Y Brython

USE KEENOHA SELF-RAISING FLOUR The ideal Flour for everyIkind of fancy Bread and Pastry Scones, &c., &c.

Beaty Bros Ltd. THE CELEBRATED TAILORS Overcoats 25/- & 30/= EXCELLENT VALUE Odk.- PERFECT FITTING MOST CHOICE ONLY ADDRESSES: I London Rd. and Church St., Closed on LIVERPOOL. all day Saturda. I Closed on Wednesdays at I p.m. Open all day Saturdays. r A yw*ch "1 Llygaid yn etch blino? Vw pethau'n troi'n niwlog ac anelwig ? Dyna arwydd a rhybudd llethdod y llygad, a dylech gael eu hedrych rhag blaen; eu gwaethygu ,v,na lu hesgeuluso. Gallwn ni gydan hoffer ywvddonol ddweyd wrthych os oes arnoch angen gwydrau ac os felly, eich cyflenwi at rhai a barai 'fwyaf o les i chwi. Galwch heddvw ARCHER & SONS, Eyesight Specialists, 7 3 LORD STREET, T. ■ Spfvdlwvd 1848 LIVERPOO J Pbone-3925 Bank. w. Grifntns & SOD, TAILORS, m SOUTH JOHN ST., LIVERPOOL ALSO AT U9 STANLEY ROAD, BOOTLE. xeal Welsh Homespuns for Golfing and Fishing, "Phone—580 Bootle. Mr. H. W. HELY. I DANNEDD GOSOD Tynnn'ch Dant, heb yr ias leia o boen nfo ffordd Lloegr a'r Amerig. PRISIAU CYMEDROL ovngor a'r telerau yn rhad ac am ddim Foneddlgesau I weini Tellr cludlad cwsmeriaid o'r wlad Norton Street, Liverpool (o mel London Road). Orian. « i 7..ií 'Phone. 1436 Royal. NOW READY, THE NEW WALES: Some aspects of NATIONAL IDEALISM with a PLEA for Welsh Home Rule. By GWILYM O. GRIFFITH. INTRODUCTION BY EDWARD T. JOHN, Esq, M.P. Price, 6d.; By Post, 7d. Published by HUGH EVANS SONS, 356.8 Stanley Road, Liverpool iSK FOR IDRIS Table Waters In Syphons and Bottles. SODA WATER. POTASH WATER. SSLTZRR WATER. LEMONADE DAY SINGER ALB. Bto., its. (ORIS & Co., Ltd., Northumberland St., LIVERPOOL LLYFRAU AIL LLAW. LlyfrGweddi y Catholig, neu Ymarferion Bywyd Cristionogol yn ol athraw- iaethau gwir eglwys Iesu Grist, Argraffedig yn Lerpwl yn 1837. Ychydig gopiau, 1/6, cas lledr. Hugh Evans & Sons, 358 Stanley Road,iLiverpool. ROBERTS & EDWARDS ESTATE' AGENTS, 64 Kirlidale Rd., Liverpool Telephone: 2198 Royal.

Derwen mewn Pot Pridd. Dadl newydd dros Ddad= I gysylltiad. PAN mewn gerddi, dro byd yn ol, ac yn gofalu am blanhigion mewn tai gwydr, nid anfynych y gwelosm blanhigyn yn tyfu'n fwy na'i le, ac yn cracio'r pot pridd a gyfyngai arno. Weithiau rhoddid cylch am y pot ond tyfai ambell blanhigyn mor braff nes torri'r cylch neu, ynteu, ddangos yn eglur fod y garddwr yn gwneuthur cam a'i fywyd. Bryd arall, gwelsom goeden ag y codwyd gwal gerrig yn ei hymyl yn ymbraffhau.ac yn lledu ei gwraidd cryfion o tan y meini gormes, neu eu dym- chwel i'r llawr. Mae'r un egwyddor ar waith ynglyn a phob bywyd cynhyddol a chryf. Y mae felly yn ddiau ynglyn a hanes datblygiad gwirionedd ym meddwl dynolryw ar hyd yr oesoedd. Ceir rhywrai beunydd yn ceisio tyfu derw mewn potiau pridd, ac yn cylchu'r rhai hynny a rheolau gormes a mympwy a cheir rhywrai o hyd yn codi gwaliau gwahardd- iadau a'u honiadau gorthrymus ar wraidd y pren sy'n rhwym, yn hwyr neu hwyrach, o dyfu'n rhy gryf iddynt, a'u chwalu i'r llawr. Ynfydrwydd mwya'r byd yw anwybyddu deddf datblygiad a chynnydd y gwirionedd yn argyhoeddiad a phrofiad dynolryw. Gresyna preswylwyr y wlad hon at hanes y Chineaid yn cyfyngu ar draed eu plant, ac yn eu creb- achu yng ngharchar esgid ond dylid gresynu mwy at grebachu pennau pobl a chyfyngiadau mympwy fel na chaffo'r meddwl ryddid i dyfu mewn gwybodaeth o'r gwirionedd, a'r enedigaeth-fraint a berthyn i bob bod rhes- ymol o arter ei tarn a cheisio canlod y pethau sydd a gwahaniaeth rhyngddynt drosto'i hun. Gwyddom fod ar y gwan eisieu nawdd a chysgod, a bod i holl feddwl a bywyd dyn gyfyngiadau ond y felltith yw fod rhywrai, ymhob cylch, yn gosod y pwys mwyaf ar y pot pridd sy'n cyfyngu, a'r wal sy'n ffinio, yn hytrach nag ar fywyd sy'n cynhyddu ac yn ceisio'i ryddid a'r ehangder sy'n amod han- fodol i'w dwf. Gormod o glod i swn y byd mawr y blyn- yddoedd hyn fyddai dywedyd nad yw'r cwbl ond swn gwirionedd yn dryllio ei gyfyngiadau gormesol, ac yn mynnu ei hawl. Mae llawer ohono'n ddim amgen na phendro ffwndrus terfysgwyr, a'u bryd ar osod y byd yn oddaith a dinistr, yn hytrach na Gwneud o'r ddaear hawddgar hon Baradwys i'w hysbrydion. Ond, o'r tu arall, y mae'n wir, ac yn wir gobeithlawn, nad yw llawer o'r terfysg a glywir ar bob llaw, yn agos a phell, namyn gwirionedd a chyfiawnder dwyfol yn dryllio'r llestri pridd, yn torri'r cylchau rhy gyfyng, ac yn estyn eu gwraidd fel trosolioh byw a nerthol tan waliau cerrig rheolau ffansiol eglwys, a deddfau anghyfiawn byd. A am- heuo hynny, cymered gipdrem gymharol ar hanes gwledydd, a chenhedloedd yn ystod y ganrif ddiweddaf. Pan dueddo dyn at besi- mistiaeth, daw iddo iechyd trwy gyferbynu'r sefyllfa gymdeithasol, wleidyddol, a chref- yddol, yn nechreu'r ganrif hon a dechreu'r ganrif flaenorol. Rhaid cydnabod, er hynny, mai ofergoeledd rhagfarn, a gorthrwm crefyddol ac eglwysig, yw'r mwyaf anodd i'w symud, o bopeth sy'n atal cynnydd dyn. Mae pobloedd a chen- hedloedd yn barod i gydweithio a'i gilydd mewn masnach a thrafnidiaeth, buddiannau tymhorol, celfyddyd, gwyddoniaeth, athron- iaeth, a gwerthfawrogi Uenyddiaeth gyffredin y naill y llall-popeth yn hytrach na chymod cyfeillgar mewn crefydd. Pan gyrhaeddir at y pwynt hwn, apob cais am undeb, felrheol, yn gyrbibion. Pa gasgliad raid ei dynnu oddiwrth hyn i gyd ? Dywed rhai mai crefydd yw'r felltith fwyaf a ddaeth i'r byd erioed. Ond nis gallwn gredu hynny. Cystal fyddai dywedyd mai dyn yw'r felltith fwyaf a ddaeth i'r byd, oblegid y mae crefydd yn gydweuedig a'i natur, ac yn ymwreiddio yn ei reddfau moesol ac ysbrydol, fel y prawf ei hanes. Addefir y greddfau hyn gan feddylwyr a wrthodant bob crefydd a honno heb fod yn ddatgudd- iedig. Y felltith yw, nid crefydd, eithr y ffug ohoni, a'r ffaith fod yr hyn nad yw ond damwainiol iddi, neu yn ffurf amdani, yn cael ei gyfrif fel ei gwirionedd hanfodol. Mae efrydwyr Crefydd Gymharol heddyw'n gallu dadelfennu gwahanol grefyddau'r byd, a thynnu allan ohonynt yr hyn sydd hanfodol i fywyd moesol ac ysbrydol. Ac nis gall Cristion lai na gresynu na, fodlonai dilynwyr yr holl wahanol grefyddau i dderbyn y grefydd a gynnwys hynny o wirionedd sydd ynddynt, ac a gyflenwa eu diffygion gyda hynny. Ond cyfyd yr anhawster o'r ffaith fod y ffram sydd am y crefyddau hyn, a'r peirianwaith sychddefodol a berthyn iddynt, yn cael eu cyfrif fel hanfod crefydd ei hun. Ni feithrinir annibyniaeth barn, sy amod hanfodol cynnydd, eithr plennir meddyliau cenhediaeth ar ol cenhedlaeth yn liestri cyfyng yr hen grefydd, a chylchir hwynt a gormes traddodiad ac awdurdod allanol a chodir ffiniau rhyngddynt, fel nad ymgym- ysgo'r naill grefydd a chrefydd g,rall, na'r naill sect a. sect arall. Gofelir yn anad dim am y potiau a'r gwaliau, ac nid am fywyd a hanfod crefydd wir. Gobaith mawr y byd crefyddol yw i hynny o wir sydd ymhob crefydd gael ei gyffwrdd i fywyd cryfach, fel y tyfo ac y cynliyddo,nes o'r diwedd ddryllio'r potiau pridd, a chwalu'r gwaliau cerrig. Mae arwyddion diamheuol fod hynny'n digwydd yn y blynyddoedd hyn, yn China a mannau ereill. Pair dylanwad Cristionogaeth i'r planhigyn ddryllio'i hen lestr, ac i'r goeden ledu ei gwraidd tan y ffiniau sectol a dosbarthiadol. Ond beth amhelynt Kikuyu"? Yr oedd yn ein meddwl ar y cychwyn. Ac mae i'r achos hwnnw ddwy agwedd. Ar y naill du, y mae'n un o'r enghreifftiau erchyllaf o ragfarn, gorthrwm, a chulni anghristionogol a welwyd ers talm. Mae ffeithiau'r drafod- aeth yn ddigon hysbys bellach. Fe gofir fod rhai esgobion Anglicanaidd wedi ewrdd mewn Cynhadledd ag arweinwyr y gwahanol sectau Ymneilltuol, i'r amcan o geisio dod i gytundeb teg at y cwbl, modd y galJent ymuno i waith cenhadol Cristionogol yn Nwyrain Affrica. Ar ddiwedd y Gynhadledd Iwvddiannus, gwelodd Esgobion Uganda a Mombasa, yn dda ymuno a chynrychiolwyr y gwa,hanol Gym- deithasau Cenhadol mewn Cymundeb. Oher- wydd paham, ffromodd Esgob Uchel-Eglwysig Zanzibar, ac anfonodd achwyn yn erbyn ei frodyr at Esgob St. Albans, a thrwyddo ef at Archesgobion ac Esgobion yn y wlad hon. Horesi yw ei gyhuddiad mawr. Yr unig atebiad Cristionogol i'r achos a barai i Esgob Zanzibar alw peth fel hyn yn heresi yw- humbug Cynrychiolir y tu arall i'r mater gan Esgob- ion Uganda a Mombasa. Nid ydym yn haeru nas gall eu bod yn torri rhyw reolau ynglyn ag Eglwys Loegr ond yr hyn sydd ogoneddus yw, ynddynt hwy, fod planhigyn byw eu cariad brawdol yn dryllio pot pridd yr Urdd," a derwen gref eu sel genhadol yn gwthio'r gwraidd preiffion tan wal sectydd- iaeth gyfyng a mympwyol. Dyma ddadl newydd dros Ddadgysylltiad dyma brs wf arall fod Cristionogaeth yn tyfu. Gallwn ddygymod yn ddedwydd a swn llestri'n dryllio, cylchau'n torri, a gwaliau'n cwympo, pan mai'r achos o hyn oil fydd nerth bywyd annherfynol yn mynnu ei le i dyfuyn meddwl a bywyd y byd.

LAN-Y TIFWVS [GAN Y GWYLTWR Westminster Nog Fawrth, 3 ii. 1914. I Rhoi Cyhoeddiad—a'i gadw GANOL dydd heddyw, ar ol bod rhyw ddwy awr yng nghyfarfod y Cabinet ym mhreswyl- fod y Prif Weinidog yn Downing Street, cychwynnodd Canghellor y Trysorlys o orsaf Euston i gadw ei gyhoeddiad yn Glasgow, i draddodi aralth bwysig ar ddeddfau'r Tir yn eu cysylltiad a'r trefydd. Gydag ef, fe p,eth ei briod hynaws, Mrs. Lloyd George, ei ysgrif- ennydd Seneddol-Mr. J. H. Whitehouse, A.S., a'i ysgrifennydd Cymi-ig-lkfr. J. T. Davies. Disgwylir traddodiad p-11 ei ddylan- wad ar y mater, canys oherwydd amgyl chiadau arbennig bu raid gohirio'r cyfarfod hwn am wythnos neu fwy, a gwnaeth y Wasg Felen bob defnydd maleisus oedd yn bosibl o'r digwyddiad. Yr un modd gyda'r anhawster y cafodd Mr. McKinnon Wood ei hun ynddo mewn cysylltiad a'r achlysur. Cynrychiola Mr. McKinnon Wood un o ranbarthau Glas- gow yn y Senedd, a naturiol oedd gofyn iddo gymeryd y gadair yng nghyfarfod y Canghell- or. Cydsyniodd a'r cais, bid siwr ond pan y newidiwyd y dyddiad, cafodd nas gallai gyflawni'r addewid, a bu raid chwilio am gadeirydd arall. Peth diniwed a hollol ddi- bwys ynddo ei hun, ond digon o beth i'r Wasg Doriaidd, yn ei gwanc anniwall am rywbeth all ddiftrisio'r Canghellor, i wneud defnydd mawr ohono. Ond erbyn hyn y mae'r wen yr ochr arall i'r w^nieb. Cynhelir y cyfarfod oll- bwysig o dan gadeirydd arall, a sicr gennym na laesir dim ar ddwylo'r areithydd gan y tipyn gohiriad. Teifl yr araith, ni gredwn, oleuni ar ddau bwnc yn arbennig, sef perthyn. as cynllun y Canghellor a'r rhanbarthau trefol, a'i ddull o gyfarfod ymresymiadau y single, taxers. Ar y naill ben a'r llall, mae'r ?,dol vn aros am arweinia d rhengau Rhyddfrydol vn aros am arweiniad, ac fen siomir ni yn ddirfawr os byddant yn fyr ohono ar ol nos yfory. Disgwylir y Cang- hellor yn ol i'r Brifddinas yn ddiymdroi, a dydd Gwener fe'i ceir yn llywyddu mewn gwledd o gompliment i Dr. Christopher Addison, un o'r aelodau Seneddol fu'n llawer o gymorth idcfo pan yn cario Mesur Yswiriant trwy Dy'r Cyffredin. Gwyr pawb nad yw'r Canghellor yn. lioffi gwleddoedd cyhoeddus, ac yr ydym yn lied sicr mai ei werthfawrogiad o ffvddlordeb cvfaill-un o,i i-iod-veddion personol mw-yaf amlwg-sy ii peri iddo dorri ar ei arfer y tro hwn. Os canu un gl,- ch. c#% n u dwy. Yn y dyddiau hyn, rhaid advcrtisio gan nad beth fo'r atyniad, ac nid oes fawr o wahan- iaeth rhwng y chwaraedy a'r capel yn eu dull o wahodd ymwelwyr. Cawn esiamplau o hynny mewn dau gwrdd ddigvvtddant yn y Brifddinas y Saboth nesaf. I un o gapeli Paddington, gwahoddir y lliaws i wrando ar V Parch. Thomas Charles Williams, o Menaf Bridge, yn traddodi'r Efengyl ac heb wybod fod y lliaws yn ei adnabod wrth ei enw, y mae awdurdodau'r capel yn ei hysbysebu fel cyfaill personol Canghellor y Trysorlys, ac un o brif bregethwyr Cymru." Diau fod y naill osodiad a'r llall yn berffaith gjTvir, ond dios gennyf yr hoffai Tomos Charles yn hytracfi sefvll ar ei wadnau ei hun. I'r New Rehearsal Theatre, gwahoddir y lliaws trwy'r cyffelvb foddion i ghnved a gweled chwarae tair drama, neu plays fel eu gelwir, un ohonynt yn yr iaith Gymnv g, a chyda, chwarr ewyT Cymreig. Cymro, wrth gwrs, yw yr awdur, Mr. T. R. Evans, a barnu oddiwrth y teitl, sef Barn y Brodyr," a Cliymru y mae a fvnno'r ddrama. Mae un o weinidogion Cymreig y ddinas yn gwrthdystio yn erbyn ei plierfformio ar y Sul ond i fod yn gyson, fe ddylai gadw'r dwymyn allan o'r capel yn gystal ag o'r chwarp,edy. spint Sislal DdoA, bu Mr. John Redmond yn ymweled a'r Prif Weinidog yn Nownirg Street, ac apth Mr. Birrell. yr Vsgrifennydd Gwyddelig, yno i'w gyfarfod. Buont yn cydymgynghori am gryn amser, ond y mae'r oraclau yn ddis- taw o berthynas i'r drafodaeth. Wrth gwrs, yr hyn sy'n debyg o rldi gwydd yn yr Iwrddon -yn enwedig yn Ulster-—mae'n hawdd dir- nad, oedd c^ewvllyn yr ymddiddan. Pa, un a ydyw'r Cadfridog Carson WT'di cwblhau ei drefnia.dau, -nteii a ydyw w di blino arnynt, y mae'n ffaith fod llawer llai o swn am ei fwriadau nag a fu. Diau fod Mr. Redmond yn gwybod i drwch y blewvn sut y mae pethau yn sefvll. a bod y Prif Weinidog yn wyneb v golpuni sydd gpllddo yntan, yn barod i gvfarfod yr amgvlchiada.,u. Mewn ym- ddiddan damweiniol ag un o aelodau tryma.f y Wpinvddieth. rlioddwyd ar ddPHIl i ni nad oes petrusdod yn y Cabinet o berthynas i'r tymor sydd yn ymvl. B- rn y gwr hwn, a,c, v mae ei farn yn un y gellir dibvnnu ami, ydoedd yr aiff mpsurp,n'r L^Trodraefh—vn eu plith Dadgvpylltia,d—drwodd yn llawer rhwyddach na'r disgwyliad. Peed mai felly y bo. --0-

Llanrwst.-—Cynhaliodd Eglwvsi Rhydd- ion v lie uchod gvfres o gyfa.rfedydd prrfethu o'r 2MI'd droR v 25" in cynfisol. Y T)rlg(-thwr opdd y Parch. S. G. Bowrn, Bryn cemaes, Sir Benfro. Cafwyd. evfres ^it^ riad' l o br^gethau galluog a dyla' wadol a thyrfaeedd mnwrion i wrando. Gwr cvmharol jPuanc yw'r pnrch. R. G. B0w;n. ond w-di ennill sf,.fl, haeddia^rol hun yn rheng fla^-naf v nulpnd Cymrei^. Mae ynddo gyf- iitiin,d evfoethop r'r hynny sy'n cyfa.nseddi'r gwir broffwyd. Nid yn fynych y cwrddir pr^.qethvrr gyffwrdd â. thannau dyfnaf yr oes mor f"istrolga.r. Nis gall no ddaw lies sylweddol o'r gyfres pregethau hyn. V