Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
5 articles on this Page
Y GWRTHWYNEBYDD CYD- I WYBODOL.
Y GWRTHWYNEBYDD CYD- I WYBODOL. Mr Golygydd,— --I Dyddorol iawn i mi yngogwyneb I llythyr Mr Richard Hughes, Port- dinorwic, oedd gweled fod y ddau I a gynhygiodd ac a gefnogodd o blaid y gwrthwynebwyr cydwyb- odol yng Nghylchdaith Llanrhai- adr gyda meibion yn y fyddin. Carwn wybod sut y mre hi ar y pedwar a wrthwynebodd. A gaf i ofyn i Arolygwr Cylchdaith Llanrhaiadr trwy eich papur 1. Beth yw enwau'r cynhygydd a'r cefnogydd, ac enwau'r pedwar gwrthwynebydd i'r penderfyniad. 2. Faint o'r pedwar sydd a meib- ion yn y fyddin. Yr Eiddoch, G. A. D. Aldershot. Ionawr lOfed, 1918. Annwyl Mr Golygydd, 'Rwyf wedi meddwl ers tro anfon gair o fy hanes yn y lie hwn fel gwrthwynebydd cydwybodol. Derbyniais yr hyn a roddwyd i mi gan y Tribunlys, sef Non-Corn- batant service; 'roeddwn yn hollol barod i weinyddu ar y clwyfedig- ion mewn unrhyw ran o'r byd, fel mae llawer eraill o'm cyfeillion yma, ond amlwg ydyw nag ydyw yr awdurdodau yn fodlon i hynny er bod rhai ohonom yn meddu gwybodaeth eang yn y cyfeiriad hwn. Yn ol dyfarniad y Tribunlys yr oeddwn yn deall fod y gwaith oeddwn i'w gyflawni yn hanfodol angenrheidiol. Wei, rhan o'r gwaith sydd felly, a'r rhanarall yn hollol ddiangenrhaid, sef golchi llestri cwrw ar ol dynion fu yn yfed bara y plant a'r tlodion. Mae fy sefyllfa ar hyn o bryd wedi bod yn foddion i wneud ambell gyfaill oeddwn wedi ei gyfarfod tra yn pregethu, yn elyn, er fy mod yn ceisio byw yr hyn a bregethais, yn ol fy argyhoeddiad- au. Ond mae y gwir gyfaill yn dal yn ffyddlon o hyd. 'Rwyf hefyd yn ddiolchgar iawn am eich geiriau caredig yn y Gwyliedydd Newydd" o dro i dro y maent wedi bod yn nerth i mi ac eraill o'm cyfeillion Cymraeg sydd yma. Nis gallaf dewi heb ddweyd gair ar lythyr y gwr o Felinheli, er credaf mae gwrthrych tosturi ydyw yn hytrach na cherydd. AmI wg nad ydyw eto wedi agor ei lygaid nai glustiau neu ni fuasai yn difetha papur i ysgrifennu y fath lith Mae ei wybodaeth, druan, yn fyr iawn ynglyn a'r hyn y ceisia ei egluro, ac yn wir wn i ddim beth am ei grefydd, ond nid dyn sydd i fesur ei grefydd. Diau fod llawer o'n hoff fechgyn sydd yn y ffosydd yn gydwybodol yn ymladd, ond gwn fod llu mawr yn ymladd yn groes i'w hewyllus a'u cydwybod yr wyf wedi troi ymysg llawer o filwyr sydd wedi treulio misoedd yn y ffosydd, ond nid oes un o bob cant yn cydnabod eu bod yn gydwybodol yn ymladd er eu bod yn wirfoddolwyr o'r cychwyn. A fu y gwr o Felinheli mewn Tnbunlys rywdro? Rhaid iddo gofio mae peth personol ydyw y gydwybod, ac mae aelodau y Trib- unlys yn deall hynny, felly mae yn rhaid i'r gwrthwynebydd cydwyb- odol apelio ei hun ac nid trwy yr hwn a wasanaetha. Credaf fod pawb yn parchu y bechgyn sydd yn ymladd yn y ffosydd, ac nid wyf yn meddwl bod neb yn ceisio dweyd mae dynion wedi cyfeiliorni ydynt, nac ychwaith nad ydynt cystal a'r bechgyn sydd yn y carchar, y mwy- afrif ohonynt beth bynnag. Nid wyf yn meddwl bod cymaint o wahaniaeth cydrhwng y Parch Rhys Jones ag unrhyw Gaplan, ac yn wir credaf fod gan y Caplan waith pwysicach i'w-wneud na cheisio argyhoeddi y minvyr fod ihyfel yn gjfiawn neu anghyfiawn. Carwn pe bai Mr Richard Hughes yn un o'r eglwysi yma y Sui diweddaf yn gwrandaw pre gethau grymus y Caplaniaid. Dywed na chlywodd neb yn gweddio dros y gwrthwynebydd cydwybodol, felly -'rwyf yn casglu nad yw efe ei hun yn gweddio drosorn. Beth ydym yn ei olwg ef ? Os pechaduriaid mawr pa'm na chawn ran yn ei weddiau er ceisio ein hachub? Nid ysbryd Crist yw hwn ai'e ? 'Roedd Caplan y dydd o'r blaen yn gweddio dros y Germaniaid, ai tybed y caniata crefydd y cyfaill o Felinheli hyn ? Yr ydym ninnau fel Gwrthwyn- ebwyr Cydwybodol wedi 'derbyn rhoddion gan yr eglwysi caredig, y rhai hefyd sydd a'i dwylaw yn agored i'n derbyn yn ol. Y mae calonnau yr eglwysi yn eangach na chalon y gwr hwn, ac nid wyf yn meddwl fod ei eglwysefna'r un eglwys arall mor gul ei syniadau ag ydyw efe. Swm a sylwedd ei lythyr ydyw cyfiawnhau y rhyfel a'r milwyr, ac anghofio mae apel y golygydd a'r Parchedigion eraill ydyw, am i gydwybod gael ei hawliau a'i le. Yr Eiddocli yn gywir, D. J. H., N.C.C., Aldershot. At Olygydd y "G.N." Syr, Mae yn ddrwg gennyf fod yn rhaid imi ofyn am ychydig etc o'ch gofod gwerthfawr, nid i ateb y Parch John Felix ond i ateb rhyw aelod pwysig o'r Cyngor hwn y difynnodd Mr Felix frawddeg o lythyr o'i eiddo. Nid oes gennyf unrhyw gwyn yn erbyn Mr Felix am ei ddefnyddio ond y mae gennyf yn erbyn y frawddeg a'i hawdwr pwy bynnag yw, a chan ei bod wedi cael cyhoeddusrwydd yn y Gwyliedydd Newydd a'i bod yn rhoddi syniad anghywir a chamarweiniol am ryddid ac amannibyniaeth y Cyngor Cenedl- aetbol' rhaid imi erfyn arnoch am fodfedd i unioni ei chain. Dyma'r frawddeg: Our efforts (National Free Church Council of Wales) are greatly impeded by the appeal of the Government that we should not raise contentious questions at a time when every energy should be strained to win the war." Gall ei hystyr fod yn un o ddau beth (a) apal oddiwrth y Llywod- raeth at y Cyngor fel y cyfryw i osgoi cwestiynau dadleuol; (b) apel gyffred- inol at bawb ymhob man yn ddiwahan- iaeth i osgoi y cyfryw gwestiynau. Ar wyneb y frawddeg gallwn dybied mai (a) olygir drwyddi, ac os felly yr wyf fel un o Ysgrifennyddion y Cyngor, a'r unig un sydd yn delio a'i boll oheb- iaeth yn ateb na ddaeth unrhyw apel oddiwrth y Llywodraeth na neb o'i haelodau, nac unrhyw un mewn cysyllt- iad a hi drwy unrhyw gyfrwDg, at y Cyngor yn gofyn iddo osgoi n% chynilo ei farn ar unrhyw bwnc. Os mai (b) olygir fel un sydd wedi bod yn bresen- nol ymhob trafodaeth sydd wedi bod yn y Pwyllgor Gweithiol er y decbreu ar bob math o gwestiwn gallaf dystio na chlywais neb yn defnyddio apel o'r fath fel dadl o blaid neu yn erbyn unrhyw benderfyniad. Yr Eiddoch yn gywir, JOHN RORERTS. Cyd-Ysgrifennydd.
[No title]
Wyliedydd Newydd, aros ar y mur, Ac edrych allan am yr iawn a'rpur, Gwas'naetha grefydd,-seinia ar ein clyw Os gelyn feiddia gyffwrdd Ddinas Duw. T ALFARDD. I
Llyfr Dyddorol.I
Llyfr Dyddorol. I Y mae Llafur yn ymbaratoi ar gyfer y dyfodol, i wneud y byd yn llawer gwell byd i'r werin. Un o'r argoelion o hynny ydyw y gyfrol a gyhoeddir gan Mr Arthur Hender- son ddiwedd y mis hwn. Maerhai o'r ysgrifau eisys wedi eu cyhoeddi, a bydd amryw yn gwbl newydd. Gelwir y llyfr yn The Aims of Labour," a chyhoeddir ef am swllt gan Messrs HeadJy Bros. Yn ddiweddar cyfrifid Plaid Llafur yn I, Blaid'' y gweithwyr oedd yn ennill cyflog wrth weithio a'u dwylo. Dywed Mr Henderson fod y deffiniad yna yn un rhy gul, ac yn gamarweiniol. Defnyddidy gair "llafur" gan yr hyrwyddwyr cyntaf i ddynodi y gwahaniaeth cydrhwng y rhai yr oedd eu gwaith yn cyfoethogi y wladwriaeth a'r bobl nad oeddynt yn gweithio o gwbl, ond yn byw yn ddiog a moethus ar yr hyn a gynhyrchid gan eraill. Ac yn yr ystyr gyntefig hon, ebai Mr Henderson, y dymun- id defnyddio y gair rhagllaw: Plaid Llafur "plaid y rhai fydd a phen ac a llaw yn darparu y pethau angenrheidiol, nid yn unig i gynnal. ond hefyd i urddasoli bywyd pawb. Y mae'r Blaid hon yn awr yn gosod i lawr ei chyn- lluniau mawr, eang, diduedd a meddylgar i ad drefnu cymdeithas mewn modd a f'o yn sicrhau i bawb ddiogelwch, rhvddid, a ded- wyddwch cyfarfal. Un o'r pethau cyntaf i gael sylw fydd pwnc y gorfaelydd {monopol- ist). Byddwn," ebai Mr Hender son, yn rhwym o wrthwynebu yn egniol bob ymdrech i droi yn ol i afaelion unigolion y diwydianaau mawr, a phwysig, sydd yn ystod y rhyfel wedi dod o dan reolaeth y wladwriaeth." Dywedir pethau arwyddocaol, ac iach, ynglyn a chyUid a threth iant. Dyma engraifft,—" Mewn materion cyllidol saif Plaid Llafur tros drefn o drethu, fydd nid yn ffafrio y bobl gyfoethog ac elwgar, ond un a wna chwareuteg a'r dos barth gweithiol a phroffeswrol, buddiannau y rhai sydd yn wastad yn cydredeg. Ynglyn a'r trethu anuniongyrchiol" yr ym yn gryf o'r farn na ddylai yr un ddimau ohdnynt ddisgyn ar angenrheidiau bywyd, ond y dylent gael eu gosod yn gyfangwbl ar foethau, ac yn arbennig felly y moethau y byddai yn fuddiol eu difodi. Daliwn mai yr unig ffordd deg, ac effeithiol, i godi cyllid, gwlad ydyw gosod treth uniongyrchiol ar incwm per. sonol mawr. Yr ym ymhlaid par- hau, mewn ihyw ffurf, yr Excess Profit Tax. Gwrthwynebwn hyd yr eithaf bob ymdrech i osod baich cyllidol y rhyfel ar ysgwyddau y llafurwyr, y man fasnachwyr, a phobl y galwedigaethau proffeswr. ol." Wrth esbonio y gair "Chwyl- droad," dywed Mr Henderson Pan y sieryd arweinwyr y bobl am "chwyldroad," nid oes achos i Mrs Humphrey Ward, a boneddigesau eraill o'r un ewyn a hi, gyffroi, oblegid yr oil a olygant ydyw, fod pob ymdrech o eiddo y dosbarth- iadau uchaf i gadw'r werin wrth y gadwen, ac o dan eu traed, eisys wedi eu tynghedu ifethiant. Trwy drefn heddychol araf, neu trwy ymosodiad agored uniongyrchiol rhaid dwyn cymdeithas o dan reol- aeth y werin ei hun." I ddwyn y pethau hyn oil i ben ni bydd angen tywallt gwaed ond dywed Mr Henderson, yn bwyilog, ] os ceisid mygu awyddfrydau y, i werin y bydd ym mysg y bobl; ddigon o bobl a allent fod yn a weinwyr: jywedir hyn ganddo yn rhybudd i'r datchwelwyr. Yn y benod ar ryddid, dywed Mr Henderson mai un o'r goruchwyl- ion/mawr fydd protestio yn erbyn yr ymyriadau gyda rhyddid llafar," a'r cynnydd diweddar yn ymyriadau yr ysbiwyr a'r hedd' geidwaid,—pethau cwbl newydd mewn bywyd a gwleidyddiaeth Brydeinig. Dyma lyfr y dylai pob gweith iwr-pob gwerinwr, ei feddu a'i ddarllen.
Advertising
APELIADAU WESLEAIDD, &e. At Weinidogion a Goruchwyl- wyr Cylchdeithiau. Bwriada Llywydd y Gynhadledd gynnull aelodau Pwyllgor y Sef- ydliadau yn gynnar yn Chwefror i ystyried yr anhawsterau ar ffordd symud gweinidogion a achlysurir eleni eto gan y Rhyfel. Yn y rhagolwg ar hynny fe deimla Cadeirydd y Taleithiau Cymreig yn dra diolchgar am bob hysbys- rwydd a anfonir iddynt gyda golwg ar drefniadau y cylchdeithiau yn y mater hwn. Taer erfynir am yr hysbysrwydd gynted ag y mae modd.: Oherwydd gwaeledd y Parch. T. J. Pntchard, cyfeirier pob goheb- iaeth ynghylch cylchdeithiau,r De i'r Parch Evan Isaac.
I-MANCHESTER.-,.
MANCHESTER. Cynhaliwyd Cyfarfod Chwarter- ol y Gylchdaith uchod yn Hard- man Street, nos Sadwrn, Ionawr 5, 1918. o dan lywyddiaeth y Parch J. Felix. Yr oedd hefyd yn bresen- nol, y Parch. J. Ellis Williams, ynghyda'r Goruchwylwyr, Mri. W. Jones a W. G. Jones, a nifer gwedd- ol liosog o'r gwahanol eglwysi. Cyflwynwyd i sylw y cyfarfod y rhai fu mewn profedigaethau yn herwydd colli eu hanwyliaid, a phasiwyd y cydymdeimlad mwyaf dwys-Mr. W. G. Jones wedi colli ei. ewythr-y diweddar Mr. Wm. Jones, Llaafairtalhaiarn; ac a Mr. a Mrs. T. J. Rowlands gollodd fab annwyl a thalentog ar faes y frwydr yn Ffrainc; ac A rhieni yr hynaws frawd Isaac M. Jones,; o Gore Street, a Mostyn cyn hynny, fu farw yn yr ysbyty o dan effeith- iau y nwy gwenwynig o eiddo y gelyn. Teimlwyd ein bod wedi colli bechgyn ardderchog ac anodd eu hebgor o'r cylchoedd ac yr oeddynt yn troi ynddynt. Cafodd y North Wales Heroes Memorial" hefyd sylw, a phasiwyd pwyllgor i ofalu am y symudiad, a'r un modd y symudiad o eiddo y Cyfundeb, sydd a'i fwriad i ddarbod ar gyfer trannoeth ar ol y' Rhyfel, a hyqerwn y caiff y pwllger hwn eu alw yn fuan iawn. Pasiwyd yn unfrydol fod y cyfarfod yn gwrthdystio yn gryf yn erbyn yr adran ym Mesur Ethol- iadol y Llywodraeth sydd yn difreinio y Gwrthwynebwyr Cyd- wybodol gwirioneddol, ac anfon- wyd copi o'r penderfyniad i'r Prif Weinidog, y Gwir Anrhydeddus Arglwydd Hugh Cecil, a Syr John S; Randies, yr aelod sydd yn cyn- rychioli y Rhanbarth. Pasiwyd hefyd ein bod yn anfon ein cofion a'n dymuniadau goreu at holl aelodau y Gylchdaith sydd yn y fyddin, a byddant yn sicr o osod gwerth ar hyn, am ei fod ya arwydd o'n meddylgarwch am danynt, ac nad oes dim yn ormod trafferth er eu mwyn. Hysbysodd yr Arolygwr fod Ysg- rifennydd y cyfarfod, ar ol saith mlynedd o wasanaeth, yn dymuno cael ei ryddhau, a chynygiwyd Mr R. Jenkins, Gore Street, i gymeryd ei le, fel gohebydd y Gwyliedydd Newydd, yn ogystal ag Ysgrien- nydd y Cyfarfod Chwarterol. Diolchwyd i Mr W. G. Jones am ei wasanaeth fel goruchwyliwr y Gylchdaith, ac ailetholwyd ef am