Baner ac Amserau Cymru

Y DEHEU. Etholwyd Mr. G. Phillips, Caerfyrddin, yn gadeiryddJ cyfarfod chwarterol Annibynwyr Gorllewin sir Gaerfyrddin. Cor Sciwen ennillodd y brif wobr yn y gys- tadleuaeth gorawl yn Cwmbwrla dydd Sad- wrn, a chor Cwmbwrla yn ail. Nos Iau caed perfformiad o'r Creation gan gor Annibynol Bethesda yn y Drill Hall, Merthyr. Yr arweinydd ydoedd Mr. John Webber. Hybysir y bydd i Ffordd Haiarn y Great Western gychwyn gwasanaeth cerbyd modur o St. Clears i Casllwchwr, rhyw chwe milldir o bellder. Dydd Iau cyssegrodd Esgob Llandaf ys- tafell genha:dol yn Rhydyfelen, ger Pont-y- pridld. Cyflwynwyd y darn tir gan Iarll Plymouth. Bydd i wyr meirch ymherodrol sir Benfro wersyllu yn Penally, er myned trwy eu dysgyblaeth flynyddol, o Mai 26ain i Mehefin lOfed eleni. Hyabyaiyy bydd i gofiant y Parch. D. Row- lands <DeWi Mon), prifathraw Coleg Coffa- dwria-ethol Aberhonddu, gan y Parch. H. Elvet Lewis, Llundain, gael ei gyhoeddi yn fuan. Dinystriwyd dau balasdy Cymreig tlrwy d'anr yr wythnos ddiweddaf; sef, Merton Graiige, ger Aberiiawet, a Glandenys, ger Llanbedr-]x>nt-Stephan. John Penry' oedd testyn darlith y Parch. J. Myddfai Jones, Dowlais, nos Wen- er, o flaen Cymdeithas Cymmrodorion Dow- lais. Llywyddid gan y Parch. Peter Price. Cydsyniodd y Parch. Morgan Jones Howellj M.A., D.D., Llanfrynach, sir Frycheiniog, i dderbyn bywoliaethau unol St. Michael ae All Angels, Aberystwyth, y rhai aeth yn wag trwy farwolaeth y Parch. W. Matthews. I Y mae cwestiwn y crwydriaid yn dyfod yn un pwysig yn sir Forganwg. Bwriedir galw oynnadledd o Fyrddau Gwarcheidwaid, ar annogaeth awdurdbd Penybont-ar-Ogwy i ystyned pa gam a ddylid ei gymmeryd er ym- wneyd a chrwydriaid. Yn niysg y miloedd o longyfarchiadau y mae y Cyfreithiwr Cyffredinol (Syr S. T. Evans) wedi eu derbyn ar ei ddyrchafiad nid oes un yn cael ei werthfawrogi yn fwy na'rf un oddi wrth eglwys yr Annibynwyr Cymreig yn Sciwen, lie y derbyniodd ei addj^^ foreuol, ac yn yr hon y mae ei dad yn ddiacon. Wrth ysgrifenu at y Parch. J. Evans-Jones, y gweinidog, dywed Syr SamuelO'r llu o longyfarchiadau sydd wedi eu hanfon i mi, nid oes yr un yn fwy derbynxol na'r eiddo y Tabernacl (Sciwen). Nid' oes eisieu i mi ddyweyd fod swyn hog a hyfryd yn gyssylltiedig phob adgofion yr hen le, a'r nen achos, a theimlwyd yn falch ae yn ddiolchgar fod y cyssylltiad rhyngom yn ddidor o'm mebyd hyd yn awr. Parhaed felly am hir amser.' Galwyd tan-frigad Abertawe, nos Sadwrn, i ddiffodd tan dorodd allan yn yr ysgoldy cys- sylltiedig a chapel Mynydd Sion yn y dref s hono. Yn ffodus iawn, darganfyddwyd y tan yn union wedi iddo dori allan, neu, buasai 5 wedi ymledu i'r capel a'r tai cyfagos. I Prydnawn Sadwrn caed Arthur George I' Williams, Buarth Road, Aberystwyth, wedi boddi yn ei faddon. Gorweddai ar ei gefn tyda'i holl ddillad, oddi eithr ei got, a'r wfr yn gorchuddio ei wyneb. Hen adeilad- ydd o Lundain ydoedd y trangcedig; ond yr oedd wedi trigiannu yn y dref er's rhai blyn- yddoedd. Yn nathliad Gwyl Dewi yn Merthyr, can- wyd y pennillion canlynol, y rhai a ysgrifen- wyd gan Eurof (y Parch. D. E. Walters, M.A., B.D., gan Mr. D. Morgans, a Mr. R. Jones (Ap Gomer) yn eyfeilio ar y delyn:— OSI yw'r Saesneg yn y Shop, Rho'wn iddi stop fan hyny. Ein haelwyd fyddo'n fangre can Yn hen iaith lan y Cymry; 'Nawr ynghyd heb dafod mud Dadganwn glodydd Dewi. Yr luddew ddaw, a'r Cenedl ddyn I'n bro dydd Llun yn gynnar, A llawer llew a ddaw i'n tref, A llawer bref anafar Mwynach sain ein hen iaith fain Na'r ieithoedd main diweddar. Mae llawer Sais yn Nhroedyrhiw, Ond Cymry yw'r preswylwyr; Yn Abercanaid etto'r plant Siaradant hen iaith gywir Ar y Cefn yr hen iaith lefn Sy'n cadw trefn a synwyr.

ABERAERON. LLYS TRWYDDEDOL GOHIRIEDIG. Cafodd y llys uchod ei gynnal dydd Mercher, Chwefror 26ain. Daeth trwydd- ed y Ship Inn, Pennant, o flaen y Ilys. Dywedodd y Prifgwnstabl Williams ei fod wedi cael ei awdurdodi, yn y llys blaenorol, i chwilio a oedd angen am y Ship Inn a'r Black Lion, Pennant. Yr Heddgeidwad Young a ddywedodd nad oedd angen yr un o honynt. Yr oedd yn adwaen y lie yn dda. Amddiffynai Mr. D. Pennant James hawl- iau y perchenog a'r tenant, ia llwyddodd yn ei amcan. Y Parch. W. Richards, Llan- or, a ddywedodd ei fod, dros gapel y Pen- nant. yno; a'i fod yn adwaen y lie yn dda er's dros chwe blynedd, ac nad oedd angen am dafarn yn Pennant. Yr oedd aelodau capel Pennant wedi arwyddo deiseb nad oedd angen am dafarn yno. Mr. Rhys Thomas, Lluest, blaenor o'r Pennant, a ddywedodd ei fod yn credu nad oedd angen yr un o honynt. Caniatawyd trwydded y Ship Inn a'r Black Lion, Pennant, y tro yma etto.

TREGARON. Y LLYS TRWYDDEDOL. Cynnaliwyd yLlys Trwyddedol gohiriedig yn y He hwn dydd Mawrth diweddaf. Fel y cofir yn ddiau, rhoddodd y fainge awdur- dod i'r Prifgwnstabl Williams i chwilio tyst- iolaeth yn erbyn adnewyddu trwyddedau y tafarndai:—Fountain Inn, Swyddffynnon Cross Inn, Ffair Rhos; King's Arms, Lled- rod; Blue Bell Inn, Llundain fach, yn chwanegol at y ddau enwyd eisoes; sef, y ,,w Fedw Arms, Capel \Bettws; a Rhydgaled Inn, Ystrad Meurig. Wedi gwrandaw tyst- iolaeth yr heddgeidwaid, penderfynwyd mai dim ond trwydded y King's Arms, Lledrod, oedd i gael ei hadnewyddu. Felly dyna. bump wedi eu gwrthod eleni i gyd. LLYS YR YNADON. Dydd Mawrth diweddaf, o flaen y Mri. D. J. Williams, Abercoed (cadeirydd), Thomas Davies, Pantybeudy Hall; Ceitho; Peter Davies, Caerllugest; Evan Evans, Lledrod; W. Owen Swydldffynnon. Dr. E. Lloyd, Tre- garon; Dr. J. Morgan, Pontrhydygroes; a'r Parchn. D. E. Edwards, Penuwch, a T. R. Davies, Dewibrefi. Yn nghyntaf oil galwyd ar Mr. W. Ed- wards, Caemawr, Gwnws Uchaf, yn mlaen, a chyhuddwyd ef gan Mir. Evan Hughes, At- tendance Officer,' Bont, o esgeuluso danfon ei ferch i'r ysgol. Dywedai Edwards ei fod yn ei hanfon hyd byth ag y medrai. Gohir- iwyd yr achos am fis, er cael gweled pa fodd y gwnai bresennoli ei hun.

Cwrthod Talu'r Dreth. Cyhuddwyd Mr. Morgan Jones Troedrhiw- ruddWen, Doithie Camddwr, gan Mr. William Jones, arolygydd (overseer), am wrthod talu Is. 3c., o'r dreth ofynol. Yr oedd y diffyn- ydd wedi appelio i'r 'Assesment Committee' ddwy flynedd yn ol ynghylch hyn ac addaw- sant yn y fan hono i roddi iddo ystyriaeth fanwl. Y cwbl oedd arno ef eisieu ydoedd cyfiawnder. Nid oedd yn meddwl fod y dreth yn gyfreithiol, gan ei bod yn methu cytuno yn iawn pa un ai yn sir Aberteifi neu ynteu Caerfyrddin yr oedd y darn tir. Dywedodd yr arolygwr nad oedd yn cael ei chodi ar y darn htwnw o gwbl. Gorchymynwyd ef i dalu y gweddill o'r arian, ond ni wnaeth, dywedodd y eymmerai yr achos i'r Llys Chwarterol. Glan Teifi. Ap Asaph.

LLANYMDDYFRI. EISTEDDFOD CILYCWM. Cynnaliwyd yr eisteddfod uchod pryd- nawn Iau, o dan arweiniad y Parch. D. Davies, B.A., prelad y lie; a chadeiriad Mr. E. Field. Beirniad y gerddoriaeth, Mr. W. Dunn Williams, Caerfyrddin; amrywiaeth^ y Parch. H. Ivor James, Llanymddyfri; cy- ngherddes, Miss M. J. Thomas, Rock Cot- tage, Llanymddyfri. Agorwyd drysau yr ysgoldy am hanner awr wedi pump o'r gloch, a chafodd y rhaglen ei chario allan fel y canlyn:— Unawd i feibion 15 oed, 0 tyred yn ol'— Dani Saunders Williams, Llanymddyfri. Unawd i ferched 12 oed, Better Land'— 1, Lily Thomas, Springfield Road, Llanym- ddyfri 2, M. Roderick, Neuadd Arms. Adroddiad i blant 15 oed, Yr esgid sydd yn gwasgu'—1, Tom Thomas; 2, May, y ddau o Gilycwm. Alaw, Neges y Blodeuyn '—Miss Maggie Rees, Llanymddyfri. Unawd i'r campwyr, o'u dewisiad eu hun- ain-Mr. Evan Phillips, Cilycwm. Parti Cymraeg, Angels bright and fair' —Llanymddyfri, dan arweiniad Mr. William Thomas. Alaw i rai dros 60ain oed, 'Cilycwm' (o waitE yr awdwr byd^nwog bellach, Mr. T. Thomas, gorsaf feistr ein tref)—Mr. M. Saunders Morgan, Cilycwm House. Tenor, Cartref fy nghalon '—Mr. Evan Davies, garddwr, Neuaddfawr. Adrodd, 'Yr Ystorm '-Mr. Lloyd Wil- liams, Llanymddyfri. Isalaw, Cymru '■—cyfartal, y Mri. R. Hir- fryn Williams, a E. Phillips. Parti lleisiau meibion, Y Gwanwyn '—cyf- artal, parti Cilycwm a Llanymddyfri. Tebyg fod yna rywun wedi diangc ein sylw, os felly, ni wnaed hyn o fodd. Y trysorydd oedd Mr. William Evans, Penfedw; yr ysgrifenydd1 oedd Mr. William Morgan, Cilycwm.

MR. 0. M. EDWARDS YN LLANYMDDYFRI. Talodd Mr. 0. M. Edwards, ein pur addysg- ydd yn ein hen iaith anwyl, hynafol a choeth, ymweliad a'r Hen Ysgolion Brytanaidd sydd dan arolygiaeth yr hen athraw, Mr. D. Saunders Thomas, ysgoldy yr hon sydd ar gael ei wneyd o newydd. Dyfri ap Tywi.

0 1 N B V f N O'i Oryd i'w Groes."—Nos Lun traddod- odd y Parch. D. LI. Morgan, Pontardulais, ei ddarlith boblogaidd ar y testyn uchod, yn Ysgoldy capel yr Annibynwyr yn L6n Swan. Llywyddid gan y Maer (yr Henadur Boaz Jones). Cafwyd darlith wir ddyddorol ac addysgiadol, yn cynnwys disgrifihdau bywiog o'r gwahanol leoedd sydd wedi dyfod i fri trwy hanes bywyd y Gwaredwr. Gwnai deiliaid yr Ysgol Sabbothol a myfyrwyr Ys- grythyrol yn ddoeth i fanteisio ar y cyfleus- dra i wrandaw y ddarlith ragorol hon gan Mr. Morgan. Ar gynnygiad y maer, a chefn- ogiad y Parch. James Charles, pasiwyd pleid- lais o ddiolchgarwch i'r darlithydd Ac ar gynnygiad y darlithydd, a chefnogiad Mr. T, Bellis, pasiwyd pleidlais o ddiolehgarwch i'r Maer am lywyddu.

« A YW CHWAREUON YR OES YN NIWEIDIOL I GREFYDD. Dyna ydoedd testyn dadl mewn cyfarfod o Gynideithas L>nydciol L6n Swan, nos Iau. Cymmerwyd yr oehr gadarnbaol gan Mr. W 8. Williams, Armonfa iar r.in ei dad), a'r ochr nacaol ga t Mr. Arthur Batten, Elm Villa. Llywyd wyd gin y Parch. James Charles Caed d.1.dl fywiog, a chvmmerwyd rhan gan am- ryw aelortaii. Pan bleidieisiwyil caed mwyafrif o blaid yr ochr gadarnhnol.

LLYS TRWYDDEDOL GOHIRIEDIG. DYDD Gwener cynnaliwyd llys trwyddedol gohiriedig y fwrdeisdref. Yr ynadon ar y faingc oeddynt:—Y Maer 'Mr Btwz Jones yn y gadair Mii. R. Humphreys Boberti, Robert Owen, Dr. D. L!ovd, Mri. James Hughe*, W. Parry, ac B. Henry Roberts. Yn y lljo trwyddedol blynyddol gwrthwyn- ebai yr ynadon adnewyddu ciiwech o drwydd edau; a daeth y rhai hyn ger bron i gael eu hystyried. Penderfynodd yr ynsdon i'r trwyddedan can- lynol gael eu tros^lwyddo i dderbyn|ad-daliad:— Y Butcher's Arms. Farmer's Inn, Chalon^r's Vaults, y Leopard Tnn, y Mason's Arms, Townsend, a'r Cross Keys,- Henllan.

-# LLANELWY. Y LLYS TRWYDDEDOL. CYMMERODD ymdrechfa giled le yn y llys trwyddedol hwn dydd Linn, dros ac yn erbyn adnewyddu trwydded y Salisbury Arms, Tre- merichion. Gwrthwynebid y drwydded gan yr heddgeid- waid, am y rheswm fod iechyd ac oedran y ten aut yn ei wneyd yn denant anghvfaddas, ac am nad < edd yn hawdd i'r heddjjei waid arolygu y ty, ac nad oedd wedi cael ei gario yn mlaen yn dda Gwnaeth Mr John Lloyd gais am i'r drwydd ed gael ei hadnewyddu; tra yr oe d Mr. Joseph Lloyd, ci frawd, yn gwrthwynebu ar 'an yr heddgeidwaid. Cafodd y dr"Tydded ei hadnewyddu, ond dad ganodd yr ynadon eu barn fod y person wedi cyrhaedd oedran pan y dylai ymueillduo. Gof- ynasaut i'r hedd eidwaid gadw en llygaid yn ofiliis ar y tafarndy yn ytod y deuddeng mis nesaf.

CAPEL CURIG. AGORIAD YR YSGOL NEWYDD. DYDD Sadwrn agorwyd ysgol newydd y cy- nghor, a adeiladwvd yn Capel Curig, sir Gaer- narfon, gan y Cynghor Sirol—a'r hon oedd i gymmeryd lie yr ysgol genedlaethol hynalol- gan Mr. W. Jones, A.S. Yn mysg y siarad wyr yr oedd y Mil. Darbishire, y Parch. Sin- nett .Jones, rhe tbor, ac eraill. Llongyfarchodd y Mil. Darbishire y rhan barth ar fod ganddynt y fath adeiiad rhag- orol. Mr. W. Jones, A.S., ar ol cyfeirio at hanes YSl(o] Capel Curig yn y dyddiau gynt, a ddy- wedodd yr hoffai ef weied y cyidlun o ysgolion nos yn cael eu mabwydadu yn fwy cyffredinol. y rhai oedd wedi profi y fath iw ddiant mewn amryw wledydd tramor, fel y gallai pob! ieu- aingc rhwng Meg ac 18 mhvydd oed gadw mewn cyffyrddiad âg addysg. () dari y gyf- raith newydd byddai i Gymrn dd rbyn rhodd' ion a gyrhaeddent tua 1,000,000;1., a oflodai y Dywysogaeth mewn sefyllfa i ymwneyd ag an- hawederau oedd hyd yrna yn anorchfygol.

PRION, GER DINBYCH, CYFARFOD CYSTADLEUOL. Nos Iau, 'wefror 20fed, cynnaliwyd cyfarfod llen- yddol a cherddorol yn nghapel Methodistinid Calfi, aidd y lie uchod Llnddiwyd Mr. John Williams y gtiward, i fod yn bresennol yn y gadair gan afiechyd Anfonodd lythyr i ddadgan ei ofid o herwydd, ynghyd i ewm sylweddol tuab at y gwobrwyon Arweiniwyd y cyfarfod gan y Parch. D. Watkins, y gweinidog. t lorituwyd y cystaaleuwyr yn yr oil o'r gwaith yn fedrus a boddhaol iawn gan y Parch obn Smith, Nantglyn Dechreuwyd trwy ganu emyn cyfaddas i'r amgylchiad. \VTele restr o'rtestynau ynghyd a r bu ldugwrr :— Ysgrifenu y Ganfed Salm 1, E len Rughea, St ne Cottage: 2, John David Evans, Graiglwyd. Dysgu al!an (a)' Hyn'orddwr xvii., i bob oed 1, W. H Roberts, Penybryn 2, J. D. Williams, Cae ooch, a Maggie Wiiliams, Brynlluarth, cydradd; 3, J E Parry, Rossa Bach, a Maggie Jones, Cae Serwyd. cydradd. Dysgu allan (b) Matthew' xiii., o dan 21ain oed 1 Edward Williams, Brynlluarth; 2, Margaret E. Hughes, l enycoed. Darllen rhan o'r Ysgrythyr am y goreu 1, Alice Williams, Brynlluarth; 2, Annie Mary Evans Graiglwyd; 3. Annie (ones y Feiin. a Haunah Roberta, Tanydderwen, yn gydradd. Datganiad gan gor y lie, -,Rwyln myn'd, fy mam.' (Tnawd i rai dan 12eg oed, Y nefol wlad;' 1, Dora Lloyd Jones, Brynygwynt Isaf, a Catherine And Davies, Berthen Grpn, yn gydradd. CystadJeuaeth adrodd ystori; 1, Arthur ones, rynlluaith ¡ Wythawd. y d^n 'Gwenu;' 1, parti, R. M. Jones Groes ijwtta; 2, parti Samuel one, t'rion Uchaf. Tracthawd i rai o dan 21ain oed I Ad>;ysgiadau Crist trwy y dammegion yn Matthew' xiii 1, W. Hugh Roberts, Penybryn. Adrodd;ad i rai o dan 18 oed, 4 Ymddiddan bach gen a'i fam 1, Alice Williams, Brynlluarth 2, Annie M Evans, Graiglwyd. Unawd i rai o dan 18 oed Ga,wn ni gwrdd tu hwnt i'r afon 1, Sidwell B Jones. «hewl, ae AHoe Wil- liams, Brynlluarth, yn gydradd 2, Blodwen Jones, < ae Ucoh 3, Annie Jones, y Felin ag^ie Jones, Cae Serwyd Robert Edwards, yr .Efail; ae Arthur Jones, Brynlluarth, yn gydradd. Am y adadl oreu; 1, Dadl, 'Y Beibl, y misolyn, a'r papur newydd,' gan y tair chwareu—Maggie, Anne ac Alice Williams, Brynliuarth. Datganiad gsn g6r y He, Y Seren Barddoniaeth. am y pedwar pennill wyth llinell goreu i'r 'Lamp newydd wrth fynedfa capel Prion 1, Robert Jones, y Bryn, ac Arthur Jones, Bryn- lluartb. i >aeth amryw yn miaen i gystadlu ar y deuawd birito'i, Dim ond deilen 1, David Lloyd, Berthen Gron 2, Robert Jones, Brynlluarth. Araeth ddifyfyr 1, Arthur Jone-, Brynlluarth. Yr arholiad a) i bob oed 1, Mary Lloyd ones, Prion Isaf; (b) o dan 21ain; 1, W. H. Robeits,, Penybryn; 2, Hugh T. Roberts, y Bryn; (c) o dan lOegoed I, Alice Williams. Brynlluarth; 2, Annie Jones y Felin; (d)odin 13eg otd 1, Jinnie Jones, y Felin, ac Ellen Hughes, Stone Cottage, yn gyd- Tad i; 3. Arthur Jones Brynlluarth. Araeth, Falchder1, Arthur Jones, Bryn- lluarth. Adroddiad i bob oed, Y baban ar fin y dibyn;' 1 Maggie Jones. ae Serwyd. Cystadleuaeth wythawd. y d6n 1 ( wmni'r Iesu 1, parti R M. ones, oroes Gwtta; 2, parti Samuel ,ones, Prion Uchaf. Diolchwyd yn gynnes i'r Parch. John ^mith am el lafur ae i eraill a gymmerodj ran flaenllaw mewn gfrneyd y cyfarfod yn Jlwyddiant. Cafwyd cyfarfod da yn mhob ystyr. Yr oedd yn amlwg fod graild helaeth o ymdrech wedi ei wneyd er parotoi ar ei gyfer. 1 yfeiliwyd yn ddeheuig yn ol ei harfer gan i ias .Hnnie Williams, Brynlluarth. Terfynwyd trwy ganu Hen wlad fy uhadau.Uoheb. I

GWRECSAM. TKENGHOLIAD. — RHEITHFARN AGOKED. CAFODD trengholiad ei gynnaj yn Ngwrecs; m, nos Sadwrn, ar gorph dyn ieuange, tnag 20ain mlwydd oed, yr hwn a gaed wedi marw o dan bont Ftordd Haiarn y Great Western yn Bersham Road Fel yr oedd arwyddwr yn myned at ei waith yn oriau niin y boreu blaenorol, syrthiodd, yn y tywyllwch, ar draws rywbeth, a chafodd allan wedi hyny mai corph y trangcedig ydoedd. Telephoniodd o'i foes am gynnorthwy, a sym. m dwyd y corph i dy y rneirw. Dangosu tystiolaeth yr heddgeidwaid nad oedd dim ir y corph er gwybod pwy ydoedd, dim pellach na'r geiriau Pritcha.td, Gwrecsrtin y rhai oedd tn tewn i'r cap, a r tebygolrwydd ydoedd eu bod yn cyfeirio at y siop yn mha un yr oedd y cap wedi cael ei brynu. Yr oedd cyflwr ei ddillad yn awgrymu fod y t'anticedig yn weithiwr parchus Yr oefd archolJion ar ei wyneb, a'i benglog wedi hollti. Er gwneyd yr ymchwiliad mwyaf ';manwl yr oeddynt wedi methu cael dim a raddai unrhyw olenni pwy ydoedd. Dyohwetwyd rbeithfarn agored. Caed al'an ar ol hyny mai Joseph Vivian Davies, 19eg mlwydd oed, rhieni yr hwn oedd yn byw yn 50, Erddig Road, Gwrecsam, oedd y dyn ieuange tichod. Yr oedd Davies wedi bod yn 'borter' gyda r Mri. W. a J. Pritchard, Gwrecsam, ond, yn ddiweddar, yr oedd wedi bod allan o waith. Gadawodd ei gartref dydd Iau, gan ddyweyd ei fod yn myned i chwilio am waith. Daethpwyd o hyd i'w gorph marw yn blygeintol y boreu canlynol ar ochr y ffordd haiarn -_u

TREFFYNNON. LtAWENYDD di-pymmhar ydyw cyhoeddi y breintiau ami a geir o wythnos i wythnos yn y dref fecban hon. Ond gofid annaele ydyw meddwl fod y breintiau, I fesur heiaeth, yn cael eu di-brisio; a pharod iawn ydym i ofyn am j rnefwm pa ham na werthfawrogir y breint- iau, a pha ham na byddai llwvddiant yn fwy amlvvt ? Tuedd rhai y bftm yn ymddiddan S, hwy ydyw goroi y hai yn gyfangwbl wrth ddrws awdurdodau Oynjrhiair jr Eglwysi Rhyddion, ac hwyrach nad ydyw hvn heb arlliw o wirionedd iddo- Eraill a brio.iola yr aflwydd- iant i ysbryd cul enwadaeth, syd i mor barod i ynowthio ir golwg yn mhob symmudiad. Ac y mae hwn tel cancr yn ysu pobpeth pan yr ymddengys. a rhaid i unrhyw svmmudiad fod ag olion llaw f iwr y V arno cyn y caiff chwareu teg i eyrhaedd ei amcan. Ac os oes tref yn Nghymrn a ddylai guddio enwadaeth, ie gladdu enwadaeth o'r golwg. heb obaith adgyforJiad, credwn mai Treffynnon ydyw bono. Y mae y gelynion fel pe wedi eyd-gyrchu at eu gilydd yma, ae yn gwaseu ar bob adwy. Yma ceir Pabyddisteth ar ei huchelfanau, vn gwneyd pob ymdrech i ennill y Cymro mcddal, tlawd, yn ol i'w ga aelion. Meddylier am Athrofa Babyddol yn dysgu Cymraeg ynNhre 'ynnon, ac amryw o'i hurddasolion yn ormod o Ddic-Shon-D»fyddion i ddysgu Cymraeg i'w plant fel nad ydynt yn galln siarad Cymraeg na Saesneg, 1eI ag y mae cwrdd Cvrn- raeg neu Saesneg yn fwrn arnynt I Ni ddylai y pettrvi hyn fod feI;y. Hetyd yma c i-' y chwaer eglwvs efti onol, a'i phen swyddo?, a de!ir gan Ymneillduwyr [a'i giwrad- iaid, y rhai a feiddiant fyned i ofyn i ddiaconiaid yr eglwysi rhydd i ymuno a hwv i ddyfod yn ol i fynwes yr Hen Fam sydd a ffyn baglau Balfonr yn ei helpa i gerdded. Yma y mae cyfiawnder o dafarnau. Bron bob yn ail ddrwa ar ei phrif heol, a'u perchenogion yn eistedd at fyrddau cyhoeddus y dref. Ac etto y mae rhyw ddifaterwch fel pe wedi medd- iannu y mwyafrif o'i phreswylwyr Ymneilldu d. Ai tybed nad ydyw gwerthu yr en"digaeth framt leol i law Pabyddiaeth yn rheswm am hyn ? Gofyn yr ydym; nid ydym am feiddio ei atteb, nac yn chwennych digder na dadl. Y mae amI i genad wedi ymweled a'r dref, ac wedi tynn tyrfaoedd ynghyd. Ond ar ol i r cenad ymadael y maey dylanwad da fel pe yr. codi ticyn i fyn'd i ffwrdd gydag ef, a gadael ar ol ond crach-feimiadaeth am y cyfarfodydd. Dyma y brawddegau a glywir :— 1 Yr oedd o yn dda.' Dyna bregeth ardderchog.' 'Dyna drnd,Jodwr byawdI.' 'Perthyn i'r enwad a'r en wad y mae o.' i Carwn ei glywed etto.' 'Yr oedd yn dda iawn, ond ei fod yn rhy hir,' &c. Nid oes s n am dano Ef' i'w glywed ar ol y cenbadaethau i gyd- Gellwch fod ar hyd y dydd yn mhiith crefyddwyr Treffynnon heb glywed gair o s n am le-u Grist a'i groes. Pa fodd y gellir diagwyl am bethau ysbrydol heb weddio am danynt, a disgwyl yn ffyddiog am danynt? Pa le y mae y cyfarfod gweddi gwlithog o flaen v genad»\ri? Pa le y mae yr hwyl nefolaidd oedd yn gwneyd heolydd y dref yn faes gweddi? Pryder ac awyddfryd am weled dyddian cyffelyb sydd yn ysbrydiaeth i ys. grifenu fel hyn, ac nid ysbryd i weled bai, na liuchio cervg. Bu yr enwog y Parch. E. T. Jones, Llanelli, yma yr wythnos ddiweddaf, yn pregethu nos Fctwrth a nos Iau, ac yn traddodi ei ddarlith ragorol ar y marwol an- farwol 'George Miller' nos Fercher. Yr oedd ei gen- hadaeth yn llwyddiant o safbwynt y gynnulleidfa a ddaeth ynghyd, a gresyn na byddai y geiriau a lefar- odd mor ddifloesgni yn cael dyfnder daear yn nghalou- au pob un o'r gwraudawyr. Mae y Beibl yn anwylach genym, a gweddi i fod yn wastskdach ar ein hallor ar ol y fath wledd. Bendith arno. UN YN CARtT EI PROBL A'I BOBL.

Etliohvyd y Cyngliorwr Thomas Watkins :5"1 unfrydol yn henadur ar Gynghor Trefol Aberteifi. Profwyd ewyllys William Cooper, Elm- wood, Colwyn Bay, gynt o Higher Open- shaw, Manchester. Yr oedd ei yst-ad yn cael ei phrisio yn 13,296p.

TELEGRAMS OR 'CENTRAL TELEGRAPH OFFIS.' Yr wythnos hon rhaid i'n darllenwyr fod-d1- loni ar ddim ond Llith Ap Rhydwen,' o dan y penawd uohod am fod Arthur Llwyd. fel y mae yn ofidus genym dd«all, wedi ei ddal gan gystudd. Boed iddo adfeririti" buan i ofalu am wifrau Y Telegrams am lawer o flynyddoedd etto. Yn sal garw son, A'r gwelv'n tori'r galon.Drwg iawn genyf ddeall mai dyma brofiad Artnur LTwyd. Dyna, hefvd y mae yn debyg, y rheswm pa ham yr oedd fy nhelegrams wedi eu gosod mor ddilun vr wythnos ddiweddaf.,Dywed- ir y rhai oiaf a fyddant flaenaf, a'r rhai blaenaf a fyddant olaf,' ond gall pethau rhyfeddach ddigwydd-clociau a brechdan- au wedi eu cymmysgu yn blith draphlith. Brysia fendio etto, Arthur. Y mae pethau yn dyrysu y funyd y gad- ewi y wires' yma. Yr wyt wedi eu maiiipulatio mor Iwyddiannus er's cym- maint o flynyddoedd fel y teimlir ar un- waith, pan adewi hwynt, fod rhywbeth- y mater ar yr hen fyd yma-rhywbeth yn ngholl., I Dim Telegrams yr wythnos yma,' meddai ami un pan ddi- gwydd y Faner fod heb y golofn; a dyna ei ddyddordeb yn ei bapur newydd wedi darfod ar unwaith. j Mae, mrawd yn hoff o fara llaetb, A minnau o laeth a bara; Fel yna'n sicr, coeliwch fi, Y caiff pob bwyd ei fwyta. Dvna, hefyd. sut y saif pethau ynglvn a bwyd y meddwl. Os na f'ydd yn y laner delegrams fydd yno ddim bwyd at daste ami un. Bydded i gogydd y cyfryw fwyd ysgafn, a hawdd ei dreulio, adferiad buan yw dymuniad llaweroedd. Teulu'r Clep. Cwyna loan fod yn ei ardal gangen gref o'r teulu yma enwodd eu holl swvddogion, yn gadeirydd, ysgrifenydd, a thrysorydd ond fe allai mai gwell fyddai i mi beidio gwneyd hyny y tro yma, ond rhaid iddynt gofio fod eu henwau oil genyf. Dywed Ioa-a fod yn. ddigon anhawdd dygymmod a'r merched yna sydd yn creu y fath helynt am 'votes,' ond mai hawddach dygymmod a hwy na'r tylwyth vma sydd yn hel o'r naill dy i'r Hall i'r unig amcan o straea, ae enllibio, a thori ar heddwch ardal. Wei, loan, gwir iawn y dywedi fod gormod o'r fail yma yn dy ardal; ond hefyd yn mhob ardal sydd yn y byd yma. Eu hoff waith yw lachio ar eu cymmydogion, os cant afael ar ryw 'stori deneu (dyna eu bwyd, wyddost) maent wrth fodd eu calonau bradwrus yn ei rholio o'r naill i'r llall, a phob un yn rhoddi pinshiad o spices' gwenwynllyd ynddi, lies ei gwneyd yn bastai fawr, an- wireddus, gableddus, a'i sawyr gwenwynig yn lleiwi'r awyr. Y Cwrachod. Dyna enw Trebor Mai ar y rhai hyn; 80 ystyriai eu straeon yn bethau teneuaf, a dyma fel yr englynodd i Bethau Teneu- on:' 'Roedd gwartheg Pharo'n llegach-gwep lanci. Pwngc yw cael peth culach; Ond os am eu teneuach Ystyriwch groen ystori gwrach. Fel yna yn union y mae hi heddyw, os caiff y gwehelyth esgymmunol wytbfed. o groen 'stori bydd ant yn fuan wedi ei hym- estyn yn llathen. Eu Dyfodol. Un poeth fydd eu dyfodol, yn ol prophwydw oliaeth rhyw hen fardd wnaeth feddargraph i un a gyfrifid yn ei hoes yn 'Grand Dame Urdd y Chwedleuwyr. Mari oedd ei henw, a dyma ei beddargraph:— Marl fawr yn moreu'r farn-a gyfyd Mewn gtxfael a Satan; Hwnw ar frys a'i tywys i'r tan, Yn rhonco, a'i dannedd yn rhincian. Gellir casglu fod yr hen fardd hwn wedi cael ei boeni gan yr urdd yma, ac mai dyna a'i symbylodd i gvfansoddi yr euglyn; ac er mWYll i'r rhai sydd etto heb fyned i'r un man a Mari weled y gynnes dynged sydd yn eu haros. Gwyliwch! chwi rai sydd mor hoff o luchio ceryg ar ffurf chwedlau maleis- us, rhag y digwydd i chwi ganfod eich hun- ain yn byw mewn ty gwydr, ac y bydd! perygl i rywun, y pryd hynv, daflu careg atoch chwithau. Y neb svdd ganddo lygaid i ddarllen, darllened. Ap Rhydwen. 1 ———— —

WELL PRAWF NA DADL. Y mae y clod a roddir ar hyd a lied y byd i Syrup Mother Seigel wedi ei eylfaenu ar dystiolaeth dynion a merched, pa rai a ad- ferwyd o gam-dreuliad, gwynt yn y cylla, cur yn y pen, methu cysgu, iselder meddwl, gwaed teneu, ac anhwylderau eraill ynglyn a'r cylla, yr afu, a'r elwlod. Wedi ei baro- toi o wreiddiau a llysiau, cynnwysa Syrup Mother Seigel eplesiadau treuliol, a t-honics- tyner, at v cyll-a. yr afu, a'r elwlod. Gwna yr elfenau hyn y syrup yn ammhrisiadwy i bawb sydd yn gorfod bod mewn lleoedd af- iach, dilyn gorchwylion eisteddol, blinder meddwl, gor-lafur, a chyfnewidiadau yr hin, a thrwy hyn yn brin o'r bywiogrwydcl hwnw a sicrheir yn unig drwy ymborth da, a threuliad da. Pan eich blinir gan gam-dreul- iad, fel nas gellwch fwyta, na gwekhio, na meddwl, na c-hysgu, dylech roddi prawf ar unwaith ar Syrup Mother Seigel. Y mae degau o filoedd o bobl yn tystio heddyw fod Syrup Mother Seigel yn adfer cam-dreuliad, am ei fod wedi eu hadfer hwy. Manteis- iwch ar eu profiad. Dyma i chwi bet-h prawf :-Ysgrifena Mrs. E. K. Smith, 2, Calmer Road, South Streatham, London, S.W., Medi 5ed, 1907: Ar ol pob pryd blinid fi yn fawr gan boen yn fy mrest a fy nghefn. Byddai gwrid yn codi i fy ngwyneb, a byddwn yn sal yn aml. Ond y mae Syrup Mother Seigel wedi fy ngwneyd mor iach ag erioed.'

Parotorr Syrup Mother Seigel yn awr mewn ffurf o DabSedi, a gwerthlr dan yr enw o Dabledi Syrup Mother Selgef.Prb 2/9 y bote!. Un pris yn unig.

Trefn:r i briodas gymmeryd He rhwng Dr. Roberts, Caernarfon, mab Deon Bangor, a Mrs^RoWrt-s..? Gwendoline Frances WTIUJ. | "i-c-oh hyn if \r C\ r-J. V.'yr.x, S I Wynn, Kh)ug, Cor wen.