The Welsh Coast Pioneer and Review for North Cambria

BWRDD Y GOL. 7 ;AC.-Nage. Nid y gwyr tryetfawr ond y gweithwyif dystaw a dyial yw'r cymwynaswyr goreu i genedl yn ei gwahanol gylchoedd. Prawf profiad sv'n cadarnhau hyn. WIL.-G-wir bob gair. Mae am-bell ncwyddiad- urwr nad yw ei enw yn hysbys cystal pregetb- wr a diwygiwr ag a esgynodd i bwlpud erioed, ac yn ami yn cyrhaedd llawer mwy o gaionau trwy ei genadwri. MARY.—le, Eisteddfod Gencdlaethol roddir yn cnw ar yr wyl evdd yn y De yr wythnos hon, on-cl Eisteddfod y Deheubarth fyddai'r enw mwyat gwir i ddvnodi ei nodwed<lion. ( DEMOSTHENES.— Carncddog yw cynullydd Jt Garncdd Aur''—un o'r llyfrau adrodd goreu a. gyhoeddwyd yn y Gymracg. Mae ganddo All Raii o'r "Garnedd Am" yn d'od allan ar fyr- der. HUWCYN.—Rhy fvchan o len sydd mewn new- yddiaduron C-'ymreig yn gyffredin. Da yw cael bias a g-raen Jlenyddol ar bob yegrif. 5~' wrth geisio bod yn newyddiadur ao yn gylen- rawn, yr un pryd, y mao llawer o gynyrch- lon y wasg yn syrthio yn fvr o fod y naill na r Hall. Lobscows yw'r enw goreu ar y cyfryw, ac, wrth gwrs, y mao hwnw yn ddigon blaeus i archwaeth ambe'.l un. MTHODUS.—Ydyw, mae'r enwad yn credu mewn pen-arglwyddiaeth, ao ambell un o'i brjfon am ei weithredu bob cyfle gant. yv. M.-Crcdaf finau y buaeai galw da am lyfr da Q farddoniaeth dda, ar yr hen alawon Cym- reig da. Mae'r da yn eicr o fynu ei le er gwaetha pobpeth, a diolch i'r Nefoedd am llyny.

C YJFLAFAN Y DINIWAID. Nodwcdd arbenig yr oes yw y mawr ofal am- lygir am iywyd plant. Nid oes yr un eiddilyn lIla chaiff nawdd cyfraith a gwladwriaeth pa mor ddi-nawdd bynag y bo o gyfeiriadau eraill, ac y mae'r gofal hwn yn un o elfenau goreu ein gwlad. Ar yr un pryd, er pob rhagocheliad o eiddo yr arolvgwyr gwladwriaethol, nid oes neb a dderllyn hanes cwrg y byd na wel o ddydd i ddydd mewn adroddiadau. o lysoedd bam, llys- oedd y trengholwyr, a byrddau gwarcheidwaid, fod llu o anwyliaid bach yn dioddef cam a chreu- londeb sy'n adlewvrchu'n anffafriol iawn ar kroffes y deyrnae. Ar ddydd Llun yn y dinae- lOoeöd mawrion, tron yn ddieithriad, cynlclir trengholiadau ar luawis o blant a fygwyd i farwol- aeth trwy eegeulustra a diffyg y rhieni. Ar noe Sadyrnau a Sabbothau ceir miloedd o famau yn trefi hyny yn ymroddi i loddert a meddwdod ey'n eu cwbl anghymwyeo i weinyddu eu breint- jau a'u dylodswyddau tculuaidd, ac fel canlyn- iad dan effeithiau y diodydd aeth llu o Tai bach yn ebyrth. Bron nad yw trengholwyr wedi blino rbybuddio rhieni o'u cyfrifoldeb ar y pen hwn ao ,iedl cymhell hyd y mae'n boaibl rhoddi gor- weddfan arbenig heb berygl ynddo i'r babanod. Drachefn ceir lluawg yn owrdd ag angau toet ac eohrys trwy loegiad. o ddiifyg goeod amddiffyn- feydd rhag y tan. Bu un trengholydd ddoethed ft chynyg gwobr am yr amddiffyniad goreu a jfhataf i atal trychinob o'r fath. Dylid oofio fod tlodi yn hytrach na diffyg gofal a charuad yn Cyirif am lawer cyflafan, ond lie y palla. rhieni tlylai. gwladwriaeth gynorthwyo, ac y mae iddi le i weithredu yn y cyfeiriad a nodwyd. Dra- ônefn, y mae anwybod yn aohoe llawer marwol- aeth adfydu6 yn mhlith plant. Ceir rhai yn d'od yn famau heb dderbyn yr hyfforddiant priodol, ac heb feddu y syniad lleiaf pa fodd i fwydo a thrin y rhai bach, a chanocdd o honynt, o gan- lyniad, yn myned i feddau anameerol. Prin y gall braich gref y gyfraith lesteirio diffygion o'r fath, a'r unig obaith am welliant yw cyfranu mwy o addysg ymarferol i'r bobl. Y mae yn deilwng osylw fod diwygiad mawr yn hyn rhagor ddyddiau fu, ac y mae meddygon a mamaethod (nurses) yn hacddol o ddegwm y clod am hyny. 'Am yr achosion o greulonderau yn erbyn rhieni nis gellir traethu yn rhy gryf na synio am goisb rhy galed. Y mae'r rhieni cl-eulon a fedrant achosi dioddefaint i'w plant mewn unrhyw fodd j mae'n boeibl ei osgoi, yn treisio deddf eu natur eu hunain, yn lladd yr hyn sydd oreu yn mywyd ip ddynoliaefch, ac yn diegyn yn is o ran eu hymddygiadau na'r creaduriaid di-reewm. Pan fo cae yn rheoli He bo cariad i weithredu y ceir y trais toetaf a'r creulonder dyfnaf. Mawr yw'r gwaith gyflawnodd y gwahanol gynideitharau ihagorol eu hamcan i feithrin mwy o reewm a thynerwch yn y rhai ydynt mewn gofal a mwy o nawdd dros y diniwaid diamddiffyn. Nid gor- piod haeru fod Crietionogaeth yn ei ffurf harddal 'Jfn blodeuo mewn gweithredoedd o dosturi; ac ond i'r elfenau hyn hydreiddio drwy'r wlad, fe fydd llai o achoo cwyno a mwy o 1e i ganmol. Bydd llawer trychineb a ohyflafan wedi ei hoegoi a bywyd cenedlaethau ddaw yn gryfach a phryd- ferthach.

'Pistol Rhisiart Wynn. DELIVRIO Y NOTES RONG. Bydd gyriedydd oerbyd o'r wlad yn atfir de- livrio notes i gwsmeriaid yn y dre. Yn ddi- weddar bu iddo gyflawni mietec iled smala. Aeth a. nodyn merch ifanc i hen lane, yn lie i ddyn ifanc a hoffai y ferch. Gwahoddiad <>edd yn y nodyn i'r llanc ddwad i edrach am y lodee lan ar adeg neillduol pan y byddai el thieni wedi myned am eu holides. Yr oedd yr hen lane o'r un enw a hoff-ddyn y ferch ifanc. Aeth yr hen lane ati yn unol a'r gwahoddiad, I, da oedd ganddo gael mynd. Pan gyrhaedd- Odd efe ei thy, curodd yn y drwe ao ate-bodd hithau y curiad. Gwenodd yn anwyl iawn arm, darfu iddi hithau wenu ychydig arno yntau. Gofynodd iddo ddwad i mewn, ao aeth yntau. Ond derbyniad rhyfedd gafodd o, yr hyn oedd yn anesboniadwy. Yr oedd ei ymweliad yn aneeiboniadwy hefyd i'r ferch ifanc. Teimlai yr ymwelydd mai gwell fyddai iddo "agor y kstyn" dipyn. Dechreuodd wneud hyny. Ond nid "oedd y fun dlos yn deall y eylwadau, ac nid oedd y lla!l yn ei deall hithau chwaith. Onid Oedd hi wedi ei wahodd yno? Ni wnai ddim cYrnint ag ista. wrth ei ochor. 'Rwyf yn deall tod eich rhieni wedi mynd am eu holides," ebai e. Synai Miss glvwad o yn deyd hyny. But y gwyddai efe? "Cewch ameer braf i ohi'ch bun tra y byddant i ffwrdd," ychwanegodd efe, mwyn cael mynd yn nes at ei eerch. Methai Miaa a gwybod beth i ddweyd. But y jkethai efe yno o gwbl? Mentrodd ddweyd o'i "iwedd fod yn dda iawn ganddo dderbyn y Swahoddiad i ddwad ar ymweliad a hi. 'Doedd 0 ddinj heb fod wedi meddwl cryn dipyn am dani hi. "Llythyr?" ebai hi. "A gawsoch 0"i lythyr oddiwrtha i?" "Do, dyma fo," Daeddai yr ymwelydd. Parhai yr achos i fynd Jn fwy dirgel o hyd. Ofnai Maes ddweyd Sjni am y llythyr an fori as ai at ei chariad-lanc. *r. oedd hwnw i fod yn "secret." Parhai y naill a'r lla.ll i gamddeall eu gilydd. Yn y diwedd gwelodd yr ymwelydd nad oedd ei gwmni yn dderbyniol, yr hyn oedd y tu draw i'w am- gyffredion pan ystyriai gynwys y llythyr a dder- byniaeai. Ni eoniai hi air am y llythyr. Y nlyniad fu iddo fynd adra. yn dra siomooig J0 mewn tywyllwch meddyliol dirfawr. Yn yr hwyr aeth y ferch at yriedydd y cerbyd a P^fynodd i bwy y rhoddasai y llythyr, ac ateb- °dd yntau mai i Mr Gwelodd Miee *choe yr holl helynt, aeth adra ac i'w gwcly hiewn poenau meddyliol trymion. G. BERNARD SHAW. Mae yr yegrifenydd. enwog hwn Vedi dweyd C^ewn ysgrif na fydd o byth yn rhoi arian—eu s^ario nhw y bydd o. Pan wel odd Biopwr o .yr ysgrif, anfonodd at Mr Shaw i Qdweyd os oedd arno fo isio gwario arian fod "4 y eiopwr lot o gwdis ar werth!

RHEW AC EIRA. Eira gwyn yn o-i gwedd, A'r lluwch yn cuddio'r llechwedd; Pob lle'n oer, pob llwyn yn wyn, A diffrwd fydd y dyffryn; Clu ar ddwfr nid claiar ddydd, A durew hyd daiarydd; A bwyd adar byd, ydoedd Dan glo Duw, yn galed oedd; Aed a'r goriad adref vf Yn iawn i'w gadw yn y Nef.,

Y GEINIOG. Codog arglwyddi cedym Am geiniog ynt chwanog chwyrn, Cyfreithwyr, denwyr dynion, Blingant Ddiawl er hawla'r hon i Ceiniog o gyflog i'r gwr, I'w ddelw fe a'n addolwr.

Y PRYF SIDAN. S»" m Vf O'i wiw wy i weu e'ft,—a'i weuau O'i wyau a weua; E weua ei we aua', A'i weuau yw ieuau la.

PSI yr oeddvnt yn gosod oareg sylfaen tLddold1 fiewydd i'r Wesleyaid yn Milborne, St. Andrew, ~J»ydd Dorset, ymosododd haid o wenyn fcr y ^Pulliadl. Colynwyd amryw yn ddifrifol, a ba terfynu y seremoni mewn oapel oeda git-

Nodion o Glip y Gop. (Gan "Wil y Gweithiwr").: J DYSERTH. Bu ein cyfeillion y Wesleyaid a Trefnyddion Calfinaidd y lie hwn ar eu trip yn Llandudno, a deallwn iddynt dreulio eu diwrond yn hapus iawn. Cofus gan Wil y Gweithiwr iddo yntaa la" er o flynyddau yn ol fod yn un yn mysg nifer fawr o wahanol gapelau y Wesleyaid aethant i Llandudno ar eu trip o'r cyffiniau hyn, ac yn eu mysg pobl Dyserth. Yr adeg hono bu son mawr am gantorion y lie hwn, ac os cafodd trigolion Llandudno eu swyno rhyw dro mewn canu yr adeg hono gan gor Dyserth y oawsant, dan ar- c'r'1 weiniad y cerddor gwych, Thomas Hughes. Ond y mae ef a'r rhan fwyaf o aelodau y cor y pryd hyny wedi eu dwyn i'w hir gartref, ond erys y dalent gerddorol yn Nyserth yn enwog hyd y dydd hwn. Yr wythnos hon eto deallwn fod cynulleidfa yr Eglwys Blwyfol yn myned ar eu hynt i Lerpwl. Fel y gwelir, mynd a dyfod y mae pethau yr hen fyd yma yn barhaus—pobl ddyeithr lawer yn dyfod ar eu hymweliad a Dy- serth, a phobl Dyserth yn myned ymaith. Felly, y dylai pethau fod. Ni byddai haner cymaint o guldeb ysbryd yn ein mysg pe cymysgai pobl fwy a'u gilydd. Daeth oyfaill ieuanc o'r lie hwn ar draws llyth- yrau caru rhyw ddau dybiwn sydd wedi syrthio dros eu pen a'u clustiau mewn cariad, gan mai ar y ffordd fawr y pigodd hwy i fyny. Tybiodd ei bod yn deg iddo adael ei gyfaill Wil y Gweithiwr gael golwg arnynt, ond gan mai mater cyfrinachol oeddynt tybiwn mai gwell ydyw peidio gwneud eu cynwys yn hysbys i'n darllenwyr. Ond gan fod cymaint o hen ferched yn y wlad yn methu taraw ar wyr, hwyrach mai calondid fydd iddynt ddeall fod yn y ddau lythyr a welsom rhyw ddau gant o gusanau yn ei waelod. Felly, dengys hyn nad ydyy y nwydd- cusanol yn brin yn ardal Dyserth. Ond y perygl ydyw i'r ddau hyny gusanu y cwbl cyn priodi, a dim ar ol hyny. Ond pa sut bynag, byddai yn well i bob carwyr fod yn ofalus i beidio colli eu llythyrau caru ar y ffordd fawr ar ol hyn, gan fod cymaint o'r ceir modur yn rhedeg. Hwyr- ach mae dyogelach i ferched fyddai darllen eu llith felus yn eu tai. W 1f NEWMARKET. Yn ol penderfyniad Cynghor Plwyfol Llanasa, penderfynwyd fod i arolygwr Cynghor Gwledig Treffynnon dalu ymweliad a llencyn o dir per- thynol i Mr Roberts, Mostyn Arms, er cael allan a oes yno ddigonedd o ddwfr, oyn myned i draul pellach gyda'r anturiaeth. Da iawn ydyw gweled pobl gynil ar ein Byrddau cyhoeddus, ond tyb Wil y Gweithiwr ydyw nad oes un swyddog yn ddigon medrus i benderfynu y ewes- tiwn hwn heb roddi dynion ar waith i chwilio ansawdd y tir yn gyntaf. "Never venture never win," ys dywed yr hen air. GWAENYSGOR. Am na ddaeth nifer digonol o'r aelodau yn nghyd bu raid rhoddi cwrdd y Cynghor Plwyfol i fyny nos Wener heb ymdrin ag un peth. Gresyn hyny hefyd, am ein bod wedi clywed fod gan rai o'r cynghorwyr gynygion buddiol i'r dwyn i sylw. Beth ydyw yr achos fod gan lleied o ddyddordeb yn cael ei deimlo tuag at y cyrddau plwyfol a phan y daethant i fodolaeth ar y dech- reu? Ai am fod pobl gall yn gwrthod eu dewis arnynt, ac eraill wedi cael eu digoni a theitlau gweigion ? Y Sabboth diweddaf, yn Nghapel yr Annibynwyr, cafwyd gwasanaeth werthfawr Mr T. Roberts, Hanley gynt. Brodor oddiyma ydyw Mr Roberts, gwr meddylgar a phoblogaidd yn mysg pawb fedr brisio sylwedd yn hytrach na gwegi, er y dywedir nas derbynia proffwyd an- rhydedd yn ei wlad ei hun. Y mae'n dda genym ddweyd fod Mr Roberts yn digwydd bod Zn eithriad i'r rheol hon, canys bob amser y daw i'n plith fe geiff dderbyniad croesawgar a phob- logaidd gan ei hen gydnabyddion yn ei hen gar- tref, ac ni bu ei ymweliad y tro hwn a ni ond engraifft arall o serch trigolion yr ardal tuag ato. Dymunwn iddo hir oes i wasanaethu ei gyd- genedl yn rhwymau yr efengyl.

Peth Newydd yn Llan- drindod. (GAN YMWELYDD.) Mae gan yr holl enwadau yn y lie pwysig hwn, erbyn hyn, gapelau mewn lleoedd cylieus, a'r cyf- ryw wedi eu gwneud yn ol cynlluniaeth mwyaf medrus y dyddiau diweddaf. Agorwyd y flwydd- yn hon gapel mawr (y mwyaf yn y lle) gan y Bedyddwyr. Yr oedd ganddynt gapel da o'r blaen, ond ei fod dipyn allan o'r lie. Noson Awst y 6ed gweinyddwyd y bedydd cyn- taf yn y capel newydd. Yr oedd merch i offeir- iad yn LIoegr wedi ei hargyhoeddi ac wedi dweyd yn ystod yr wythnos llaenorol fod yn rhaid iddi gael ei bedyddio cyn dychwelyd gar- tref. Rhoddodd dystiolaeth o'i hargyhoeddiad, nes oedd y dyrfa fawr, dros 800, yn foddfa o ddag- rau. Wedi bedyddio y chwaer hon, bedyddiwyd pedwar o blant Mr Morgans, boneddwr adna- byddus yn y lie. Wedi dod i fyny o'r dwfr gof- ynodd. y gweinidog a oedd rhywun arall fuasai yn caru dilyn y Gwaredwr trwy y dyfroedd. Ar hyn wele chwaer ieuanc, wedi gwisgo yn dda, yn myned i'r dwfr fel yr oedd. Yr oedd y chwaer hon yn B.A. gydag anrhydedd, a dywedai na allai fyned allan y noson hono heb ufuddhau, gan y credai pe buasai yn gwneud hyny y buasai yn tristhau ysbryd yr Arglwydd. Hon oedd yr olaf dderbyniwyd i'r Eglwys gan Dr. Herber Evans yn Salem, Caernarfon. Yn dilyn daeth dau arall yn mlaen ar y pryd, y ddau yn B.A. o Gaerdydd. Hysbysodd chwaer arall nad oedd yn gyfleus iddi gymeryd ei bedyddio y noson hono, ond y carai gael ei bedyddio yn ystod yr wythnos hono. Wedi deall hyn dywedodd chwaer arall y bwr- iadai hithau gymeryd ei bedyddio y nos Iau di- lynol. Cododd brawd yn y gallery i ddweyd ei fod yntau wedi ei argyhoeddi ar y pwnc, ac y bu- asai yn oymeryd ei fedyddio y noson hono; ond gan ei fod wedi arfer cymeryd rhan gyhoeddus yn y dref lie yr oedd yn byw, ei fod yn teimlo y dylai wneud yr arddeliad yno yn mysg y rhai oedd yn ei adnabod oreu. Tystiolaethai un arall ar y gallery ei fod yntau wedi bod yn elyn i'r Bedyddwyr ac yn wawdlyd o'r Ordinhad, ond ei fod wedi ei argyhoeddi ac wedi cymeryd ei fedyddio ychydig wythnosau yn ol. Terfynwyd y cyfarfod, ond er ei bod yn myned yn hwr, nid hawdd oedd cael gan y bobl adael y capel. Bedyddiwyd naw. Dau ddaeth yn mlaen y nos Fawrth Llaenorol i roddi eu henwau, ond erbyn nos Iau yr oedd y nifer yn naw. Un yn wraig i gyn-Faer y lie; un arall yn aelod gyda'r Parch Elfed Lewis yn Llundain. Cododd un o Corsein- ion wrthwynebiad yn y cyfarfod hwn. Atebwyd ef yn dawel—nid mewn ysbryd dadleu, ond trwy ddweyd adnodau yn syml, heb ddim esboniad arnynt, ond gadael iddynt ddweyd y genadwri fel genau Duw. Siaradwyd a gweddiwyd gyda'r brawd hwn drachefn, gan gadw draw pob ys- bryd dadleu, a ohydnabyddodd ei fod wedi ei argyhoeddi ar y pwnc. Dyma un o'r pethau rhyfeddaf y bu'm yn dyst o hono erioed. O'r Arglwydd y mae hyn, oblegid mor bell ag v gwyddom ni bu dim dad- leu na phregethu ar tedydd yn y dyddiau blaen- orol. Pwysleisiwyd ufudd-dod i'r Ysbryd yn mhob peth, a gwelwyd yn yr engraifftiau hyn fod yr Ysbryd o hyd yn ysbryd y Gwirionedd, a'i fod yn arwain yn llwybr y gorchymynion.

Fferm Coleg y Brifysgol. Ar wahoddiad y Proffeswr J. Winter, Coleg y Brifysgol, Bangor, talodd nifer o aelodau Cyng- horau Sirol, amaethwyr, a goruchwylwyr tirol ymweliad a Fferm y Coleg, yn Madryn, Aber, ddydd Llun, er clywed adroddiad Proffeswr Winter ar arbrawfion wnaed ganddo yn ystod y tymhor, ac archwilio y fferm a'r stoc. Eglurodd fod awdurdodau'r Coleg wedi ymgeisio, er y dechreu, magu anifeiliaid cartref, gan y credai y dibynai llwydd amaeth yn y dyfodol ar hyny. Gwartheg Cymreig sydd ar y fferm gan mwyaf- o 80 i 100 yno bob amser, ac yr oedd y goreuon wedi enill gwobrwyon yn y pnf arddangosfeydd. Yr oedd wyth cant i naw o ddefaid yno, gan mwyaf yn y rhai mynyddig Cymreig. Argym- hellid fod planu pytatw yn oymeryd lie hau, ond cynvrchu ceirch fel yn awr. Arbrawf wnawd ag y disgwylid am ei heffaith oedd planu pytatw o wahanol faintioli ar wahan. Rhoddwyd hys- byarwydd sut y gwrteithid y fferm.

LLANFAIRTALHAIARN. PRIODAS.—Yn Pensarn, dydd Llun, priod- wyd Miss Elizabeth Ellen Rowlands, merch Mr E. Rowlands, Felin, Llanfair, a Mr Robert Wil- liams, Gwalia House, Beaumaris. Brawd y priodfab oedd y gwas, a chwaer y briodasferch oedd y forwyn. Y Parch Owen Ffoulkes, Bet- tws, oedd yn gwasanaethu. Dymunwn hir oes i Mrs Williams a'i phriod ar eu mynediad i fyw i Beaumaris.—Goh.

Y mae droa filiwn a haner o ddynion ieuaino o dan ugain mlwydd oed', heb fedru un faenach, am iddynt gael eu goeod i gario negeeeuau, yn Ue eu bod yn cael eu prentieio. Pan yn ddwy ar bymtheg oed yr oedd gan Van Dyok yegolheigion o'i eiddo ei hun. Darfu i'r Esgob Straton (Esgob Ynys Manaw, yr hwn sydd newydd ei benodi i Esgobaeth New oastle) bregethu i 15,000 o ymwelwvr yn" Myn- went Braddan, Ynys Manaw, y dydd o'r blaen, Hyabysir am rodd fawr arall gan Mr Carnegie; -n mil o bunau tuag at Gronfa'r Ysbyttai yn Llundain. Cynh«lf y Gyngres Gyd-Geltaidd el«ni yn Bdtoburgh, Medl 23ain, pryd y cyn^ohjolit' Oernyw gain Syr Wm Treloar (Arglwydd Ffteir Llundoinh Yny» Marrn'w gwi y Llefarydd

Beirniadu yr Eisteddfod. DIRYWIAD MEWN CERDDORIAETH. Yn y "Musical Times" — prif gylchgrawn cerddorol y Saeson—am y mis hwn, ceir eylwadau beirniadol ar yr Eisteddfod. Dywedir nad ydyw Eisteddfodau y dyddiau hyn yn gyfryngau i ddadblygu galluoedd cerddorol cenedl y Cymry, ac fod arwyddion y bydd i ymdrech gael ei wneud i geisio codi y eafon. Y mae gwir angen am gyfnewidiad yn y dull o ddewis y dardau cystadleuol, y rhai ar hyn o bryd a ddetholir yn ol dymuniad y corau. Da fyddai pe y pen- derfynid nad vw yr un dernyn cystadleuol i w ganu eto, o'r hyn leiaf am rai blynydlau. Yr oedd hyn yn cael ei wneud yn rhai o'r prif wyl- iau cerddorol yn Lloegr, gyda'r canlyniad fod y bobl yn cymeryd golwg eangach ar gerddor- iMth. Wrth wneud i fyny eu rhaglen yr oedd Pwyllgorau Cerddorol yr Eisteddfodau yn cael eu llynetheirio gan otfynion pereonol. Yna v mae yr ysgrifenydd yn cyferbynu y darnau syd wedi eu dethol ar gyfer Gwyl Gerddorol Black- pool yn mis Hydref a'r rhai sydd wedi eu dethol ar gyfer Eisteddfod Llangollen. Yn Blackpool y mae yr oil o'r darnau corawl, deu- ddeg in<ywn nifer, i gael eu canu heb gyfeiliant. Y mae yr oil yn ddiweddar, ac yn mysg y cyfan- spddwyr ceir Scariottit, Arensky, Cornelius, Gran- ville Bantock, E. A. M'Dowell, J. Holbrooke, J. Brahms, T. Bateson, Sweeting, Tschaikoweky. Allan o naw o ddarnau corawl yn Eisteddfod Llangollen nid oes ond dau i'w canu heib gyfeil- iant, ac y mae un o honynt, "Ye Nations" (Men- delssohn) wedi oael ei ganu mewn cyfarfodydd heb rif. Allan o'r naw dernyn y mae saith wedi eu cyfansoddi gan gerddorion Cymreig- J. O. Jones, J. H. Roberts (2), D. Jenkins, D. Emlyn Evans, J. Price (Beulalli), a Miss A. J. Williams (Eurgain). Gellid dweyd yn gymaint ag fod cerddoriaeth Gymreig yn cael ei han- wybyddu mewn gwyliau Seisnig nad oes ond yr Eisteddfoaau ar gyfer cy fans odd wyr Cymreig. Gall y ddadl hon," ychwanegai yr ysgrifenydd, "ein cyffroi i wneud atebiad llym na ddymunem ei wneud. Gwell gcnym ddweyd fod cyfansodd- wyr o haniad Cymreig yn llwyddo oreu pan yn suddo eu hunain mewn cerddoriaeth gyffredinol."

Cyfarfod Misol Dyffryn Clwyd. Cynhaliwyd yn Tonyfran, Awst l&ftd a'r 16eg. Y llywyddion oeddynit y Parch Robert Rich ard, Rhyl, a Mr D. Williams, Dinbych. Dioloh- odd Mr Richard am yr ymddWiad da a g a fod i yn ystod ei Jywyddiaebn, a throsgiwyddodd y grdair i'w olynyai. Y Farcih Isaac Jones, Nantglyn, oedd yn gwrandrw p-ofiad y swydd- ogion, a Mr T. D. Jones y wedd allanol. Gweinyddwyd y Sacrament Swper yr Ar- giwydd dan ar.veiriad y Parch John* Roberts, Rhyl. Cynortihwywy-61 ef gyda'r elfenau gan y Parchn. W. P. JOMf!, Cefnberain, a T. John Jones, Penmaqhno. Diweddwyd trwy weddi gan y Parch David Hughes, Trawsfynydd. Hol- wyd profiadau pregethwyr ieuaino y Cyfarfod Mdsol, y rhai oeddynt dri, gan Mr Peter Ro- berts, Llanelwy. Darllenwyd llythyr cyflwyn- iad y Parch J. D. Owen ar ei d'dyfodiad o Lan- eantffraid i fugeilio eglwys Bodifari, a llawen- heid gweled Mr Owen wedi dod yn o] i'n plith, a disgwylir iddo fod mor wasanaethgar ag yd- oedid yn Nyffryn Oonwy. Dioilohodd M. Owen am eu derbyniad tinol. Caed gair gan y Parohn. Llewelyn Edwards ar ei ddyfodiad i drigianu yn Rhutihyn, ao E. W. Evans, Pensarn gynt., ar ei d-dyfodiacil i fyw i Rhyl. Caniatawyd llythyr cyflwyniad i Mr R. Prys Owen i Gyfarfod Misol Sir Fflint. Cyhoeddtwyd i bregethu y Parchn. Owen Ffoulkes, Bettws; John Roberts, Rhyl Francis Jones, Abergele: Joseph Jenkins, DoI- gellau.-Gob.

Ymfudwyr Cymreig. Er y cedwir cyfrif manwl dan arolygiaeth Bwrdd Masnach o'r rhai a ymadawant o'r wlad hon ac a ddeuant iddi, ni arferid nodi i ba gen- edl y perthynent. Un o gymeradwyon y Ddir- prwyaeth Dir ydoedd fod nifer y Cymry i gael ei restru, ac erbyn hyn y mae Llywydd Bwrdd Masnach wedi cyfarwyddo i'r perwyl hwnw. Bydd hyn yn fanteisibl i iawn-farnu sefyllfa gwaith a rhagolygon diwydianau yn Nghymru. Yr el- fen brudd yw fod ein gwlad yn colli blodeu y genedl, ac na cheir odid neb, ac yn sicr neb cys- tal, i gymeryd eu He. Rhaid fod astrus ddryg- edd mewn gwlad lie bo'i chryfder yn ymadaw gan ei thylodi hi i gyfoethogi gwledydd a chen- odloedd eraill.

Plaid Llafur yn y (logiedd, Cyhoeddid y dydd o'r blaen fod mudiad ar droed yn ardal Gwrecsam i uno y gwahanol un- debau llafur er sicrhau iddynt gynrychiolaeth well ar gyrph cyhoeddus, ac o boeibl maes o law yn y Senedd hefyd. Ni ddylai hyn achosi ne- mawr syndod nag arswyd, canys dyma ddydd deffroad y gweithwyr. Maent weithian yn ym- wybodol o'u nerth ao yn barod i weithredu. Argyhoeddwyd hwy nad yw Rhyddfrydiaeth yn cyfateb i'w hangenion, ac mai ychydig iawn o obaith am iachawdwriaeth iddynt geir yn hon- iadau y blaid hono. Nid yw Rhyddfrydiaeth yn cynrychioli na llafur na chyfalaf, ao ychydig iawn o fudd i'r naill ddosbarth na'r Hall geir drwyddo. Cymodi y ddau allu yw gogwydd yr oes, ac yn y cymod hwn y sicrheir llwydd penaf y deyrnas a'i phobl.

EGLWYSDY I GAERGYBI. Mae adeilfan werthfawr a chyfleus wedi ei rhoddi yn Victoria-road, Caergybi, gan Miss Adeane, Plas Llanfawr, i'r amcan o godi eg- lwvs-dy arno. Ychydig o flynvddoedd yn ol gadawyd swm o fil o bunau yn ei hewyllys gan y ddiweddar Miss Owen, Penrhyn Marchog, i godi'r fath sefydliad, a disgwylir cyfraniadau pellach at yr amcan.

BODDI WRTH GEISIO ACHUB EI FRAWD. Cynhaliwyd trengholiad ar gorph un Cyril Orton (22), Alexandra-road, Nuneaton, yn Mhen- maenmawr, ddydd Sadwrn. Ymddengys iddo ef a'i frawd fyned i ymdrochi ddydd Gwener- tua haner awr wedi saith y boreu. Yn mhen tua deng munud aeth Cyril o'r dwfr, ond clyw- odd Percy yn gwaeddi fel pe mewn cyfyngder. Neidiodd Cyril yn ol i'w aohub, ond trwy geisio myned at Percy taflwyd ef gan don, ac ni wel- wyd mo'no mwy nes y caed ei gorph yn y dwfr. Achubwyd Percy gan y dyn of alai am y oer- bydau ymdrochi. Dychwelwyd rheithfarn o "Farwolaeth ddamweiniol."

AFIECHYD CURAD. Mae y Parch Darbishire Roberts, olherwydd afiechyd, wedi gorfod ymneillduo o guradiaeth Caergybi, ond gobeithia ymgymeryd a dyledL swyddau mewn rhyw gylch arall pan adferir ef.

DYRCHAFIAD I GLERIGWR. Mae Esgob Llanelwy wedi penodi y Parch tGilbe.1 Cunningham Joyce, M.A., Penaxlag, yn ganon mygedol i Brifeglwvs Llanelwy— øwydd a aeth yn wag drwy farwolaeth y Parch Griffith Jones.

Y Parch H. Barrow Williams, Llandudno, eyd<| yn pregethu jm nghapel y Methodistiaid Calfinaidd yn Utioa, yn ystod mis Awst. Bu Mr Will Crooks, A.S., ar un adeg yn rhoddi ei hresenoldeb yn ysgol oyfraith y tlod- ion. Agorwyd1 y tramffo-rdd gyntaf ar yr heol yn America, yn 1882, a rheda o New York i Har- lem- B-wriada Mr Asquith wneud ymchwiliad llawn Sfua.ii i'r modd' yr oedd Adran y Cyllid ewnol yn oael ei gweathio, yn nghyda'x holl gyfundrefn o drethiad. Yr oedd y goet o atiblygu rhesitr y pleidlejs- wyr yn y Deyrnas Gyfunol y flwyddyn ddiwedd^ at yn 29,330p. Y nifer'" o ringyllwyr heddgeidwadol yn •Paris i gael eu dyegu yn yr Almaenaeg, y Saes- neg, a'r Yspaenaeg, fel y giallant estyn g\vas- anaeth i ymwelwyr tnamor. Am fod huddugi yn cynwys 4 y cant o "ammonium sulphate" y mae mor dWefnyddiol fel gwrtaith. Gan i fedstr tir yn sir Dyfneint wneud ym- gais ofer i gad. g'"V\'&t"éd o denantlaid trafferth- us. oauodd eu feimneuau i fyny gyda gorchudd o gymmrwd. A thair coes icT41o y ganed oen yn 6 ddefaid Sam Jones, fferm Neuadd Newydd, Llanwnog; A bwmda i ddodi ar werth nodachfa. Yr oedd llai o 6000 ti rai yn detbyn cymorth plwyfol at Tonawr iaf, 1907, nag ydoedd ar Ion- awr laf, 1906. Yn 1872 yr oedd 43 o bob l06o yn derbyn cymorth plwyfol. Yn 1907 nid oes ond 27 o bob mil yn derbyn cymorth.

JOCK—BYR EI AMYIXEDD. (Oyfielthiad). Paham, JoeJt. mor ohwyrn y ohwyrni,—a heb Yn beiddio dy g ? dv fod yn {^Iniol gi, Ao hyd dy lead ymledxli.

DYN dRWGNA^LYD. Dsn rwgnatbl yndod; —un ydyw. Rbeitihor Llanrtl^, JOHNS,

— 8 —' Rhwng Dau Lafn y Siswrn. COSB A GWOBR. Y mae ystori yn cael ei dyweyd am y Fren- hines Alexandra sydd yn deilwng o gael ei hail adrodd. Arweiniwyd ei Mawrhydi trwy am- gueddfa. droseddol ao eglurwyd iddi nifer afrife.41 o drefniadau-gm-yddoirol a obyfreithiol er dyfod*o hyd i droseddwyr, a chospi tr(oodcl. "Y mae liyn oll yn dangoe gryn fedr," medd- ai y foneddiges frenhinol garedig, "ond pe bu asai y byd mor awydtius i ddarganfod a gwobrwv,o dynion da ag ydyw i gospi y fath le dymunol fuasai," Y CHINEAID A'R OOEDWIGWYR. Rhoddir ar ddeall fod Urdd y Coedwigwyr, o leiaf yn ei hegwyddorion, ar fin gorchiygu China. Dau Chincad sydd' yn efrydu yn Ngholeg Leeds ydynt, er's peth amser yn ael- odau o'r urdd; ao ar eu dychwejiad ydynt am wneud ymdrech i'w eefydju yn ngwlad eu gene- cigaeth. Talent neillduol eyda1 yn wartad yn nodweddu y "Chinee" i ffurlio a sylfaenu cym- deitihasau dirgelaidd. A gymer "y melyn- groen" at gymdeithas gyfeillgar a darbodol eydd gwestiwn y rhaid gadael l amser ei ateb Mod'd bynag, hwn fydd yr ymgais cyntaf i ddwyn sefydliad o fath hwu wlad Ddwyrein- 101. ARBROFION PERYGLUS. Mewn lie dirgel yn agos i Lisbon, prif-ddinas Portugal, gwnai amryw ddynion arbrawfiadau ar ffirwydlryddion. F-frwydrodd1 y rhai hyn yn ddisymwth, nes chwythu pedwar o honynt i bc41der mawr, a'u hanafu yn ddifrifol. Cymer- wyd hwy i'r meddyg-dy. Amgy^chynwyd y lie gan yr hedd'geidwaid, y rhai a ddae-thant o hyd i lyfr yn mha un y ceid cyfarwyddiadau pa fodd i wneud ffrwydryddion. Gweithfa haid o Anarchiaid oedd y lie. F'EWYTHR SAM A'R DDIOD. Yr oedd y pwm o ddiodydd meddwol yfwyd yn yr Unol Dalaethau y flwyddyn ddiweddaf yn fwy na dau galwyn ar hugain ar gyfer pob dvn, merch, a phlentyn. Y mae y rhan fwyaf or merched yn America yn llwyr ymwrthod- wyr; y mae y plant yn yfed ychydig, hyd yn oed imewn cartrefi meddw, ao y mae mwy na'r d'rvdedd ran o'r boblogaeth yn byw o dan ddeddfwriaeth waharddiadoi o rvw fath neu gilydd, nid trwy gau allan, hwyrach, ond, o leiaf, trwy leihau y swm 0 ddiodydd. Eto, yr oed4 cost bil y flwyddyn am ddiodydd yn mron yn dhwarter cyfanswm gwei-th cnydau fferm, a mwy na d)wy waith gymaint a'r oil o'r gwenith a'r cotwm gynyrchwyd yn wlad. YN OL AT YR HEN FWYDYDD. Ebe Huw Cynfal oeeau'n ol: — "Yn Ffraino yr yfais yn ffraeth-win lliwgar; Yn Lloegr oawl odiaeth; Yn Holland, menyn helaeth, Yng Nghymru, llymru a llaeth." Nid felly heddyw, 'rhen Huw ddiddan: mae dyddiau'r llymru ymron d'arfod, a bwyd moch ydyw llaeth, a thybiai'r ffermwyr heddyw mai sarhad arnoch f'ai cynyg glasiatl i wr diarth. "Cymrwoh chi paned o de?" ydyw'r croeso merfedd a geir yn Nghymru heddyw, hyd yn oed1 yn y ffermydd nesaf i ben y mynyddoedd. A'u ggubo Buasai gwell gwedd arnom .:e dychwelem at yr hen fwyd, ao y magem ein bechgy'n a'n genethod ar uwd rihynio.n; llymru, a browes, yn lie ar far pryn a the a thitan jam. Y mae'r Sgotiaid yn oadw ar y blaen mewn dysg ao yn mhob rhyw chware a champ lie bo eisieu ymenydd a gewyn a, chyhyrau corff; tra ni'r Cymry yn oodii silod. BRAW Y BRAGWYR. Yn ol y "Daily Post," y mae'r Allied Bre- wery Tirades Association wedi dychryn wrth glvwed1 am fesur dirwestol bwriadedig y Llyw- oaraeth, ac ar fedr taenu'r apel a ganlyn mewn llythyrenau breision hyd y parwydyda: — "Dymuna Cymdei,thas Gyfunedig Bragwyr P,rydain bawb ddeall fod y ddeddfwnaeth sy'n bvgwth v Fasnaoh Drwydd'edoJ yn gol- ygu Lladrad ar Yebail, nid yn unig ar eiddo Owmniau Brag, ond aiff ymhell tu hwnt i hyny. Teflir miloedd allan o waith, nid yn unig o'r bra,gdai, ond o bob maenach a gyf- lenwa fragdai a nwyddiau. Colllr miliynau o gyfalaf, andwyir canoed<j' o weddwon ao am- ddifaid, a'r teby.g ydyw y cvfyd pri|S y owrw. Y mae yng ngailu pob un ohonoch i a.tal hyn. effrowdh, a tlheimler eich nerth cyn y b""ddo'n Deffrowch. a theimler eich nerth oyn y byddo'n rny hwyr," ATEB PERT. ,Owynai boneddiiges yn ddiweddar wrth dtiyohwelyd o'r oapel fore Sul mai pregeth wael ryfeddol gafwvd y bore hwnw, pryd y dywedodd orwt oedd wrth ei ochr, "Beth ooddedh chi 90*1 ddiagrvyl gael am geiniog, modryb?" Ofnwn fod llawer o waith diwygio ar y byd1 cyn y gellir cynal achos gyda rhodd- ion "gTvirfo^lol, oherw\7dd y mae yn ein plith lawer o deulu y wraig y olyweom am dam yn ddiweddar. Pan ofynodd ei gwr iddi pa faint oedd i roi yn y casgli.ad, àlywedodd, "Os bydd Mrs Jones yr Hafod yn edrach, rhowch chwe' dheiniog, ond oe na fydd, bydd ceiniog yn dldigon." TRYSORAU ("-DD. Oafwyd Mary Crabtree, Hebden Bridge, yn marw ar lawr ei thy. Bu farw heb adenill ymwybodolrwyd'd. Credid ei bod yn hollol dlawd a chaffai gymiliorth plwyfol er's dwy flynedd Q amser. Aeth y swyddoc elusenol i'r ty, a ohafodd arian wedi eu cuddio yn y Ile- oedd mwyaf anhebyg no. Cafodd h-d' i 45p 6p 3c. Yr oedd 25p mewn arian nodau, 18p mewn aur, a'r gweddill mewn arian a phres. Cafodd drosodd 1 gant o ddimeuau mewn hen flwch pres. Cafwyd yr arian eraill mewn hen d'yniau mwstard, etc. TLODI BELFAST. Y mae'n ganigymeriad i briodoli yr angl|f- reithLondeb yn Belfast i elyniaethau crefyddo], Traidd ei wreiddiau trwy haenau casineb hyd at ystyriaetlhau cyllidol. Tlodi yw mamaeth anarchiaeth, a thlodi yw y rheswm am y sef- yllfa yn Belfast. PERYGLON LLUNDAIN. I ibobl hen ac ofnue, nid yw Llundain mwy- acih yn lie dymunol i fyw ynddo. Y mae yr heolydd yn ddyryslwyn o ddyohryn ao arihawe- der. yn fangre peiniau dychrynllyd ao aroglau ffiaidd. Gyda oherbydau moaur yn rhedeg yn ol ao yn mlaen, nid' yw y dinesydd anffodus vn gwybod pa ffordd i droi ei gamrau crynedig. Y GYNHADLEDD HEDDWCH. Ar ol tair blynedd o ryfel yn Ne Affrig, a chwech wythnos o Gynhadledd yr Hague, gyrir fi i waeddi, yn chwerwder fy enaid, mai Pryd- ain yw y ddiwea'daf mewn rhy fel, y ddiweddaf mewn heddweh, a'r ddiweddaf yn ngihalonau ei chyfcesolion (Mr Stead). Y CYMRO A'R "FYDDIN." Er gwaet-haf yr ymddangosiad allanol, ao er cymaint y brwdfrydedd, rhaid oodtd i'r "Cad- fridog" addef mai ychydig oedd nifer y dych- weledigion a gaed yn Nghymru y tro hwn. 'Dyw cadgyrch Byddin yr Iaohawd'wriaeth hyd yma ddim wedi g'wreiddio yn ddwfn yn syniad y Cymro, a'r rheswm am hyny yn ddiau yw fod yr holl ~fundrefn yn gwrthweithio yn erbyn y cydraddWdeb cyffredinol a'r ysbryd brawdol a nodwedda y Cymro yn ei holl ddal- iadau crefyddol. IECHYD Y PLANT. Ni raid dweyd fod gwaith y Gynhadledd' Iedhyd gynhaliwyd yn Llundain yr wythnos ddiweddaf yn tynu ao yn haeddu llawer o sylw d.rwy y wlad. Yn y cyfarfod' diweddaf ddydd Gwener, gwelwn fod anogaetiiau cryfion wedi cael eu gwneud i hyfTorddiant iechydol ffurfio rhan o'r addysg1 gyfrenir i'r plant yn yr ysgol- ion, a da fuasai hyny ddiau. Onid yw plant y wlad, genhedlaeth ar ol cenhedlaeth yn cael tyfu i fyny yn hollol dkliytsrtyr a diwybod mewn perthvnae i'r perl gwerthfawrocaf a feddant. Addysgir hwy mae'n wir mewn llawer o wybodaethau gwerthfawr mewn rhyw ystyr, ond da yw gweled fod ein harweinwyr yn agor llygtad y wlad ar y diffygion sydd yn y cyfeir- iad dan sylw. Mae llawer pwno mewn perth- yn&s i'r pint wedi oael ei esgeuluso yn llawer rhy hir, cnd nid yr un yn fwy na'r pwno o ieohyd. COFIANTAU EGLWYSIG. Ychydig yw'r engreiphtiau a geir o gofiantau Eglwysig. Cawsom yn ddiweddar gofiant Canon Evans, Rhymni, gan Reithor Gelligaer, a "Rowlands Uangeifcho" gan Ficer Llan- Llanigeitho. Byddaa cobantau y Deon Howell, Arehddiacon Giiffitho, a "Uu o fawrwyr Duw a roes Gymru ar dan" yn dra derbyniol gan y genedl. Mae y diffyg o yogrifenu oofiantau yn ein Heglwyg, nid am nad oes genym wmredd o wr^hddrvchau téilwn o gofiantau, ao nid am nd oes genym ddynion oymihwya a galluog at y gorchwyl, ao nid am nad oes genym baroh i'r enwogion Eglwysig ymadawedig. Efallai fod y bai yn dod o ^diffyg oefnogaeth o du Eg- Iwy&wyr i leny<Miaeth Gymreig. Mae meddwl am gyhoeddi llyfryn yn Gymraeg yn ddigon i dori oalon dyn. Dywedai y diweddar Ddeon Howell (Llawdden) wrth gyfaill iddo,—"Ofl ydyoh am brofl blae ediifeirwoh, gwnewch ah- tuorio <fdwyn allan lyfr Oymreg trwy'r was" Credaf pe 0»'i r#grifenwyr eu rhyddhau odd}- wnth y 6yfrlioldeb o argraphu, y ceid nif6r Aailaon o t<>flll100-

Y OATH. Un oywain, ffate, gron ei pih»n—un fuan Fjrwtafr aft I«f6de4; Dynr Mid At aoar n«n.—. M fioant dKfl 4A ii;ww

0 Bell ac Agos. RHODDI TAS AR DAN. Ddydd Mercher, yn vnadlys y Wyddgrug, tra- ddodwyd Thomas Freeman i sefyll ei brawf yn Mrawdlys Rhuthyn am roddi tas wair ar dan yn Higher Kinnerton, nos Fawrth. DYRCHAFIAD I ORSAF-FEISTR. Mae Mr A. W. Taylor, yr hwn fu yn orsaf- feistr yn Wigan y ddwy flynedd ddiweddaf, wedi ei benodi i swydd gyffelyb yn Crewe. Dechreu- odd Mr Taylor ei yrfa ar y rheilffordd ddeng mlyncdd ar hagain yn ,)1, a b'l, o dro i dro, yn orsaf-feistr yn Nolwyddelan, Deganwy, Blaenau Ffestiniog, Fflint, a Chaergybi. CODWM MARWOL GWR 0 LANDUDNO. 'Nawn Mercher disgynodd William Williams, plastrwr, o Landudno, o un uchdwr i un arall mewn ty ar yr hwn y gweithiai yn y dref hono. Derbyniodd niweidiau mewnol difrifol, a symud- wyd ef i'w gartref, lie y bu farw yn fuan ar ol hyny. Y CADFRIDOG BOOTH A CIIYMRU. Mae y Cadfridog Booth wedi ysgrifenu i un o newyddiaduron De Cymru ei genadwri at Gym- ru, ac y mae fel a ganlyn:—"Bydded i bob dyn a gwraig ag sydd wedi eu meddianu gan ysbryd Iesu Grist frwydro fel na wnaethant erioed o'r blaen am iachawdwriaeth Cymru." CYNHADLEDD CORWEN. Cynhelir cynhadledd Cyfraith y Tlodion Gog- ledd Cymru yn Nghorwen ar y 3ydd a'r 4ydd o Fedi. Darllenir papyr gan Mr Probert, cad- eirydd Undeb Fulham; a bydd i Miss Champneys roddi adroddiad o'r gwaith o waredu yn Ngog- ledd Cymru. Traddodir anerchiad hefyd ar yr un pwnc gan Mrs Ruspigny. ——— ADREF O'R AMERICA. Y mae y Parch Robert Jones, Rhos, newydd gyrhaedd adref ar ol bod am daith trwy Ameri- ca. Yn ystod y pedwar mis y bu yno dywed y cyfarfu ag amryw ddigwyddiadau cyffrous, un o ba rai oedd dyfod i gysylltiad a "cyclone." Teithiodd dros ddeng mil o filldiroedd er pan ymadawodd a'r Rhos. YN OL I GYMRU. Y mae y Parch Llewelyn Edwards, yr hwn a fu yn weinidog eglwys Methodistiaid Calfinaidd Cymreig Clapham Junction, Llundain, am lawer o flynyddoedd-yn trigianu yn awr yn Rhuthyn. AGOR YSGOL YN LLANDUDNO. Bydd i'r Trafnoddwr Americanaidd (Mr White- law Reid) agor Ysgol Sirol Goffadwriaethol John Bright, Llandudno, yn ystod y drydedd wythnos o Fedi. GALWAD I WEINIDOG. Cydsyniodd y Parch H. Jones Davies, LJan- rwst, a galwad a dderbyniodd oddiwrth eglwys y Methodistiaid Calfinaidd yn Tregarth, Sir Gaer- narfon. t Pa un ai yn y Gogledd ynte yn y De y mae Llandrindod ? Dyna bwnc ddylasid ei benodi cyn adeg yr Eisteddfod yn Abertawe. Y mae gwyr Llandrindod i wneud cais yn hono am yr Eis- teddfod yn 1909, ond gwnaethant gais cyffelyb yn Nghaernarfon y llynedd am Wyl 1908. Disgwylir catrawd o wyr Llvdaw i Lundain ar 01 yr ymweliad a'r Eisteddfod yn Abertawe. Yn ol y drefn bresenol bydd mintai o honynt yn glanio yn Southampton foreu Sul, ac yna yn myned yn uniongyrchol i Abertawe. Byddant yn bresenol yn yr Orsedd, dyddiau Mawrth a Iau. Bwriada Cor Meibion Rhondda, tan arweiniad Mr J. Broad, fyned ar daith gerddorol ar draws yr Unol Dalaethau yn ystod y mis nesaf. Yn ychwanegol at y parti meibion bydd dwy gan- tores enwog yn uno a hwy, ac hefyd y telynor poblogaidd, Ap Siencyn. Aeth yr "Argonaut" ar greigiau Norway yr wythnos hon, a bu llawer o'r teithwyr mewn perygl. 'Roedd nifer o Gymry ar y bwrdd, a bu eu cyfeillion mewn pryder am eu sefyllfa am beth amser. Bu gwaith Mwn Helygain mor enillfawr y flwyddyn ddiweddaf fel y talodd haner cant y cant o elw, er i dair mil o bunau gael eu troi i'r drysorfa wrth gefn. 0 ddiffyg rhoddi brake mewn pryd ar ei ger- byd modur, cafodd y gyrwr, dyn o Southport, ei hun mewn helbul ar allt y Penrhyn, Llandudno, gan i'r cerbyd redeg yn aflywodraethus i lawr yr allt. Yr oedd dau gerbyd o'i flaen, a rhag rhedeg i'r rhai hyny troes i ochr y ffordd, gan ddymchwel ei fodur, tori braich un dyn, a malu y modur. Cododd bachgen bin brest ar yr heol yn Llan- dudno. Aeth a hi adref, ac hysbyswyd yr hedd- lu. Cafwyd ei bod yn werth 180p, a thybir'iddi lynu yn nghwr gwisg boneddiges oedd yn edrych ar emau yn shop Mri WartskL Dydd Llun, yn Chwarel Moelferna, ger Llan- gollen, gwasgwyd Edward Rowlands rhwng dwy wagen, a maluriwyd rhanau isaf ei gorph yn chwilfriw. Bu farw yn fuan ar ol hyny. Bydd. Cymdeithas Henafiaethol Cymru yn cynal el. chyfarfodydd am y flwyddyn hon yn Llangefni. Dechreuir ar y 26ain, ao ymwelir a'r eglwysi henafol, y cromlechau, a manau henafol yn yr ynys yn ystod yr wythnos. Bu i Richard Brinkley, yr hwn a grogwyd ddydd Mawrth, yn ngharchar Wandsworth, am lofruddio Mr a Mrs Beck, Croydon, ysgrifenu llythyrau rhyfedd at ei gyfreithwyr, a dywedai ei fod yn hollol ddieuog, ac mai llofruddiaeth yw ei grogi. Cynhelir arwest farddonol Glan Gevionydd dydd Iau nesaf. Dyma gyfle i dreulio diwrnod yn awyr iach y mynydd, ar Ian Hyn Geirionydd, a rhoddir gwahoddiad i lenorion a lIengarwyr ac hoffwyr natur i vmuno a'r cwmni. Mae rhag- olygon am gyfarfod hwyliog ac arwest gampus. Crogwyd Mrs Leslie James, am lofruddio plen- tyn diwrnod oed yn Nghaerdydd, boreu Mercher. Penderfynodd Bwrdd Cymod y fasnJch lo dros y rhanbarthau cynghreiriol vn Lloegr a Gog- ledd Cymru, ddydd Mercher diweddaf, ar god- iad o 5 y cant yn nghyflogau y glowyr o'r adeg y byddant yn cael eu gwneud i fyny gyntaf ar ol Medi 13eg. Y mae hyn yn dwyn y cyflog o fewn 5 y cant i'r swm uchaf y cytunwvd tyno. Y mae y perchenogion glofeydd yn gofalu am roddi cofnodion fod y codiad yn cael ei wneud o dan grediniaeth fod y farchnad ar godi. Y deuddegfe'd o Awst yw dydd gwyl saethwyr a helwyr. Dydd cyflafan iein y mynydd ydyw hefyd. Dyddiau diweddaf yr wvthnos o'r blaen yr oedd y saethwyr a'u teuluoedd a'u hedmve- wyr yn lluoedd yn gadael eu palasau am fro- ydd yr ieir. "Ni werthir diodydd meddwol vn y ty hwn heddyw, oherwydd ymweliad y Cadfridog Booth a'r dref." Ceid yr uchod yn ffenestr tafarndy neillduol yn Beverley, ar ddydd ymweliad y Cad- fridog Booth a'r dref. Darganfyddodd gwarcheidwaid Lambeth ddyn yn eu hysbytty o'r enw Thomas Tiderton, yr hwn sydd yn derbyn 200p yn flynyddol, a delir iddo drwy ffirm o gyfreithwyr. Y mae v gwarch- eidwaid wedi hawlio oddiar y cyfreithwyr swm ei gadw, ac i feddyg am weini arno. Sylwodd Mr Shackleton, A.S. (Llafur), yn Blackpool, ei fod yn ddyn crvf, ond na fuasai felly onibai ei fod yn cael gorphwvsdra ar v Sul. Nid oedd efe, meddai, yn anerch cyfarfod- ydd ar y Sabboth. Wrth roddi ei dystiolaeth yn Llys Ynadol Highgate, ddydd Mercher, tystiodd heddgeidwad fel y canlyn:—"Yr oeddwn yn fy ngwelv ac yn cysgu pin y clywais y cyhuddedig yn gwneuthur twrf." Y mae y drwg mawr o yfed opiwm yn China yn cael ei raddol ymlid o fodolaeth. Y mae y Llywodraeth Brydeinig yn haeddu canmoliaeth am ei gwaith yn hyn o beth. Cauwyd pob "opium den" yn Pekin. Fel yr oedd tren yn teithio o Newry i Porta- down tarawodd yn erbyn buwch oedd ar y rheil- iau. Torwyd y fuwoh yn ddwv ran. Gad- awodd y tren y rheiliau a llithrodd deuddeg o wageni i lawr dibyn serth. Yn ewyllys clergwr o Sir Frycheiniog yr oedd dymuniad am i'w ysgjtorion losgi ei biegethau, a pbob peth nad oeddynt o ddyddordeb yn nglyn a'i fusnes. Yfodd Mr Wm. Goodm&n, Boston, Unol Dal- aethau America, 2920 chwart o ddwfr yn ystod y deuddeng mis diweddaf. Nid yw yn yfed cwrw, te, na ohofll ere peth kmser. Ei amcan yn yfed (jymftint o ddwfr yw ceisio gwella Camdreullad. Y ourad hynaf yn Llundain yw y Parob J. E. H06§". Y mae vn gurad Eglwys St. Saviour's, SouWi Hampstead, ers 1687. Parfu I Mr Vjotor Grayson, yr aelod newydd SenedcM Sosialftidd drps Cjane Valley, redeg i't Siof pftA yn fachgen. Gwn&eth Mr Hufus IsakeL i.d rii. ft&fa tk Dywedir fod deg o bob cant o ferched America (sydd droa 16 mlwydd oed) yn ysmygu. Gadawodd dynes sengl oedranus y Ewm mawr o 39,875p yn ei hewyllys yn ddiweddar at am- canion cretyddol a chymdeithasol. Ar ei dymun- iad hi ei hunan ni chyhoeddwyd restr o'r cymun- roddion. Dioddefai 3000 o bersonau oddiwrth wres yr haul yn Pmlaaeiijhia ag Hirog Newydd yn ystod ton o wres diweddar. Creuir i 20j farw mewn canlyniad i hyny. Bu farw Mrs Mary Fay yn Efrog Newydd yn 105 mlwydd oed. Yr oead ei chorph wedi ei ddadblygu yr un ffunud a chorph merch 30 mlwyda oed. Bu yn byw ar tara llefrnti ers 40 mlynedd. Cofnodir marwolaeth Mary Allenty yn Nhlotty Kirbymooriiide, yn 60 mlwydd oed. Ganwyd y drancedig yn y ty, a threuliodd ei hoil fywyd ynddo. Yn Ynadiys Llandudno ddydd -Llun, dirwy- wyd Evan Yia^to, Softon Park, Lerpwl, i bum" punt axu ietnu dangos trv.yc.Jed ei gar modur i'r heddgeidwaid paa ofyuwyd iddo; ac i bum" punt arail am yru yn gytiym yn Lianducco. Boreu Sadwrn ganwyd plentvn yn y Gwectv ar ben y VI yddfa. Y mac y digIN-yddlaG, yn eithriadol ar gytrif y ffaith fod y pdentyn wedi ei eni ar y man. uoiiat yn Lloegr a Criyiaru. Fel yr oedd dau ddyn o Southport yn myned i fyny y Twll Du, Bethesda, pryo!nawn Sui, i chwiho ari blanliigion arbenig, y naill yn di!yn y llal], disgynodd oareg i'w cyfarfod gan daro un dyn yn ei goes a'i thori. Dygwyd y dyn i Fethesda, ac erys yn awr yn Ysbytty y Chwarel. Bu yn rhaid i Dr. Mills Roberts a Dr. Prichard gyflawni operation ar ei goes. Erys y Parch H. Drew, Penarlag, Miss Hel- en Gladstone, Canon Lincoln, a'i ferch, yn Ngwesty Pengwern Arms, Ffestiniog. Mae Lady Osborne Morgan wedi cymeryd prydles faith ar Oaerdeon, trigfod y diweddar Samuel Holland1, A.S- Ymunodd Mr R. G. Williams-Bulkeley, mab Syr Richard H. Willirms-Bulkeley, Arglwydd Raglaw Mop, a chatrawd gyntaf y Grenadier Guards fel is-gadben. Gadawodd Mrs Hoids^vorth (gynt Aesheion- Smith) y Brifddjpas am Bare Carelen, Caer. Bydd i'r briodas sydd wedi ei threfnu cyd- rhwng Commander Henry Montagu Doughty, Royal Navy, Theberten Hall, Leiston, Suffolk, a Mise Gwendoline Burr. Government House, Caergybi, a Roesmore Ixxlge, Hove, Sussex, gymeryd He yn Eglwys St. Padrig, Hove, ar y 18fed Q FedL Addawa Cymry Llundain y bydd Eisteddfod 1909 yn gwbl Gymreig os y cajiiata yr Oreedd iddi gael ei chynal yn y Brifddinas y flwvddvn hono. Credir mewn cylchoedd Seneddol y dygir Mesnr Dadsefydliad Cymreig gcrbron Ty'r Cyffredin yn 1909. 1 Ni bydd i un cor Seisnig gystadiu yn Eistedd- fod Abertawe, yr wythnos hon.

Yr Eglwysi. -J.- Mae trigolion Croesoewatlt wedi penderfynu cyflwyno tysteb gyhoeddus i'r Parch T. Rediern, fioer y Drindod Sanctaidd, ar ei ymadawiad am Ddinbych. Y Parchn. O. Ffoulkes, Bettws, a J. D. Jones, Gellifor, yw y ddau gvnrychiolydd i Sassiwn Bangor 0 Gyfarfod Misol Dyffryn Clwyd. 9 a Mae Mrs As she ton Sm i t h, Pare y Faenol; Mrs Holdsworth, 14, Great Stanhope-street, LBun- dain, a Mrs Williams, Palas Glyngarth, wedi yn garedig addaw agor Nodachfa Jiwbili Eglwys Llandinorwic ar yr 22ain, y 23ain, a'r 24ajn cy&,Ol, « • « • Y Parch Morris Brynllwyn Owen, B.A., B.D., brodor o Abererch, ger Pwllheli, a gweinidog gyda'r Bedyddwyr, sydd wedi ei ddewis yn Athro Athroniaeth yn Ngholeg Presbyteraidd Caerfyrddin, yn lie yr Athro Keri Evans, yr hwn a ymddiiswyddoSd er mwyn rhoi ei holl amser i fynd drwy'r wlad fel pregethwr diwyg- iadol. n « w Ff&ith ddyddorol yw fod Mr Wilfrid JOI R.A.M., Gwrecsam, wedi bod yn axweinyda cymanfa gerddorol Wesleyaid cylchdaith Portn- madog am bymtheg mlynedd yn olynol. » < < Y mae'r Parch H. Jones-Davies, cyd-weinidog y Parch William Thomas ar eglwys M.C. Llan- rwst, wedi derbyn yr alwad o Dregarth, Beth- esda, ac y mae'r Parch Llewelyn Edwards, M.A., Iiundain gynt, wedi ymsefydlu yn Rhuthyn. « < Cafodd y Pa.rch R. Mon Hughes, gweinidog Wesleyaidd Llanrhaiadr-ym-MocSinant, addewid am 200p oddiwrth y miliwnydd Carnegie at gael organ i'r eglwys hono. o Bydd i Mr Morris Thomas, Talysarn, ar fyrdey ymgymeryd a bugeiliaeth eglwyai y Methodist- iaid Calfinaidd yn Aber a'r Gatehouse, ger Ban- gor. Mae Methodistiaid Calfinaidd Park Hill, Ban- gor, wedi penderfynu cael capel newydd, ar draul o 2500jp. Y cymerwyr ydynt Mri Hughes a Sterling, Lerpwl. 0 Dywed newyddiadur Lluncfeinig fod y Cad- fridog Booth wedi cael ei siomi gyda'i ymwel- iad a Chaernarfon- Dyma'r unig le, meddor, yn yptod y daith bresenol lie y bu pregethau ao anerchiadau y Cadfridbg yn aflwyddianus i sicrhau dychweledigion. Cwynir oheorwydd y twrf o.,dd yn y Pafiliwn pan oedd y Cadfridog vn siarad, ac na fu dim cyffelyb mewn unrhyw le y bu yn pregethu ynddo o'r blaen. a Dywedai Mrs Pen Lewis, o Leicester, yn nhy yr bon y bu yr efenigylydd uohod yn aros am fryn ameer, wrth ohebydd' o ymyl Gwrecsam, y ydd o'r blaen, fod Evan Roberts wedi dyeh~ welyd i'w gartref yn Nghasllwchwr er's pytn- efnos. Ei eiriau olaf wrthi hi oedd:— Mae yr hwy] yn dyfod yn oL" Datganai obaith j fod yn alluog i gychwyn gnvanth cyhoeddus fel diwygiwr yn mis Medi nesaf; a ohan ei fod1 wedi addaw ar achlyeus blaenorol i ymweled a Rhosllanerohrugog y cyfleusdra cyntaf a gaw. sai, y mae yn fwy na thebyg mai y Ilhos fydd ei face llafur cyntaf ar ol ei orphwysiad har ond angenrheidiol. Mae y cylch yn bo'blog-aidd a'r diwygiad diwe<Maf wedi bod mor rymus yrid fel mai nawdd fydd ail-(ryneu y tan. < Declrreuodd y Parch R. Williams ar ei yaith bugeiliol yn Maenan, Penmaenmawr, Derbyniodd y Parch W. H. Jones, Valley, yr olwad o eglwys Sardis, Mon. W s « Penodwyd y Parch L. G. Jones, mab i Dr. J. M. Jones, Glyn Ceiriog, yn gaplan y llong ryfel "Majestic."

PASTWN Y GOLYGYDD. Yn Offils y Golygydd Ceir pastwn onnen newydd I gadw'r dorf yn arefnus iawn, Ac atal dafrn pob prydyda. Oaldd Huwoo eYeirnWi bwrsau Yn groes i'w gefn a'i goesaii, Ond fcrymaoh frth ddisgyna'n wir Ar wyr J M&rwnadau. Yng nghornel gwych yr offia Bodola r pastwn trefnus, Ei bresenoldeo ar y bwrdd Wna i ffwrdd a gwyr gofidus, Yn ami bydd ei angen Ar y Golygydd try] en; Rho'i terfyn onwim o fewn y lie At hie wna'r pastwn onnen 1 Mae nerth v pastwn garw Yn llwyr adistewi twrwj; Br dC^i iyoned ar yr bil Ni iõddir bill am gwrw. Mi wn fod pob golygydd Yn boff o'r paMwn beunyddt Er Ael tawelwch at ei waith, Sof puro iaith gohebydd. Hylldremia ilygad Llinos, Ar hwn tra yno'n aros; Fe wyr yn dtia er bod yn wan •Both yw ei ran a'r achoe. Mae'r pastwn wedi nychu Rhyw Iu o'r belrdd fu'n peOOu; Aeth llawer un er cadw'i ben Tu draw I'r ilen i lechu. 'Does dim sydd wel] na'r pas4vn Er yralw baid o gaewn; At hyn fe'i oadwir yn y llys-y Wyr el bris, mi dybiwn. Mae bywyd y Golygydd Drwy hwn yn berffalth dctedwydd, rA cbya'r pa'rn JlJ.'n bod a byw Yn Jlrw edn oyfarfodydd. BARDD NEWYDD,

FISH. FISH. YOU ca.inot do better than send a trial orMt to us. We supply all kinds of prime Ji2 fish at wholesale prices, thus saving middle. profitSi BASKETS OF CHOICE LIVE FISHl are supplied by us from 2s upwards. Carriage paid to any part of the Unit" Kingdom. LISTS FREE. AMALGAMATED FISH CO., FISH DOCKS, GRIMSBY. ————— Telephone 0197 COLWYN BAY. D. A lien & Sons Cabinet Manufacturers, Upholsterers, AND COMPLETE House Furnishers, 6&7, STATION ROAD FUNERAL FURNISHERS. LARGEST STOCK OF < Furniture, Carpets, Linoleum, Bedf steads, &c., in N. Wales. 8789 t 4 ¡ Important. New Address MR. G. M. ROBERTSON, DENTAL SURGEON, 4, PENRHYN ROAD (Opposite Fleet's Music Warehouse), COLWYN BAY. Specialist in English and American Dentistry. Painless Extractions by Gas an4 New Process. 17733P SAMUEL BOjtD & SONS, Joiners, Builders and Contractork-, SHOP & OFFICE FITTERS, AND General Repairers ot Property GREENHOUSE MAKERS, MIDDLETON VILLA, Belgrave Roact Colwyn Ban ESTIMATES FREE. 1856 i nUGnES & BURHOOJS," AGRICULTURAL IMPLEMENT MERCHANT& MANCHESTER HOUSE AND WAREHOUSE, DENBIGH ST., LLANRWS'R' General Furnishing ^onmon^ers, Qas. Set ft water Engifieers. W1 I, .-i- -) B.V. SAUCE I r _l 1 IS HELPFUL IN BOTH W,&it- IT rtlOMOTfiS APPETITE, AND ASSISTS DIGESlWN. ——————————————————. ■ .¡ PURNELL, WEBB & 00., LTD., BRISTOL !■ 11 » ^RHYlw% j .if BATHS SUSSEX STIR,its AMERICAN STOVER 2tvec oasiff sm eys. j^p Far™oii: •• Moati^n the Pionder WM. POORER tit* American Stove Stores 52, QUEEN VICTORIA ST., LON66S; E 0^ wmtspssaSB&BZt 1'im .1 .» 111 B^rtOT(KMSINi^H f 1 box, are the best. ol I Ijij^ per box, ut tkc but i J OHNSON-5 .16 ev*. iUriu frM. JOWSW ne EFFICIENT BILLPOSTINa HOARDINGS the Dktriot of Rhyl, PreatS tyfl, Meliden, Dyserth, Rhuddl&n, fcnd Aesph should Mnd their Orders to BEECH BROS, The Rhyl and Distriot BILLP()STSBJ3. Advertising and Bill posting Contractore. 'All work under the Direct Personal SuPervWft of the Provriotor- FRANK J. H. BEECH. Telephone Na 5/8. Ye Olde Finn. Establkhed 186$. Head Offioe: 10, WaLLINGTON-ROAD. RHYL. f BOOK FOR MARRIED WOMEN. rr\HOU8ANDS of Women have written that 9E X is the beet Book Mve ever read, anl reoomm«hd it to their f^iendB, The oopiente o| the first Skod of the thjrtewitjb Woman should know. 176,000 oopiee of uda Book have already been aold. It sent pop bee. in envelope, for Foetal Order, la 2d, M Br, T. R. AUJNSON, M 4, SpaidiP MjU^chesi«tHmuar«t LoAdofW