The Amman Valley Chronicle and East Carmarthen News

THE OMNIBUS. I IThings Seen and Heard by the Conductor.] I It takes about 3,000 worms to spin silk enough to make a lady's dress. Despite the boisterous state of the weather, the procession on Monday was a very large one. Some West Wales farmers are complaining that they cannot market their wheat, so great is .the demand. The strike yave is causing the Govern- ment much anxiety." Statement made by Mr. Bonar Law this week. A Carmarthenshire veteran states that succan is not made from oatmeal. That is called" gloewon succan." • • King Snow" made his first genuine appearance this winter, during the early part of the week. Better late than never. A certain cure for a swelled head is to pause and think how many people there are in the world who never heard of you. • • • The renderings of the bands which partici- pated in the demonstration on Monday were keenly commented upon, the music being of a very high order. • • • The germ of the wart disease only lives ten seconds," said a lecturer at Ammanford on Monday evening last. Rather a short life and a merry one. • • » Discharged soldiers will figure in many dis- tricts as candidates at County Council, Dis- trict Council and Municipal contests at the forthcoming elections. 0 The Labour Party in the Llanelly Division intend contesting numerous seats at the next elections for County Council and District Council repreantation. ? The Ammanf 0m4 and District Branch of the Federation of Discharged and Demobilised Sailors and Soldiers propose holding a smoker very shortly. It is computed that the average circum- ference of a woman's waist is 36in. It is also computed that the average length of a man' s arm is 30in. Great is thy wisdom, oh Nafifire. < < < The Immigration Committee of the Ameri- can House of Representatives have tentatively approved a Bill prohibiting general immigra- tion for a period of four years after the signature of the peace treaty. < Call that a kind man? said an actor speaking of absent acquaintance. A man who is away from his family and never sends them a farthing! Call that kindness?" Yes, unremitting kindness," was the reply. 9 • • The Carmarthenshire Education Committee have decided to build an intermediate school for the Gwendraeth Valley, and a series of public meetings are being held in Pontyberem and Drefach. in support of their respective claims for the school. The Carmarthen Food Control Committee mean business. At their last meeting a reso- lution was submitted protesting against the imposing of light fines in milk prosecu- tions. A member said that to sell watered milk was downright robbery, and criminal against the children. It was stated at the Food Ministry on Mon- day that there will be ample supplies of cheese after April. Meat rationing is having the careful attention of the Ministry, and it is thought that supplies will soon enable some increase to be made. It is interesting to note that in many areas the full ration is now being taken. It is probable that an improvement will shortly be made in the G.W.R. service, and that more trains will be run on the main and local lines. There should, in view of this announcement, be no opposition to the request of our local bodies for the running of late trains from Swansea and Llanelly on Thurs- day and Saturday nights. < < < l A Brynamman soldier—Priv. John Morgan, of the Welsh Guards—had the unique ex- *4 ience of standing guard over Lody, the famous German spy, just before the latter was shot in the Tower of London. One night it was bitterly cold, and Lody, who was a slim and youthful looking man, remarked to his custodian: Soldier, I am sorry for you." At a meeting of the Carmarthen Food Control Committee, it was resolved to make an application to the Commission to hear Carmarthenshire's case relative to the high price of milk. It was also- suggested that the price should be brought down from 8d. to 6d. per quart. Maybe the Ammanford Food Control Committee will also move in the matter. ? < < A good number travelled to Llanelly on Saturday last to witness the match between New Zealand and the Scarlets. Fowler, the Ammanford half-back, assisted the Llanelly- ites, and played the best game of his career. He made a very favourable impression on the spectators, and we would not be surprised to 4 find that he will be tempted to leave for pastures new in the near future. The Food Controller does not propose to take over the 1919 potato crop, and hopes it wiU not be necessary either to fix prices or interfere with the normal methods of its dis- tribution. If, however, it becomes necessary in the national interest to fix any ofldtimum prices the maximum growers' prices for ware potatoes in the United Kingdom will not be less than those obtaining during the present season. Doctor," said an old woman, as a medical man, kin you tell me how it is that some folks is born dumb? Certainly, madam," replied the doctor. It is owing to the fact that they came into the world without the power of speech." La me!" remarked the old lady. Now jest see what it is to have a. physic education. I've axed myxoid man more nor a hundred times the'ere same thing, and all that I could ever get out of him was, Cause they is. The question of the signing of the second wheat convention is causing great anxiety in Beunos Aires, where a strong effort is being made to counteract the efforts of German Arms to capture the wheat export market. Interviewed by the Central News as to whether Great Britain would contribute to the idea of a minimum price to all growers, which it was suggested the Argentine Govern- ment was seriously considering, an official at the Wheat Commission Office in London em- that it must be phatically stated on Tuesday that it mtat be ? understood we were against Vhe idea of a minimum price so far as the Purchase ofthe Argentine crop is concerned.

Ammanford Police Court. Monday, January 27th.—Before Mr. A. E. Du Buisson, Glnyhir (in the chair) Mr. W. Llewelyn, Fairwater; Mr. David Davies, Cilrhedyn; and Mr. Wm. Williams, Peny- groes: L REFUSED. Daniel Bevan, Abergwynau, applied for an ejectment order against David Richards. The applicant admitted that defendant paid the rent, but not regularly. Mr. D. Griffiths Lewis, solicitor, Gamant, appeared for the applicant, whose application was refused. I NO REAR RED LIGHT. Gethin Roberts, Bettws, was charged by P.C. Higgins with not having a rear red light on a milk float driven by him (defendant). The constable deposed that the offence was committed on the 15th inst., and in reply to th,e charge defendant (a youngster of 16 years of age) said that he did not know the light was required. Let off on payment of costs. MOTOR-CAR WITHOUT LIGHTS. P.C. Edwards charged Thomas Baden Jones, of Latimer Road, Llandilo, with not having lights on the front part of a motor-car; also in respect to the absence of a red light at the Tear of the car. The constable said that at 11.45 p.m. on the 16th inst. he saw the car on the Llan- debie road. It was driven by defendant, who was accompanied by four others. There was on one front light. The,*her lamps were quite cold. Defendant told witness that he had lit the lamps on four separate occasions, and asked him not to report the offence. Defendant pleaded guilty, and stated that he had intended lighting up, when the con- stable came on the scene. Fined lOs. for each offence. A COUNTRY COURTSHIP. A returned prisoner of war was the defen- dant in a paternity case heard. He was Priv. Dl Henry Walters, of Forest Hall, Pontardiilais, and was summoned by Catherine Jane Edwards, of Llanedy, in respect of her male child. Mr. T. R. Ludford, solicitor, Llanelly, was for the applicant, and Mr. Dahne, so licitor, Swansea, for the defendant, who denied the paternity. The complainant stated that the courtship began in 1915. She was then engaged at Plasnewydd Farm, which was only two miles distant from defendant's house. She was 22 years of age. Defendant used to visit Plas- newydd about four times a week, and come in through the window. Delay in taking pro- ceedings was due to the fact that defendant had been a prisoner of war, and was repatriated in. November last. He had also been reported missing. Defendant, on oath, said that complainant was an absolute stranger to him. He denied that he was the father of the child. Cross-examined, defendant also denied that he had been home on leave in May, 1916. At this stage Mr. Ludford applied for an adjournment to procure evidence to prove that defendant was on leave at the time stated. The Bench agreed to the application. BREACHES OF CONTRACT. FORTY-TWO MINERS SUMMONED. Mr. Kenshole, solicitor, appearing for the colliery owners in the cases of 42 miners sum- moned for breaches of contract, said in his opening remarks that on Saturday last he re- ceived a communication from IVLr. Randall, the men's solicitor, stating that they had decided not to appear to answer the charges, nor would they be legally represented. He (Mr. Kenshole) very much regretted the atti- tude taken up by the men. Neither was there any explanation given. That very day the men were holding a demonstration, which meant the collieries being on stop. It was apparent that machinery had been set up to deal with disputes by the Miners' Federation and the colliery owners. A committee was formed, which consisted of representatives of the men and owners, and to whom all dis- putes were'referred for consideration. Before proceedings were taken, the committee of the workmn's representatives were asked if they had any observations to make. They did not give any explanation in these cases. The first charge was preferred against a haulier named Merriman and five others. In this case the srum of i.3 was claimed for breach of contract. On the 19th November last a letter was received from the local sec- retary of the Discharged Sailors' and Soldiers' Federation, appealing to the management to let off discharged men early to enable them to attend the funeral of a comrade named R. Jones, who was-wounded on the French front. It was the only way by which they could shew their respect. Mr. David Lewis, the under-manager at the Tirydail Colliery, was called, and said that the decedfted soldier was not a workman at the colliery, and was, in fact, a stranger. The request was, however, imediately granted. On the morning of the 23rd inst. he (the under-manager) went into the stables. One of the hauliers asked him, How is it looking for a half shift? and that they in- tended taking half a day as well. He told the hauliers that it would not be allowed, for it would mean the closing down of the whole pit. There were 19 hauliers in the pit. They all stopped work, with the result that the whole pit was on stop. Three hundred men were rendered idle. The Chairman: Did you see the men indi- vidually ? Witness: Yes, afterwards. Mr. D. Jones, cashier at Tirydail Colliery, said that the sum of £67 12s. represented standing charges, but it was only £ 3 the Com- pany claimed from them. The magistrates made an order that the amount be deducted from the men's wages. Arthur Lewis and nine others were next proceeded against for a like offence. A letter had been received from Mr. John Harries, and dated tbk 20th inst., calling upon the management to withdraw the sum- monses unconditionally, and unless done, the miners woftld hold a demonstration. Mr. T. W. Lewis, manager at the Tiry- dail Collieries, stated that on the 7th inst. he received intimation of the men's intention to stop work for half a day on the Monday following to attend a funeral. Mr. Kenshole here stated that the relatives were nevw refused permission- to attend the funerals; also this was applicable to friends. Under the Conciliation Board agreement, it was necessary to come to some arrangement with the management to attend a funeral. If any friends wished at any time to attend, permission would never be refused. The standing charges were jEtOO 3s. There were 351 men employed at the colliery, and this worked out at 5s. 6d. -to be paid by each man. The Bench made an order for the amount claimed. In the case of Evan Pugh and 20 others, this dispute arose at the Pantyffynnon Col- liery, and committed on two separate occa- sions. In the first instance the defendants wanted to be carried an additional 100 yards down the lowest shaft, and refused to go down in the spake." In the opinion of the manager, Mr. Wm. Thomas, it would be unsafe to ex- tend the spake." They held a meeting subsequently and went home. On the second occasion it was a question of rotation. A man named Mainwaring, who had finished his place," was sent temporarily to another spot. It was customary that if a man finished his place i" he would have to wait his turn for another.4 Later on, the men demanded that Mainwaring be stopped. He was shortly afterwards, on their further demand, re- instated. The owners claimed 8s. 6d. each for the stoppage on the 26th October, and against the same number, representing 225. for the stoppage on the 22nd November, the sum of 14s. 6d. each. Order made. At the Rhosamman Colliery, Morgan Grif- fiths and four others refused to work owing to an overtime claim being in dispute. In this case the Company claimed £ 5 each. The shift was through the men's action rendered idle. The magistrates here again made an order for payment. After the magistrates had given their decisions, Mr. Kenshole said that with their permission he should like to make a state- ment. Continuing, he stated that it was with reluctance the coalowners brought forward these cases. He was instructed to state that the owners were prepared not to enforce pay- ment of damages, and that on the condition that there would be no repetition of the offences during the next six months. He was communicating with Mr. Randell, the men's solicitor, on the matter immediately. They were at all times desirous,of living in harmony.

AT EIN GOHEBWYR AC ERAILL. Ysgrifau, Barddoniaeth, Nodion, Hanesion, a Cohebiaethau i'w hartfon cyn GYNTED YN YR WYTHNOS ag y byddo modd i'r GOLYGYDD, CRONICL DYFFRYN AMAN," AMANFORD. J

Attodiad ac Adolygiad ar Hen Ysgrif. [Gan y Parch. FFINANT MORGAN, I B.A., B.D., Glanaman.] Y RHYFEL. I Tachwedd 26, 1870. Wei," medd rhywun, beth am y rhyfel yn awr? A oes dim argoel am hedd- wch? Nac oes dim. Mae y rhyfel hwn yn parhau mor ffyrnig ag oedd er ys dau tis yn ol. Ymddercgys fod yr Almaniaid yti penderfynnu cymeryd Paris os gallant, a rhwygo Ffrainc yn ddarnau yn eu cynddeiriog- rwydd. Os na lwydda Bismark a'r Brenin William yn eu hamcan dialedd, i wrolder y F francod eu hunain y bydd i Ewrop ddiilch, y rhai ydynt yn dechreu adfywio ar ol yr ergyd a gawsant ar ddechreu y rhyfel ac yn cryfhau pob- dydd. Mae ganddynt yn awi fyddinoedd newydd a lliosog, ac y mae'i milwyr fwy tan ddisgyblaeth nag oedd byddin yr Ymherawdwr, yr hon a ddinystrwvd yn Woerth a Sedan. Nid oes yn awr c'dirn amheuaeth nad yoprif achosion o' u dinystr oedd aflywodraeth y milwyr ac anfedrusrwydd yr ofifcers, ac nid, fel y meddylia llawer, dewrder yr Almaniaid a medrusrwydd milwr- aidd Von Moltke. Mae'r Almaniaid wedi llwyddo hyd yma am fod y fyddin ymherodrol wedi myned yn llygredig a diwerthi. Y m- ddengys fod Moltke yn fawr am fod oiffcers Napoleon wedi ihoddi mwy o' u bryd ur blescr nag ar eu galwedigaeth filwrol. Mae Ffrainc yn awr wedi dyfod i wybod pa le yr oedd ei gwendid, 4c yn penderfynnu gosod terfyn ar y fath gyflwr gwarthus yr oedd ynddo. Dysgant wers sydd wedi costi iddynt yn ddrud, ac nid ydynt yn debyg o'i hanghofio yn fuan. Gwers ydyw a grea ysbryd newydd yn Ffrainc mewn mwy nag un ystyr. Nid oes eisiau doniau proffwyd i ragweled y byda Ffrainc mewn ychydig- flynyddau yn gryfach nag y bu erioed. Bydd ganddi hefyd fyddin- oedd cryfach na fu ganckjt erioed, ac officers mwy medrus a bucheddol. Mae yn flin meddwl, ond gwae fydd eto j'r Prwssiaid., Maent yn hau yn awr yn F frainc hadau rhyfel. Bydd eu hymddygiad barbaraidd a lladronaidd yn F frainc yn sicr o ddwyn dial chwerw ar eu pennau. Maent yn gwyjeuthur ffiangell a ddisgyn ryw ddydd yn drwm ar eu gwarrau. Pe byddai yr Almaniaid yn. ysbeilio Ffrainc yn unig o ymborth, ni fyddai 4jm I cymaint i ddweyd ond ysbeiliant pob ty nid yn unig o ymborth, ond o bopeth allant gludo ymaith--oriorau, awrleisiau, canwy llbrennau, sidanau, ac hyd yn od teganau plant! Mai yw popeth ddaw i felin Max. Y dodrefn na allant gludo ymaith a dorrant yn goed tan, ni waeth pa mor hardded fyddo y dodrefn. Dywedir fod yr officers-plant pendefigim- yn fwy lladronaidd na'r milwyr cyffredin. Pe gwnaethai ein milwyr ni yn Yspaen tan Wellington y fath beth gwarthus a hyn, yr ydym yn sicr y saethasai pob enaid ohonynt. Yr oedd yr ysbryd lladronaidd hyn yn yr hen Blucher, yr hwn, pan ymwelodd a Llundain wedi brwydr Waterloo, a waeddodd allan mewn syndod, O! dyma ddinas i'w hysbeilio! Da gennym ddweyd fod Paris yn dal allan yn wrol hyd yn hyn. Dywedir gan rai ddaethant allan mewn balloons yi wythnos hon fod ynddi ddigon o ymborth dros ddau neu dti mis yn rhagor. Mae magnelau y Prwssiaid, medd Dr. Russell, yn rhy bell oddiwrth y ddinas Ïw chyrhaeddid, am fod yr amddiffynfeydd rhynddynt a bi, ac mai gorchwyl lied galed fydd ei gorchfygu. Dywedir fod Bismark yn anesmwyth ei feddwl ac yn ceisio dangos 3rwyneb oreu i'r milwyr, y Thai ydynt yn lied anfoddlawn ar eu cyflwr. Mae'r Almaen hefyd yn dechreu grwgnach oherwydd y draul. Fel ar eraill o blant Adda, nid oes dim a effeithia yn gynt ar galon Max na rheswrn y llooell. Pethau anhepgorol i gario y rhyfel ymlaen yw mag- nelau mawrion, ac y mae'r Ffrancod yn fyr o'r pethau hyn Credaf fod Prwssia a Rwssia yn dealt eu gilydd, ac y byddai yr olaf yn gwneud ail gynnyg yn fuan ar Twrci, oblegid fod Ffrainc yn analfuog i'w gwrth- wynebu. Mae ein tyb wedi troi yn ffaith. Yr oedd yn eithaf amlwg i bawb, oddieithr, I feallai, î n llywodraethwyr yn Downing Street fod cytundeb ddirgelaidd rhwng y ddau bwer a enwasom. Mae Rwssia yn brysur yn parotoi i ryfel, a dywedir ei bod wedi parotoi ym Mor Asof nifer fawr o haiam-longau rhyfel. Am hynny, y mae'r sefyllfa yn bre- sennol yn ddifrifol. Y pwnc yn awr yw a awn ni i rhyfel, neu yn hytrach a adawn ni i Rwssia dorri ei chyfamod? Os awn i rhyfel, byddwn yn llawer gwannach nag o'r blaen, gan nas gall Ffrainc y tro hwn ein cynorthwyo, yr hyn a wyr Russia yn eithaf da. Am Awstria ac Itali, mae yn amheus yn eu cylch. Dichon y bydd gormod o ofn Prwssia ar Awstria. Os awn i rhyfel a Rwssia, cymer Bismark a'i feistr William afael yn Belgium. Os awn i rhyfel a Rwssia, beth fydd 60,000 yn erbyn 250,000 ag y mao/Rwssia yn barod i'w danfon i'r maes? Dechreu yr ydym ni eto deimlo ein colled ar ol Ffrainc, ac i weled y camsyniad a wnaethom i ochri Prwssia, yn enwedig ar ol cwymp Louis Napoleon yn Sedan. Awydd am daleithiau hyfryd Alsace a Lorraine gyffrodd y Prwssiaid i ymosod ar Ffrainc. Dyledswydd Lloegr y pryd hwnnw oedd dweyd yn eglur wrth Prwssia, Os cariwdl chwi y rhyfel ymlaen ym mhellach, y ma# i chwi ddeall nad allaf fi oddef i Ffrainc gael Û dinistrio gennych chwi na neb arall." Yn lie hynny, gadawsom i Prwssia fyned ym mlaen a'i gwaith melldithiol yn Ffrainc. Cofier yr oedd merch ein Brenines yn briod a mab Brenin Prwssia, a Paris wedi gosod i fyny werinlywodraeth. Dywedir yn y papurau i un o'r Bavariaid amcanu lladd y Brenin William, ond diangodd mewn pryd. Ni rhyfeddem nad yw yr hanes yn wir, oblegid gwýr priod yw y rhan fwyaf o'i fyddin, ac y maent wedi blino ar y rhyfel. Dyna'r ysgrif, ddarllenydd hynaws! Pwy yw'r awdur, ms gwn ond gwn un peth hyd at sicrwydd-ei fod yn meddu ar ganfyddiad treiddgar ac ar amgyttrediad byw ac lioywo Nis gall undyn ddarllen y sylwadau gydag unrhyw radd o feddylgarwch heb weled I liynny. Medd, yn ddiamheuol, ar lygad proffwyd. Dyn ydyw yn rhodio yn llewyrch gyveledigaeth, ac yn meddu ar ddewTder i gydfyned a hi. Os ydyw yn awr ar dir y byw, beth all fod ei deimlad wrth jveled ei broffwydoliaeth yn cael ei chyilawm bron yn llythyrennol? Des o hyd ï r ysgrif mewn das* o hen gylchgronau llwydion. Darllenais hi yn synllyd drosodd a throsodd, a bum am ysbaid yn pwslan fy mhen ami (Chwedl pobl Glan Teifi). Hawyr bach!" meddwn, 1. pwy wad nad yw proffwydo yn ddawn? Pwy wad, hefyd," meddwn, nad yw rhod Rhagluniaeth yn troi? A wado hyn gwaded ei eni a boed farw." Ar ol sylw cyffredinol fel hyn am dani, gadawer i ni, yn awr, fwrrw golwg mwy manwl drosti. Dilynwn gamrau a lb l ynwn gamrau meddwl yr awdur ei hun. 0 wneud hynny, deuir ar-draws y ffeithiau canlynol (myfi sydd yn gyfrifol am italeiddio gwahanol gyfeiriadau yn yr ysgrif)Gwelir. yn gyntaf -oil, mai rhaib uchelwyr digydwybod yw achos uniongyrchol pob rhyfel rhwng gwiedydd a'u gilydd. Gellir edrych ar Bismark a William fel yn cynrychioli y bwystfil gwaedlyd a thrachwantus sydd yi, cyfaneddu y natur ddynol o dan lywodraeth pechod. Nid yw cryfder milwrol ond cyfle i'r bwystfil ddat- guddio ei hun. Nid oedd Bismark ac nid yw Bemhardi yn waeth nag eraill o angenrheid- rwydd. Rhaib yw prif neilltuolrwydd addolwr grym ym mhob gwlad. Mae Ar- lywydd Wilson wedi bod yn ddigon gonest i gydnabod hyn. Eiddunwn ei Iwydd yn ceisio cyfyngu ar rhaib y bwystfil milwrol. Creu- lawn a gwaedlyd ydyw hwnnw He bynnag y ca gyfle, pa. un ai yn y Caisar ynte yn Lenin a Trotsky. Yr un ydyw yn yr uchelwr a'r gwerinwr. Nid yw Bolshefyddraeth ond enw arall ar Gaiseriaeth, a dweyd y lleiaf. Mewn graddau, y mae'r blasnaf yn anrhaethol waeth na r olaf, serch mae' r un ydyw yn ei natur a thueddfryd. Gresyn ein bod mar dueddol ac annheg ag unrhywiaethu y Sosialydd a'r Bolshefydd.. Nid oes mwy o berthynas rhwng y Sosialydd cyfansoddiadol a'r Bol- shefydd ag sydd rhwng tywyilwch a goleuni. Diwygiwr gwleidyddol yw y Sosialydd, ond chwildroadwr penrydd ac annuwiol yw'r Bol- shefydd esyd ei droed yn ddidrugaredd ar wddf cyfiawnder, ac a boera yn wyneb pob deddf yn ddigywilydd. Mudiad yn gorseddu y diafol ydyw yn lie Duw; ie, mewn gair, mudiad ydyw rydd y ffrwyn ar war yr anifail gwyllt. Nid yw mewn gwirionedd ond addolwr grym gwaedlyd. Ni l I cha'r gwerinwr ei hawliau tra y byddo'r bwystfil ar yr orsedd. Nid yw penrhyddid ond gwedd arall a gwaeth ai gaethiwed gormesol. Unwaith eto gwelir fod yr awdur yn bygwth gwae ar y Prwssiaid, a dial chwerw air eu rhaib lladronaidd. Onid yw hyn, bellach, .wedi ei wireddu yn llythyrennol? Onid yw y Prwssiaid eisocs wedi dwyn dialedd .ar eu pennau? Mor wir yr hen ddywediad Cymraegf Yr hwn a laddo a chleddyf a leddir." Dywed naturiaethwyr fod adar h r-aden log yn cael eu twyllo gan yr aden i hedfan weithiau yn rhy bell allan 1 r mor; ac fod miloedd ohonynt yn trengu cyn dychwelyd. Un ddefnyddiol iawn yw'r aden hir, ond aden beryglus, serch hynny. Onid ynfydrwydd milwrol y Caiser yn ym- ddiried yn yr aden hir esuonia ei gyflwr gresynus heddyw? Ai nid gwell fuasai i' r Almaen pe na roddasai ei llaw llechwrus ar Alsace a Lorraine? Onid yw yr aden hir (grym milwrol) wedi dwyn dialedd yn grug- lwyth ar ei phen? Pa bryd, atolwg, y daw y gwahanol genedloedd yn ddigon call i beidio ymddiried yn yr aden hir? Onibae fod Prydain wedi l arfer synnwyr anarferol, buasai hithau, oherwydd yr aden hir, wedi mynd i lawr. Beth yw ystyr Cynghrair y Cenhedl- oedd? Onid hyn, sef ceisio hyrhau yr aden hir, ac felly symud y brofedigaeth i rhaib a thrachwant? Cyfeiria yr awdur at un peth diddorol iawn yn yr ysgrif. Dywed fod yna gytur.deb I cudd" rhwng Prwssia a Rwssia yn ystod y cyfnod cynhyrfus y cyfeiria ato. Yn ol fy marn un o amodau hanfodoi heddwch rhwng cenhedloedd yw dinoethiad pob cytundeb. cudd. Mae diplomyddiaeth lechwrus >n bla yn Ewrop, ac yn waradwydd ar wareiddiad. Yn hyn o beth y mae Prydain mor euog ag unlrhyw deymas. Gobethio y gwna "Cynghrair Gweithwyr y Byd" roddi atalfa oesol ar y balance of power." Magwrfa gelyniaeth a rhaib ydyw hwnnw. Coreu i gyd po gyntaf y ca ei ddifodi. Wrth derfynnu, dymunaf ddweyd mor hyglyw ag sydd bosibl, na cheir heddwch parhaus hyd nes y daw y cenhedloedd i dalu gwarogaeth ysbrydol i Dywysog Tangnefedd. Y mae gobaith y byd ynddo Ef. Rhodder felly iddo Ei Ie. Nid trwy lu ac nid trwy nerth, ond trwy fy Ysbryd -dyna Ei ffordd Ef I sefydlu brawdoliaeth gyffredinol. Cofier y gellir cael gwared o'r Caiser, a'r bwystfil i wro l mor fyw milwrol mor fyw ag erioed. Nid oes ond Ysbryd Crist yn unig fedr wneud i ffwrdd ag ysbryd y Caiser. Cofied gwerin Ewrop y wers os gwna gyfsanogi o ysbryd Wilhelm ei pherygI hithau fydd methiant a gwarlh. Gwareder hi felly rhag Bolshefyddiaeth; hynny yw, Caiseriaeth.

Lloffion o Lanfihangel. Cynhaliwyd cyngerdd yng Nghapel Cefn- berrach, nos Sadwm diweddaf, er croesawi tri o filwyr y plwyf ar eu dychweliad adref. Dan ohonynl wedi bod yn garcharorion yn nwylo y Germaniaid am gryn amser, &ef Johnnie Davies, Bryngwynefach, a Tom Morgans, Bryngwyne, a'r llaIl, Sidney Perkins, Tynewydd, wedi derbyn rhyddhad er myned ymlaen ar feysydd addysg. Llywyddwyd y cyfarfod gan y Parch. T. Thomas, Carmel, a' r rhei" gymerasant ran oeddynt Misses M. A. Davies, S. Evans, Olwen Stephens, — Jones, A. James, S. Thomas, ac Eunice Thomas, A.L.C.M. hefyd Mri. Emrys Cleaver, D. Davies, J. Griffiths, D. A. Watkins, W. Phillips, R. Perkins, a'r Parch. E. D. Aldred Williams, ficer parchus y plwyf. Cynorthwywyd hefyd gan Gor Merched Carmel. Tystiodd y gwrandawyr oil eu bod wedi mwynhau y cyfarfod wrth fodd eu calon: Deallaf fod we d i de'lliaw Deallaf od<^jwrtho, a chanmolaf y Pwyllgor Croesawi ar eu hymdrech cyson yn ceisio rhoddi y fath groesawiad cynnes i arwyr y gad. Tebyg fod pob carcharor rhyfel yn derbyn pum punt yr un, a'r cyfryw wasanaethant ar y cyfandir- oedd i gael dwy bunt. Nid ffol; ewch rhagoch. Deallaf eto.-fod achos y milwr J. Davies, Pantycastellfach, yr hwn ddedfrydwyd i bum mlynedd o garchaj^ am or-oedi ei ddychweliad, beth amser yn ol, mewn ymdriniaeth barhaus. Mae y cynrycbiol w yr Seneddol cylchynnol wedi adelaw dad leu ei ran. Disgwyliwn o ffrwyth yr ymdrech cyn hir, am ei bod yn afresymol meddwl fod un wasanaethodd ei wlad yn ffyddlon am agos i bedair blynedd, trwy y conglau poethaf, yn gorfod dioddef y fath gosb. Cywilydd i unrhyw Brydeiniwr gwinoneddol fu a Ilaw yn y ddedfryd. Efallai y rhua eu cydwybodau eto nes gwireddu y ffaith, A Haman a grogesid ar y pren a barotoasai efe i Mordecai." Pa le mae trugaredd? mae trugaredd? CIy\yaf fod bysedd lawer dan fesur am y cylchau aur i'r dyfodol agos. Feed the guns," fechgyn. AERO. I

ER COF Am Tillie, annwyl blentyn Mr. a Mrs. Idris Williams, Blaenau Road, Llandebie. Bu farw yn bedair blwydd oed. Tillie hawddgar, teg dy bryd, Hedaist fry i loywach nen," Cyn i orthrymderau' r byd Ddwyn dy fywyd bach dan Ien. Pan yng nghanol drycin flin, Chefaist di ddim goddef cam Profaist ymhob garw hin Holl diriondeb tad a mam. Heddyw rifeent mewn gofid erch, Heb dy gwmni annwyl di; Ti oedd eilun penna u serch, Denaist hwy a'th wenau ffri. Gwag yw' r aelwyd iddynt mwy Wedi colli'th firi iach; Nid oes arall ganddynt hwy* Leinw le eu Tillie bach." Claddfa Milo—fangre gun, Buont yno' n drist eu gwedd; Pan gest di, r addfwynaf un, Le yng ngro y distaw fedd. Cwsg, anwylyd, yn ddi-gwyn— Cwsg mewn hedd 0 gyrraedd siom, Nes cael cwrdd dy riaint mwyn Pan ddaw'r "Wawr" i'r fynwent lom. CYF AILL.

BLODEUGLWM HIRAETH Ar fedd y diweddar gyfaill ieuanc, William John Griffiths, Maeslan, Garnant, yr hwn a fu farw yn sydyn ym mlodeu ei ddyddiiau, Tachwedd 11, 1918, yn 36 mlwydd oed. Rhodiai ein cyfaill dan goron o hedd, Yn hoyw, ac ysgafn droed; A gobaith digymar yn pefri'n ei wedd Mor geinwych yng ngwanwyn oed. Y nefol belydrau a harddai'i fron, s Dan gysgod y palm, a chenlli y don, A rhodia.i yn ffyddlon, A'r Nef yn ei galon; Ac O! pie mae'r gallu all edwi hon? Hiraeth fyn oedi wrth ywen y glyn, Mewn traserch yn ddistaw fud, Heb ganfod yj engyl o'r lleufer gwyn Heb ganr f o d y Fu'n dathla y noswyl ddrud; A'r ysbryd ehedodd gyn wyned i'w hynt A llafn o eira ar aden y gwynt; A fflam yn ei lygad 0 lewyrch y cariad A gariodd Ei Groes i Golgotha gynt. Treuliodd ei oriau fel chwaon yr ha* I gludo perarogl pur; A gwyliodd bob cyfle ar Iwybr y da I leddfu arloesau cur. Adnebu mo i anian y frochus don, Gan fwyned ei ysbryd oedd William John; Mae heddyw yn decach, A chanmil disglaeriach, Na gemau prydferthaf y ddaear hon. Ar lwybr dyledswydd grisialodd ei fri Ym Methel, hyd eitha'r daith Ni flinodd wrth gyrn ei hallorau hi, Ond Hlosgai gan ynni a gwaith. Sirioled i'n henaid yw'r atgo' syn Sy'n deffro ein gobaith yng nghaddug y glyn; Bydd nodau 4 emyn Yn para i ennyn Annwyldeb i'w ddilyn i'r lleu fer gwyn. Mor her oedd ei dant yn yr Y sgol Sul Yn taro'r don gyda hwyl, Ac arwain gorymdaith y llwybr cul I faes toreithiog yr wyl. O! 'r hiraeth digymysg yw cofio' r swyn Ennynai yng nghwmni ein cyfaill mwyn 'Roedd nef i'w hymylon Mewn cwmni mor dirion, A beichiau yr anial fwy hawdd eu dwyn. Fel tegwch Hefin blodeuai ei barch Ym mynwes ardal yn wyn I A hiraeth fu' n gwlychu caead ei arch Hyd olaf gloion y glyn. Annwylid ei ddull diymhongar ef Gan ljioedd y ddae' r ac engyl y nef; Ac O! pie bu calon Mor hardd dan ei choron 0 olud byd arall yn mynd tua thref. 'Maddeued y nefoedd, fy annwyl ffrind, Os gormod yw' r hiraeth blin Ar yrfa bywyd, am un wedi mynd 0 afael gaeafau'r dnn. Doed balm o fyd arall i leddfu'i clwy*, Mae'n cyfaill yn ddiogel wedi mynd trwy I wlad y golcumi, Byth rawyach i foli, 0 Wynfa y teulu i wynfyd mwy. Twyn Garrwnf. JOHN REES.  Tu?n GarfMnf. 1 _??? ?_ ????.?_.????.. ;i;

I Y CRI AM FWY 0 DDIODYDD MEDDWOL. At Olygydd Cronicl Dyffryn Aman. Syr ,-Erfyniaf am yahydig ofod gennych i ytodrin a'r mater uchod. Gallem ddisgwyl fod y rhyfel wedi sobreiddio ychydig ar dri- golion em gwlad, ond yr ydym wedi cael ein siomi. Y mae rhai o aelodau blaenliaw Plaid Llafur wedi deisebu y Llywodraeth fod yn rhaid cael llawer rhagor o ddiodydd meddwol, a rhagor o orrau i dafarn fod yn agored, er mwyn cael digon o amser i'w yfed, ac yn fwy meddwol ac yn llai o bris, fel y gall pawb gael mwy ohono i'w yfed. Ymhlith yi aelodau a nodais y mae Mr. Ben Tfflett", A.S., a Mr. J. R. Clynes, A.S., ac eraill. Yn amser yr etholiad diweddaf, dyma'r blaid oedd yn honni mai hi oedd unig obaith y byd, am fyd gwyn a gwell i ddynoliaeth ond yr oedd rhai yn gwybod gwell-a diokh am hynny. Gresyn fod cymaint o weinidogion a diaconiaid eglwy&i o gylch pum milwir i Amanford wedi bod yn gwneud eu goreu dros y blaid sydd yn gwaeddi am fwy o feddw- dod, ac, o ganlyniad, mwy o bechod ac an- foesoldeb. Y mae yn bryd e i arweinwyr crefydd i fod yn gyson S'u hunain, ac i beidic pleidio y bobl sydd am ddadwreiddio crefydd a dinistrio hen Saboth anmhrisiadwy ein gwlad, ac i orseddu anffyddiaeth a meddw- dod a rialtwch yn eu lie. Os Baal sydd dduw, ewch ar ei 01; ni ellwch wasanaethu dati arglwydd. NATHAN. Printed and Published by the AiMMui Valley Chronicle, Limited, at their Offices, Quay Street, Amman for4 in the County of Car- marthen, January 30th, 1919.

I Llandilo Board of Guardians. I The monthly meeting of the Llandilo Board of Guardians was held on Saturday last, pre- sided over by Mr. Gomer Harries, Chair- man. Also present were: Mr. J. Richards, Vice-chairman; Mrs. E. A. Roberts, Rev. J. Morgans, Mr. W. Hopkins, Mr. Arthur Williams, Mr. W. Roberts (Gamant), Mr. J. T. Stephens, Mr. E. Morris, Mr. Henry Herbert, Mr. Jno. Lewis, Mr. W. Williams, Mr. J. Bevan, Mr. D. Glyn Jenkins, Mr. J. W. Jones, Mr. D. Thomas, Mr. D. Pritchard Davies, Mr. W. Lewis, Mr. Theophilus Harries, Mr. D. Davies, Mr. L. N. Powell, Mr. David Harries, Mr. J. Hughes, Mr. Richard Morris, Mr. W. Richards, Mr. Dan Davies, Mr. S. Humphreys, Mr. Roderick Evans, and Mr. W< Roberts* (Llanfynydd). r MASTER'S REPORT. I The Master reported that the number of inmates was 63, against 74 in the correspond- ing period of last year. Twenty-four vagrants had paid visits to the House, against 25 in the corresponding period. Lieut. H. Peel, Taliaris, had given a dinner to the inmates and officials. Mrs. Capt. Philipps, Tregeyb, had presented toys to the children. Services had been held at the institution by the Rev. G. Edmund Williams (B.) and the Rev. J. H. Davies (Methodist). The children were invited to a tea and concert by the Taber- nacle Sunday School on the 23rd December, when they thoroughly enjoyed themselves. A vote of thanks was accorded all the donors, on the motion of Mr. J. Lewis, seconded by Mr. J. Richards. Reference was made to a brilliant boy in the institution who is keenly interested in his lessons at school, and is an intelligent, well-behaved lad, who through an attack of influenza' had not been able to attend regu- larly of late. Some time ago the Board decided in such cases to give every en- couragement with a view to such children preparing for entrance scholarships to the County School. MEDICAL OFFICERS' SALARIES. I The Board had under consideration the question of increasing the salaries of the Medical Officers, which at present are as follow:-Dr. Price, South District, JE50 a year; Dr. Davies, Central District, whiicfi in- cludes 'the Workhouse, £ 57; Dr. Lloyd, Llansawel District, £ 27; Dr. Jones, Bryn- amman, Y-20; Dr. Grice, Cwmamman, £16. It was stated that Dr. Lloyd was Medical Officer of Health to the Rural District Coun- cil as well, for which he received £ 80. Mr. W. Williams moved that the question be referred to a Committee. It was a matter I that required careful consideration. In some districts the work had considerably increased. There might be inequalities in the way they were paid. Some deserved greater bonuses than others. He should like to know how many paupers, teach was responsible for, and the miles he had to travel. In the South Dis- trict the work had increased very much, and there was no doubt an urgent need for revising the boundaries. Some of the dis- tricts were too large" to be properly worked, and there was a feeling in his part of Ltan- debie that another district should be con- stituted. Mr. D. Glyn Jenkins seconded, and the following were appointed a Committee:— Messrs. W. Williams, Penygroes; J. Lewis, Ammanford; Wm. Roberts, Garnant; Gomer Harries, Brynamman; J. Richards, Glan- rhyd; Humphreys, Llansawel; W. E. Richards, Velingwm; L. N. Powell, Carreg- cennen; and W. Hopkins, Llandilo. [ TREASURER'S REPORT. I The Treasurer' s report shewed a total due of £ ,1200, and in hand i50 5s. ld.

Y FRIALLEN. Friallen dlos! wel, dwed i mi O ble mor gynnaj daethost di? Mae'r Gaeaf eto ar ei sedd, A'r Gwanwyn mwyn heb ddod o'i fedd. A glywi di y rhewynt dig Yn hogi'i gledd ar gangau'r wig; Y derw cedyrn rhagddo gryn, Ond dal i wenu wnei er hyn. Rho wybod im', genhades Ion Beth yw cyfrinion cudd dy fron; 0 ddarllen dy ddalennau glan, | Ca galon brudd destynnau can. Er egwant wyt, ar fin dy grud Proffwydo wnei am harddach byd; A'th udgorn aur yn her ei nod Gyhoedda'n glir, Gwell hin sy'n dod." A mentyll heirdd ga' r ddol a'r bryn. A'r llwyni llwyd eu dillad gwyn Yn rhydd daw'r nant o'i charchar ia, r w orsedd werdd yn ol daw' r ha'. Yr wyt gyfoethog, dlysyn cun, Mae aur yn llifo dros' dy fin. Ust! clywaf di yn sibrwd 'no], Daw golud mwy i dcnni'r ddol. Pelydrau claer a dardd o'th wedd, Gan greu o'th gylch des nawd o hedd; A gefaist fenthyg llafn o'r lloer I gadw'n glyd dy annedd oer? Er trouti" 'th hoes mewn mynwent brudd, Hebddarnowlithiirithrudd, Mor siriol wyt a'r blodau ddaw Yn fyrdd o'u beddau maes o law. Ar dwyni oerion erw Duw, Dy siriol chwaer sy'n chwennych byw; Er hithau sydd heb wlithyn claer, Syrth dagrau ir i'w chostrel aur. Er uwch y bedd nis gall dy chwaer I ddeffro dyn o ddyfnder daer; Ond gwenu gobaith wrth ei ddor— Ni egyr hwn ond udgom lor. Os her dy rawd, dy wenau drud Dry' n asbri byw i ysbryd byd; Dy addewidion bob yr un Dry' n ffeithiau dwys yn hanes dyn. Ha! flodyn blydd, yn troedio'r ddol Gwel feinwen a'i chariadfab ffol; 'Rwy'n gweld Thagblaen dy dynged blin, Cei fedd gan hwn ar fron ei fun. BUTTS. Brynaman. BUTTS.

I ER COF :t Am Rosabelle Davies, geneth fechan Mr. a, Mrs. Arthur P. Davies, Delfryn, Castiall- rhingyll. Bu farw yn wyth mlwydd oed: Un o'r pethau olaf a wnaeth oedd canu'r gan swynol, When I get Home." Wyth o hafau llawn fu'n lliwio'i gruddiau, Diniweidrwydd perffaith lanwai'i bron; Symled oedd ei ffydd ym mro'r cystuddiau— Ciliai braw tan hud ei" gwenau lion. Magwyd hi yn hoff gan annwyl riaint, Yn nedwyddwch mwyn y cartref del; Ond er daed oedd tan gur goddefaint, Chwennych cartref gwell wnaeth Rosabelle. Canai n ber am wisgo'r euraidd goron, Mewn gogoniant, hwnt i ffiniau' r nos; Ac am weld a moli r Ceidwad ffyddlon. Pan gyrhaeddai byrth y Wynfa dlos. Heddyw, gofid bJin sy'n Uanw'r aelwyd- Ni fu'r teulu bach mcr drist erioed LIais un annwyl yn y glyn daweiwyd f Ofer gwrando mwy am swn ei throed. J Dydd yr angladd prudd ym mangre' r aiaeth* Plant yr ysgol—ei chymdeithion ffel— Roisant dorch o flodau' n offrwm hiraeth Uwch y fan lie hunai Rosabelle. *« Cyda deiliaid mud y fynwent dawel, Huned mwy o swn griddfannau'r Ilawl, Hyd nes deffry utgorn cry' yr angel Feirvv'r byd ar doriad bore wawr. I FFRIND Y TEULU.

I DliLCH I DDUW AM Y FUDDUG- OLIAETH FAWR. 'Run yw Duw drwy oesau'r ddaear, Nid yw yn cyfnewid dim; Pen-rhyfelwr y byddinoedd, Mae yn gryf a'i gledd yn llym. Roddodd nerth i'r ffyddlon Abram I orchfygu'r gelyn cas Lladdodd nifer o frenhinoedd A'u holl milwyr ar y ma's. Pen-rhyff-lwr oedd i Moses Pan y dalia'i freichiau Ian; Hur ac Aaron roedd yn helpu Pan y byddai yn rhy wan. Yna Israel a orchfygai Holl elynion creulon, cryf, Pan 'roedd Duw yn ymladd drostynt. A'u blaenoriaid oil yn hyf. Yr un Duw a rodd orchymyn I'r haul aros ar ei daith, Er mwyn rhoddi buddugoliaeth I wyr Israel-hyn sydd ffaith. Fe arhosodd haul a lleuad Am ddiwmod cyfan bron I oleuo Jos a'i filwyr Yn y frwydr galed hon. Pen-cadfridog i Gideon Yn y frwydr fawr am Ai; Duw a roddodd y gorchymyn I ymosod yn ddifai. Dyma hanes Duw bob amser— Ymiadd dros holl wyr y ffydd; .Cwympo wnaeth Goliath arfog— Dafydd ddaeth a'i wlad yn rhydd. Dyma dystia ein swyddogion, Haig a Foch a Beatty ddewr: Mai Duw Israel a orcWygodd Y Germaniaid hyd y llawr. Rhown ein diolch bawb r Arghvydd Am y fuddugoliaeth fawr; Hyn adsemia oesau' r ddaear Yn y nef ac ar y llawr. I ONESIMUS,

I ATGO Am Tom Williams, Rhydaman, mab Mr. Margaret Williams, Hopkins Row, Bryn- aman. Daearwyd ei weddilhon yn nhir ei le genedigol, Brynaman, y dydd cyntaf o' L flwyddyn hon, yn 47 oed. Un tawel oedd Tom, A'i eiriau yn' brin Llefaiai ei wen El feddwl, er hyn. Ni chlywyd ei lais, Ond odid gerUaw; Cawd teimlad ei fron Y n sigliad ei law. Aiff atgof a mi'n Hiraethus ei dant 'Nol i'r per gyfnod Pan oeddwn yn blant. Tom, y pryd hynny, Yn fywiog ac iach, Llywiai y chwarae Ar gopa' r Twyn Bach.* Dros gyfnod mor wyn Daeth amser i'1 siom, A chollwyd o'r Bryn Y cyfaill mwyn Tom. Fe'i gwelwyd 'rol hyn Ar drothwy yr hen Eto'n parhau I wisgo ei wen. Pan wywodd ei wen Yn llwydrew y glyn, Daeth cwmwl dros wedd Hen gyfoed y Bryn. Ni hoffai y Rhyd, Y Bryn oedd ei dre Gwell ganddo na' r ddau Ei gartre'n y ne*. Yn canu mae mwy Yn ucheL ei lef Ar dwynJ r gwyn fyd 'Mhlith engyl y nef. Ni mado byth mwy A chwmni mor glen Ewyf yr anial Fyth wywant ei wêp. HEN GYFOED. Y Twyn Bach, chwareufan (4ftt y Bryn yng nghyfnod mebyd yr ymadawedig.