Y Clorianydd

Nodion Amsetfiyddol, &C. Path da i gynudedithas aimaethyddol ydyw oaeil y Frenhin.ee fel ei nawddogea Medd Oymdeithas Amaethyddol Freinaol South Bucks, arddangosfa pa un gyIibaJiwrd yn gynar yn mis Hydref, y fantads hon. Rhoddodd Ei Miafwrhydi gwpan &r- ian ardderchog i gysfcacUu am dani yn mhlith yr amaethwyr, gwobr o bum' gini i'r aMdrwr goreu ar y maes, a charw "btfaif at y byr-bryd yn nglyn a'r arddangosfa, Oynygid y gwpan am dyflanb "root crops generally," ao endlilwyd hi gan Mr John Twinoh, Odppenham. Yr ail wobr ydoedd d-eg gini, ihodidedig gan Feistr HeQgwn ed Mawr- hydi (Iarll Oorentry), ao enillwyd hi gan Mr Arthur Major, Ditton.

Ni theimJwyd y dirwasgiad amaefchyddol gy- mainfc yn Shropshire ag mewn llawer rhan arall o'r wlad. Gan hyny, nid ydyw yn beth i synu ato fod tir yn y air hono yn sylweddoE priaiau uchel. Yohydig ddyddiau yn ol oynygiwyd 2023 o aoeri o dir amaethyddol ar werth. Bu i naw o ffermydd, gan mwyaf wedi eu cyfaddasu at laethdiai, sylweddoli prisiau yn rhedeg i fyny i 50p yr aoer, a'r pris canolog q 37p. Gwerthodd pytmtheg o fan-ddaliadau, o dair i 50 o aoeri, a-m, bris cy fartaled dol o 55p yr acer. AiJn 15 o fyth- ynod a gerddi CMwyd. pris cyfartal i bxynianlj 26 mlynedd.

Nid ydyw ynglir iawn paham y dylai pris y gwenith godi mewn oanlyniad i'r rhyfel rhwng y ,wlad hon a'r Transvaal, gan nad ydyw y Transvaal yn wiad ydrgynyrchiol nag yn meddu llyngea i atafaelu, cyflenwadau i'r wlad bon. Dywed y "Statist," i eymio y mater i fyny -"Mae'r drydhfeddwl lleiaf o ryfel, pa Ie bynag y bydd, yn ddiarhefbol ddig- onol i door amaiethwr Prydeinig i ddal ea afael yn ei wenith, ac nid ydyw yn i aynu ato fod pefchau yn y Transvaal wedi achosi i'r fapchnad godi. Mae 'values,' yn wir, la i 2s y peg yn uwoh na'r lefel bythefeos yn ol am wenith tm- mor, tra y mae gwenith Sedsnig o 3a i 4a yn ddrutach, ac mae'r fEermwyr yn siarad, yn rhwydd am godiad arall o 5s, a chan fod y pris presenol o 30 a than hyny rn bur gymedrol, byddai effiaith y rhyfel ar y oyflenwadau gweni-th yn ymarferol --dim. Ond gan fod rhyfel bob amaer yn ym- yryd a'r teimlad oaiff effaith uniongyrchol ar y fasnaoh yd, yn enwedig pan y bydd Lloegr yn brwydro. Felly y gweiwn ddytmuniad mwy oyff- rediuol i ddal y gwenith, neu ei brynu i mown."

T pris Qyflarbaieddol awyddogol am wenith Seisnig ar hyn o íbrydJ ydyw 28s 2c y 480 pwys. yr hyn a ddengya godiad o 110 ar yr wythnoa, a ahynryohiola y lefel u-chaf gyrfxaeddwyd er haner cywbatf mis Tachwedd diweddaf, pryd yr oedd yn 28s 4o. Mae haidd, yn mha un y gwneir y buanea mwyaf yr adeg hon o'r flwyddyn, yn oael ei ddyohwelyd yn ol 88s, 27a 9c, a ffls 60 y peg o 400 1"f18, yn yr wytehnoeam qnW, ail a t^iryAydd o'r mis hwn. Mae'r oyfartaledd ptfeeen«d o 8 68 yn cydlmairu a 28s la flwyddyn yn ol.

Ar y 17eg cynfisol, yn Giainsboarough, gwywwyd James Axden, Newton-on-Trent, am weithio baohgem a ddylai fod yn yr ysgoL Dywedodd y diffynydd ei fod wedi rhoddi gwaith i'r bachgen: am ddeuddydd y tro i godi pytatw, Cwynai fod gwyliau yr yagol yn dyfod; oil yr un adeg, a tfhybiai y dylid eu rhanu rhwng y cynhauaf yd a ohynl-uaf y pytatw. Oynghoisjdd y Oadedrydd (Mr EmMeton-Fox) y diffynrydd i geisio. oaei llywodraefchwyr yr ysgol wneud y trefhiant hwnw. Tra yr oedd ganddyn'b beth cydyondeimlad a'r diffynydd, eto teknilai yr ynadon y dylai y ddirwy fod yn un sylwedidbl, a gorfu iddo dalu lp a 6s 60 o gostau. Mae Syr John Gorsfc yn fEafriol i ychwanega y gwyliau ar adegau prysuraf yr amaethwr, a phe dygid hyny oddiaaagylch bydd- ai llai o gamddeal 11wriaeth rhwng yr amaethwyr a chyfeollion addyag, a gwyr anffiaeledag (?) y dreth mawn mani leoedd, y ihad sydd yn bla yn mhdb ardal.

Yr ydym wedi oyfeirio hry nag umwaith at gysylltiad y rnofelydd enwog, Mr Rider Haggard, ag amaethyddiaefch. Mae ei ddyddiadur am y flwyddyn 1898,. a gyhoedidwyd yn y "Longmans Magazine," yn terfynu yn rhifyn Hydief o'r oyloh- gvawn hwn. Yr ydym yn sdcr y term-la y dar- llemydd! dhwithdod gwirioneddol wrth fFarwelio a' ohydymiai-th mor ddifyr a ysgri-feinodd mor ddydld- orol am gymaint o SsoeddL Y mae ei ysgrifau wedi bod yn faes darllen dydclan.. Gwnå. rhyw- beth ayffelyb i'r fferm i'r hyn a wnaesfch Oliver Wendell Holmes i fwrdd y boreuhryd. Ffurfia ddarlun byw a gwerthfawr i haneswyT y dyfodol o fywyd aanaethyddol y dyddiau presenol yn six- oedd dwyredniol Lloegr. I

Rhydd Mr Haggard gyfrifon blynyddol ei ddwy fferm (Ditdhiraghaon a Bedingham). Oyfaaiswm derbyniadau y gyntaf ydyw 3088p, a dangoaai gweddall o 33p i daJu yr ardreth, llogau, a threul- iau cynhaliaeth. Derbyniadau yr ail ydyw 1028p, a'r gweddill yn 89p; neu broffit o 422p rhwngi y ddwy. Oddiwrilk. hyn rhaid tynu swim yr ardreth, diyweder lp yr acer aim 250 (j) aoeri, a Hog 2000p o gyfalaf yn ol 4 y cant, sef 80p. Ychwaneger at hyn heSyd dreuliau iheolaeth y ffermydd—dywwder 20p—yr oil yn cyrhaedd y awm o 350p. Gedy hyn oddeutu 72p, ar ba awm y dk^wyT-ir i'r amaeitihwT fyw. Fodd bynag, fel mater o ffaith, i nis gallasai wneud hyn. I

Dengys hyn gyflwr digaion iawn ar sefyMa 1 breaenol aanaethyddiaeth. Os ydyw prolad Mr I Haggard yn fynegiiad o edddo anxuaetihwyr yn gyffredindl, i ba le felly y try yr amaethwr am gynorbhwy ? Dywed rhai (00 y maent yn niferua) mai codi daffyndoliaeth. ydyw y feddyginiaeth at hyn. Ni roddir, fodd bynag, lawer o gefnogaefch i"r cynllun hwn gan Mr Haggard. Pa berth aydd i'w wTieud ynte? Dylai y Wladwxiaeth wx-eud j ei rhan yn y flordd o wastadhau trebhi lleol ac Ymherodrol, a chyfarbalu trethiaia ar eiddo tref- tadol a phernoncd, a phasio d-eddf gynwysfawr a thrwyadl er caabi yn llym fasnachwyr anoxieab, y rhai dwyllant eu owamieriaad ga.n werthu aig tra,morol fel peth Prydeinig, ac a liwiant wer anileiliaid yn y fath fodd fel ag y prynir h wynt gan, y cyhoedd fel ymenyn^ Feallai nad ydyw svl- wad'au doeth Mr Haggard yn gyfyngeddg i amaeth- wyr ed sir ei hun. gan fod llawer o wared i'w dysgu gan amaethwyr yn gyffredinol oddiwrth ei brofiad.

Dadforion Amaethyddol. A ganlyn ydyw y oynyrohion amaethyddol i'r Deyrnas Gyfunol yn ystmi yr wythnoi yn divedchi Hydref 21ain, 1899 :— 1 Anifeiliaid byw: Bustyeh, teirw, gwartheg, a lloi, 7951; defaid ao wyn, 5599. ) Cig ir, teu ffres—canpwysi: Gwartheg, o bob math, 85,961; defaid, 84,70o; moch, 19,203. Gig hallt, neu ao>ddiffyn»dig (preserved)- can?- pwysi: Moch, 114,515; gwartheg, 3006; cluniau moch (haras), 31,180; moch ieuainc, 4276; heb ei ddeegrifio, wedi ei halltu ao yn ir, 7842; cig am- I ddiffynedig, heb fod wedi ei haJItu, 17,071. Cynyrchion y llaethdy, etc.—canpwysi: Ymenyn, 68,535; margarine, 19,547; OWl, 50,879; llaetk a hufork- gajwyui, 47; llaeth wedi ei ddwyshau (con- d«naedi)—^anipfrysi, 17,122; wyav—canoedd marwr, 398,807; dofednod a helwriaetb-gwerth, 6955p; cwningod meirw—oanpwysi, 15,273 bloneg (lard), 46,674. Yd, grawn, a blawd, etc -y canpwysi: Gwenith, 1,222,800; blawd gwenith, 337,4001 haidd, 659,500; ceixch, 425 tOO; pys, 100,700; ffa, 53,500; yd India, 1,301,400. Ffrwythy-dd-pwyooli (bushels) Afalaa, 151,190; J eurafalau (oranges), 22,159; egrafalait (lemons), 8682; gerllyg, 15,273; eirin, 4500; grawnwin (grapes), 63,706; heb eu henwi, 38,396; gwair— trmelli, 2960; hopys—canpwysi, 7044. lyflys (vegetables) Wyn wyn (onions)—pwys»K, 158,114; pytatw—oanpwysi, 61,515 heb eu henwi -gwerth, 22,490p. I

I Anghydwelediad rhwng Meddygon o FOB. I Yn Llys Manddyledion Porthaethwy, ddydd I Mawrth yr wythnos ddiweddaf, gerbron ei ^nrhy- dedd y Barnwr Syr Horatio Lloyd, ail wranciawyd yr achos yn- mha un vr hawliai Dr. Jones, GM-aloh- mai, 90p oddiar Dr. Roland Williams,Porthaethw-y, I ond yn odiweddar o Gaergybi, sef gweddill o echwyn- iad hionedig. Ymddangosai Mr J. Bryn Roberts, A.S. (yn cael ei gyfarwyddo gan Mr T. R. E' ans)^ dTos y go fynydd, a Mr E. J. Griffith, A.S (yn cael ei gyfarwyddo gan y Mri D. Owen a Gliffith), dros y diffynydd. Gwrandawyd achos y gofynydd yn y llys diweddaf yn Nghaergybi. Yn awr rhoddodd y diffynydd dystiolaeth pajthed y cyfrifon rhwng y partion, ao yn nghwrs croes- holiad gan Mr Bryn Roberts dywedodd ei fod wedi dal rhyw gysylltiad a'r Royal Liver Society lawer o flynyddoodd yn ol, ond ni ddiswydd- wyd ef gan y gymdeithas. Mr Roberts A erlynwrd chwi ganddynt? Y Diffynydd (yn ddigllawn) Do, a chaf»dd r rheithwyr n yn ddieuog heb adaelt y bocs. Ni olygaar dlswyddiad gan y gymdeithas ddim, oherwydd mai mater o ychydir sylltau yn y flwyddyn ydcedd. mai mater o ychydir sylltau yn y flwyddyn ydcedd. Yr wyf yn synu foa Mr Bryn Roberts yn crybwyll hyn ar ol yspaid o ibron ugain mlynedd ac eto Mr Roberts ydyw y dyn sydd wedi llawnodi fy mhapvrau i'r "Inns of Court," a h deraf fod yn •fargyireithiwr rhyw didydd (cymeradwyaeth yn y llys). Ystyriaf ei fod yn beth gwarthus ar eich rhan, ac ysrfcyried fy mod wedi gwneud llawer i chwi a'ch teulu. Mr Griffith: Y mae mewn gwirionedd yn beth hynod warthus. Mr Roberts: Ydych ohwi yn aelod o'r Gymdeith- as Fettdygol? Y Diffynydd: If ac ydwyf; mae hyn yn ddyledus 1 ddygasedd, ond mewn gwirionedd nid ydyw yn werth bod yn perthyn iddi. Mr Griffith: Era amryw o flynrddo»dd • yr erlyniad yr ydych wedi cael eioh ethol bob blwyddyn ar ben y pol ar y gwahanol fvrddau cyhoeddus yn Nighae/rgybi?—-DiffTOTdd: YdwyÍ. Yr rdyrh yn aelod o'r Cynghor Sirol, ao yn is-gadeirydd o'r corph hwuw?-Ydwyf, ac yn is-drengholydd dros Fon. Mae hyn yn beth gwarthus iawn ar ran Mr Roberts, wedi iddo lawnodi fy mhapyrau; ond gwn mai nid ei waith ef ydyw., eitnr •iddo rhywun arall (cyn«erad- wyaeth). Gwm am rai barnwyr yn jt Uchel Lys fuaserat wedi siarad a Mr Roberts fel yr haedda siarad ag ef. Y Barnwr: Ond nid wyf yn eu eymeryd fel fy mihatrwm, gwyddoch. Achoeodd sylwadau pellach o eiddo Mr Griffith gymeradwyaeth yn y llys, a bygythiodd y bar-Lwr y byddai iddo gliiio'r Hy» oa ceid ychwaneg o *r- ddangosiadau. Ar ol gwrandawiad maith gohiriodd y barr.wr ei ddedfryd.

Dywedir fod Mr Obarlea iuihton wedi goami dwy ewyllya ar ei ol. Gwnaefch y gynut rai blytv- yddoedd yn ol, yn gaiael yr oil o'i eiddo i'w briod. Mae yr olaf wedi ei gwneud o lawn y ddwy flynedd ddiwedAaf yn flafr yegolfaistres orydcl yn byw ym N inu Kwwddwy, nAd oedd yn perthyn dim icHo. Wrth gwra mae y mater yn llaw eyfreithwyir. Oredir fod gwerth yt oidde sydd wedi ei aabei u. dwy fft • buø.

Cyngbor Sirol Mon. Ovnhaliwyd cyfarfod ch-wiarterol y Oynghor uchod yn y Neuadd Sirol, Llangefni, ddydd Iau, Mr D. Rees yn llywyddu. CfYDYMDEIMLAiD. Sylw odd y Oadeirydd eu bod er y cyfarfod blaenorol wedi colli dau aetlod da a defnyddiol, aef yr Honadur Owen Griffith, Pensarn, a'r Cyng- horwr Roibert Jones, Llanfaethlu, y rhai oeddynt yn ddynion o ailu a synwyr oyffredin cryf. Oyn- ygiai ef fod yoynghor yn datgtan eu ciydtmdaim, lad llwyraf a'r perthynaslau.—Pasiwyd y oynygiad yn un fry dol. ARIAN OTj. Mafiil^siadwyd adroddied y Pwyllgor Arianol, yr hwn a gymhellai ar fod lOOp yn cael ei dalu i'r Arolygydd Sirol toagiat y ffordd fawr; 50p i Golog y Brifyagol, Bangor; a 114p 16s 7c i Mr W. Williams am "macadam1." j PWYLLGOR Y FFYRDD A'R PONTYDD. Derbyniwyd a mflibwysiadwyd adroddiad y pwyllgor hwn, pa un a gymhelliai fod yr arolygydd yn anfon 'biliau i'r rhai oedd wedi benthyca y "steam roller mai y tal am ei fenthyg fyddai lp yn y dydd, a'r rhai fyddai yn caeil ei fenthyg i diahi am y glo, yr olew, yn nghydachyflogau y gyrwr a'r drynicm fod yr arolygydd yn cael ei awdurdodi i adgyweirio morglawdd y Valley, ao i drafnu i gael codi y ceryg am Is y llwyth; fod y clerc yn yagrifenu at Gwmni y Rheilffordd o bertthynas i godi YWal ar hyd y moiglawdd fod oyflogtau y laibrwyr ar y ffordd yn cael eu oodi i 16s yr wythnos; fod cais Owmni y Nwy yn cael ei ganiatau i agor y wail yn agos i Waith Nwy Porthaethwy, ar yr amod eu. bod yn talu tp yn y flwyddyn aan y ffordd, ac yn tialu am y wial, yn nghyda man faterion eraill. PWYLLGOR Y PWYSAU A'R MESURAU. Hyabysai y pwyllgor hwn eu bod wedi derbyn llythyr oddiwrth Fwrdd Mlasnach yn amgau copi o lythyr oeddynt wedi dderbyn oddiwrth Mr O. Jones, O.S., Pencraig, Llansadwrn, yn gwrneud ymholiad: —(1) A oeo gan Arolygydd y Pwysau a Mesurau hawl i ddinystrio clorianau coed (2) A oes gan bersonau hawl i gadw yn eu meddiant bwyaau a mesurau y rhai DIa. byddamt yn eu defn- yddio i amcanion masnachol; (3) A oes gan fferm- wyr hawl i gadw 56 pwys a 28 pwys, pa un fydd- ant yn eu defnyddio ad peidio; (4) A ganiaiteir i'r arolygydd gymhell i syflw masnaohwyr ao eraill glorianau ncillduol. Yr oedd Mr 0. Jones wedi bod yn breaenol o flaen y pwyllgor i gefnogi yr haeriadau. a wnbid yn y llythyr.—'Mewn atebiiad, yr oedd yr Arolygydd wedi dweyd —(1) Nad oedd erioed wedi dinystrio clorianau coed (2 a 3) Nad o*dd *riM<i w«dd dweyd yr hyn a awgrymid, ond ei fod wedi dweyd wrth Sumryw bersonau os cad- went bwyaau a mesurau yn eu miedclianrt heb eu stampio, eu bod yn gwneud hyny ar eu oyfrifoldeb eu hunain (4) Os byddai peraonau yn gofyn iddo ef pa le y gallent gaeil pwysau a mesurau, y gallai fod wedi crybwyll enrwau "firms," and nad oedd orioed wedi gwneud hyny gyda'r amcan o'u cym- hell i brynu gan unrhyw ffirm neillduol.—Wedi cael yr eglurhad, cymhellai y pwyllgor na feyddai i'r arolygydd yn y dyfodol grybwyll enwau un- rhyw ffirms. Hefyd, fod yr arolygydd yn cael ei gyflogi am bedwar IDÍs yn ychwanegol o Rhagfyr laf ar yr un telerau ag o'r blaen fod 25p yn cael ei dalu iddo tuagat y treuliau a'u bod yn gofyn i'r Bwrdd Maanach ei ailbenodi i gywiro pwysau a mesurau. HFHOLIAD HENADUR. Aethpw-yd yn mlaen i ethol henadur yn lie y diweddar Mr Owen Griffith, Pensarn, Yr oedd canlyniad yr etholiad fel y canlyn: Mr Lewis Hughes, Y.H., 22; Mr O. Williams, Ty'nybuarbh, 9 Mr W. D. Williams, Ty'nygongl, 3. Felly, etholwyd Mr Lewis Hughes, yr hwn a ddiolchodd yn gynhes i'r Oynghor am yr anrhydedd.— Hyabysai Mr Hugh Thomas ei fod ef wedi derbyn hysbysrwydd o Lahfaethlu fod y sedd yn wag yno, ao felly elid yn mlaem a'r etholiad ar un- waith. Y OORPH LIjYWODRAErrHOL SEROL. Oynygiodd Dr. J. Roberts, Y.H., ac eiliai Mr A. McKillop, Y.H., ar fod Mr L. Hughes, Mr D. Rees, Mr D. Roberts, a'r Parch J. G. Jones, yn cael eu hail-ethol yn aelodau o'r Oorph uohoct- Mr J. Moreton Prichard, Y.H., a ddadleuad y buasai yn ddoeth newid yr aelodau, gan nad oedd ysgol eto wedi ei sefydlu yn Nghaergybi.—Mr J. Lloyd Griffith, M.A., clerc y Oynghor Sirol, a ddywedodd ei fod yn gwneud pob ymgais i gael y&gol i Gaergybi.—Mr H. Thomas, Y.H., a ddyw- edai mai nid ar yr awduidod dan sylw yr oedd y bai na buaaai ysgol yn Nghaergybi, ond ar Gaer- gybi yn lleol." Yr oedd y Oorph Llywodraethol wedi gwneud yr oil ag oedd yn u gallu i'w cyn- orlhwyo.-Mr T. Williaans Janes, Y.H., a ddyw- edai am i Mr Prichard beidiobeio Oorph Llyw- odraethol y Sir, ond yn hytrach Gorph Lleol Oaer- gybi.—Ail-etholwyd yr aelodau yn urn.frydol.- Yna aethpwyd yn mlaen i ethol aelod ar y Oorph Sirol yn lie y diweddar Mr Robert Jones, Y.H.— OyWodi Dr. Roland P. Willia/ms fod Mr J. Moretxm Prichard yn oael ed ddewis, ond ni eil- iwyd y cynygiad.Cymygiodd Mr Hugh Thomas, ac eiliodd Mr J. Williams, Llanfair, fod Mr A. McKillop yn cael ed ddewis.—Oynygiodd Mr Lewis Hughes, ao eiliodd Mr O. E. Jones, fod Mr W. Thomas, Amlwch, yn cael ei ddewis.- Oynygiodd Mr J. Moreton Prichard, ac edliodd Mr J. Roberts, fod y Parch J. Hughes, Caergvbi, yn cael ei dclewis.-Dewisw-yd Mr A. McKillop trwy fwyafrif mawr. OOLEG Y BRIFYSGOL, BANGOR. Ail-etholwyd Mr T. W. Jones, Y.H., Mr D. Roberts, Y.H., a Mr H. Thomas, Y.H., yn aelod- au o Lys Llywodraethol Coleg y Brifysgol, Ban- gor. LLYS Y MAN-DDYLEDION. Galwodd Mr Thomas Williams, Llanerchy- medd, sylw at y ffaith fod achosion yn oael eu gohirio o lys i lys, ac fod hyny yn achosi traul a thrafferth fawr i'r rhai fyddai yn cyfredthio yn Llys y Man-ddyledion, a chynygiai eu bod yn galw sylw yr Arglwydd-Ganghellydd at y mater, gan ofyn iddo benodi barnwr cynorthwyol, neu wneud y doabarth yn lIaL-Eilioda, Mx L. Hughes gynwys y cynygiad, er nad oedd yn ffafriol i wneud y doebarth yn Had. Nid oeddynt yn beio unrhyw un. Yr oedd y diweddar Mr Dew yn registrar rhagorol yn ngnyda Mr Thomas ei gyn- orthwydd. ac yr oedd Mr Thornton Jones wedi ed ddewis fel olynydd, yn ddiamhe-u oherwydd ei gymhwyaderau, tac yr oedd y bamwr yn cael ei ystyried yn ddyn Thagorol.-DarllMwYd llythyr oddiwrth y Registrar yn gialw sylw at y ffaith fod mwy o lyaoedd yn oael eu cynal ar hyn o bryd nag oedd ya oeodol. Hefyd yn ami yr oedd achosion yn cael eu trosglwyddo o'r Uchel Lys, fel ag yr oedd achos a wrandawyd y tro diweddaf.—Tyn- wyd y cynygdad yn oil ar awgrymiad y Olerc, yr hwn a aylwai y deuiai yr ymdrafodaeth i sylw y barnwr, .yr hwn yn ddiau a wnai ed oreu i gyfarfod eu cvfleusderau. HLUSEN AU ABERFFRAW. Dwbymwyd dais oddiwrth Gynghor PI wyf Aberffraw am ymchwiliad i'r modd y mae elusen- au y plwyf yn cael eu gweinyddu.Ar gynygiad Mr T. Williams, Llanercshymedd, yn cael ei eilio gan Mr A. McKillop, Y.H., penderfynwyd fod pwyllgor yn oael ei benodi i wneud ymchwiliad- au. Penodwyd y rhai oanlynol ar y pvryllgor: Mri O. H. Foulkes, Y.H., D. Rees, Y.H., R. L. Edwards, S. Hughes, Y.H., T. Williams. Llan- erchymedd R. Lewis, Bwlan; a T. Nichollla Jones. ■

Hnnanladdiad Meddyg yn Llandudno. Now Iau cynhaliodd Mr A. Bodvel-Roberts, dir- prwy grwner, <fcr«ngholia>d ar gorph Dr. Lancelot B. Todd, yr hwn ddaetlk i'w didiwedd yn Craigydon- parade, Llandudno, trwy effeithiau gwenwyn. Yn y dystiolaeth qly-wedicl fod y trancedig, yr 'hwn oe d yn daJ tystysgrif meddyg, wedi dod i Landudno gyda'i chwaer bythefnos yn ol, pryd yr oedd yn our isel ei foddwl. Brodor ydoeda o Selby. srwycld Efrog. Gwaiuyddid &rno gan Dr. Walton, ac yna. aeta i aros i dy Dr. L Muire, yn Craigydon-parade, yr hwn oedd gyfaill iddo. Yno cedwid gwyliad- wriwth fanwl arno ddydid a nos. Dydd iau, tra yn oedd Dr. Muire yn abflenol am ychydig, gadaw- oddi y teanoedig yr yatafell lie vr oedd yn ymgomio a Mrt Muire, a chan ffael gafael ar hotel o "carbolic aeid," rhuthrodd i'r llofft. Galwyd Dr. Muire ar unwaith, ao aeth i ystafell y trancedig y canfu mewn ystadolewyg. DaethDr. Bold \Villiaias yno hefyd, a gwnlloOOf defnydd o'r "stomaoh pump" gydag foddMol. Er hyny, gwaethygodd y dyn a I bu farvr ddydd Llun. Bwriodd y rheithwyr i'r traaoedig farw trwy effeithaan gwenwyn a gvmer- } odd .'i low ei his tra memv cyflwr o vallgofrw-yd&

AT GYNGHOR PLWYF Y GABRWEN. Syr—Dymunir galw syhr y Cvnglor uchod drwy cich papyr oiodwiw at yr angenrheidrwydd o oleu rhan 0 r brif-ffordd o Boston i orsaf Hol- land Mae drwy y coed dan Brynteg y nosweith- 13U hyn yn dywyllweh Aiphtaidd—y gellir hyd yn nod el deimlo--ac amryw yw y gwrfchdarawiadau wrth ddyfod: or addoldai nos Suliau, ac o'r orsaf gydar mail tren. Dylid hefyd caei lamps with y bont yn arwain i'r orsaf. Ni fu erioed leoedd a mwy o'u heisiau. Methaf weled y priodoldeb o basio mesurau drwy y Senedd, ao yna eu gadael yn ddirym yn ein dwylaw. Mae darpariaeth yn y Ddeddf, ond ei chario allan, a wna i ffwrdd ar un- waith a'r gwarthrudd hwn.—Ydwyf, etc., TETTHIWR.

PREGETHU YR EFENGYL. S/J'~Tn diweddaf o'r "aorianydd" ymddengys llythyr rhagorol yn cyffwrdd a phre- getiuad yr efengyl neu y duU y pregethir hi yn y dyddlau presenol hyn. Dywed eich gohebydd, r nad "svyf yn ayfeiliorni (nid ydyw y papyr wrrh law) fod angers am fwy o'r brwmatan a sawyr uffern yn y pregethau." Efallai ei fod yn ei Ie ar y i wnc p^vy sig hwn.. Oyn belled ag y gallaf weled a deall addefaf yn onest mai pregethau di- bwynt a diles a glywir yn barhaus. Mae vn tfaiih anwadadwy fod pechodau gwarthus *ac ysgeler yn uohel eu penau, ya arbenig felly vn "Nion Mæn Oymru." Betli am anudoniaerfli, am weird db, ac anlladrwydd y wlad ? Beth am y 0 twyil, y ffalsder, a'r didhellion a arferir, a hyny fel rheoi mewn maanach a hargeimon rhwng gwr a gwr ? Beth ddywed ynadon y edi* a barnwyr y cwrt bach yn ngwyneb hyn ? Pan In ymddyudall a phrodjeewyr crefydd fel y'u gelwir, dy;ed.,tnlb wrtinych. mai meddwdod ydyw y mwyaf ysgeler o'r holl bechodau. Gwadaf yr riad ffoLaidd a disynwyr. uichod yn ei grynawth. Beth am y pechod anwyl neu y "fawurite" o'r cwbl, sef cybydd-dbd, yr hwn bechod ag y niae Ia<hawdwr y byd yn oyhoeddi gwae digymysg uwch ben pob un ag sydd yn euog ohono. Credwyf mai dyled- swydd flaenaf y pwlpud ydyw dynoethi y pechod gwaradwyddws hwn. Mae yn amlwg i bob dyn gonesit a drragfarn mai ariangirxr:h a chybydd- dod ydynt brif bechodiau yr 008 hon, a dilynir hwynt gan ragrith, dichell, a thwylL O'r braidd nad ellir dywedyd fod gwirionedd wedi ymadael o'r tir. Oredwyf ei bod yu ddyledswydd arbenig ar bonau teulu oedd a laeiatnaid yn gyffredinol wrthsefyll a gwrthwynetbu yr oil u'r f c-thodau gwarthus a^ enwyd. Ao uwchlaur y cwbl bydded iddynt osooi esiampl dda mewn rhinwedd, a geir- wiredd, a gonestrwydd o flaen eu teuluoedd a'u gweinidogion. Mae yn ddiameu genyf y byddai hyny o les dirfawr. Diffyg mawr y pregethwyr yn y oyffredin ydyw aon am farw yn barhaus. Nid dyna aydd yn angenrheidiol. Dysger iddynt pa fodd y dylent fyw fel y gwelo y byd ac yr efelychont eu buohedd a'u hymarvveddiad hwy.— Yr eiddoch, etc., GWLAiDGARWR.

CYFARFOD OHWARTEROL ANNIBYNWYR MON. Syr,—Gwelais yn y "Olorianydd" un o'r enw "Merthyr" wedi gweled cynllun-lythyr eglwysig, sydd wedi ei foddhau yn fawr yn nghyfarfod oUwarterol Anndlbynwyr Mkrn, ao mae wedi cael mwynhad neillduol yn yr arddull o lythyr aelod- aeth argraphedig. Buasai yn foddhaol i'n teiim- lad pe yr arhosai yn y fan yna, ond pan y mae yn bytheirio ei lid ar swyddogion eglwysig, yr ydym yn penderfynu yn ein hamoan i'w gyfarfod ao am hyny dymunem ofyn iddo: Pa faint o wahaniaeth sydd yn y ayfryw ragor nag sydd gan lawer eglwya Annibyncd yn awr? Nid oes yna ond peth dibwys, er fy mod: yn credu yn unol- iaeth pobpeth orefyddol os y bydd yn unol ag egwyddor ein safon, sef Gair yr Arglwydd. Ond fe ddylai "Merthyr" ga&o nias gail y cynlhm hwn ddim gwneud y tro a phob aaagyichiad a all r- fod ag eglwys mewn gwahanol amgylchiadau. Dyweder pe bai aelod os na chaiff ei ffordd ei hun yn sori ao yn ymdori a rhoddi enwau drwg ar 'bawb na fyddai yn aydcilygu ag ef, pan mae amddiffyn drwg n gaillai un eglwys ei oddef y byddai, ac un arall pan y byddai yn myned yn erbyn pob llywodraeth ao wedi ei feddiaou gan deimladau drwg, a phwy bynag a gyffvrddai ag ef, na ohai y cyfryw ond ymiadroddion brwnit a chableddus, pan y byddai amcan cywir i gael trefn ar bethau ar y pryd. Yn awr, apeliaf at "Mer- thyr Pa fath lythyr a ddylai y doabarth y- o bobd gael ? Onid rhoddi llythyr cywir am y bobi hyn a ddylai yr eglwys, ao iddi fod yn oneet? Felly ni thalai y ffurf-lythyr sydd wedi pasio yn yr udhod ddim i gyfarfod a'r doabarth a nodwyd, felly, byddai yn well i "Merthyr" omcanu buagat gynllun arall i'w roddi gerbron erbyn y tro nesaf. Ond y path. tebycaf ydyw mai nid merthyr dros egwyddoriom pur a dilwg: ydyw, ond ei fod yn mertihyru ei hun trwy ei nwydaw gwylltion, ao mae arwyddion yn ei iaith oithafol mai un o nod- wedd felly ydyw; a chynghoras ef oyn ysgrifenu gair vti rfiagor ar foefehau crefyddol i drod i'w fynwes ei hun a gwneud ymholiad manwl a hi 1 wybod o ba vdbryd ydyw; ao nad ydyw ysbryd b6iddgardl a dialeddol i gyffwrdd a dim sydd yn dwyn cysylltiad a chrefydd.—'Ydwyf, etc., PERERIN.

Brawdlysoedd Mon ac Arfon. Y BARNWR YN LLONGYFARCH. Nid oedd ond, un caicharor i'w brofi yn y frawd- lys hon gynhaliwydl yn Nghaemarfon ddydd Iau, gerbron y Barnwr Buoknill, a'r canlyniadi oedd i w;iith y llys gael ei orphen mewn Dai nag awr. Hwn oedd y tio cyntaf i'r Barnwr Buoknill eiatedd yn Nghaernarfon. Y boneddigion canlynol a wnaent i tyny yr uchel reithwyr :-Mri E. H. Owen (blaenor), W. A. Darbishire, G. R. Rees, F. W. Turner, J. R. Pritchard (Porthmadog), Trevor Hughes, John Ed- wards, Robert Roberts (Crug), John avies, J. Evan Roberts, Robert Thomas, J. R. Pritchard, J. Issard Davies, H. Jones Roberts, Thomas Roberts, William Farren, Robert Roberto (Caernarfon), J. P. Gregory, G. R. Griffith, Riohard Thomas. Y Barnwr, yn ei anerohiadl i'r uohel reithwyr, a ddywedodd fod yn bleser mawr ganddo, a rhaid ei fod hefyd iddynt hwy a'u oydwladwyr, nad oedd ond un aollos i ddod o'u blaenau y dydd hwnw. Pan yr ystyridi y cylch eajig orchudctd gan y ddwy sir, nifer a nodwedd gwaitili y boblogaefch, yr oedd y ffaith hon nid yn unie yn arwydd ond hefyd yn brawf fod y bobl yn parchu y ddeddf, a hir y parhao pethau yr un fath. Yr oedd wedi ei ddweyd mai gwastraff oodd cynal y frawdlys pan na fyddai and rhyw un oarcharor i'w broi, ond teimlai ef yn ber- sonol fod llawer i'w ddweyd yn ffafr cadw y brawd- lysoedd, a gweinyddu y gyfraith wrth ddrws y bobl megis. Oyhuddwydi Elizabeth Williams, 33 mlwydd oed, o briodi un John Griffith Joaee yn Mangor, ar y 6ed o Orpheiuaf diweddaf, tra'i gwr cyntaf, a brioa- odd yn 1887, yn fyw.—Erlynwyd gan Mr Trevor Lloyd (yn cael ei gyfarwyddo gan Mr S. R. Dew), ac amdidiffynwyd gan Mr Montgomery (yn cael ei gyfarwyddo gan Mri D. Owea, a Griffith).-Ar y dechreu.plediodd y garohares ym ddieuog,gan ddtvdieu na wyddai Be yr oedd ei gwr cyntaf pan yr ail- briododd, ond, wed-i ymgynghonad a'i chwnsler, plediodd euogrwydd, gan ddatgan gofid.-Ar-eroh- odd Mr Montgomery y llys dTos y garcharee, gan ychwanegu fod ei cliyflwr yn gyfryw nad oedd yn briodol eibbradmdodi i'r caromr.-Ar gais y cwnsler, bu i Dr. G. R. Griffith archwilio y garchares, a ohadarnhau ei bod yn agoa i esgor.-Dy-wedodd y Barnwu ei fod wedi derbyn Hythyr oddiwrth y gwr cyntaf yn gofyn am dynerwch tuag at y wraig. Yr oodki era yn cymeryd i ystyriaeth ei chymenad da blaenorol ao hefyd ei ohyflwr, nen buasai yn rhaid idido ei hanfon i garchar am gyfnod byr. Dan yr amgylchiadau, ni cbarcharid hi ODd am ddiwmod, yr hyn olygai ei bod yn cael ei goMwng yn rhydd ar unwaith.

YMGAIS I ATEB DYCMYMYG MEIRIADOG. G mewn esgol Øfdd. yn disgyn, Tra mewn ysgol y raaefa ebgyn Ac fe'i gweuir ya rhagori, Os yn gywir ty neh«ogli. Llangoed JUTW AP IOAN. DYCHTXTG. Pa beth sydd yn caabla pob oesrbyd a throl, Nad yw o un defnydd, er cymaiitt ei frol; Ond mae'n angenrheidiol ei gael ef bob pryd, Cyn. elo'r un oerbyd na throl trwy y byd? Atab i'r dyaliymyg ydyw Swn."

Y neb a ymladdo a'r maddw, a niweidia yr ab- senol, medd Tubilw Srrws. Dylid ystyried y gwrth- wynebwr meayi ym absawt fim, f/dd» pi synwyrat* ndi ymoded ot%wi%q.

OHAM3BERLAIN A'I "ORCHID." yn ol pan yn Arddangosfa Ani- Sf, Birmuigham, a ninau yn hynod dueddol i ^n' ,,cawsom 7 fraint, drwy garedigrwydd cyfaall x r garddwr, o fyned trwy filoedd o lSw2 o dai gwydr Yegnfenydd y iV3fedigaerhavt, y. nilia raa y tyfid gwerth miloedd o buiiau o wahatu t ^afr;flodeuJ11 J Owir AnrhydedAw Joseph Chamber lain, a dim arall yno yn oael em nyrao ond yr "Orchid"! A dyna olygfa «- dderchog ydyw. Y mae rhai o'r plauhigi^m sengI, meddir, wedi costio rhai oanoedd o bunau. Nid ymddangosa efe byth heb ei 'r a hwnw bob amser yn "orchid." Adroddai 'y 0'ar garddwr y stori hon am dano:—"Yr oedd lluaw* oddyeithriaid wedi cael camatad un boreu i ryned trwy y tai, ac yr oedd planhigyn gwerth- fawr iawn, weck cael ei ysigo, a gofidaai yntam yn fawr. Da('h Mr Chamberlain heiibio ao mew* tymher lied ucuel dywedad na byddai dim eroesaw i edrychwrr ddod yno mwy. Yna holodd y garddwr, ao yntau mewn penbleth pa beth i'w ddweyd, a sicrhaodd ei feistr mai nid efe doroddL y blodeuyn ac ychwanegai "Mi 'roedd yn ofidua genyf pan welais y weithred." "Ti a'i gwelaaafc ef yn cael ei dori? Felly y dyeithriaid ddarfu?" Nage, syr, nid hwy wnaeth, ychwaith." "Siarad yn blaen, ddyn. Bydd yn rhaid i mi dd'od a hyd i ,bwy bynag sydd yn euog." Atabcodd, y garddwr heb ddim oyffro, "Os gwelwoh yn dda, syr, chwi eich hun wnaefch y niwed. Yr oeddych yn oerddoo yn ol ac yn mlaen, ac fel pe yn adrodd rhyWheth. CSywais enw Arglwydd Salisbury, syr, ac yn fuain wedyn enw Mr Gladstone, a dyma ohi yn taro eich braich dde allan yn syth ac yn sydyn felly, ac i lawr a'r "orchid," syr!" Chwarddodd Mr Ohaimlberlain, ao y mae y gerddi eto'n agored!

OYDYMDEIMLAD DYNOL. Mewn Owrt cyhoeddus yn swydd Stafford v mae lleohfaen wedi ei chodi or cof am y Barnwr1 Talfourd, ac arri, meddir. yr anerchiad diweddaf a draddododd oddiar y fainc i'r rheithwyr. Y mae y geiriau yn debyg i hyn -"Poneddigiomt,- Nid triniaeth egr, greulawn, oerfelgarwch y byd a ohospedigaothlau maith fydd y moddion effeith- iolaf i ddwyn y dosbarth gwaethaf o droseddwyr ein gwlad i fyw bywvd gwell, uwch, a mwy 'noble/ eithr mae yn rhaid i ni wrth fw-v o'r hyn, aC T gofidiaf ddweyd sydd hynod o ahghyffredin yn ein mysg, sef cydymdeimlad dynol!" Dywedir i'r Barnwr, ar ol adrodd y geiriau hyn, syrthio yn wysg ei gefn yn farw.

ARSLWYDD-RAGLAWr MON A'R HEDOE^ GEIDWAID. Yn Mrawdly8 TVimisol Beaumaris y dydd o'r blaen, gwnaeth Syr Richard Williams BulkeW Barwnig, sylwaclau llym ar ymddygiad heddge^ wad yn rhoddi ei dystiolaeth mewn achoe o apel, yn erbyn dyfarniad y Faino yn Mhorthaebfawy ychydig wyfchnosau yn ol, yn gwrthod caniatau trwydded y Bull Irai, Pentraeth, i fab y diweddar drwyddedwr. Yn Mhorthaethwy eisteddai un-ar- ddeg o ustusioid, a gwrthodasaait y drwydded, meddai y Oadeirydd, gyda mwyafrif. Ni rodd- wyd un rheswm dros ei gwrthoi Nid oedd dim o'riblaen yn erbyn y ty, a'r unig dystiolaeth rodd- wyd oedd eiddo un yr heddgeddwad yn erbyn Mr John Thomas yr ysgol feistr, sef yr hyn a goti- demnir gan Syr Riohard Williamsr Bulkeley, fel Oadeirydd y Frawdlys Chwtarberol, yr hwn a ddymchwelodd ddyfarniad yr ustusdaid a chaoiita- tau y drwydded i'r ty fel o'r blaen-.

OREFFTWYR 0 JAPAN YN LLUNDAIN. Y mae criw o grefftwyr o Japan wedi bod y* Llundain era blwyddyn yn addurno ty yn Or doga* Square. Mae llawer yn edmygu oywrednrvvydd y Japaniaid, ond dymia'r unig dro i ni glywed am weithwyr o'r Dwyreindir draw yn harddu ty ym Lloegr; ac yn sicr i cihwi nid yw yn flasu-sfwyd i weithwyr cyffredin y brifddinas, oblegid Lis gallai y Sais byth fyw ar y cyflbg sailw am ba. «i y gweithiai y rhai hyn. Y mae'n wir fod y goat o'u cludo yn ol a blaen i Japan yn ddrudfawr, ond byddai eu cyflogau yn beth ohwithig i'r Pryd- eiiniwr. Bywiant ar ychydig geini-ogau y dydd, a'u prif loddestau ydyw penau a chynffonau PY69- od.

FIOER BOLTON A FFRISTOBRYNAU. Dywedai y Oaaion Hoskyna wrbh agor nodachJa, yn absenoldeb yr Is-Iarll Oroas, G.O.B., yn Bol- ton, dydd Liun diweddaf, na byddai yno ddim taflu ffristiau (raffling) yno o gwbl Os na allent werthu anewn ffordd dag a gonest gwell iddynt heb "bazaars" a pheddao gwerfchu. Y mAe yn llawn bryd i ni ddysgu ein hogiau a'n genethod nad ydyw yn ddyogel iddynt ymyryd a dim oil sydd ag unrhyw ii-w atno neu duedd ynddo at hapchwareu. Wrth gyfeirio at addvsgiaetih gref- yddol, dywed-ai ei bod yn gweddu iddynt ar adeg fel y presenol, pan y mae y waag dramoraidd yJ1 ceisio taflu gwaradwydd ar gymeriad Prydeinwyr, i wylied gydag oiddigcdd a manylder y Sefydliad- au hyny ag sydd yn ymdrechu cadw yn gadarn sefydlogrwydd ein cymeriadau fel cenedl. Ofnai fod gormod o sefydliadau yn dyrohu eu penau o'n deutu sydd yn anwy<byddu crefydd yn gyfan- gwbL

Y MAES RHYFEL A'I ANTUR, Tn un o'r papyrau swyddogol o Swyddfa y Rhyfel ymddangosodd ffigyrau gan un celfydd yn dangos y graddau o berygl y mae milwyr yn rhedeg i'w cyfarfod, fel rheol, yn ngwyneb tan y gelyn. Mae mynych gyfrifisdau wedi eu gwneud ar ol ymdrechion milwrol yn ystod y blynyddoedd diweddaf yn profi fod oddeutu tri ohant a lianer o ergydion yn oael eu tanio mewn rhyfel am bob un sydd yn eymeryd effaith. Gwelir feliy pa fesur i'w roddi ar y gwlawog-ydd o fwledi a wyneh- wyd gan y Gordon Highlanders dydd Gwener di- wedclaf yn Elandalaagte, pryd y lladdwyd neu y clwyfwyd un o bob pedwar o honynt, Aoffi y Gordons allan yn rhifo 425, a lladdwyd neu dwyf- wyd 115 o honynt.

PAUL KRUGER. Dywedir mai y ffordd i swnio enw y Uywydd- bregethwr rhyfelgar hwn ydyw yn ol aeiniad y wyddor Gymreig. Y mae un o "bapyrau Llundain yr wythnos hon yn rhoi darlun o hono yn ei got a'i het silc bregethu yn nghyda gwlawLen bebyg i un "Rhys Dafydd" yn un llaw iddo, yn oarlamu yn mlaen i rwystro gwyr medrch mawrion ein Brenhines, gan lusgo o'i oi ei Ben-Oadfridog Jou- bert, megis a, chortyn llo, yr hwn a ymddengys- fel pe yn gollwng deigryn, a'i ddwylaw ym Uipa a'i draed yn lliprynaidd ddilyn. Mae yr hen Kruger yn cael yr enw o fod yn grefyddol thunt. Edrydd y "New York Herald" ei fod or yn fiacll- gen yn perthyn i'r sect fianylaif o 1 -,rIwys Ddiwyg- iedig y Dutch, y thai a olwir "Dappers." Pan yn ein gwlad ni ddeunaw mlynedd yn ol gwrtiiod- odd fyned i'r ddawns barotodd Brenhines Plydain Fawr ar yr achlysur o'i ymweliad a'r wiad. "Byddai," meddai ef, "rhoddi fy mhresenoldeV yno yn rhy debyg i addoli Baal, ao nia gallaf yn gydwyibodol fyned i'r 'ball.' Dyma chwedl fach yn dangos nabtir y dyn. Riai blynyddau yn ol (y a ef yn awr yn bedwar ugain rnlwydd oed) ffrwydrodd ed lawddryll gan falu yn chwilfriw un o'i fysedd, ac yn1 fan oym- erodd yntau ei gyllell-booed ao a onphenodd dori yr aedod i ffwrdd yn hytrach na ohyn^ryd meddyg i wneud.

-F Cynghaws yn erbyn Qvnghor Gwyrfa?. Yn Llys Ape], ddydd lau, gerbron Meifrtr y Rholiau, Syr Francis Jeune, ao Arglwydd daoth gerbron achos Roberts yn erbyn Oyngbor Dosbarth Gwyrfai, am apel gan y diffynyddSon oddiwrth archeb y Bamwr Kekswich. Ymt- ddangoeodd Mr Renshaw^ Q.O., a Mr MOONe dTOII yr apelwyr, a Mr Warrington, Q.O., a Mr Bryn Roberts o blaid yr atobydd.—HySbyswyA fod Roberta yn berohenog molin, gyda'r tir am- gylohynol adnebyddus fel Melin Brynygro, yn mhlwyf IJanllyfni, a hawliai, fel oanlyniad, rediù. naturiol yr afon a eW heibio ei felin, a pha ua a ddefnyddid i droi ei felin. Yn y llys islaw yr oedd y barnwr wedi caniatau archeb yn rhffyare y diffynvddion gymeryd dwfr o'r llyn a gyflenww yr at on i'r amcan o gyflonwi dwfr i drigolion pili.- trefi yn y doebarth. Yn erbyn y dyfarniad hwmw y gwneid yr apel bresenol,—Taflwyd allan yr apel gyda'r cooftu. Rhoddwyd ar ddeall os y bydifei i'r diffynyddion fyned i mewn am Ddeddf Smadi- ol yr atelid yr archeb onW'Q' Iftifl ne* unrfcfW. wnw