a T. Gee, o Ddinbych. 'Tra y bydd yr baiarn yn boeth y mae euro.' Felly, y mae eisieu deffro Cymru drwyddi oil ar y pen hwn, a'i gwneyd yn fflam, er dial am y garhad a roddwyd arni gan y weinyddiaeth bresennol y mis o'r blaen.—Qohebydd.
IFFESTINIOG.__I
FFESTINIOG. __I Oyfarfod BlynydJol y Ddarllerfa.—Cynnaliwyd cyfarfod blynyddol darllenfa St. Dewi, o dan lywyddiaeth y Parch. T. J. Wheldon, B. A., gan yr hwn y cafwyd anerchiad agor- iadol rhagorol; ae un mor wresog gan Mr. J. Parry Jones, Bangc. Prif waith y eyfarfod ydoedd trefnu er dathlu jiwbili'r frenhines gyda'r ddarllenfa, a symmud ymaith ran o'r ddyled sydd yn aros ar yr adeilad. Pennodwyd pwyllgor dylanwadol i'r amcan, a disgwylir cael oefnogaeth galonog at yr achos teilwng. Da genym hysbysu fod sefyllfa y sef- ydliad yn well o lawer nag oedd y llynedd. Y prif gyfran- wyr ato yn ystod y flwyddyn oeddynt:—Mr. J. E. Greaves, tOp.; Mr. H. Robertson, 5p.; Mr. W. E. Oakeley, 2p. 28.; Mr. J. P. Jones, Ip.; Dr. Roberts, Isallt, lp. Is.; a'r Parch. T. J. Wheldon, B. A., lp.; mewn lIyfrau-Mr, Samuel Pope, Q. c., deg-ar-hugain o gyfrolau; Mr. T. E. Kllis, A. s., deg; Dr. R. Jones, Brynmeirig, un-ar-ddeg; y diweddar Mr. Griffith Griffiths, pedair-ar-ddeg; Mr. H. Williams, Bange, saith; Mr. J. Hughes, Porthmadoe, pump-a-deugain Mr. Robert T. Williams, Glanpwll, dwy gyfrol; y Prifathraw T. C. Edwards, D. n., un; a Mr. H Pugh, bust o'r diweddar Syr Hugh Owen. Yr oedd y gweithrediadau yn llawn bywyd, ac arwyddion am lwyddiant. Bydded i bawb wneyd ei oreu er symmud y baich, lie i wneyd y sefydliad yn allu er lies i ddynion ieuaingc. Y Ceidwadwyr.—Cynnaliwyd cyfarfod gan y gangen leol yma o Gynghrair y Friallen nos lau diweddaf, yn yr Ysgol" dy Cenedlaethol. Yr oedd mynediad i mewn trwy drwy- dded, fel nad oedd hawl i bawb i fyned i mewn. Rhyfedd fel y mae rhai cyfarfodydd, nis gallant oddef i bawb gael mynediad i mewn. Cyngherdd Elusenol.—Nos Fawrth diweddaf, cynnaliwyd cyngherdd poblogaidd yn yr Assembly Rooms, o dan lyw- yddiaeth Mr. W. Jones (Ffcitinfab), pryd y gwasanaethwyd gan gantorion lleol. Yr oedd yr elw yn myned i gynnorth- wyo Mr. Edward Millward, yr hwn a dorodd ei goes yn Chwarel y Llechwedd. Yr oedd trefniad y cyngherdd o dan ofal ei gydweithwyr. Ysgol Nos.-Yn ystod y tymmor diweddaf, cynnelid ysgol nos yn Glan-y-pwll, gyda bechgyn sydd yn gweithio vn v chwarel-; a da genym ddeall, oddi wrth yr arholiad a fu arnynt gan Mr. Jones, arholydd y llywodraetb, eu bod wedi llafurio yn galed, a chasglu addysg yn dda, a'r arhol- ydd wedi ei fawr foddhau, ae yn rhoddi canmoliaeth rhsg- orol, ac annogaeth iddynt hwy, ac eraill, i barhau i fyned yn mlaen. Yr oedd deugain wedi parhau i fod yn ffydd- lawn hyd y diwedd. Teilynga yr athraw, Mr. Griffiths, ddio1ehgarweh am 6i wasanaeth i'r dosbarth pwysig uchod, ac addawodd, os byw a fydd, barhau i fyned yn mlaen yn yr amser priodol. Llawenydd PriodasQl.-Dydd Mercher diweddaf, cawsom y fraint o weled ein cyfaill mynwesol, Mr. W. R. Jones, Tyddyn Gwyn Terrace, yn cael ei uno mewn gl&n briodas :nfàdi;rr:e,cai:; Hgi::npr7:ânat: I ysgol y merched yn y Manod. Cymmerodd y gwasanaeth le yn nghapel Bethesda, yn yr hwo le y mae ef yn flaenor y gin. Gweinyddwyd gan y Parch. T. J. Wheldon, B. A. Yr oedd yr anrhegion a dderbyniasant yn hynod o liosog. Aethant o'r t £ i'r capel o dan gawodydd o rice. Dymunwn iddynt hawddfyd a blynyddau dedwydd. Wedi boreufwyd hapus, ymadawodd y pir ieuangc am eu mis mSl.— 1'reborfab.
I DIN B YC H.
I DIN B YC H. I Y GLADJWA NEWYDD.— MIRI Y JIWBILI. Am ddeg o'r gloch, ddydd Ian, Mawrth 24ain, cyn- naliwyd cyfarfod gohiriedig o'r Cynghor Trefol, i gymmeryd'dan ystyriaeth pa beth y dylid ei wneyd er dathlu jiwbili y teyrnastad. Dywedodd y maer fod cyfarfod cyhoeddns wedi ei gynnal tua deufis yn ol, pan y penderfynwyd mai y ffordd i wneyd y datbliad a fyddai chwanegu at fynwent yr Eglwys Wen. Erbyn hyn, un o'r am- modau ar ba rai y rhydd Mr. Hughes, Kinmel, y tir ydyw, na byddo y cyssylltiad lleiaf rhwng y darn newydd o'r fynwent a'r jiwbili. Yn ngwyneb hyn, nid oedd gan y pwyllgor sydd yn symmud yn yr achos ond ymostwng, a gwahanu en hymdrech oddi wrth y dathliad teyrngarol. Darllenodd yr Ysgrifenydd Trefol lythyr i'r perwyJ hwn oddi wrth gadeirydd y pwyllgor, Mr. A. Lloyd Jones. Yna sylwodd y maer ei bod yn gorphwys ar y Cynghor i wneyd rhyw drefniant gyda golwg ar y jiwbili. Yr oedd efe yn deall y byddai cyfarfod yn cael ei gynnal nos dranoeth yngtyn a helaethiad yr Eglwys Wen. Oni fyddai yn well i'r Cynghor hefyd alw cyfarfod cyhoeddus ynghyd, a pha bryd y gellid ei gael ? Dr. Caithness a ystyriai y dylid cael nn; yr hyn a eiliwyd gan Dr. Lloyd Roberts. Awgryniodd y maer fod pwyllgor y boneddigesau yn disgwyl yn awyddus am gael gwybod mor fuan ag oedd yn, bossibl pa beth a wneid gan y cynghor. Pasiwyd y cynnygiad, a chynnelir y cyfarfod ar Ila?-iwyd y *fleiis 3,1: wyt,hnos ne saf. noswaith gyflens yr wythnos nesaf. Awgrymodd un neu ddau y byddai yn d(1a fod gan y cynghor gynllun neu ddau i'w gyflwyno i'r cyfarfod cyhoeddns. Yr hyn y carai Dr. Caithness ei weled fel dathliad fyddai sefydlu elnsendai yn y dret, neu welyau yn y meddygdy. Mr. Keepfer a ystyriai mai gwellhau y rhan o'r dref a elwir Highgate a ddylid. Ond aùåwyd pob peth yn ben-agored i'r cyfarfod wneyd ei gypnygion ei hun. Yna gohinwyd y gweithrediadau ffurfiol hyd un- ar-ddeg, pryd y cynnaliwyd cyfarfod arbenig o'r cynghor. Y peth cyntaf a wnaed yn yr ail gyfarfod ydoedd darllen llytbyr oddi wrth Mr. Gee, yn dyweyd ei fod yn dymuno cael ei esgusodi rhag cymmeryd unrhyw ran yn ngweithrediadau y cynghor ynglyn a'r hel- aethiad at fynwent yr eglwys o herwydd ei gyssyllt- iad personol uniongyrchol ef a'r cwestiwn fel y tenant. Eglurodd y maer paham yr oeddis wedi galw y cyf- arfod arbenig hwn o'r cynghor ynghyd; sef, i ystyr- ied pa beth y dylid ei wneyd yn ngwyneb addewid Mr. Hughes, Kinmel, o dir i helaethu yr hen fyn- went, tra yr oedd gan y cynghor gladdfa gyhoeddus wedi ei gorphen, ar ba un yr oedd tua phedwar cant- ar-ddeg o arian y trethdalwyr wedi eu gwario. Ym- ddangosai iddo ef mai dymunol a fyddai cael gwybod yn mlaenaf dim pa beth a wneid yn y cyfarfod cy- hoeddus (nos dranoeth), a gweled a fyddai yn ang- enrheidiol myned i mewn i'r boll gwestiwn ol a blaen yngltn A'i gladdfa newydd oedd ganddynt. Mr. John Lloyd a ddywedodd nad oedd ganddynt hwy ddim a wnelont a'r cynllun newydd fel aelodau o'r cynghor; ac os aent i'r cyfarfod cyhoeddus o gwbl, mai fel trethdalwyr yn unig y byddent yno. A hyn nis gallai y maer gydsynio, am mai ar gais, ac ar ol derbyn hysbysrwydd gan yr awdurdodau plwyfol fod yr hen fynwent yn yr Eglwyswen yn Hawn, y dechreuodd y cynghor symmud gyda'r gwaith o gael claddfa newydd; ond bellach, wele symmudiad newydd yn cael ei osod ar droed oedd yn gwneyd yr oil yn ddiangenrhaid. Heb law hyny, fel y Bwrdd Claddu yn y fwrdeisdref, yr oedd gan y cynghor yn sicr rywbeth i'w ddyweyd ynghylch y mater hwn. Gan ei bod yn amlwg pa beth fydd effaith y symmudiad i helaethu yr hen fynwent ar y fynwent newydd, yr oedd yn ymddangos iddo ef yn bwngc ag y dylai y cynghor edrych arDO fel un ?if- p endelfynu pa un ai ei wrthwyneba ai gad- ael iddo a wnai. Mr. Lloyd Roberts a awgrymai nad oedd dim yn galw am iddynt ddadleu hanes y mudiad yn y gor- phenol; ond mai i'r dyfodol y dylent droi eu golwg. Dymunol, gan hyny, fyddai cael gwybod pa beth a ddywedir yn y cyfarfod cyhoeddus, fel y gallai y cy- nghor ystyried pa fodd i weithredu. Yr oedd yr helaethiad at fynwent yr Eglwyswen yn cael ei gym- meryd i fyny fel mater plwyfol gan y plwyfolion; ae am hyny, yr oedd efe yn cynnyg eu bod yn gohirio pob ymdriniaeth ar y mater hyd ar ol y cyfarfod cy- hoeddus. Eiliwyd hyn gan Mr. Keepfer. Mr. J. Lloyd a ofynodd a ydoedd hyn yn golygn nad oedd aelodau y cynghor i siarad yn y cyfarfod cyhoeddus, os teimlent awydd. 'Byddwch chwi, Mr. Maer,' meddai, 'yn llywyddu ynddo." Y maer a ddywedodd na byddai. 'Oh! Mr. Maer,' ebai Mr. Lloyd, 'blwyddyn y jiwbili ydyw hon l' Dim gwahaniaeth genyf fi pa flwyddyn ydyw,' at- I tebai y maer. Ah oh yr wyf fi yn edrych yn mlaen at y dydd pan y cawn eich cyfarch fel 'Syr Humphreys Roberts,' chwanegai yntau, yn nghanol chwerthin fliiferth a siglodd ddwylaw it Dr. Pierce, yr hwn a ddigwyddai fod yn sefyll yn ei ymyl. Yn ddifrifol iawn, sylwodd Dr. Caithness fod en hamser yn rhy werthfawr i'w gam-dreulio. Mewn attebiad i sylw a wnaed gan Mr. Wynne Edwards sef, y byddai yn dda i'r cynghor, tuag at allu gwneyd ei feddwl i fyny, gael gwyhod pa beth ydoedd bwriadau Mr. Gee, fel tenant y fferm, dywed- odd y maer nad oedd yr hyn a wnai Mr. Gee o dan eu ch,A,anegod(i fod y qyd o gwbl; ae fel mater o ffaith, hystyriaeth ar y pryd 0 gwbl; ae fel mater 0 ffaith, chwanegodd fod Mr. Gee yn teimlo nas gallai efe, fel aelod o'r cynghor, roddi unrhyw atteb i'r cwestiwn yn ei berthynas neillduol Eig ef hyd nes y byddai y cyng- hir ei hun wedi penderfynu pa beth i'w wneyd. Ys- tyriai fod pavch i'r cynghor yr oedd efe yn aelod o I hono yn galw arno i weithredu felly. Penderfynwyd gohirio y cyfarfod hwn o'r cynghor hyd hanner awr wedi deg o'r gloch boreu ddydd Ian I nesaf; ac wedi i Dr. Pierce roddi cerydd haeddiannol i'r rhai oeddynt wedi bod yn siarad yn afreolaidd, heb ddangos 'digon o barch i'r gadair, ymwahanwyd. Di;,west.-Nos Fawrth nesaf, caiff trigolion Din- bych a'r amgylchoedd gytleusdra na ddylent ar un cyfrif esgeuluso cymmeryd mantais arno; sef, clywed y ddau areithydd enwog, Dr. F. R. Lees, o Leeds (yn Saesneg), a Mr. H. J. Williams (Plenydd), (yn Gym- raeg), yn dadleu hawliau yr achos dirwestol. Cym- merir y gadair am saith o'r gloch yn y Drill Hall, Ni a hyderwn y bydd y cynnulliad yn un lliosog, ac sr:,alJi sobrwydd a rhinwedd yn y rhan barth hwn or wlad. Cyfarfodydd Diwygicuhh —Deallwn fod y brodyr Wesley- aidd wedi bod yn cynnal cyfres o gyfarfodydd gweddio bob nos am dair wythnos yn ddilynol. A'r wythnos ddiweddaf, cymmerodd y cyfarfodydd hyn tfurf arall, trwy i bregethau grymus a dylanwadol gael eu traddodi yn eu haddoldy yn Mhendref nos Lun a nos Fawrth, gan y Parch. Phillip Williams. Corwen; a'r nosweithiau canlynol, a thrwy y dydd y Sabbath (ac eithrio nos Sadwrn), gan y Parch. David Richards, Bagillt. Diammheu genym fod dylanwad y cyf- aifodydd gweddlau yn treiddio i mewn i'r pregethau, gan fod arddeliad amlwg yn eu dilyn. Yr oedd arwyddion eg- lur fod y gweision wedi eu bedyddio & rhyw eneiniad neill- duol, a'r genadwri yn cael ei thraddodi gyda grym ac awd- urdod Mmfem). Er fod yr wythnos, mewn un yatyr, yn anfanteiriol i sicrhau cynnulliadau, etto i gyd, yr oedd yr efangyl 'yn aUu' attyniadol er gwaethaf yr hoU anhaws- derau, yn nylifiad pobloedd lawer ynghyd. Ffrwyth gwel- edig yr wythnos bregethu ydoedd i un-ar-ddeg aros arol o'r newydd; oid clywsom fod nifer liosog eraill dan dcimlad dwya-yn cloffi rhwng dan feddwl,' a bron a thori'r ddadl i ymuno ilg eglwys Dduw; ac er mwyn ceisio ennill y cyf. ryw rai, a phawb eraill, deall? fod y fiawdoliaeth yn y lie yn bwriadu parhau y cyfarfodydd hyn am y pythefnos dUyn. ol- eyfarfod 1 weddio bob nos yr wythnos hon, a phregethu ar hyd nosweithiau yr wythnos ganlynol gan un o weinidog- ion y Dalaeth Ogleddol. Ar ol pob oedfa, ba Mr Rich yn rhoddi cynghorion buddiol a gwerthfawr i bobl a merch- ed ieuaig. yr eglwys, ynghyd 1'r plant-i'r merched nos lau, y bobl ieuaingc nos Wener, a'r plant nos Sul; a chyn- naliodd seiat i'r eglwys yn gyffredinol am dri o'r gloch prydnawn ddydd Iau a chafwyd adeg dedwydd a hapus iawn. Gobeithiwn y bydd y symmudiad hwn yn rhyw argoel o ddiwygiad mawr yr adeg farwaidd bon ar grefydd yn gyffredinol,
I BANGOR.
I BANGOR. Capel Sant Paul. -.Cynnalim,yd cyfarfod llenyddo) yma no Fawrth diweddaf. Llywyddwyd gan Mr. Thomas Lewis, y maer. Arweiniwyd gan y Pareh, Evan Evans. Cafwyd cynnulliad Iliosog. Darllen y mrddwl.-Rhoddo(ltl Air. Pugh y meddwl- ddarllenydd Cymreig enwog, ddau arddangosiad cy- hoeddus o i allu yn y wyddor hon, nos Iau a Gwener diweddaf. Saif kr: Pugh yn uehel yn mhlith prif feddwl-ddaillenwyr y deyrnas. Yr oedd y cynnull- iadau yn fawr, YBm-dd Ysgol.— Mr. Richard Gray, cyfreithiwr, a etholwyd yn glerc, fel olynydd i Mr. Thomas. Y Coleg Aitnih nol.-Gyda chryn hyfrydwch y deallwyd fod Dr. John Thomas, Liverpool, wedi der- byn y 1,500p. a addawyd tuag atycolegganydiwedd- arddyngarwr Samuel Morley, Ysw.-Rhys Goch.
I ABERYSTWYTH A'R GYMMYDOGAETH.
I ABERYSTWYTH A'R GYMMYDOGAETH. Y bont dros y Rhtidiol. Y mae y gwaith o adeiladu y bont sydd yn cyssylltu ein tref a'r tu deheuol i'r Rheidiol wedi ei osod i'r Meistri J. a D. Evans, Llanddewibrefi, am y swm o 6,965p. Y mae y bon t, yr hon a gynlluniwyd gan Mr. J. W. Szlumper, i'w hadeiladu yn gwbl o geryg cbwarel Ystrad Meurig, yr hon sydd yn eiddo i fwrdeisdref Aber- ystwyth. Bydd y bont yn gynnwysedig o dri bIVa, a phob un o bonynt yn drigain a dau ar bymtbeg o rychwantau. Bydd lied y ffordd dros y bont yn wyth troedfedd ar hugain, yr byn a'i gwna yn amryw o droedfeddi yn lletuh ;:difZï;t bvdd y ffordd droati yn wutad, ac nid yn ymgodi fel cynt. Dywedir y bydd yn rhaid cael deng mil o dynelli o geryg i'w gwneyd, a chymmer tua dwy flynedd o amser i'w chwblhau. Y Bwrdd Ysff'ol.—Dydd Gwener diweddaf, bu Mr. Wil- liam Williams, arolygwr ysgolion, yn ymgynghori 4r bwrdd gyda golwg ar ddyfeisio rhyw gynllun i gael y plant i ymgynnull yn well i ysgolion ein tref. Dywedai Mr. Williams fod yr ymgynnulliad yn fwy ar ol yn Abeiystwyth nag mewn unrhyw ran o'r holl ddosbarth, ac nad oedd yr ynadon yn gwneyd eu dyledswydd trwy weinyddu y gyf- • raith yn briodol; a'r canlyniad ydoedd niweidio y plant, colledu y trethdalwyr, a dianrhydeddu y rhai oeddynt yn gyfrifol am iawn lywodraetliiad yr ysgol. Nodai, fel enghraifft, nad oedd yr ynadon yn gwneyd eu dyledswydd, fod y presennoldeb yn wir dda yn ystod y ddwy flyitedd y bu Mr. John James yn faer y dref. Yr oedd Mr. James yn gwneyd ei ddyledswydd fel maer; a'r canlyniad ydoedd, gwelliant mawr gyda golwg ar ymgynnulliad y plant i'r ysgolion. Ond fel yr oedd pethau yn bresennol, yr oedd Deddf Aidysg yn Uythyren farw yn Aberystwyth gyda golwg ar y presennoldeb. Annogai Mr. Williams fod gwobr. wyon mewn llyfrau yn cael eu rhoddi i'r plant am ddilyn yr ysgol yn rheolaidd. Pa reswrn oedd fod y presennoldeb 3 > waeth yn nhref Aberystwyth nag mewn unrbyw jjarth o'r
IY GOGLEDD.
pyWcd newyddiadur y Globe nad oes gan Gymru, B-pdi'r cwbl, gymmaint o le i gwyno ynghylch yr eg- estronol. Dywed y Globe fod adroddiad y Dir- pjwyr Eglwysig yn dangos nad yw y dirprwywyr cael ond 31,000p. oddi wrth eiddo yn Nghymru. Y maent, ar y llaw aral], yn gwario 33,000p. yn y wlad heb gymmeryd i ystyriaeth y swm o 32,000p. 3 deiir i'r esgobion, ac eraill. Ai oni wyr y Globe ¡ai i leiafrif bychan y mae yr esgobion hyn yn gwas- etilu, ac mai oddi ar bobl dlodion Cymru y mae yr holl arian a delir iddynt yn cael eu codi? Pe bu- asai vr arian hyn yn cael eu talu gan yr Eglwyswyr pnhnnain, buasai nerth yn ymresymiad y Globe. C V' ARFON. —Bwrdd Gwarcheidwaid.— Yn farfoii pythefnosol y bwrdd hwn, a gynnaliwyd Sinlwrn, dan lywyddiaeth Mr. John Thomas, iiiai y nifer yn y gweithdy ar hyn o bryd '3 'Id ]00, yn erbyn 123 yr un cyfnod y flwyddyn aeDorol. Talwyd 378p. 7s. fel cynnorthwy allanol ystod y pythefnos. Arddangosfa geffylau,— (Ynnaliwyd cyfarfod cyffredinol o bwyllgor yr uchod, Alvdd Sadwrn, yn y Royal Hotel-y Cadben Wynn (inflilh yn y gadair. Cymmerodd dadl faith le vnirhylch pennodiad barnwyr ynglJn a gwobrau ohwanegol sydd wedi eu rhoddi. Dilynwyd yr un ffiol a'r flwyddyn flaenorol, sef cau allan bersonau 1)^], Llys sirol.—Dedfrydwyd un o'r enw Edward Samuels i fis o garchariad am ymosod ar Margaret Owen, Pen-y-groes.