Gwyliedydd Newydd

"Y Gwyliedydd Newydd." SCALE OF CHARGES FOR Small" Prepaid Advertisements IN GWYLIEDYDD NEWYDD." Situations Vacant or Wanted. Apart- ments to Let or Wanted, Miscellaneous Wants and Sales, Houses, Shops, Business, etc., to be Sold, Let, or Wanted, Partner- ships Wanted or Offered, &c. One Three Six 13 week. weeks, weeks, weeks s. d. s. d. s. d. s. d. 18 words 1 0 2 0 39 70 30 „ 1 6 3 0 5 9 11 0 40 „ 2 0 4 0 7 9 15 0 50 „ 2 6 5 0 9 9 18 0 t53 „ 2 9 5 6 10 6 20 0 In future all small advts. sent for inser- tion must be prepaid. The inconven- ience of booking small amounts, and the subsequent expense of collecting the same, renders it necessary that this rule should be strictly observed, otherwise insertion cannot be guaranteed. Prices for larger spaces on application. ALL ORDERS, ADVERTISEMENTS, P. ORDERS AND CHEQUES TO BE SENT TO- The Manager, "The New Watchman," (loili, < Flint Mountain, Flint, Nortli Wales. AT EIN DOSBARTHWYR. Anfonir un copi am dri mis trwy y Llyth yrdy am flaen-ddl o 1/8,; dau gopi 3/3 o dri i fyny i 6 copi, Ceiniog yr un I- chwe' copi ac uwchlaw hyny, 10c. y dwsin. Pan anfonir i Wledydd Tramor, bydd y prisiau uchod yn uwch, yn ol fel y bydd0 y tal am y cludiad. ANFONER POB ARCHEBION F.RBYN BOREU SADWRN YMHOB WYTHNOS I'R— Rheolwr, "Gwyliedydd Newydd," Y aelli, Coed-y-Flint, I Flint, Gogledd Cymru. SS^Ni ellir gwneud gostyngiad ar gyfrif copiau heb eu gwerthu, ac erfynir am i'r dosbarthwyr ohehu yn ddioedi a'r Rhe- olwr pan y bo'nt yn derbyn mwy o j. gopiau nag y gellir eu gwerthu. Disgwylir tal ar derfyn pob chwarter, aq oddigerth mewn amgylchiadau eithriad- 01 iawn, ni ellir rhagilaw anfon y papur am fwy na mis ar ol terfyn y chwarter i unrhyw ddosbarthwr a fo heb dalu ei gyfrif. TO OUR AGENTS. T F RNI S. One copy of "Gwyliedydd Newydd" for One Quarter with Postage Prepaid—1/8; Two Copies of" Gwyliedydd Newydd" for One Quarter with Postage Prepaid- 3/3; Three, and up to 6 Copies, will be sent at the rate of One Penny per Copy Upwards of 6 Copies—lOd. per Dozen. No allowance can be made for returns; and the Agent is earnestly requested to communicate with the Manager when he is in receipt of more copies than he can sell. When copies are sent to Foreign Countries, the above prices will vary according to postal charges. SSsf*No Parcels will be sent to any Agent whose Account is more than One Month overdue. ALL ORDERS TO BE SENT FOR SATURDAY MORNING EACH WEEK TO- The Manager, "New Watchman," Flint Mountain, Flint, North Wales. AT EIN GOHEBWYR. CYFEIRIER POB GOI-IEBIAETH- V Golygydd, (Iwjliedydd Negydd," Y Oelli, Cosd-y-Flint, Flint, Gogledd Cymru. Anfoner Newyddion erbyn boreu Iau neu byddant yn rhy hwyr. Ysgrifener ar un wyneb i'r ddalen bob am- ser, a phob item ar ddalen wahanol. Rhodder I'r Wa sg neu Press News ar yr amlen. Os yn anfon gair cytrin.achol rhoddwch stamp ceiniog. Os na wneir hyn rhaid ini dalu yn ddwbl. hai-d i bob Gohebydd—hen yn ogystal a newydd-anfon ei enw a'i gyfeiriad bob tro.

NODIADAU WYTHNOSOL. A ganlyn yw iaith Undeb yr Seren Cymru" am Enwadau. bwnc Undeb yr En- wadau:— Yn ol arwyddion yr wythnos hon yn y wasg, nid yw y rhagolygon am uniad hyd yn oed yr Annibynwyr a'r Methodistiaid yn edrvch yn ddisglaer iawn. Erbyn hyn mae nifer dda o'r ddau enwad wedi llefaru, ac yn ol a ellir gasglu nid yw y Methodistiaid yn debyg o bleidio. Ysgrifena Prif Athro Prys, Aberystwyth, gwr galluog a dylanwadol yn y corff ar y pwngc a gwelir nad yw ef yn frwd iawn dros uniad, a chredaf mai nid y ffordd iawn i symud at uniad yr enwadau, yw ceisio uno yr Anibynwyr a'r Meth- odistiaid. Cydolyga ef a'r Parch. Tecwyn Evans mai doethach a bawddach fyddai uno y Wesleyaid a'r Methodistiaid Calfinaidd. Mae Llywydd yr adran Saesnig o'r Methodistiaid yn ysgrifenu yn erbyn yr uniad. Tybia ef fod cefnogwyr uniad yn gorliwio y manteision o undeb, ac yn gorliwio yr anfanteision o fodolaelh gwahanol enwadau. Ym- ddengys fod arweinwyr yr Anibynwyr yn fwy pleidiol i uniad, ond eglur nad ydynt hwy yn unfarn ar hyn. Ysgrif- ena Prif Athro Rees, Bangor, a'r Parch. D. Adams, Lerpw.1, yn ffafriol, ond ceir ysgrif faith gan y Parch. O. L. Roberts, Lerpwl yn y Tyst yn nodi llu o anawsterau ar ffordd yr uniad y ddau enwad. Cefnoga ef undeb agosach rhwng y pedwar enwad, yn hytrach naguniad. Bait. leua Golygydd y Tyst fod Cynghor yr Eglwysi Rhyddion yn bodoli er sicrhau undeb agosach rhwng yr enwadau, ond y dylid ymgeisio at rywbeth gwell a mwy sylweddol. Ar ol sylwi ar yr hyn ysgrifenir ac a leferir tueddwn i gredu y terfyna yr oil mewn dim ond son a swn. Amheu wn yn awr a gynelir Cynadledd o gyn- rychiolwyr y ddau enwad. Un ddadl arferir dros uniad yr enwadau yw y gwastraff arianol i adeiladu capelau a chynal gweinidogaeth gan y pedwar enwad, pan byddai dau gapei a dau weinidog yn ddigonol i gwrdd a holl ofynion cymdogaethau y ceir pedwar capel a phedwar gweinidog. Dadleua ereill y gellir cwrdd a hyn trwy Gynghor yr Eglwysi Ehyddion ac fod hwn yn un o amcanion neill duol ei sefydliad. Mae yn nghyfansoddiad y Cynghor erthycl i'r perwyl fod y Cynghor i ofalu na chymer "overlapping le. Awgryma y Parch. J. Williams, Bryn- sciencyn, fod Pwyllgor arbenig yn cael ei ethol gan y Cynghor i gyfarwyddo a phenderfynu yn y cyfeiriad hwn. Yn sicr ni all un.eglwys Fedyddiedig gydsynio a rheol o'r cymeriad h'wn. Yr ydym ni fel Bedyddwyr wecti arfer myned i gymdogaethau newyddion heb ofyn cenad un enwad, gac y cred- wn fod genym wirioneddau i'w dysgu yn mhob cymdogaeth gan nad pa nifer o enwadau ereill fydd yno o'n blaen. Hyderwn na roddwn byth yr hawlfraint hon allan o'n dwylo. Comisiwn y Brenin lesu i ni yw :— Ewch i'r holl fyd a phregethwch yr efengyl i bob creadur. Y neb a gredo ac a fedyddier a fydd cadwedig," &c. Syndod yw fod un eglwys Fedyddiedig yn gallu uno a Chynghor a fedd y fath i-eol yn ei gyfansoddiad. Dadl arall gan gefnogwyr uniad yr enwadau yw y byddem fel un enwad yn llawer cryfach ac effeithioJacb yn y byd. Ni all fod amheuaeth parthed gwrionedd hyn, ond i'r un enwad hwnw fod yn seiliedig ar ddysgeid- iaeth y Testament Newydd. Yr hyn sydd bwysig yw ein bod yn unol a dysgeidiaeth Iesu Grist yn ei Air, a gellir gadael y canlyniadau iddo Ef. Nid beth a ymddengys i ni fwyaf tebyg o Iwydtk), sydd bwysicaf, ond beth yw trefnianKJesu Grist er sicrhau bwriadau ei yol, na -oli,,ld, ei farwol- aeth a'i ogoneddaid yn ef. Glynu wrth Ei drefniadau a'i orchymynion ef yw ein dyledswydd ni, gan fod yn sicr y gofala Ef am y canlyniadau." Mawr hyderwn nad yw awdwr yr ysgrif yma yn golygu, nad yw yr enwadau nad ydynt Fedyddwyr wedi eu sylfaeui ar ddim anghyson a'r Testament Newydd Ofifwn fod undeb ym mhellach nag y meddyliodd llawer ohonom.

Y'Welsh Gazette' Yr Eglwys a gyhoedda y ffeith- Sefydledig iau tarawiadol a yn colli tir. ganlyn :— Y mae ystadegau diweddaraf Eglwys Loegr yn Nghymru o ddyddordeb neillduol yn ngwyneb haeriad ami yr esgob- ion mai'r Eglwys Wladol ydyw yr unig enwad yn y Dywysogaeth sydd yn mvned ar gynydd yn bar- haus. Gadewer y ffeithiau a ffig- yrau yr Eglwyswyr wrthbrofi haeriadau yr Eglwyswyr. Nifer cymmunwyr yr Eglwys Wladol yn 1912 ydoedd 159,252 ond dengys y cyfrifon swyddogol fod y nifer wedi syrthio i 155,191 yn 1913- lleihad o dros bedair mil o fewn un flwyddyn Ceir fod lleihad o 944 wedi cymeryd lie yn esgobaeth Bangor 645 yn Llandaff; 960 yn Llanelwy; a 1,500 yn Nhy Ddewi. Astudier y ffigvrau hyn am ennyd, a cheir fod ynddynt bregeth dar- awiadol iawn. Sylwer mai yn esgobaethau y preladiaid hyny a gyssegrant fwyaf o'u hamser i ymladd dros fuddiannau bydol yr Eglwys y mae- Eglwys yn colli I tir fwyaf. Mae yn y ffigyrau dyst- iolaeth bwysig i un o wirioneddau mawr y Bregeth ar y Mynydd— 'Gwyn eu byd y rhai addfwyn, canys hwy a etifeddant y ddaear.' Yn mha le y mae'r Eglwvs, yn colli tir fw$ £ il yn Nghymru ? Yn es- gobaeth Llandaff neu Bangor? 0, nage ond yn esgobaethau Ty Ddewi a Llanelwy. Yn esgob- aethau y ddau brelad a amlygant fwyaf o gasineb tuag at degwch mewn cymdeithas a chydraddol- deb mewn crefydd yn esgobaeth au y ddau brelad a dramwyant wlad y Sais er creu gelyniaeth yn erbyn achos CynlfP-ie, yn y ddwy esgobaeth yma y .mae Eglwys Loegr yn colli tir fwyaf. 0 holl esgobion Cymru nid oes yr un yn ymladd mor fileinig ag esgob Ty Ddewi er rhwystro cenedl y Cymry i ddwyn ei barn i fuddugoliaeth ac o holl esgobaethau Cymru nid ydyw Eglwys Loegr mor aflwydd- iannus yn yr un ohonynt ag ydyw yn esgobaeth Ty Ddewi.' Nid ym mewn till modd yn ymfalchio yn y lleihad, ond yn wyneb haeriadau digwylydd yr Eglwyswyr mai yr Eglwys yw yr unig gorff crefyddol a lwydda yn Nghymru. Y maeyn deg i'r ffaith gael cyhoeddus- rwydd. Y gwir a saif.

Wedi araeth Mr As- Y Senedd quith yn Nhy y Cyff a'r redin nos Lun cyn y lwerddon. diweddaf, pan y dad- lenodd gynllun i dangnefeddu y cyffroadwyr, trwy ganiatau i siroedd yr Iwerddon, os bydd mwyafrif yr etholwyr o blaid hynny, i bleidleisio eu hunain allan o gylch gweithrediad Ymreolaeth am chwe' blynedd, yr, oedd gobaith lied gyffiedinol y byddai i'r cyfryw gynnygiad heddychu'r pleidiau gwrthryfelgar. Erbyn hyn y mae bron bob eiliw o obaith wedi diflanu. Swn brwydr sydd yn y gwypt. Nos Lun mynai yr Wrth- blaid wybod beth yn mhellach y bwriadai y Llywodraeth ildio. Crochlefent am chwaneg o fanylion ynghylch yr hyn ajldiwyd eisoes. Yr oedd MrAsquith fel adamant. Dywedodd Mr Churchill, yn Brad- ford, fod y Llywodraeth wedi myned mor bell ag oedd yn bosibl, ac his gallai fyned un cam yn mhellach. Derbyniwyd sylwadau Mr Churchill gyda boddhad dybryd gan Ryddfrydwyr a Chenedlaeth- olwyr. Dengys hyn fod y wlad wrth gefn Ymreolaeth. Ac yn Nhy y Cyffredin, nos Lun, hysbysodd Mr Asquith nad allai y Llywodraeth symud gam ymhellach, nes cael addewid bendant fod egwyddor ei gynhygiad yn cael ei derbyn. Wedi methu o honno symud Mr Asquith, y mae Mr Bonar Law wedi mabwysiadu cynllun arall- hen gynllun sydd wedi gwasan- aethu yr Wrthblaid lawer tro, ond y sydd mor ami a hynny wedi dwyn gwae a dinystr ar ei phen. Penderfyniad diweddaf Mr Bonar Law oedd cynnyg pleidlais o ger- ydd ar y Llywodraeth. Rhoddodd rybudd o hynny, a chyda'r parod- rwydd mwyaf cytunodd y Prif Weinidog i drefnu noswaith i ddadlu y mater yn Nhy y Cyffredin mor fuan ag y byddai modd. Caed noson ati nos Iau diweddaf. Cafodd y wlad oleu ar wir amcan yr Wrthblaid. Cynygiai Mr Bonar Law ddod i gytundeb ar y cwes- lwn os y gallai y Llywodraeth, trwy osod y mater i Referendum, sicrhau mwyafrif tros Ymreolaeth yn y wlad. Dywedai fod ganddo addewid pendant Arglwydd Lans- downe, os ceid mwyafrif ymhlaid Ymreolaeth mewn referendum yn y wlad na byddai i Dy yr Arglwyddi sefyll mwvach yn erbyn y Mesur. Grasol iawn eto Tybed fod Mr I Bonar Law ac Arglwydd Lans- downe yn tybio fod yn rhaid i'r wlad eto fynd ar ei gliniau i ofnln I eu oenad hwy pa ddeddfaa a Os ynt, y maent yn llawer dallach nag y tybiasom eu bod. Gweled diwedd eu trahausder y maent. Y mae y Ddeddf Seneddol "fel ysgrif- enlaw ar galchiad y pared" yn cyhoeddi eu tynghed hwy, ac mae'r cynygiad hwn am roi y mater i Referendum yn eglur ddangos mai nid Ulster sydd yn eu cropa, ond y Parliament Act. Pe gallent lwyddo yn awr i gael Ymreolaeth at farn y bobl, dyna ddiwedd ar y Ddeddf Seneddol ni byddai wiw son am dani mwyach. Da genyf ddweyd fod Asquith fel y graig. Nid oes dim ychwaneg o ildio i fod. Safodd Rhyddfrydiaeth yn gadarn ymhlaid y Llywodraeth collodd Mr Bonar Law ei gynhygiad trwy fwyafrif o 96. Ymlaen bellach. Y mae y Llyw- odraejh wedi cynnyg popeth teg, ond gwawdir y cwbl, a chyfrifir y naill gyfaddawd ar ol y llall yn rhagrith, ac yn argoelion o ofn a gwendid. Yr ym yn llawenhau am fod y Llywodraeth wedi dioddef protest yr Ulsteriaid hyd yn oed pan yn fwyaf anghyfreithlon heb arfer trais. Y mae Rhyddfrydiaeth a thrais yn bethau anghymodlawn, ond chwedl Mr Balfour gynt, y mae pen ar allu cig a gwaed i ddioddef fe ofelir nad yw dvrnaid o bobl yn myned i dreisio gwlad gyfan. Nid yw Rhyddfrydiaeth ymhlaid treisio neb, ond ni oddefa ychwaith i neb ei threisio hithau.

——————— iy» nkjiiJ Brynhawn Sadwrn Yn diweddaf bu y Cang- Huddersfwld. hellor yn siarad yn Huddersfield, a chaed ganddo oleu clir ar bwnc vr lw- erddon. Mae y Llywodraeth yn y goleu nad yw miri y Torriaid ynghylch Ulster yn ddim ond hugan ragrith iol i guddio eu casineb marwol at y Ddeddf Seneddol. Brwydr yw hon, ebai y Canghellor, nid rhwng Protestaniaeth a Phabyddiaeth, ond cydrhwng y Prifion, yr Aristoc- racy drahaus a'r werin, a chostied a gostia, y mae y Llywodraeth am sefyll dros rhyddid a hawliau'r bobi, gan nad pa fodd y bydd yn ¡ rhaid gwneud hynny. Nid oes ildio pellach i fod. Yr oedd yn hen l bryd cael gair fel yma, onid oedd.

Llythyrau at y Go!. CYMANFA DDIRWESTOL GWYItf- EDD. Yr Arhoiiad Dirwestol Biynyddoi. Foneddigion,- Byddaf yn ddiolchgar os cania- tewch imi hysbysu Dirwestwyr ac arweinwyr y Gobeithluoedd yn Ngogledd Cymru y cynhelir yr Ar- holiad Dirwestol eleni ar nos Wener, yr 22ain o Fai. Bydd yn N dda genyf anfon copi o'r Testynau a'r Rheolau i unrhyw cyfeiriad. Yr eiddoch, &c., J. GLYN DAVIES, Ysgrifenydd. 5, Church Street, Rhyl.

Y GYMANFA WESLEAIDD. Arholiad Cymraeg Ymgeiswyr am y Weinidogaeih. At Arolygwyr y Cylchdeithiau,— Yn unol a phenderfyniad y Gym- anfa yn Llanrhaeadr, dymunir ar i'r Arolygwyr anfon i mi erbyn Mawrth 31ain enwau a chyfeiriad yr Y mgeiswyr am y Weinidogaeth svdd yn eu cylchdeithiau eleni. (Gweler y Dyddiadur, tud. 127, a'r Llawlyfrau Taleithiol). Taer er- fynnir am hyn yn brydlon, fel y gellir anfon papurau yr Arhoiiad Cymraeg ar gyfer yr Ymgeiswyr. 1-dd yr Arholiad yr un dyddiau a'r Preliminary Examinaticd. Yr Eiddoch, &c., HUGH EVANS, Ysg. y Gymanfa.

TIPYN 0 BOPETH. Y 'Times' am Geiniog. Bydd yr wythnos hon yn gofiadwy yn y byd newyddiadurol fel dechreuad cyfnod newydd yn hanes y 'Times.' 0 ddydd Llun ymiaen dygir y papur enwog allan am gemiog, a hyny heb ei newid a'i ieihau. Rhyfedd y gyfnewidiadau sydd wedi cymeryd lie yn y byd newyddiadurol yn ystod y deng mlynedd diweddaf. Cost addysg Carnarfon. Dywedodd Mr Issard Davies yn Mhwyll- gor Addysg Sir Gaernarfon fod tdeiladit ysgolion newydd ac adnewyddu hen rai wedi costio i'r Sir [130,000. Ac y bydd cynlluniau sydd eisoes mewn llaw yn costio o £25,000 i [30,000. Hefyd bydd graddeg newydd cyfiogau athrawon yn costio tua phedair mil y fi wyddyn. YmneiHtuo Y mae Mr Hugh Owen, yr hwn sydd wedi bod yn arolygydd a threthgasgl- ydd bwrdeisdref Filint am y deugain mlynedd diweddaf, wedi anfon ei ym- ddiswyddiad i mewn o herwydd atiechyd.- Cospi y Troseddwr. Yn llys ynadon Caernarfon, dydd: Sadwrn, dirwywyd tenant y Newbor- ough Arms, Cwmyglo, i 40s am ganiat- au meddwdod. Mae hi yn hen bryd dechreu y pen yma, i'r mater yn sicr. Ap Clwydfardd. ( Clywsom mae Mr T. W. Griffith, U.H., Llandudno, ydyw cadeirydd new- ydd Cynghor Sir Carnarfon. Gwr teil- wng i'r swydd yn wir.