Y Drych

YR YSNODEN LAS. GAN ircin CTXIDli PARRY, HOWARD. S. D. I. Daeth niter bychan drosodd 0 ogledd Cymru fad, A'u glantad a acliosodd Gryn gyffro yn eln gwlad; Bron-wisgent hwy yn gestol. Bo nun, yn wr a gwas, Arwyddlun ban dirwestol, If dioa Ysnoden Las. II. "Yr Estyn," bardd-ddirwestwr, Offeiriad ho £ C eu plwy'; Ar yfwyr iii'n goncwestwr, A'u plniodd amynt hwy; Amlygai'r ll1w ffyddlondeb Ardystiol idd ein tras; A dangos dir gysondeb Wnal'r hardd Yfinoden Lae. III. Y syniftd godwyd fyny Yn deilwng, amlwg nod; Ychydig wyr, er hyny, MaiGwaUabiaTcjod; Addurna fron y brenln, A'i gyfuwch cwyd e1 was; Mud draethu eaflt'r verin Fyn yr Yanoden Las. IV. Genadwyr dylanwadui Eich cenadwrl cliwl Sy'n gweithio yn wastadol, Er symlad ydoedd hi; Ctiwl fuoch wynion ergyl Sobreiddiol yn eich gras; Dygasoch in' efengyl Y wir Ysnoden Las.

"PAHAM Y DYLAI Y CYMRY YMUNO AG IFORIAETH, SAN MEUnIG AH4S, LAUfBFOBI), VA. Y mae yr Urdd Iforaidd wedi gweled cyf- nod maith o dros chwarter canrif yn y wlad fawr hon, no fel y cyfryw, yn adnabyddua jn mysg oin cenedl. Nid meddylddrych yn aros yn farw vdvw, ac heb iddo ffurf na bodolaeth fyw a gweithredol. Nid rhyw sefydliad new- ydd a dyeithr, ac heb ei brofi, ydyw y sefyd- liad y ceisiwn yn bresenoi roddi rhesymau c'i blaid, gan alw sylw y genedl i'w gefnogi, trwy ymuno ag ef. Nid oes rheidrwydd yn galw am olrhain dechreuad na'r hyn a feddyl. ir wrth Iforiaeth, cymerwn yn ganiataol y gwyr pob Cymro darllengar pwy fn yn fodd- ion i roddi bodolaeth iddi gyntaf yn ngwlad ein tadau, yn gystal ag yn y wIad hon. Y mae eihamcan, ei hegwyddorion sylfaenol, y lies a'r gwaith mawr teilwng a wnaeth yn y gorphenol yn ein mysg fel cenedl wasgared- ig, yn llefaru drosto ei hun trwy y blyiiydd- oedd. Yr hyn sydd ei, yn gyfiawn ac yn bwysig i ni yn bresenoi ydyw, rhoddi ystyr- iaeth briodol i'r rhesymau a'r rhwymau cyf- reithlon sydd arnom i ymuno a hi. Nid yw y sefydliad dyngarol, neu'r gymdeithas ddar- bodol oreu, cofier, yn werth dim os na yrnun- ir a hi, ac os na charir ei hegwyddorion allan ni fydd ond fel llytbyren farw, a meddyl- ddrych heb gnawdoliad iddo. Yn ngwyneb y sylwadau a nodwytJ, ac yn llygad yn llygad a'n testyn, ceisiwn ddwyn ynte saith o resym- au cymelliadol (fel rbif petffaith) o flaen ys- tyriaethau oyladwy Cymry ein gwlad, dros i ni ymtino ag Iforiaeth. I.-Am mai Urdd Gymreig berthynol i'r genedl ydyw, wedi cael ei bwriadn a'i flEuifio genym er ein lies ein hiiDain. —Fel y gwyr Pawb, dyfeisiwyd a chynlJuniwyd y gyfuu- drefn Iforaidd yn Nghymru, gan G-ymry, er lies arbenig y Cymry; yr hyn nis gellir ei ddywedyd am un gymdeithas arall o'r natur yn ein mysg fel cenedl. Beth bynag a ellir ddweyd am ddiffygion a rhagoriaethau Ifor- iaeth yn America, gallwn edrych bawb ami fel y meddylddrych mwyaf trylwyr o'n heiddo ni ein hunain. Y mae ein materion cyfrinfa- 01, ein eymdeithasau pwyllgorawl, a'n hii.c-b. atlys, y Bwrdd Llywodraethol, a phob peth perthynol iddi yn cael eu symad yn miaen genym ni ein hunain, heb yr un rheidrwydd arnom i ofyn caniatad, na rhoddi cyfrif i un rhyw Ellmyn, Gwyddel na Sais yn uuiW barth o'r byd. Nyni a'n plant sydd yn eyf- ansoddi pob cangen, a ffurfiant yr hollundeb tu yma a thu draw i'r Werydd. Y mae ein cyfrinion, a'n dirgeledigaethau, ein Cyfan- soddiant a'n Kheolau, yn nghyda n liyfrou a'n cwbl yn estynedig i bawb yn yr iaith y deallwn hi, yn iaith hylaw ein tafodau, a iaith bur ein calonau. Fel y gwyr llawer Cymro parchus, y mae yr iaith Seisnjg wedi bod yn atalfa ac yn glo ar enau llawer o hon- om mewn cymdeithasau dyngarol fyddo yn cael eu dwyn yn mlaen mewn iaith anghyfar- y 11 wydd genym, ond yn y Gyfrinfa Iforaidd eawn eiarad iaith ein cal onau. Ac yn nesaf at les personol ei deiliaid, daw lies cyflredinol "Buddugol yn Els'ecldfod Taylorville, Pa Nad- j ollg, 1890. ein cenedl a'n gwlad lie preswyliwn. Gwel- wn ynte fod yn bwysig i Gymry pan yn tu- eddu iymunoachymdeithasddyngarol, roddi yr ystyriaeth ddyladwy i'r ffeithiau crybvivil- edig cyn gwneyd yr un cais am aelodaeth, rhag .y bydd yn aehas iddynt yn ol Haw edifarhau am y cam byrbwyll. II. —Am fod Iforiaeth wedi cael ei sefydlu a'i lrariio ar cgwyddorion mor bur, rhydd- frydol a Christ.ionogol.—-Nid cymdeithas ddir- gelaidd i uiweidio a lladd dynion ydyw y gymdeithas Iforaidd; ni, na, y mae Cyfan- Horldiad, liheolau a Chyfrinion hon yn gyl- faenedig m: rinweddau byw ac auraidd, "Cyf- eillgarwch, Cariad a Gwirionedd," a deil ei chydmaru a phurdob yr efengyl gyda chym- deithasau dyngarol goreu ein gwlad fabwys- iedig. Nid oes urdd yn yr holl wlad yn fwy gofalus o'i deiliaid, ac yn proffesu byw yn well yn wyneb gofynion y Testament New- ydd, na'r urdd ddyngarol hon berthynol i'r genedl Gymreig. Gwnaeth ein blaenor a'n tad Ifor Hael wario ei gyfoeth a'i feddianau i wisgo y noeth a phorthi y newynog, ac y mae ei blant a'i ddylynwyr yn enwog am eu gofal o'r tlodion. Tynant i lawr ganolfur mawr fodola i wahanu y genedl oddiwrth ei gilydd, yn wleidyddol yn gystal ag yn gref- yddol. Yn y Gyfrinfa Iforaidd saif pob ael- od, bydded o radd bynag, ar yr nn raddfa a safle, heb gydnabod unrhyw uwchraddiad yn y meistr mwy na'r gweithiwr, ond pawb yn frodyr, y Democrat fel y Gwerinwr, a'r troch- wr fel y taenellwr. Nid oes yn yr ystafell Iforaidd yr un sedd i feddwyn, godinebwr, Ileidr neu fwrddrwr, ac ni ddaw yr hwn sydd yn gwadu y bod o Dduw yr un cam yn mhell- ach na drws yr ystafell. Ei deddfau a'ichosb- au a geidw ei deiliaid i ymlwybro ar hyd can- ol ffordd rhinwedd a moesoldeb. Y mae yn wir mai a mean mawr a phenaf Iforiaeth ydyw rhoddi mantais i gyfaill teilwng o Gymro i "ddarbod mewn iechyd ar gyfer atieahyd," ac "mewn bywyd ar gyfer angeu;" "cynorthwyo mewn tlodi," ac "amddiffyn y diniwed, a gwneyd da tymorol i'r naill a'r Hall;" ondcyf- lawna orchwylion pwysig eraill, megys cer- yddu yr afreolus, gwella moee, a buchedd yr aelodau, yn nghyd n dyrehafu chwaeth pawb at lenyddiaeth a chan. We], os teimla y dar- llenydd am vmuno a chymdéithas rinweddol a moesol, gwnaed uno ag Iforiaeth. III. -Dylai y Cymry ymuno ag Iforiaeth am ei bod yn gyfrwng dihafal i gynal a meith- l'.in sei:e.b ac I i-yit y osach cymundeb a pherthynas a'u gilydd.— Yr wyf wedi cael mesur o brofiad i wybod an- sawdd pethau mewn rhai cymdeithasau heb- law y -Gymdeithas Iforaidd, a gallaf dystio gydag eraill o'r un profiad a minau, fod rhyw elfenau cryfach yn egwyddorion yr Urdd If- oraidd nag yn unrhyw urdd araJly gwyddom am dani, yn ein tynu i ryw agosach cymnn- deb a pherthynas a'n gilydd. Y mae ei deil- iaid rhywsut yn dyfod i deimlo eu bod mewn cynesach cartref, ac yn oael en hamgylchynu gan frodyr cywirach a mwy serohog a gonest yn eu hymddygiadau. Y mae rhai dosbarth- iadau o bobl nad yw yn ddiogel iawn uno mewn cymdeithas a hwy; denant atoch gyda gwen deg a llaw dyner a mynwesgar, ond eu calonau yn llawn gwenwyn du. Gweniaeth- ant atooh beunydd ar yr heol, yn y stor, ac yn ystafell y Gyfrinfa, ac efxillaat lawer trwy fod yn ddefosiynol weniaethgar; ond can gynted ag y daw y gwir Gymro i wybod ac adnabod y wisg weniaethgar, a gwelad gwraidd calon y dyn tufewnol, yna y mae yn dyfod i deimlo, gwylio yn ochelgar, ae ym- bellhau oddiwrth y cyfryw, canys gwyr pawb mai un o'r gelynion a'r cas bethau mwyaf yn ein golwg ni v Cymry ydyw gweniaeth. Yn gymaint ag na a neb ond Cymry i mewn i gylch auraidd Iforiaeth, dysgwyliwn o gan. lyniad le mwy diogel a chydna ws ag anian- awd pob ymgeisydd, trwy4ymaelodi o fewn y cylehau. Wedi ychydig o ymarferiad a chyf- athrach a deiliaid y cylch, deuwn yn fuan i gael ein hamgylchynu gan gyfeillioc a brodyr pur, a theimlwn ein hunain gartref ac yn gwreiddio yn ddyfnach, ddyfnach yn serch- iaiau y brodyr Cymreig. Beth bynag ydyw diffygion meib Ifor Hael, dywedwn oddiar ein gwir brofiad eu bod fel dosbarth o bobl dyngarol yn fwy unplyg a gocesl. at eu gil- ydd na'r un dosbarth dyngarol arall y gwn am danynt. Pa law fel llaw onest y Cymro; pa galon a gynesa yn gynt atom na'i galon wen a thyner ef. A phwy a wna wylo gyda gweddw a phlant Ifor yn fwy dwys a phur uwch ben ev fodd na brawd o Ifor. Er i Ifor wrth"ilio gan adael yr urdd ddaiolllis hon, eto anhawdd y ceir gatiddo gymaint a gair anmharchns a by chan as am dani, ond buan y twymna ei waed a deffroa ei deimiadau, pe dygwydd iddo wrando ar unrhyw fcdyn yn gwneyd vmosoaiadau arni hi a i deiliaid, Y mae egwyddorion a chysylltiadaa aelodol y Gwir Iforiaid yo gysyllUadau na thorir hwynt yn rhwydd a buan, ond glynautynddwfn yn y meddwl a'r galon, er crwydro yn afradlo.. aidd yn y tir pell. Credwn pe llwyddid i uno y genedl yn fwy llwyr o dan ei Human odidog, yr effeithiai yn ddiwygiad gogonedd- us yn ein hanes a'n cymeriad fel cenedl or- thrymedig a gwasgaredig. — ♦

—Fel hyn y canodd un o feirdd ieuainc Miners' MiMs, Pa., i gor canu Undebol yr ar- dal, yr hwn sydd yn bwriadu cystadln yn Eisteddfod Freeland, Pa., o dan arweimad y cerddor coeth William C. Owens, Plains: Cor enwog, cor o anian—der hynod, Arweinir fel struvj-band: Cor awen grof ecr yn'graiul, Aiff a'r rally yn Freeland.

THOMAS G. DAVIES, YOUNGSTOWN. GAN D. TYDVIIi DAVIES. Y mae yn bosibl bod yn teilyngu sylw ac enwogrwydd heb i ddyn fod yn fardd, preg- ethwr na rhyfelwr. Mae y dyn hwn-?. a ym. ddyrchafa j ffoia ucbal; ei alwedigaetb, waeth pa mor ddistftdl y bo yr alweiigaeth ynddi ei ".e burj, yn teilyngu clod ac anrhydedd. Di duadl nad yw y eymeria.dau uchod o werth mawr i'r byd, ac eu bod ya teilyngu y blod- au-glymau amryliw a pherarogias y coronir hwy mor ami. Oad, yn bendifadden y mae y gweithiwr deheuig a clivwrain, a'r athronydd etlfyddydpl mor angenrheidiol i'r byd, aè yn THOMAS G. I) A V [ E s; YOUNGSTOWN, 0. teilylTgu cymaint o edmygedd, parch ac en, wogrv/ydd a neb, pwy bynag. Nid yw gwrthrych teilwng yr ysgrif hon Thomas G. Davies, arolvgydd ffwrrei? chwyth Cwmni Brown a Bonneil, Younga- town, yn teilyngu yr un sylw na cblod os mai hanfod hyny yw bod yn fardd gwycb, pregethwr hyawdl, nen ryfelwr gwaedlyd; ond os yw dealltwriaeth cyflawn o fanylion, eyfrinion ac athroniaeth yr alwedigaeth y mae ynddi—os yw dros ddeuddeg mlynedd ar hugain o brofiad llwyddianus dihafal yn y eyfryw-os yw ymddyrchafu nes bod braidd witho ei hun yn y cylch y mae ynddo yn teilyngu rhywbeth, yn sicr y mae Mr. Davies yn teilyngu sylw, edmygedd a chlod. Ganwyd ef yn Mhenycae, Sir Fynwy, Chwefror 10, 1836. Ei riaint oedd Daniel a Mary Davies. Finer oedd ei dad, ac yr oedd yn naturiol i'r bachgen gamru yn ei rawd. Tra mae rhai dynion yn ffodus Yi.1 adeg ac amgylchiadau eu genedigaeth, y mae eraill felly yn y lleoldeb-yn cael eu gcni yn Mhen- ycae. Y mae llawer a anwyd yn Mhenycae wedi treulio eu hoes yn ddigon aflrin ac isel yn ei ganol, ac ysy waeth yn ami gwelir hwy yn ngwaelod y cae. Nid yw ein gwrthrych wedi gadael Penycae er ei fod o Gymru er's blynyddau iawer. Pan yn hogyn ieuanc treuliodd ddwy llynedd o dan addysgiaeth yr enwog Mr. Parry, fceryllydd gwaith baiarn Penycae, yn dysgu iferylliaeth' mwnau haiarn a chyfrinion ac athroniaeth y ffwrneisi chwyth. Treuliodd rai blynyddau yn y felin yn pydlo, i'r perwyl o gael adaabyddiBeth drwyadl o ansawdd a natur y gwahanol fatli- au o haiarn perchyll, yr hyn fu o gynorthwy mawr iddo gyda ei alwedigaeth o arolygu y ffwrneisi chwyth. Yn 1857, cefnodd Mr. Davies ar Gymru, ac aeth i Loegr er ymgymeryd a'r cyfrifoldeb o arolygu naw o ffwrneisian chwyth South Bank, gerllaw Middleborough, Wedi bod yma am dymor cafodd "alwad i-tufrydol" i ar- olygu ffwrneisiau Clay Lane, ac wedi bod yma yn llwyddianus am bedair blynedd ar- weiniwyd ef gan ragluniaeth i arolygu llwro. eisiavi Jarrow. Pan wedi trealio tair blynedd yma yn hyncd wyddianu6, darfniMr. W. O. Andrews, o Youngstown, Ohio, yr hwn oedd ar ymweliad a LJoegr gyda'r bwriad a gytlogi rhyw ddyn galluog i arolygu ffwnieisiau chwyth Hazelton, gerllaw y ddinas hon, glywed am ei fedrusrwydd cywrain a'i wybod- aeth drwyadl o'r gelfyadyd, ei gyflogi i'r per- wyl hwnw. Er ei fod yn gwneyd yn dda yn Ijioegr, yr oedd yn awyddns am ddyfod i Am- erica., yr hyn gyda rhesymeg arxyhoeddilldol cyiiog mawr, a ddylanwadodd arno i adael gwlad y Sais a mudo i wlad y werin. Bu yn llwyddianus anarferol yn Hazelton am ehwe' blynedd, ac felly yn Bellaire am Dedair, Low- ellville ddwy, ac yn y De ddwy. Nid oes un o'r manau y bu na chaffai dderbyniad croes- awus yn ol, ac y mae yn cael cynygiou hael ionus yn barhaus o'r De. Mae cwmni o Mexico yn bresenoi yn daer am ei gyflogi, a ohynygiant iddo fwy na dwbl y cyflog mawr a dderbynia yn Youngstown. Ymgymerodd ag arolygu tfwrneisiau Brown Bonnell bum' mlynedd yn 01, ac yma, fel yn y lleoedd eraill y bu, y mae ei fedrusrwydd yn cael ei gydnabod gan "gynauaf toreithiog" D haiarn allan o'r gwmeisiau, cyduabydd- iaetb barchus gan ei feistri, yn nghyd a gwar- ogaeth ac edmygedd ei weithwyr. Pan ymgymerocld ag arolygu ffwrneisiau Hazelton nid oeddynt yn cynyrchu ond tua dwy dunell ar hugain o haiarn perch yll y dydd, ond yn mhen tair wythno^ wedi iddo sefydltt cynyrchent o haIler cant i driugain y dydd. Pan ddaefca i Youngstown nid oedd y ff wrn- eisiau hyn yn rhoddi ond tua friagain i nn-a- ph<■awar-ugain i'r llall, Yn awr rhodda y l'ei Y o gant i gant an -wyt'a, i"r Hall ar gyfar- t;>* ;di a "phnmp ar hugaia (t duaelli j cly-'Id. Gall y cytrifydd mwyaf cyffredia \V61. oi'i y elw i'r raefatraHoeid yw y rath yeh- wnupgiad yn y cynyrch, a hyny hek jebwivn- em y gost; y cynyrch mwyaf ar y draul leiaf y, dirgelwch llwyddiant y byd gweitbfaol. Flynyddau yn ol yn Nghymru ystyrid ffwrn- r-vanf:l! y w^thnof; 1ù1 yn oyf- lawni campwaith, ac aifend mewn rhai man- au roddi barilaid o ddiod i'r gweithwyr am yr j orchestwaith anarferol. Mae y ffwrneisiau sydd o dan ofal Mr. Da- vies yn bresenol yn hen mewn dyddiau a di- wyg, ac yn fychain mewn maintioli. Nid yw bosh y Pheonix ond tair troedfedd ar ddeg a haner, a dwy ar bymtheg a deugain o uchder; tra nad yw bosh y Falcon ond deuddeg a'i huchder ond haner cant. Mawrion a dirif yw y diwygiadau a'r gwelliantau sydd yn y ffwrneisiau chwyth a adeiledir y dyddiau hyn, ac y mae yr hen ffwrneisiau oedd yn yr am. gylchoedd hyn oil oddieithr y ddwy hyn, wedi eu tynu i lawr er rhoddi lie i'w hamgen- ach gyda'r diwygiadau diweddaf. Eto y mae y ffwrneisiau hyn, er gwaethaf henaini ac hen ifasiwn yn cynyrshu ar gyfaltaledd. e11 ma:nt, fwy o haiarn na'r ffwrneisiau mwyaf a goreu yn y cj Ichoedd, yr hyn a brofa wir- ionedd yr hen ddiareb "nad oes diffyg ar art [ gwas gwyeh." Prcfa llwyddiant Mr. Davies gyda'r tfwrn- einiaa hjn, yn nghyd a'r ffwrneisiau eraill y bu yn eu haroiygu, ei fod yndeall iferylliaeth mwnau haiarn ac athroniaeth. ffwrneisiau chwyth yn drwyadl. Nid yn unig dealla ach- osion anhwylderau y ffwraeisiau, onit gall en gweliaynburfuan. Paa ddygwydd rhyw- beth i rai o'r ffwrneisiau cymydogaethol gyr- ir am dano fel y rheda cyfaill i'r claf ai- ol v meddyg. Yn y ffwrnes chwyth y toddir y gwahanol fwnau nes y trawsnewidir eu hel- fenau cyfansoddiadol o fod yn geryg i fod yn haiarn perchyll—i'r cyfiwr iselaf o haiarn. Y mae adnabyddiaeth o fferylliaeth y cyfryw fwnau ac o allu a dylanwad y chwyth (blast) ar y cyfryw yn yr vmdoddiad yn anhebgorol er cynyrchu haiarn perchyll da. Mae yn ari. mhofeibl gwneyd haiarn marchnadol da os bydd yr haiarn bwrw yn wael. Ni wneir gwell haiarn yn y wlad nag a wneir yn mel- ioau Brown a Bonneil, ac nid yw Mr. Davies hoti fod yn teilyngu peth o'r clod hwnw. Pan yn Stockton, Lloegr, prtododd Mr. Da- vies ag Ann. merch David a Maria Evans, yr hon a brofodd yn wraig dda a rhinweddol yn mhob ystyr, ac yn fam ofalus a charuaidd i'w plant. Mae David, eu mab hyraf, er's blyn- yddau lawer yn swyddfa gwaith Lowellville, Daniel yn cynorthwyo ei dad, a Thomas yn j-igholeg Ann Arbor, Michigan, yn efrydu lierj lliaeth. Priododd Mary, v fJich hynaf a'r adnabyddus a'r poblogaidd'"feddyg Cym- reig ein dinas, Dr. Thomas, mab yr hybarch J. Morgan Thomas, Alliance, O. Mae y tii ieuengaf—Naomi, Annie a Willie-yn yr ys- gol. Mae Mr. Davies yn Gymro Cymreig trwyadl, ac yn roneddwr cyfeillgar, careciig ic hynod haelionus. Gan nad faint yw rhin- weddau ein cyfaill, credwn na ddigia wrthym pan ddywedwn mai Mrs. Davies, er h vny, yw yr "haner oreu."

Bydd yr ail gyfres o ddarlithiau Max Milder ar "Physical Religion, or the Infinite in nature, yn cs8l ei chyliosddi yn fuan, —Y dydd o'r blasn cafodd EMzabeth Ed- wards, Boston, iawn o$5,000 g m wirodwr a werthasai wlybwr meddwol j'w gwr oan ei andwyo. a j

Y GENEDL GYMREIG O'R DDWY OCHR I'R WERYDD. LI.YTHTE ODDIWRTH Y PARCH. THOMAS ROBERTS. Wvddobug, Chwefror 4.—Trwy garedig- rwydd cyfaill o Dakota daeth y DEYCH am Ion. 8fed i'm Haw, ac yr wyf newydcJ ei ddar- Hen drwyddo, hysbysiadau a'r oil, gydag awch a bias. Rbyfedd y swyn a'r dyddnrdeb sydd gan bob peth America i mi er y cefais y pleser digymysg o dreulio ychydig ftsoedd I. prysur yn;- yr haf uiweddaf. Fel y m is ad- ) naby diaeth o leoedd a pheraonau yh nowid eich teimlad tuag atynt! Yr oedd y gohebiaethai? o llacine. Milwaukee, Mankato, Blue Earth, Bangor, Chicago, Red Oak, Gomer, Pittsburg, Johnstown, Plymouth, a lleoedd eraill, a gweled hanes y cyfarfodydd difyr a gvnelid ynddynt tua'r Nadolig, yn dwyn y lleoedd hyny yn fyw iawn o flaen fy meddwl, ac yn deifroi llu o adgofion hyfryd. Gwelaf mai Eisteddfodau ac anrhegu oedd yn myn'd a hi yna. Da iawn genyf weled yr hen genedi anwyl yn y gorllewin pell yna yn cadw i fyny ei nodweddion a'i harferion cen- edlaethol. Pa fodd yn well i drenlio yr hen wyl iawer nag mewn canu barddoni, ac an- rhegu. Wet yr wyf wedi dychwelyd yn ol i'r Hen Wlad bellach er's dros ddau fis, ao erbyn hyn wedi setlo i lawr yn weddol yn fy ngwaith. Tipyn o drafferth oedd cael fy hun yn ol i hwyl gweithio, yn enwedig cyfansoddi preg- ethau newyddion, wedi bod yn gwyllt- grwydro, a'm pen yn y gwynt a'r gwres, ar draws ac ar hyd eangderau bron anfesurol y West yna. Yr oeddwn yn teimlo fy hun on the go o byd, naill ai ar y tren, mewn street car, neu mewn buggy, a phan y dechreuwn rodd: fy meddwl ar adnod neu rywbeth ar- all, hyddai ar darawiad wedi carlamu dros y mor i America. Rhywfodd yr oedd America a'i phobl brysur yn ymwthio i fy meddwl ar draws pobpeth; methu cael testyn, ac wedi cael un, methu dofi fy meddwl i aros wrtho. Meddyliwn fy mod ar y tren, ac ofn pasio y station He byddwn i ddisgyn; neu a'm bag yn fy Haw yn rhedeg rhag ofn ei cholli, neu yn holi y ffordd i rywle, neu mewn ty cared- ig yn holi am hyn a'r Hall yn America, neu yn ClaeI fy holi am bawb a phobpeth yn yr Hen Wlad. A dweyd y gwir yn onest, y Sabboti cyntaf wedi dod yn ol nid oedd gen- yf ddim i'w roddi i'r bobl yma ond Vsnrricr: ac o titil hyny, nid oeddynt hwythau mewn hwyl i ddim arall. Hanes Cymanfa Iowa a roddais iddynt yn y bore, ac yr oedd yn ef- engyl newydd spon, oblegid yr oeddynt wedi arfer meddwl, fel finau, fod Cymanfa Ameri- ca yn debyg i Gymanfa Cymru. Ond pan ddywedais withynt fod Cymanfa yn America yn para am wythnos, a bod dau greadur gwan fel Dr. Gwesyn Jones a minau yn gor fod pregethu am noswaith a dau ddiwrnod bob un mewn tri o gapelydd, ac yn gorfod myned i'r bag am bregeth newydd bob tro, am fod amryw o'r bobl yn ein dylyn i bob He, wel yr oedd yma synu at fariaeth Cym- ry America am bregethau. Ond dywedais hefyd fod Cymry America yn gofalu na chai y pregethwr ddim cerdded a phregethu; ac hefyd fod ffermwyr America yn gallu hy- fforddio rhoddi wythnos gyfan i wrando ef- engyl. Yn yr hwyr dywedais ychydig ofedd- yliau oeddynt wedi bod yn rhedeg trwy fv meddwl yn ystod y fordaith oddiar y geiriau, "A'r mor nid oedd rnwyach." Nid oeddwn wedi meddwl darlithio ar America; ond 'does dim heddweh, a nos Lun diweddaf bum yn treio fy llaw ar y gorchwyl hwnw.' Yr ydym wedi cael tywydd caled yma er pan ddeuthym yn ol. Y mae wedi gwneyd dau fis o rew caled; y gauaf oeraf a gaed yma meddir er 1814. Cofnodir am amryw yn ngwahanol ranau o'r wlad wedi rhewi i far- wolaeth; cafwyd un hen wraig yn Lloegr wedi marw yn y tren dan effeithiau yr oerfel fel y tybir. Carwn allu gyrn awdurdodau ein rheilffyrdd drosodd yna am dro; mae gan- ddynt lawer i'w ddysgu oddiwrthych mewn ffordd o ddarparu ar gyfer cysuron y teith- wyr, yn enwedig ar dywydd oer. Mae yma hefyd lawer iawn o farwolaethau sydyn wedi dygwydd yn ddiweddar, hyny meddir, mewn llawer amgylchiad, yn cael ei achosi gan yr oerfel. Bydd yn dda gan y gwahanol enwadau Cymreig yn y wlad yna ddeall fod y symud- iad tuag at gael agosach undeb rhwng y gwa- hanol enwadau yma yn cychwyn yn addawol. Mae pwyllgor wedi ei ddo wis, yn cynrychioli y gwananol enwadau, ac y mae hwnw wedi cyfarfod dro yn ol, ac wedi cytuno ar amryw reolau, pa rai, os cerir hwy allan, a wnant lawer tuag at glirio y ffordd i gael gwell ac agosach undeb rhyngom. Wrth reswm, mae rhai yn gwawdio y symudiad, yn enwedig y paisoniaid, ac yn dweyd nad yw y cwbl ond rhagritb, ac fod gormod o eiddigedd rhwng y gwahanol enwadau i uno a chydweithio. Ond y mae Itobl oreu pob plaid yn llawenhau yn y symudiad, ac yn edrych arno fel cam pwys- ig yn yr iawn gyfeiriad. Lied ochelgar a chynil yw y pwyllgor wedi bod eto; nid yw yn amcann at ddim tebyg i uno y gwahanol enwadau yn un enwad, er y cydnebydd y rhan fwyaf y byddai hyny yn ddymunol, ac yn gobeithio mai i hyny y daw pethau ryw- bryd. Ac nid yw chwaith eto yn amcanu at geisio uno mo'r eglwysi lie mae dau, tri, ac weithiau bedwar capel bychan mewn poblog- ] leth deneu, yn yinyl eu gilydd, a phob syn- < wyr, heb son am grefydd, yn dweyd mai ?y^a u gilydd y dylent fod. Yr oil a amcen- < 7 ydvw magu a meithrin y teimlad o undeb a brawdgarwcb-cael eydweithrediad mwy calonog gyda chwestiynnu cyhoeddtis sydd yn gyffredinol i ni oil, a chael cyd.dde- alltwriaeth gyda golwg ar sicrhau achosion newyddion, rhag myned ar drawp ein gilydd i 1 eoedd nad oedd ond prin Ie i un. Dym a sydd wedi bod yn dadino ein Hymneilldu- aeth yn Nghymru, cychwyn dau neu dri o achosion bychain yn ymyl eu gilydd mewn ardal leijiru, a thrwy hyny cidwyn elfenail dyeithrweh, ac yn funl eiddigedd ac angbyd- fod, i mewn; ac yn He. bod un eglwys grec a dylanv adol via gaU yr achoii-yn lalaen yn esmwyth, ceir "buir o xai byc^Jiia, v-jddil, yn eiddigeddu with en gilydd. s. fib. ob un AT fwy na'i gore a yn ceisio byw. Amcenir rhwystro hyn yn y dyfod ol; ae ni ddylai bell- Itch fod un rfcwystr ar ffordd hyn, oblegid mae yr holl enwadau wedi dod yn agos at eu gi!ydd, yr hen ragfarn ddall wedi darfod, a'r oil yn cvdnabod en gilydd fel brodyr yn yr Arglwydd. Yr oeddwn yn cael ar ddeall fod yn Am- erica, yn yr awyrgyleh rydd yna, ambell hen frawd fel rhyw ffosil yn oyiriiiiogi i fssur eto o'r ealni enwadol oedd yma pan adawodd yr Hen Wiad 30 neu 40 mlynedd yD ol; ond pe deuai y cyfryw yn ol yma am ilro yn awr, buan y teimlai fod pethati wedi newid yn fawr. Gynt yr oedd gwabaniaethau athraw- iaethol yn ein rhanu yma, ond ni sonir mvy- ach am y rhai hyny, oddieithr fod y Bedydd wyr weithiau ar lanan afonydd. An Galfin- iaeth ac Arminiaetli, fu unwaith yn ganolfur- iau gwahaniaeth, ni ellir dweyd yn r,wr pwy sydd Gallia a phwy sydd Armin, ac nid oes neb yn gofaln. Dywed Dr. Edwards yn ei esboniad Cymraeg ar yr Hebreaid, nad oes na Chalfiniaetb nac Arminiaeth yn y Beibl, ond bod yno rywbeth mwy na'r ddfin, A dyna ddywedai yr anfarwol a'r angerddol F. W. Robertson; ac tollv waeth i'ch gohebwyr galluog, Index a'r Parch. R. S. Thomas, eu gadael yn llonydd. Ac am ffurf-iywodraeth eglwysig, fn unwaith yn eynvrtu U.?er o ddadleuon, mae y gwahaniaeth erbyn hyn bron i gyd mewn enw. Yn JilllûferoI, mae yn anhawdd dweyd beth yw y gwahaniaeth ihwng y Methodistiaid a'r Annibynwyr. Mae eglwya Fethcdistaidd gref a phaxehus yn y dref hon, ond y mae mor gynulieidfaol yn nygiftd yn mlaen ei ilywodraeth tewnol a ninau, os nad mwy felly, ac yn ymarferol, yr nn nior Y- wedi clod yn ddigon ciJj i fabwyniedu rhagor- iaethau ein gilydd. Ac os na Ifccimlweii fy mod yn ymyraeth a mater na pherthyn i mi, buaswn yn caru rhoi cyngor bach i chwithau fol gwahanol enwadan Cymreig gwasgaredig yn y wlad fawr yTia, i ymwasgu at eich gil- ydd. Llawenydd i'm calon oedd gweled achos- ion Cymreig yn mho.b man lie yr oedd ych- ydig Gymry wedi ymsefydiu, ond gwelais mewn amryw fanan ddau acbos lie buasai un yn ddigon, ac i'm tyb i, yn well Da oedd genyf weled y fath undeb agoe bron yn mhob man; yn y rhan fwyaf o fanau y bum byddai y ddwy gynulleidfa yn uno i groesawu "y gwr o'r Hen Wlad." Yr oedd hyn yn bryd- ferth. Ond paham «na buasai fel hyn o hyd ? Wrth reswm fe ddaw hyn fel y deuwn yn gallach a duwiolach. Draw yn y West yr oeddwn yn meddwl eu bud yn rhyddach nag yn yr East. 1 r oedd yn dd:i geonyf weled mewn rhai ardaloedd Gymry o wahanol en- wadau yn ymdoddi i'w gilydd yn up. Mewn un eglwys Annibynoi dywodwyd wrthyf mai Metbodistiaid oedli y ddau ddiaeon yno; ac mewn eglwys Fethodistaidd mewn lie arall dywedwyd wrthyf fod ei haner o enwadau er- aill;' un Annibynwr ac un Bedyddiwr yn mysg ei diaconiaid. Mewn He arall yr oedd dwy eglwys Fethodistaidd lied wan yn un gymydogaeth, ac eglwys Annibynol lied wan rhwng y ddwy, a dywedai hen frawd caredig o Fethodist wrthyf, ei fod ef a'r eglwys yr oedd yn aelod o honi wedi cynyg fod i'r tair eglwys ymuno i gynal gweinidog rhyngddynt, a'u bod yn foddlon i'r eglwya Annibynol ei ddewis. Go dda wir, dyna rywbeth fel y dylai fod. Gresyn na fuasai y Cymry cyntaf a ddaethant i'r wlad yna wedi gadael eu rhag- farn a'u culni enwadol ar eu holau, neu eu boddi yn eigion y mor, ac ymuno o bob en- wad yn ua i ffurfio eglwysi Cymreig Ameri- canaidd, heb fod ar enw neb ond Crist, a thrwy hyny roddi esiampl i Gristionogion, fel y mae eich cyfansoddiad gwiadol yn es- iampl i hen wledydd y byd. Rhaid cydna- bod erbyn hyn fod America, yn wladol, yn arwain Ewrop; fed y Byd Newydd yn dangos i r Hen y ffordd i ryddid a ehydraddoldeb. A gaiff America wneyd yr un peth yn gref- yddol? Yr oeddwn wedi meddwl ysgrifenugairneu ddau ar sefyllfa a rhagolygon presenol Ym- reolaeth i'r Iwerddon, a dadgysylltiad yr Eg- lwys yn Nghymru. Am v cyntaf, gorfoledd- ai yr Undebwyr fis yn ol fod gwaradwydd Parnell wedi ei ladd. Dywedodd Chamber- lain dair wythnos yn ol fod Home Rule as dead as Queen Ann. Ond mae etholiad Kil- kenny wedi dygwydd er hyny, a'r etholwyr Gwyddelig wedi gwrthod Parnell; ac etholiad Hartlepool, a mil o fwyafrif yn 188G yn er- byn Home Rule, wedi troi yn 300 o fwyafrif o blaid Home Rule. Ac erbyn Deithiwr, pan oedd Chamberlain e'r Ysgrifenydd Matthews yn anerch cyfarfod o Undebwyr yn Birming- ham, nid oedd dim yn eu hareithiau ond oon- iemnio y dead Home Rule. Na, nid yw Home Rule wedi marw; mae yn debyg o fyw, at fod Parnell wedi troi yn fradwr gwarad. wyddus, ac yn gwneyd ei oreu i enyn drwg-