Seren Gomer

Y FFGRDD I FOD YN DDEDWYDD TRWY .1 <jYpOr. Y,!DYQD. 1. IJechrfca a dnvedda bob diwrnod gyda Duw yn y Bore pan ddeffioech, derchafa dy Jeddyiiau at Dduw. Ys(yria pa d, ug;aredd yw i ti gael gorphwysfa nos, a'th fod wedi cael dy arbed i weled dytid arall. Ystyria. pa sawl un a dreuliodd y nos aeth heibio mewn Carchar, neu mewn poenau dirfawr a chlefyd. Ystyria pa nifer o Lneidiau a wysiwyd y nos aeth heibio i ymddangos ger bron Duw, a pha mor fuan y gall dy noswaith ddivveddaf dithau ddyfod. 2. Otfryma i fynu yn ddirgel dy Weddi altb -Dd;o!c!)garwch i Dduw, cyn dechreu dy orchwvl bydol. Y mae yn llawer gwell myned o Weddi at ferchwyl, nag oddiwrth orchwyl i Weddi; o blegid os caiff y byd y blaen ar Grefydd yn y bore, anhawdd yw i Grefydd oddiweddyd y byd tnvy Fydol Y dydd ar ol hynny. Na fydded i dciim esgusodion ysgafn beri i ti esgeuluso gweddi: gttell cymmeryd ymaith ychydig amser 6dduvrth gwsg yn awr, galaru drcs byth yn uffern o herwydd dy e'sgeulusdra. 3. W edi gweùdiö at Dduw, y:r,osod ynghyich gwaith dy ahvedigaeth gyda dy:a!wch a dhyyd- rwydd. Ni anfonoud Du w undyn i'r byd i fod yn segm, ond i lafnrio naili ai a'r medd\vl neu ( u'r co oh. neu a phob uri o'r ?dau. Yr hwn a ddpred, Coiia y d, dd Sabbath i'w sancteiddio j ef, sydd yu dyvvedyd hefyd, Ciiu e' diwrnod y gweitm." Os galwyd di i'r ai,. waclafa chaietaf, ,rarwgnach o blegit! hynny:, ond ystyria mai t!i r,,?- g tiac i i o ble- !t! I oil d y sti, i? i i -n-,i i goMdtad Duw yd) w, ac mown uf'udd-dod iddo, bydd ya- ddi?yd yn dy ?: a, thnvy wneuthur lIYJ o. barch i'w orcliyrrtyn ef, ti a ogoneddi trior wirioneddol, tra fyddech yn'gweithk! gydfi yr yn yr aieitlita, (pulpit) neu y <yvvysog ar yr orsedd. Nid edrych Duw fel yr edrych dyn canys dyn-a edrych ar y golygiad, end yr Ar- glwy'dd a edrych ar y galcn. 4. Bydd gyOawn ac i'r maiiy-lnvydd eitiiaf yn dy holl fasnach, colia-y rhcol auraidd ho-sno, 44 Gwnewch i ereili megis yr ewyllysiech i crcnl wneutllur ¡ cll'.v¡thau;" ac hefyd ystyria y gair d'.vys hwninv, A pIn fesur y niesuroch Xl adfesuiir i chwithau." Os wyt rieni neu feisfr, gwylia nad yspeiliech dy.blant heu wasallaetimyr, trwy d,Y anghym- medroIJeb neu ddjolulwch, o'r hyn yr wyt yn wvm i w bnrofcoi iddynt er eu cysur corphorol, ac uwclllfllv I)ob beth er afidys- i'w heneidiau anfarwol. Os wyt was neu brentis, gwylia nad ysp?:hech dy feistr, \laiU ai yn fwriadol neu i'yn esgculusci, o'r eiddo hynny a ymddiriedwyd i ti, neu o'r amser hwnnw yn yr hwn yr wyt yn rhwym i'w wasanaethu ef. 5. 1/iafuria am agwedd rneddwlnefol VDrrha. nol dy fasnach ddaearol. Tra yw dy ddVylaw yn ddiwyd ar waith yn dy alwedigaeth angen- rlieidiol, eais gael dy galofl i aros yn agos gydà DllW. Vmegnia i wncudy goreu o'ramset mewn myfyrdodau buddiol neu weddiau byrion, pa rai ni wnant uri rhwystr rth orchwyUon, ond hwy a'th gadwantrh"g medd,rhau ofer, ac a'th wnant yn fwy gofaius i ochelyd temtasiynau. 6. NVrth wneuthhur dy ddyiedswydd yn dy alwedigaeth, dyro dy eglud yn ostyngedig ar ofal tadol Duw am fendithib dy ymegrtiadau, a cbajs ei ras ef i'U' t?ysgu i ymddiried ynddo ef ,Fl?r ho;1 ganlyniadau a all ddygwydd i ti. A i Wyt ti Y" C} farfod 1 chelfyd, neu goliedion, neu gyj'yngderau? gwel a chydnebydd law Duw yt?dynt, a .gwedi^P'arno ef am dy gymlaLdi, a ylv d d' -Iit, a, g we l f&urno e f'a'iii dy, g y tit-i?al .(Ii a bod i beth byitog a'th gyfarfyddo yma weithredu er dy ddaiovti yn nhrhagywyddoldeb. A wyt ti yttcyfarfüditIlwyddiant a dyddanwch ? (yd. iiebydd law Duu yuddo: a a phartanfouo efe ddyddatwch, by deled dy ofal dithau i ddych- wclyd iildo ef foliant. 7. Gwylia yn feunyddiol yn erbyri pob pechod sy !d barod ac ymgadvv oddiwrth 1),b cymdeithion- drwg. C:>fra y gair hwoiiw Yr hWH a fwddq gyfrahog a. flyliaid. & ddi- n strir." Pan ymosodoneh temtasiynau i bechod a llcf yn gryf i'r nef am nerth i'w gvvrth- v -wyurbu h,, y,.i t'; gan wyhod, mai pa pryd bynag yr yittollyngccb gyda themtasiwn, fod yr Yspryd G'aii t wy iiynny yu cael ei dristau. X. Yu yr h vjt, cymmer olwg alr weitliredoedd V dy ki aeth hoiiiio—yrr.ostwng dy hun ger bron Daw-.am. dy heil bechodau, a gweddia am ei drugaredd faddeuolef tnv y iesa Grist, i orchddio ¡ ■ ■ ) dy holl cuogrwytkl. Pan wnelych y goreu a elli, feiydd genyt achos i ddywedycU mai gwas anfnddiol yd wyt-ac i ymofyn am faddeuant trwy waed* Crist, yr hwn yn unig sydd yu gliiiau oddiwrth bob pechod. 9. Cyftifdy Fibl y trysor goreu a fedcli at y ddaear, o blegid mai efe sydd yn dysgu y fiordd fendigedig i'r nef; a bydd sicr o gyd-dymheru gv-eddi y ftydd a'r hyn a ddarlleni, fel y galhich ddysgu adnabod y tt'ordd honno. Os wyt rieni, pdrychar i ti ddysgu dy blant i ddarllen eu Biblau, a'u deal! hwyuf; a gvvfiddia nid yn unig ar. d) ben dy hun, end aiyda'th deulu hefyd gaii to) ofio I y bydd raid i ti roddi cyfrif manwl ryw ddiwmod, am bob un a roddwyd dan dy ofal. 10. Gwna yn fawr o'th amser gwerthfawr, ac yn enwedig y Sabbath. Ystyria pa fendith fawr yw byw mewri gwlad lie y mae gair Duw yn caell ei bregethu, a lie y mae ffo'-ddiachawJwriaeth yn cael ei hefluro mor amlwg. Ystyria pa nifer o greaduriaid tlodion sydd heb y rhagorfreintiau hyn sydd genyt ti, a pha fodd ycyfodant hwy j'th gondemnio di yn nydd y farn, os esgeulusi iachawdwriaeth gymmaint. Yn ddiweddaf, pa beth bynag a ddyoddefedi yn y byd lnvn, ystyria pa fath. fyddai dy gyflvrr, pe ymddygid tu ag atat yn 61 fel y. rnae dy bechodau yn liaeddu. Cofia fod y pechod Uelaf i'w ofru yn fwy na'r dyoddelia'nt mwyaf, a bod (fafr Du w yn werthfä. wrocach Bag uii daioni daeaiol. Darllen y rhColau hyn yn fanwl drostynt un- waith yn yr wytiuios, ac ymhola 1M fodd Y'\ cedwaist hwynt yn yr wythnos a busiodd. Os canlyni hwynt, dy fywyd fydd yn wynfyderlig, dy farwohieth yn dded vrydd, dy dragy\V} ddoldob yn ogoneddus; ond os dirmygi hwynt ac e..geu- luso gefalu am dy enaid anfun\'ol,totia-FoD; BYWYD YN lYn. ANGEU, A THRAGYW- YBIJOI.DEB YDYNT YN AGOSAU YN O VFI.YW, CAN II YNY BYDD liAROD I G Yl'AIil'Oi} A'Tif DDUW.

GEIRDA'R BEIRDD CYlvIRI IG YN CAEL LI 'AMD.DirFY?. WRTH ddarUen gwaith I. ap Pedr, yr bwo a \VRTH ddarllen gw.Üth 1. p Fed)', yr hwn a ymddnngosodd ar ddull ymddiddan mwng gwr Cellweirus a gwr syml (y ddau, ma?n debyg yn gynawysedtg me?n un 1. ap pe(,) daeth i'm ?of ddammeg y Barcud a'r Eos. Ofer oedd i'r Eos, l o s. 0,"et- o,,?( ( ] I*r druan, d(ladlr,u b} chaudra ei ciioi ph, a phereidd- dra di IP-is: nid oedd y Barcud yn ymhyfrydu mefvti cerddoriaeth felu,l;ci, ond, yr oedd arno chwant i ysglyfaethu corph yr Eos. megis yn un tanimaid J mae'r ddammeg lion yn ei hesponio ei hun. Lie y byddo ysbryd ma lei-us ac erlidus yn llywodraethu, ni ddichou natturioldeb a diimveid- ¡ i wydd ddiangc rhagddo. IV^ae ri ymddangos yn dehygoJ, maigwaiHr rijyw goegi-grefyddolyn V hodresgar a Phariseaidd ydyw'r gwarad w ydd waith cnllibys, a allfonwyd i'w argraflu o L 1, sef, yw hynny, o Lun- nerd v loi, mae'n debygol. Mae'r y-mddiddan yn cynnwys gogonair anghariadol i jjjjjjrdortau y beirdd, y rhai a elwir ber-w ppnnau'r beirdd- j mtiellach,^ cy hucidir y; beirdd o fuedieddau au- nuwsol. Coheir geiriau uu bardd godidog, yr hwn a feiddiodd hysbysa ei ddymuniad ar gan. Cynnwysir hefyd yn yr ymddkldan,grybw'yiliad iftijriol am y diwedda.r o'r iSard—vstyriaf y cyfau re! y c"nlyn; Bene penuuu'r '6t'?»v/ft.Ang<?nrbeidiol ydyw ystyried, Lad pob un a eitw ei hun yn Farùd, iieu a g,;Lm-elNi,ir,gaii y byd anwybodus, sydd yn deilwng o i; enw,Baisid v mrie dirrawrwaiiM- iaeth rbwng Bardd a Phrydydd, a mnvv gwahan- iaeth [ytlt rhwng Bardd a llhigymwr afreola¡dd r ,1 /I janit jyaciai l mi nodf.r gwajianiaeth yn y lie yma); Nid oes or.d ychydig o Feirdd Cym- reig yn blodeiio yn yr oes lion amledd o Big- ¡ ymwyrafreoiaidd ac Nid llwyr amtrerthynasol i'r prn hwiyydyw crybwyll yn y lie yma, na fu Twin p'r Nant erioed yn haedd. iciiinol o r enw Bardd rheolaidd j pa un a oedd 'I efe yn baeddol o gilet ei,-g)-,frif -ii gristion rheol- aidd, gadawaf i ero,iU.tiujnu, yn ol yr hCines a ysgritenodd T. o'r ISant am dano ei hun, (a gy. hoeddwyd yn y Cfvcai a argraffwyd yn Llun- dain). Nant ym fodd loni- ar y radd-^ o 'lycof/sgybl ysbus. Os herw pen y geilw 1. ap P. fyfytdodau'r Beirdd, dymllnol, a fuasai, pc buasi ei ben ef yn berwi yn yr un modd a phenau'r Bcitdd, yn lie gadael i'w ben ofer-ferwi i ddyfeisio'r ffordd i daenu gwarad- wydd ac anghlod i ddynion mwy rhagot,ol, y,ii y ey nag y daiigosodd 1. ap P. ei fod, pan y rhoddodd brawf amlwg o segurdod ysbryd, a thymmer bigog a rhagfarnllyd. .liuchcarfau y licit dd,—Y mae'n ymddangos ¡ yn debygol fed yr liunziiiolyti i-bitli,refyddol, 1. ap P. wedi ymddyrchafu i lien gorsedd l'hag- I farn, i'r diben o farnu ar fucheddau Beirdd ¡ t ymru; ond, gan ei fod wedLyqlùdyrchafll i le uchel, heb ddiin amgen nag attegiou pydron yn ei iiiial-cdi,,ychf, c,( na syrthio. A ydyw ef yn bysbys am symmudiaxlau beunyddiol Beirdd Cymru? a ydyw ef yu eu dilyn o fan i fan, yn eu hainrywiol a'u gw'abaiiol alwedigaethau ? a ydy"" ef yn gydnabyddus g,ydit'u harfenon teu- luaidd? a wyr efe pa fodd y maent yn ymddwyn ymhob c-ymdeithas, pa-un bynnag ai brawdol gwladol, neu grefyddol ? onid yw efe yn gallu gwneutliur hynny, y mae yn Uawn bryd iddo- dewi son am fucheddaul- Beirdd C y mru. DinmWeu nad ydyw holl Feirdd Cymru yn rhyddion oddiwrth rai gwendidau sydd ynglyn wrth y natur ddynol. Peth rhy gretilo.11 an- nynol, fyddai collfarnu yrhoU Feirdcl o achos hynny. Os na fu eglwys Dduw erioed heb rag- rithiwr ytiddi, ofer disgwylgweled holl Feirdd. Cymru yn ddifeiau. Os ydyw Beirdd Cymru yn sefyll mewn diffygo ddiwygiad, y ffordd oreu i ddwyo y gwaith ymlaen ydyw trwy arfer cyng- horion caredigol mewn addfwyuder a thlriondeb. ir hen ddiarlieb Lladin,;yn gj,stal t- plirofia(]- beunyddiol, a ddywed, Ilumanum est errllre y mae'l' natur ddynol yn llayvn o feiau. Dyled- swydd ac arfer pob cristiou cydwybodol yvv holi a chwilio ei.^alon ei hun yn gyntaf, cyn myued ynghykh  fufnu ereiU. Ni alhf lai ynghylob a?' gn uitb Q farnu ereill. Ni allaf lai na pnrofi allan o rraitli tsardd Saesnig yil y He hvviij— The gen'rcnife spark extinct, revive; • -{ Teach me to love and to forgive; Exact, my own defects to scan, What others are, to fceltlnd know myself a tnan." Bynniniad un Bardd godidog.- Y mae yn ymddangos ddarfod i l. ap Pedr syrthio i dymher gynimysglyd, wrth ddarllen dyinuniad neu weddi deimladol un Bardd; ond ni feiddiodd ddwyn barn gablaidd yn ei herbyn. Y mae'n gyfreith- [oil i Feirdd, yngystal ag ereill, adrodd eu teitn- Jadau ar gan. Ni ddichou mi cristion, hiraethus am bGrheithrwydd, lai na Ihvyr gyduno yn y dyinuniad c.r.ybvvy 11 ed 1 g. Gellir ystyried, ar y ffordd, fod gwahanoi dymherau, a gvvahanol deimiadaUj yn meddiaunu dynion, ar wahanol amserau, a gwahanoi arngylrhiadau. Diau fod yn rhyddj hyd yn oed i'r crfstion llesgaf a fyddo deimladwy o'i ehiau, arferu gwaith y Bardd, neu y cyffelyb, O na bae'r iriimud n fwynbaij Yn oesoedd mewn trag'wyddol wlad;" odid fod neb 'mor ddwinadydywyndeaU pa fath fwynhad a feddylirr Bellach, tynnaf at ddibendod. at Tiriondeb itp T. ut Ticm o'r Nant.— Yn ol i I. ap P. flino yn ymleferydd am fcrw pennau a bucheddau Beirdd Cymru, y triae ofe YH dangos pleidgarwch, nid bychan, at yi* aflabaf o Feirdd Cymru yn ei i) es os a,m ci ti mae ei gylVes ef ei hun, yny Greal, yn gy fifes 'anwireddus: ond ymddygodd [. an P. yn esmwyth tuag at goffad- wriaeth T. o'r Ntinty o herwydd fod T, o'r N. yn arferu dyfod i Ad(lol(ty Trefnyddion Calfm- aidel, yr hwn ocdd yn agos at ei anuedd, yn Nhinbych. O'r achos hvvmni', gadauodd 1. ap P. o'i ran ef, fcl y tebygir, gennad rhwydd i T. o'r Nant fyned trwy berth Paradwys ni ewylI- ysiodd farnu yn gul ar T. o'r Nant, a bu agos iddo arferu ysgrythur ar yr achos ond, os gwir myned Twin o'r Nant trwy borth ParadWys, odid nad yn wysg ci gefn yr aeth efe 1-i-wy Ir pOrth cyfyng hwnnw, sef yn yr uu modd ag y byddai efe arferol o gilio at ddrws yr Add old) yn Nhinbych, pan anfonid am dano i'r dafarn gan ryw hen gyfaill. Crybwyllodd I. ap Pedr ddarfod i T. o'r Nant gat! safnau erlidwyr cref- ydd: haeriad noefh, disail, a digy wilydd yw yr unrhyw. Pi ofer, os meiddicr, ddarfod iddo gau safn un erlidiwr crefydd yri ci oes. Yr er- lidiwr peiuiaf, ar agos i bob canghcn o grofydd, brolfesedig Yngwynedd, oedd T. o'r Nant, fel y gwelir yu eglur yn ei lyfr a elwir Creglais o'r Groglofit; ac J'o ei ddychanau i'r Personiaid, &c. Diammeu ddarfod i'r Personiaid, ac ereill, ddaiigos mwy o foneddigeiddrwydd cristia nogol, ac efengylrwydd ymddy»iad, l-wy omtnedd syhvi ar fudreidd-vvaith 'J'. o'r'«>it, nag a ddangoswyd erioed, gau neb ^^Ljogwyr rhith- ef. Nid gwaifh boff gan ^W^difTynwyr crefydd ydyw arferu y fath eiriiti, isei-waeiion a bud ron. ag a welir yn rhai o ddychanau gorchestol T. o'r Nant, megis, Baio ihjffant o bxdl itffcru—y tinbocth grus bentxzmhrcn; a llaweroedd o'r fath. Cymmysgu rnSl a hustl, ysgrythur a, bud- reddi, oedd difyrweh naturiol T. o'r Nant. Gan fod gwirionedd, megis yr awdwro hono, o drag- ywyddol barhad, cyriawn yw dywedyd y gwir am y marw, yn gystal ag am y byw. Dyno athrylith natturiol gref oedd T. o'r Nant, ond ni ddarosfyngwyd ei athrylith i reolacth celfyddyd: ni etlyb ei orchcstwnith i reolau y grammadeg Cyrnreig, fel y gcllid prof; yn eglur pe byddai cyfleusdra teg yn caniattau. Benthyciodd T. o'r Nant ei dduyvinyddiaeth, yn gystal a'1 philo- sophyddiacth, o waith Morgan Llvvyd o Wynedd; ei ddull o gy fansoddi chwareuyddiaethau a fen- thyeiodd o waith prydyddyn crwydrcdig-, aelwid Sion Cadwaladr, o'r Bala. Ei boblogrwydd a darddodd oddiw rthgytfredinolrwydd ei gerddi, a da 11 ineb yr -anwybodus a'r aughyfarvvydd mewn barddoniaefh. 1 ddiweddu. Gellir cynnal coffadwriaeth am T. o'r Nant, gan ei ystyried megis Cynghan- eddwr penrhydd, o radd gymmesur; ond nid fel Bardd rheolaidd a bucheddwr llcicnrchus. Glan Mor UdJ. Okdovicus.

AT ARGRAFFIEDYDD SEREN GOMER. SYLWAD AR ANNERCH CAREDIGy D ANIEL EVANS, 0 ItHYDYCHAIN, I'R CAWR GWAN, I -1 [RHIFYN 75.] Mr. Gomf.r^— Byddaf yn dJioIchgnr os rhoddwch le ill. Ilythyl,yil hwn yn eich Scren fuddiol mor gynted ag y byddo cyfleustra. Amlhau y mae rhyfeddodau y byd beunydd; dywedodd Daniel, mae un o'r pethau rhv feddaf erioed ydyiv gwaith awenyddawl y C. Gwan, ond gwybydded uad yw pawb o'r un broliad, nac o'r un clwg ,arhethau; ei lythyr ef ei hun yw y rhyfeddod diweddaraf ag adlaH i mi gael gan eich holl ohebwyr; ni. welais yr un o honynt mor noeth yn eu hymffrost u hyrn- chwydd ag y gwelwyd D. E.; beth allasai beri iddo fod mor haertlvig a phenboeth a gofyn Y dyn beth ydych yn ei feddwltebyg iawn fel pe buasai am claro: tebygwn iddo bed i'r C. Givan i grynu fel cryuodd Cadair Idrfs pan datlodd Daniel1 ei-lyfrau o'i law i gael ys- grifenu ei lythyr, yn ei wylltineb o blaid ei gyfaill D. J. ac y mae ei waith yn gofyn j'r Cawr a wyr ef Saesneg neu Ffrangaeg, yr un a 11 0' ),r un a phe gofynasid i II ,mer a oedd efe yn deall Cymraeg; canys nid wrth reolau yr ieithoedd hynny y cyfansoddir piydyddiaeth Gymraeg, oiid yn hyn yma nid yw ef ond yn chweunyclt rhoddiar ddeall i ni ei fod ef yn fedrus iawit ac wedi dysgu ychydig o Egwyddor (Alphabet.) yr ieithoedd liynny ac felly yn disgwyl i tii roddi Ilawez o, wyntdan ei esgyll i ehedeg fel ysgogyn o ysgolhaig yn ei falchder hunanoi; er ar yr un pryd gall fod y C. G. yn fwy hysbys nag ef yn yr ieithoedd hyrlllyer eifod yn amberthyn- asol i'r peth mewn llaw. Cymraeg yw Seren Gomer, a Chymraeg yw'r ddadl: ac mi allaf i ac ereill dystiolaethu i ni l gael mwy o achps bod y.p ddiolcbgaivI'r Cawr > ■■■ V ■ am ei hyfforddiadau. nag a gawsom c- i t o Dl niel ermamt ei ruadaa anfoesgar; ond yr y.n gobcithio y daw ef atto ei hun gydag amser ag y cawn etto fedi o lfrwyth ei ddysgeidiaeth. &c. oud am ei waith yn dywedyd mid oedd yn ammau byddai i'r Cawr roddi atteb iddo. yntef gall hyn fod y gwir peiinar N-n lythyr, er ei fod ef yn dywedyd na bydd iddo ef fyned i'r dratrerth o'i atteb dracliefn. Onid yw hyn yn 1forcld ragorol, ragorol, o ymresymmu gwelír teimlad analluogrwydd yn Daniel end i ddifrio, yna fel llzarfyh yn bloeddio, Gwell un par o draed na o Panymae ef yn dywedyd wrth y-Caztr am ystyried y nattur ddynol druasij cyngor addas i bawb; ond geJIir: dywedyd wrtho yntef yma "y meddyg iaclia dy hun." Beth oodd y nattur honno a barodd iddo dtlflu ei lyfrau o'i law gyda'r fath ffyrnig. rwydd: da fyddai iddo fod yn ofal us rting i'r ysbryd drwg yma Vw ddilyn ar d'roau etto, megis y gw:n¡i a Saul gynt ac os felly, mi a'i cyrighortvn ef igadwei gyfaill D.J.St. F g ns yn agosiddo, i ganu a thelyn, i'w fwrw ailan, rhag idd^o fod yn gyffelyb etto, gall crgydio at ryw un mwy analluog na Chawr. Yn wir. All,. Gomer, yr wyf yn anfoddlon clywdd iieb yn bloeddio, Trovvch allan, trowch allan," os bydd un peth ar na fyddout hwy yn cydfyned agef; gailafutnauddywedydnadyw pob peth bob amser o waith y beirdd mor sainber ag y dymuuent hwy eu hunain; ond ef allai erbyn yr ail dro. y byddent yn fwy jbcddhaol iddynt eu hun-un ac ereil!; ac felly rliaid i mi gyfaddsf fy mod yn cael llawer o hyfrydweb w nh ddar- llen Seren .Gomer: bydded iddi bara cyhyd a'r genedl, tgl i fi* fo d. dymuniad eieh Ifyddlon gyfaill, i LI. ffi. t 7 D. I Y Diniwed.

NODIADAU^AR WAITH MAT. CRAIG (X A T-) 1, j PEDIO, MEWN PEKTHYNAS I FEIRDD CVJVJ RU.. Am Twm o'r Nant yr ysgrifenodd mab Craig feI llyn," O/id am ei fuchedd yn ystod ei oes, y mae efe yn gy,fi,if.ol i'r hwn iii wiiactli, ,tc iii wri-.i gam a gwr y n. ei fatter." Atfol wg, ai ni ellii cymhwyso y geiriau uchod at Feirdd presenrmi Cymru, yn gystal ag at Twm o'r Nant? Gellir yn ddiau. Os ydy.w mab Craig yn methu archwaefhu gwaith y rhai sydd a'u bucheddau yn groes i air yr Arglwydd; ni ddylai, ychwaitb, archwaethu ei waith ei hun yn drwgliwio, ei gydwladvvyr a'i hen gymmydogion; oblegid y mae hynny'n groes i Air yr Arglwydd. Braidd na ellir dywedyd am dano, "Eisteddaist, a rhoddaist enliib i fab dy fam." Os rhaid rhoddi cyfrif am bob gair segur a ddy wed o dynion, y mae lie i ofni y byd(f g'an galed fab Craig gyfriftrwm i'w roddi i fynu ar iiiavvr* oblegid efe a ysgrifen- odd, ac os gwir a glywais o Cymmanfo fawr y Bala, efe a lefarodd lawer o eiriau segur a.chab- leddus am ddynion, na wnaethant, y mae'n de- bygol, y mesur lleiaf o niwed iddo ar air na gweitlyed. ¡. Os ydyw cyflwr y Beirdd ^yn agored i ddi vv- ygiad, neu os oes angeiirheidrw-ydd am ddiwyg- lad, rhaid- i'r cyfryw ddiwygiad gael ei ddvvyn ymlaen gan ryw un mwy dirodres, a mwy s-ml ei ysbryd, nag ydyw J. ap redr. o XarerpwT, gynt o Eilioriydd. yngwlad Arfon. Philomusos. Dy ITryn y Gog, Yngwynedd. O. Y. Pe buagai I. ap. I5, yn cael y fj-aint o ymddangos yn rhai o gyfarfodau diweddaraf j Beirdd Gwynedd, buasat raid iddo gredu, ar dystiolaeth ei synwyrau, nad oedd jia meddwdod na chyfeddach, na dim o'r fath bethau, yn cael y cynnwysiad lleiaf ynghyfarfodau'r Beirdd: ond i glei'i, cwb' ilid rliodreswr, yr hwn sy'n byw ynghanol y Saeson, sydd gymmwys i osod ei hun yn farnwr ar fucheddau Beirdd Cymreig, y rhai sy'n byw yu ardaloedd Cymru.

AT ARGRAFFIEDYDD SEREN GOMER. ivir. Gomer Anavyl,-—Byddwch mor fwyned a chyd-ddwyn a. mi am fuuudyn yn fy ffolineb. Pan ddarllenais yn rhifyn 81 o'ch Newyddiadur godidog yr annerchiad pruddaidd ynghyich tynged eill Seren lewyrchus, a'i bod yn debygol o wibio i fro angof, nis gallaswm ymattal heb i'r deigryn himethlon dieiglo dros fy ngrudd gan ofid a blinder meddwl a dywedais yn fy ffrwst Ovv Seren lewyrchiol Gomer, pa beth yw yr achos dy fod yn ymadael â. broGwalia bryd- weddot ?' Pa ham y teHaist dr belydr dyso'lair gogoneddus dros dywysogaeth Cymru (lirioii, a'n gadaet mewn cyn lleied amser i ymbalfalu mewn tywyllwch caddugawl feI ag yroeddym CYIl dy ymddangosiad serenol yn ein plitli ? Os cymmeH di dy ymadawiad oddiwrthym, bydd hflogaeth Gomer yn gorfod hod dan deyrnged parhaus i blant II. t.: hefyd, bydd y genedl glodfawr hon dan warth a chywilydcl ymhlith eu boll gymmydogion yn dragywydd. Dyrtia y fath teddyliau oedd yn wyf yn ehedeg trwy eu gil- ydd, acriiil oeddwn YII gallu ciet diin llonydd- wch gan olid a galar, cwyno ac ochaiu oeddun yn fX nied(livl.fel ilyll gwallgofedig, ae nid oedd un moddioxi ag a'ni d),-ddanai y(i y cyQvv,, }ie]^ bylus lawn. WyIais ac ocbetiei ( I' ia" is yi, I(idir- fawr; galerais' fel dyn anobeitbiol, lies i mi syrthio mewn llewyg gan biraeth, \fth feddwl fod yr unig, Ie yr unig ùosglwyddydd gwybod aeth ar drangcedigaeth, o eisiau porUuani ym mhlith ei genedl a'i dylwyth ei hun Pan ddad- ebrais ychydig o'm a ch'worwder fy ys- bryd, torais allan fel y canlyn :0ch tydi genedl wrthnysig ac anlfyddlon, <ldiymgais am1 wybodaeth, pa hyd wyt ti yr meddwl parhauyn ystyfuigrwydd Illtiscrpliai(ld a(, afiI vstyi,iol Pa hyd .wyt.ti, genedl anffyddlon, yn bwriadu bliao ysbrydoedd y t'hathynny a!! sydd ddydd a nos yn ymboeni drosot, ac yn ymegisio ymhob moddag a allont dy wneud yn genedl glodfawr ac anrhydeddus. Truenus yw dy gyliwr yng- wyneb po ymdrechiadau yr wyt mèwn dygn dywyJUrch ac anvybodaeth; a gwneth na'r cwhl, dyna'r fan y my<Hii drigo, er cymrnaint o wahoddiadau difrifol sydd yn cael eu'cvriiivg I ti yn feunyddiol Gan hynny, bydded dy drigfnn gyda lie el, CÖ mer mwy: bydded-dy enw yn ,i,ai-tlirudiledi,- mhlith dy gaseion, a boed \i dy elyuion lywod- raethu arnal y n dragy wyddol, a'th gadw mcwn. caethiwed diddarfod, ac na fydded i m'bdosturio wrthyt yu dy gylfwr gresynol. Am dy fod v>> cashau addysg, ac yn ddiymgais am wybodaelh, gellir dweud yn gyiiawn am dauat. dy foodi Nit caru y tywyllwch yn fwy 1)" byddit yn earn doefiiiueb, iii adawit mo'r lJnig gyfrwng gwybodaetii defnyddioi mor ddivmgeit edd, pan y mae yn dy aliu (oni b'a¡ dy ann) dd., londeb) ei gadvv mor anrhydeddus ag un cy fr >.>, ng 0 r fath drwy'r byd a tiirwm yw mediiul fed y fat!) Seren ddiiglair yn machludo o i u geledd addas. Ar ol ychydig seibiant. moddyliais fy mod yn canfod y gwroniaid cartlynol yn neshau allaf' sef Mr. Julius, ldwal hHCh Gwilym Morganwg y Cawr Gwan, &c. a boll Gymnirodorion Caer. ludd gvda Invy yn dorf drefnus ardderchog; a tbybiais i un o honynt ymajlyd am danaf yn gar- ecli z, gan dt]y ivedyd wrthyf, » Ymattal fy mrawd, beih yw yr aclios o'th holl Hinder eng. hyfaital' Cymmer gysur--pa ham yr wyt Yit galaru ? Mo'es wybod ar frys beth sydd yn dy gystuddio, fel y gallom dy ddiddanu. Ow! iy mrawd, ebo b, Se:ren Goiner-sydd yn myned i. iacbluao, a phyyy ?i all beidiogalnru wrth i'eddwl am b v i) a'r achos Q!j ,mnchll,Jdjad yw anffydd- land(,dj çencdt y Cy-fhiy yn gy tFrcdiuoL y rhai a ddy lent gael ymbalfalu bellach rbwng ceulanau tywylliou plant A.ac ni ddylyi ne!; dialf- ertliu o i phlegid byth mwy. Taw a son, fy mrawd," ebe-Gwilym Morg'auwg, 44 y maemif- ocdd YIJhymrQ hebot ti ag sydd yn ymliyfrydu mewn dysehliacth Gymrdg;ac y mae llawer- oedd, fel tithau yn ocheneidio yn bruddaidd pan I feddyliont.am fachludiad y dduwies ."erenol hon rhag ofn y bydd i'r Cymrr o hyn ain gael bod heb un cyfryngydd cyichdeithiol aumhleidgar fel y cyhoeddiad presennol: ond bobd hysbys i ti ac i bawb sydd yn ymhofli mev?n gwybodaefh^ ac yn coleddu iaith gynhwysfawr eu henaif, fod Argraffiedydd S. G. yn bwriadu, os caiff aeth ddigonol, i gyhoeddi Trysorfa Gylchdeith- iol, ar yr un cynllun a'r papuryn hwn, yr hwn a ddichon fod mor (neu fwy) fuddiol i'r ymofyiu gar a'r cyhoc ddiacl presennol, oblegid fe fydd hwnnw yn cynuwys pob hanes o bwys "gartreft 1 a thramor; gellir hefyd (gan fod Mr. Gomer mor anmlileidioi) gael arnryw draefliiadau def- nyddioi ar DduwinyddiaeUi, Ilanesyddiaeth Seryddiaeth, leithyddiaelh, &c. mewn Barddon- iaith, ac ar amryw oiygiadau geill fod yn rhagori llawer ar bapur wy thnosol, gan y, gall ei berc]ie3- I nog gad.v y rhifynau i'w rhwymo gyda'n gijydd yii f't3,ny(](Iol, a thrwy hynny gallant fod yn j ddefuyddiol rrgencdi sydd yn codi if you ar en -tic l io( l ills gill- Pan glywais yr ymadroddion uchod, nis gan- aswn lai na llammu o 1 twenydd wrth Md\v'fod ihyw obaith wedi ei adael i'fyn"ghydwixdwyr o gae! cadw go?un' y Scrpn yn eu plith, ac os bydd ei chykhdro pelydraidd yn hwy cyn dyfod .odeli amgyfch, y gallwlI hyderu y bydd ei Tlew- yrch yn llawn mor ddisgleiriol pan y delo, Gan hynny, Mr. Gomer auwyl, peidiweh llwfr- i fv^ned aVh ffwaith ymlaen, l!ydCL hyder diysgog fod llawer o gydwladwyr yn barod i'ch ceinogi hyd ag y mae ynddynt. I Bellach, Mr. Gomer, crefaf am ganiattad gpr» nych i aniierch fy ngbaredigol gyfeillion ag sydd* we(ii giitieutliui- eu rhan tuag at gadw y Sereri u web law y terfyngylch yngwyneb pob anhaws- <lra. Dymunwyf iddynt barhau yn eu hymdrech- iadilu tuag at annog eu cyfeillion ymhob man i wneud derbyniad o'r cyhoeddia|! presennol. Chwi ddysgavvd wyr ardderchog, y rhai sydd a'u serchiadau yn berwi am ddoethineb chwi ag sydd wedi ymdrechu cyrhaedd gwybodaetii eicb hunain, cymhell well eich cymmydogioti ac ereill i wneuthur yr un modd. Chwi feirdd dysgedigf, í" •—.1 i J vineriaitn ym mnoD oes, deuwell ymlaen i gefnogi Mr. Gomer yn ei ytn- drechiadau o'r nevvydd i gynnal y Seren rhag machludo; addurnweh ei gyhoeddiad ef a'cb gwaith aweuyddol, yr hyn a fyddo yn ddeallus ac yn fuddiol i'r darllenydd. Chwithau hynaf- laethwyr godidog, a hanesyddion elodfawr, by- ddwch mor fwyned ag.anrhydeddu cenedl Gomer a thraethiadau am bethau hynodion ag sydd wedi bod ymhlith eich cenedl er ys oesoedd lawer. Deued pob un ag sydd yn caru ei wlad? ei iaitb, a'i genedl, i gefnogi y cynnygiad hyvn diammeu os gadawii y cyrmyg prescritiol bel) ei gefnogi, gellir canu yn iach am gyfrwng i'r Cymry yn cin dyddiau ni; a pliwy by-nnag na wncl eLraa dros iaith odidog ei hynafiaid, .fJid,YW deihvng o gael ei gyfenwi yn Gymro. Gan hynny, fy mrodyr caredig, biliogaeth y dewrwych Fry- thoniaid, y rhai a ddodasant eu bywydau i lawr dros iawnderau eU gwlad a'u cenedl, ac a ymwr- olasant ymhob modd ag y medrent or gyrru y ^raws-feddiannvvyr gormesol o'u tiriogaethau. Cofiwch, gyfeillion, am wroldeb Caswallon a'r Gomeriaid yn ei amser ef. Myfyriwch hefyd ar ddiy sgogrwydd Caradog, G vv i thefyr fendigaid, y dewrwych a'r ciloii-og Artliur, &c. y rhai a enwogasant eu hunain Yngwyneb pob gwrthwy- nebiadau a chaK:di, ac y macyn ddiamheuol y ■ bydd eu henwau mewn cotladwriaeth gan, bob Cymro diledryw jij d ddiwedd oesoedd daear. Yn awr, Om^hid hawddgar, o bob plaid aq enw, ac o bob »y.fylhu, pa un bynnag ai uchel neu isel y byddo gwnewch eieh goreu, ac ym- arferwxh bob moddion eyfreithion tuag at gyn- nal trysorfa gwybodaetii ymhlith ein cened denwch y mla ell o unfryd a'ch enwau i Mr. Go- mer" nen i'w orucliwylwyr, ac na fydded iin. swllt yn y mis yn ormbd gennych i ymadael am wrthddrych mor ddefnyddiol a difyrgar; chwi gewch weled mwy o olygfeydd rhyfeddol yn y Drysorfa hon mewn awr, na phe baedi yn ym- deithio ddeng mlynedd yn eich, cywrain-ymof- yngarwch 'ie, cewell fwy o wybodaeth yma am eich swilt nå phe treuliasech eich holl feddian- nau mewn gwagedd ac oferedd. Byddwch wy ch. ac vm%rol%veli gyda'cli cyf. ail I diffuanf, "r. Brycuan BACHJ