Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
8 articles on this Page
O'r Gadair Dderw. I
O'r Gadair Dderw. I GAN FYRDDIN HEN. I Gwelais lith "Dadansoddwr" yn y DARIAN ddiweddaf yn ceisio beirn- iadu yr hyn a ddywedais i am y Bolsheiiciaid. Buasai'n dda iawn gen- nyf gael rhyw oleuni amgen nag a gaw- swn ar y mater, gan y Dadansoddwr neu rywun arall. Ond nid wyf yn barod i wrando ar bawb sy'n gwaeddi ar ei gyfer. Nid yw Dadansoddwr yn dadansoddi dim, ac nid yw'r Parch. Ffinant Morgan yntau, yn y paragraff a ddyfynnwyd yn gwneud dim ar y ddaear las heblaw defnyddio Ymadroddion Eithafoi I heb gymaint ag un ffaith i ategu'r hyn a ddywedir. Ni ddywedais i air i gyfiawnhau creulondeb yn neb, pwy bynnag, ond teimlaf mai tipyn o ragrith mewn llawer yw condemnio creulonder yn adeg rhyfel. Fel y dywedais, aJlDdd yw gwybod pa beth sydd wir na pha beth sydd gelwydd am Lenin a Trot- sky. Beth bynnag, mewn rhyfel y maent hwythau—mewn rhyfel a gelyn ion yn eu gwlad en hunain a gelynion o'r tu allan, ac ni charwn i farnu'n fyr. bwyll neb oddiwrth yr hyn a wna neu a dybia y rhaid iddo ei wneud yn adeg rhyfel. Yr oedd rhai pethau er hynny yn fy llith a ddylasai fod wedi cael sylw Dadansoddwr, a choSed mai ffeithiau a roddasid gan Weinidog" Khyfel Clweinyddiaeth Kerensky oeddent: (1) Fod y tir dan deyrnasiad Lenin a Trotsky wedi ei roi i'r bobl, ac fod y gwr liwnnwi-i dweyd wrth wahodd y Cynghreirwyr i ymyrraeth, y dylent wneud yn eglur nad oetM ymgais i'w gwneud i ddychwel y tir i'w hen draws- berchnogion. (2) Yr oeddent ar dyst- ioiaeth yr un gwr wedi meddiannu'r gweithiau gyd a'r amcan o'u gweithio er lies y wlad ac nid er mwyn elw i gyf- othogion. (3) Un o brif amc^nion yr ymyriad a wahoddid fyddai sicrhau iawn i'r tirfeddianwyr. Meddylied Dadansoddwr a'r Parch. Ffinant Morgan am y pethau hyn, a chofio hefyd am lywodraeth y Csar ac erchyll derail- Siberia, ac o bosibl y defnyddiant lai o dermau fel "gormes- wyr mwyaf mown bod," "chwyldroad- wr penrydd ac annuwiol yw'r Bolshef- ydd, esyd ei droed yn ddidrugaredd ar wddf cyliawnder," "gorseddu'r diafol yn lie Duw," "anifail gwyllt," "bwyst- fil ar yr orsedd," etc., etc. Nid oes ystyr o gwbl i ymadroddion penrydd o'r fath. Aroswch, frodyr, hyd nes y cewch wybod rnwy, apbeidiwch a chy- meryd eich arwain i ruthro'n rhy fuan ar arweinwyr gwerin a orthrymwyd ar hyd yr oesau, ac a iaddwyd cyn hyn wrth y cannoedd i ateb diben eu Uywodraethwyr gynt. Gresyn yw pre- gfcthu Dychrynfeydd Rwsia I i beri ofn yn ein gwlad ni. Nid yr un yw amgylchiadau'r werin yma. Y mae gennym ni ein hetholfraint, ein rhyddid a'n cyfryngau addysg, yr hyn nad oedd gan werin !lwsi;u Nid yw gwerin ein gwlad ni yn eniiili dim trwy enllibio gwerin gwlad Tolstoy, ac nid yw'r Wasg Seisnig wrth wneud y fath ym- drech i bardduo Rwsia yn gwneud dim mwy na gwell na chreu amheuaeth a gadael yr argraff yr amgylchent for a mynydd i rwystro diwygiadau sy'n anghenrheidiol yn y wlad hon. Wedi i mi sgrifejmu'r uchod daeth ol- rifyn o'r Manchester Guardian i'm llaw a gwelaf yn hwnnw neges oddiwrth ei ohebydd yn Weimar a [u'n siarad a, Henor adnabyddus o Berlin a fuasai yn Rwsia am rai wythnosau ac yn ymholi i'r amgylchiadau. Wele rai pethau a nodèl hwnnw: (1) Fod Lenin yn wr dynoi (humane), yn credu mewn cyfyngu eu gweithred- iadau i Rwsia. Yn credu hefyd mai Dolsheiiaeth yw'r Tmig ffurf ar iSosial- aeth sy'n gymwys i Rwaia, ac nad yv'r  ffurf honno'n gymwys i Germani a gwledydd eraill Ewrop. Cymaint a hyn am Lenin. II (2) Disgrina'r un dyn Trotsky o'r tu arall fel ofnadwywr (terrorist). Cred ef mewn gyrru Bolsheficiaeth elrwy' I byd. Pa rnor bell yr oedd yr amgylch- iadau yn gofyn iddo fod yn ofnadwywr er mwyn ei ddiogelwch ei hun afi safle sydd yn fater y ceir goleuni arno eto. Beth bynnag,' fe ddywed Edward I Erichs, y lienor enwog y cyfeiriwyd ato fel hyn: "Every soldier of Trotsky's'  army is quite a Hoi dier of the spirit. Eto: "Gwneir byddin Trotsky i fy,-137,n! hollol o wirfoddolwyr, a milwyr wedi eu clewis gyd a'r gofal mwyaf, gan dderbyn yn unig rai sy'n ffyddlon í delfrydau Bolsheficaidd. Dywedir bod; y fyddin yn agos i ddwy filiwn, a,c yn arddangos disgyblaeth a theymgarwch rhyfeddol. Gallwn nodi pethau eraill o'r ysgrif a, nodwyd sydd yr un mor arwyddocaol (gwel Machester Guardian Chwef. 8).. Da chi, "Ddadansoddwr," peidiwch a chredu popeth a ddarllenwch ac yna ymollwng i dyngu a rhegu. Ai nid ydych yn gweled pam y dywedai Mr. Lloyd George yn y Senedd y dydd o'r blaen mor anobeithiol oedd ymyrraeth yn llwyddiannus yn y wlad fawr honno. Vr unig beth yr wyf fin. gofidio o'i blegid yw bod y celwyddau amlwg a daenir mewn gwrthwynebiad iddi yn tueddi i wneud Bolsheficiaeth yn bobl- ogaidd mewn gwledydd nad yw'n gym- wys iddynt, a lie nad oes angen, o leiaf am ei ffyrdd hi, i gael diwygiadau.
O Gwm Tawe. i
O Gwm Tawe. i Llawenydd i'n calon oedd gweled Mr. James Hinkin, yr Alltwen, yn hwylio'i gam'rau i'r Neuadd Gyhoeddus nos Fawrth diweddaf i bwyllgor yr Eisteddfod. ef ei wlad a'i genedl. Nid ar dafod yn unig, and mewn ymdrech diflino tros yr Eisteddfod, a chadw'r iaith yn loyw. Edrychwn yndaen jun Eisteddfod ar raddfa uwch y flwyddyn hon na'r blynydd- oedd diweddaf. Gofaled y Pwyllgor beidio a bod a'u dwylo yn rhy dynn am enau'r Rhaid anturio rhyw gymaint yn ariamiol, os am gystadleuaethau deilwng. OynhaliAvyd .cyfarfod yn y Neuadd Gyhoeddus nos Fawrth, er trefnu" ffordd oreu i longyfarcli y brawd ieuanc, Lewis Dennis Rowlands, Gellinudd, yn ei waith yn cipio y wobr yn Eisteddfod" Genedlaeth- ol Oastellnedd," ac iiefvd brofi ein bod fel cylch yn gwerthfawrogi ei barodrwydd i ganu yn ein cyngherddau i'r milwyr a'r morwyr yn rhad ac am ddim. Proffwydwn ddyfodol disglaer i'r bachgen hwn. "Y r hyn a, fawr ofnais a ddaeth arnaf" fu lu yn hanes y brawd Hopkin Williams, Swansea Road. Bu yn bryderus am fis- oedd yng ughylch ei fab, Brinley. Daeth y newydd y rJyddiau diweddaf ei fod wedi iruirw yn yr Almaen. Bachgen tawel, di-ddichell cudd Brinley. Cydymdeimlwn yn fav.i a'i dad yn ei hiraeth. Ffodus iawn yn ei dewisiad fu Salem, Briton Ferry, o weinidog. Estynodd alwad unfrydol i Mr. Ivor Jones, o Goleg Bangor Brodor o Glydach yw etc. Mae ei deulu yn adnabyddus trwy'r eWIn, ac y mae gennym syniad uchel am dano yntau fel brawd da a theilwng. Llwyddiant ddilyno'r undeb. Bwriada ddechreu ar waith ei fywyd tua chanol haf. Gwelwyd aiddgarwch yr eglwysi yng ngJyn a'r Gym a i; fa Ganu Undebol yr wythnos ddiweddaf. Clywsom i Bwyllgor cryf o i- gwahanol eglwysi ddod yng nghyd, a'n bod wedi penderfynu'r dyddiad ac ar- wemydd y dydd. Ymddibynna y rhaglen .1' yr ai-weinyddion canu. Nid ivvf am ameu eu cymwysterau, ond awgrymaf iddynt osod teilyngdod y tonau o flaen teimladau personol, yna ni gawn raglen dellwng o'r Gymanfa. Ail-etliolwyd y Bonwyr J. J. Emanuel, T. Jones a David Humphreys yn swydd- ogion y Gymanfa. am eleni. Taflodd y tri yma eu holl nerth ar yr allor, er gwneud y Gymanfa ddiweddaf yn llwyddiant. Oredwn y gvvelir yr un cyd-weithrediad a llwyddiant eleni etc. Hyderwn y ca'r eglwysi y rbaglenni mor fuan a bo modd. Oawsom y pleser yr wythnos hon o ysgwyd llaw a Mi*. Jones, ysgolfeistr, Rhos, ar ei ddychweliad o'r llynges. Yr oedd yn dda gan y plant a phawb gael ei groesawu 'nol. Hefyd Mr. Phillip Wil- liams, arweinydd y gan yn Adulam. Bu yntau i ffwrdd am ddwy flynedd.. Crbeso, fechgyn! Carem weld ein bechgyn yn dychwelyd i gyd, end amhosihl yw hynny. Ceir mynwentydd lUiwnion mewn mannau ar y Cyfandir lie nad oedd Duw erioed wedi bwriadu iddynt fod, a osoda y Cynghrair Heddwch derfvn ar bob rhyfel. Tybed ? Pob parch i Gwmni "Gilbert son's," Pontardawe, am ddanfon rhybudd. i'w gomchwyhvyr a leihau nifer y gweithwyr ar y Sabatb. Glywsom fod tros ddau cant yn gweithio yma y Sid cyn y diweddaf. Gyd-weithwyr: daliwch ar eich cyfle, a darfydded y dosbarth hynny o'r tir fydd yn gofyn am gael bod yn y gwaith yn hytrach nag mewn lie o addoliad. Y GOOH GAM.
HANNER MUHUD.
HANNER MUHUD. Yr wyf yn prynu dannedd gosod, 6c. y dant wedi ei sicrhau ar Vulcanite, 2s. ar Arian, 3s. ar Aur, ac 8s. ar Platinum. Dychwelir y dannedd yn ddioed oni fydd y cynnyg yn foddliaol, neu ysgrifennwch am lyfryn rhad a rydd i chwi syniad teg beth yw gwerth eich rhai chwi, gwna fe wna.— B. Lewis, 29 London Street, Southport Lanes.
Advertising
Ble i Cael Oillad yn Abe>dar?—Cyda DAN JONES A'! FAB, 19 Cardiff Street. Y Defnyddiau Goreu, y Pfit Goreu, a'r Telerau Goreu. Ni Chedwir BrethyD Gwael yn y Siop.
Byd y Bardd a'r lienor. ,
Byd y Bardd a'r lienor. 1 GAN FERA. Troi i Weld Naturioideb. Yn ddiddadl, naturioldeb ydoedd prif nodwedd barddoniaeth Dewi Havhesp. Ni sgrifennodd neb englynion mwy naturiol na'r eiddo ef. Dichon icido aberthu gormod ambell dro ar allor naturioldeb: ceir amryw o wallau—•; gwallau iaith, gramadeg, ac hyd yn oed wallau cynghanedd-yn ei waith, ac nid oes amheuaeth nad awydd cyfeiliormis i fod yn "naturiol," oedd yn cyfrif am y gwallau i gyd. Nid oes dim tebyg i fursendod neir rodres ar gyfyl ei waith ac ymddengys ei bod yn well gan y. bardd ysgrifennu'n wallus weithiau yn hytrach nag ymddangos yn rhoclresgar i'w gyfoedion. Dylid cofio mai i fodd- hau ei gyfeillion, ac nid i "gyfoethogi ein llenyddiaeth," yr ysgrifennai ef a'i naturioideb diguro a enillodd iddo'r enw o "brif englynwr Cyiiiru." Nid yw ei englynion, hyd yn oed ei oreuon, yn hafal i eiddo amryw o'i gymrodyr o ran teilyngdod llenyddol, ond fe gofir Dewi Havhesp, er hynny, fel y mwyaf naturiol o holl feirdd yr englyn. Mae amryw o'i englynion mor natur- iol a sia-rad. Fel hyn yr englynodd i'w gi "Mot" :— Dyma gi, fu o 'rioed yn gas,—am hynny Mynnaf wneud cymwynas I fy addien ufuddwas— Hwde, Mot, tyrd yma, was! Gwelir ar unwaith na allai dim fod yn fwy naturiol, a gwelir hefyd fel y llithrai ar air: "I fy," meddai, yn He "I'm". Fel hyn Ý canodd i'r "Mul": Ara' deg er goreu dawn—ydyw'r Mul, Cefnder malwen gyflawn; Ond mae'r od lusg anfodlawn Wedi i wneud i nadu'n iawn- Daw'r un nodwedd i'r arnIwg yn ei holl englynion, er enghraifft Samson. Gwron a gadd gyhyrau-o haearn Oedd Samson freichiau; Efo'i gorniog figymau Llew tan ei ddwrn holltai'n dau. Y Tarw. Ar y ddol las be ay gasacb. ?—drwy'r byd A ruir bas oerach.1 Y hagr rygnu a grwgnach, Llew o beth yw tad 110 bach. Yr oedd vn Ilawn mor naturiol wrth ganu ar destynau dwysach, megis hwn i "Afon Ajigau'— Afon fawr a ofnaf i-yclyw hon, A rhaid ini ei chroesi; Ond trwy fy ion mentraf hi, A bJrw fyddaf heb foddi. • Neu hwn i "Dduw Cariad Yw" :— Duw, cariad yw, cariad oedd,—for di- fwlch, Cariad fvdd byth bythoedd. Ceir ei ffed gariad ar goedd Yn gerfiedig ar fydoedd. "Barddoni mor rhwydd ag anadlu," chwedl y beirniaid, yw'r uchod. Ac nid mewn englyn yn unig y medrai Dewi gynganeddu'r naturiol fel y pra.wf yr hir-a-thoddaid hwn i'r "Ceiliog" :— Ar ol ei gyntyn, borcol gantwr Na bu ei glysach yw'r bywiog .leisiwr; Clec ei gu alwad yw cloc y gwyliwr, A deial fore i dlawd Tafurwr I'n Hiesu cymwynaswr—fu'r Ceiliog, A dewr weinidog i drin. ei wadwr. Mae troi i weld naturioideb fel hyn yn fendith i ddyn pan mae'r beircfd yn gwneud ati i fod yn annaturiol ac yn rhodresgar. "There's nothing like nature," ebe'r Sais, a gresyu na chredai rhagor o feirdd Gymru heddyw y medr y Sais weithiau ddywedyd y gwir—ar ddamwain neu beidio. "MÁ.¡¡¡¡ç;
[No title]
penclawdd,-Cymdeithas y Cymrodor- ion.—Gwneir paratoadau. helaeth gyferbyn ag yinweliad y Llew Tegid o Fangor a. ni i fidirlitli lo Gymnl Fu nos Sadwru, y 15fed cyfisol, a chyicrbyn a chyngerda plant yr ysgol ddyddiol y nos Lun ar ol G-wyl Ddewi. Ar ddydd G^yl D<U-« i fe gynhelir Eisteddfod nynyddol Triniti. Dis- gwylir y bydd gwaith trwm y dydd hwimw gan y beirniaid, yr ami Barch. W. T. Hughes, Cwmtwrcli, a'r Oymrawd gwladgar, Philip Thomas, Casteli Nedd, gan y bydd y eystadleuwyr yn lluosog. Bu rhaid ileihau nifer y cystadleuaethau eleni, rhag i'r Eistedd- fod barhau hyd doriad gwawr, fel y bu'r perigl y ddwy waith o'r blaen. Sylwed y bardd ar gyfnewidiad gwobr testyn y g Idair--nii radair dderw a. gini, ojid cadair gwerth pedair gini; gwerth ei heimill.—Y>g
Advertising
Blinierau yr Afu Yw'r Achos a Lawor e eoenau :;o Anhw-f- usdod. Poen Pen, Biliousness, Surn! y Cylla, Oiftyg Trau!, Cwynt, Corffrwymefst, Iselder Yspryd, Green Dartidiant, a llawor o Nervous Disorders, GWAED DliWG Y NN, AC:FIOS QWRE1DD10R O'R OLL. MAE Hughes's Blood Pills Yn cael eftaith lleshacl ac uniongyrohoi 1M yr Afu drwy weithredu ar a dileu pob olfcx wenwynllid o'r Cwaed ao sydd yn !•* drwy yr Afu fel yr hell organau eraill J corR. SYLWER.—Mae Gwaed Drwg yn cytli ryblu gweithrediad holl organau y corf bod yn waei in wn < ff) f18oedd, ^1 j|J 1 P<:wnau neu ????Lii??* \I I Rh?umattcs yn ? wit 7w* t Cymat?u a'r <r?? ??\? 1 f\ [ refii. Piles H yH w £ Phopn Peri yn w am!. Yc hoU- 1! 7 01 aiialluog i 1! ? ?1 1 —II ddilyn fy nga!. U { ?? ?1 wedigaeth. ? ? ??(H f  Mae 'Hughes's a ? T\ U ,Niae 'Hughes'g | I 9 eloc)rd P"'s' yn H Jhjjj gyOYTD iawn." ?-????  Mae Pobl o bob rhan o'r wlad yn tyeiK i allu neilltuol y Pills hyn er a-Jfen dioddefwyr o Glefydau y Croen, Poo. Cefn, Gwynegon, Lumbago, Files, Corff- rwymedd, a Blinderan y Croen, Afu, Cylls. a'r Arennau. RHODDE PHA WF AHNYNT. H wv a wnant orofl en ma wr werth mev | ychydig amser. Ar wertn g,m boh Chemist a Stores al) (gan gynnwys y War Taxi Gofynnor am Hug5)6s's Blood Pills," gofaler gweled y Trade Mark. set Dun 7 Galon, fel hyn— 1'8>- ar bob blwch. Reb hyu nid yw yn iawn Na thwyliør cbwi i gymeryd dim ar«*H .Nevi danfoner ei gwerth mewn Stamps ac" P.O. at Jacob Hughes, M.P.S., Manufacturing CÍJemist, Penarth, Cardiff, Fe ei danfonnii- (post free) gyda tbroad y r-J!O!:
Newyddion. | Newyddion.
Newyddion. Newyddion. Carmel, Penrhiwceibr. Dvdd Lhm, Ion. 20. bu farw Mrs. Davies, priod gweinidog yr Eglwys uchod. Dioddefasai ar wytlinos- au, a phan oedd i bob golwg yn jju flla. yn sydyn daeth y diwedd. Bore'r dydd Gwener canlynol, ar awr gynnar, daeth j tyrfa o bob enwad i'w chynlfthrwng. Yr oedd y gvvasanaeth yn y ty o dan lywyddiaeth y Parch. J. Phillips, Beth- ania, Mountain Ash. Darllenwyd gan y Parch. H. Jeffreys, Bethania, Abercynon, a gweddiwyd gan v Parch. J. H. Eva-na, Bethel, Miscyn. Wed i'r gwa^an- aeth awd gyd a'r tren i Langetmecii. Dyma faes blaenorol gweinidogaeth Mr. Davies, a threuliodd ef a Mrs. Davies l'ai blynyddoedd yn ddedwydd iawn yma, ac yma'r OMid eu claddfa. Yn Llangenheeh roedd tyrfa, wedi dod i gwrdd a'r cyn- hebrwng. Bu gwasanaeth ym Methesda o dan iywyddiaeth y Parch. T. Diivies, I gweinidog yr eglwys. Darllenwyd gan y Parch. G. Jones, Pontardulaas. a gweddiwyd gall y Parch. Arthur Jones, B.A., Ynysybwl. Cafwyd anerchijwlati gan y llywydd a Mr. H. C. Roberts, Penriiiwceibr, un o ddiaconiaid Carmel, ynghycl a'r Parchn. D. Huws Jones, Siloa, Llanelli; J. Phillips, Mountain Ash; S. Williams, Siloh, Glandwr, n I). Lloyd Morgan, D.D., Pontardulais. Dygent oil dystiolaeth uchel i bersonol- iaeth gref, lledneisrwydd ysbryd, a j gwasanaeth. nodedig yr vmadawedig yn y cyleh y troai yndJo. Wedi eto i emyn ac i organydd yr eglwYR ehwarae'r "Dead March," aed allan i'r gladdfa, a gwasanaethwyd yno gan v Parch. R Gwylfa Roberts, D.Lit., a'r Parch jolni Evans, Bryn, Llanelli. Hebla«"'r j brodyr a enwyd, gwelwyd yn bresennÓI, -hfenrhiwceibr:—Parchn. D. Jones (M.C.) a. —— Thomas (B.), Penrhiw- ceibr; It. Gwmryn Jones (M.C. Monah Miscyn; J. R. Evans, B.A., B.D. (M.C.)! Bethlehoru; G. H. Jones, B.A. (M.C.), Noddfa, Ellis (W.), Mountain Ash Yn Llangennech Parchn. R. E. Williams Resolfen; J. H. Rees, A.T.S., 80 Evan J ones, B.A., Jerusalem, Pembre; Ffrval- wen Lewis Felindre; J. H. Evans, Bcih.'i Miscyn W. H. Davies, Trewilliam A" Morris (B.). a T. Williams (M.C.), Llan- gennech. Daethai i'r angladd nifer raw r o Resolfen a Chlydach a mannau era ill. Aeth o Garmel nifer o'r diaconiaid ac amrvw o'r aelodau bob cam i Langeiinech. Arwyddion 0 alar d wfn a we] id vi? ?ghai-mel a Llangennech. Bydded' i Dduw pob diddanwell fod vn amlwc; i .Mi Davies a'i rai byebain.Cyfaill.