Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

12 articles on this Page

HAWL I F A R W.

News
Cite
Share

HAWL I F A R W. 'Does neb o ddarllenwyr y "Golofn Gymraeg" na chlywodd am Darwin ac os oes, nid dyma'r lIe na'r amser i'w dysgn am yr anifail dysgedig a doniol hwnw. Yr yclym newydd ddarllen ei Descent oj Man- neu yn liytrach fel y dylasai ei alw 4seettt of Man— ac y mac amryw syniadau yn y llyfr wedi ein goglais yn anghyffrcdin. Un o'r pethau hyny ydyw ei awydd i wella rhywiogaeth y ddynoliaeth. Ac un ffordd-os nid y brif ffordd-ganddo i gyrhaedd hyny ydyw, mewn iaith blaen, gadael i'r salaf farw. Y mae yn myned o'i hwyliau wrth weled gogwydd yr oes hon i a leibdn clafdai, tlot-dai, amddifad-dai, a gwall- gofdai, er mwyn ceisio hwyliau oes y cread- uriaid y byddaryn fantais o'r mwyaf i'r rhywiogaeth y I y iddynt ddarfod. Yn y mater hwn cyfiifa ddynion yn ymddwyn yn ffolach at eu gilydd nag at eu lianifeil- iaid. Nid oes neb yn trugarhau wrth fywyd creadur gIVan, ac yn rhoi mantais iddo barhau ei hil, oud dewisir y goreu o bob ereadur, a gadewir i'r gwehilion iliengu. Ac os bydd creadur wedi anafu yn anfedd- yginiaethol, rlioddir terfyn ar ei hocdl a'i boenau, os bydd yu unrhyw anifail heblaw dyn; o,1cl os bydd yn ddyn, gwneir ymdrech dideimlad i'w gadw yn fyw a liwylulu ei boenau. Ar y pen hwn ystyria drlynion yr oes hon wedi dirywio yn fawr oddiwrth yr hyn oedd eu tadau, a'r hyn ydyweu brodyr, yn eu sefyllfa gani- balaidd a gwylltfilaidd. Buom ni yn arswydo wrth ddarllen am farbariaid yn lladd y gwan hen a'r gwan ieuanc, ac yn dymuno eu gwareiddio. Ond nid felly Darwin. Synwyr y pagan yw rhoddi terfyn ar bob nychdod, a ffolineh y Cristion ydyw ceisio ei barhau. Syhv arall y mae Darwin yn ei wneud ydyw fod tuedd at wrth-dro yn mhob rhywiogaeth—hyny yw, wedi i rywiogaeth gilio yn mhell oddiwrth eu gwr- eiddvn cyntefig, ac yniddadblygu yn rhywbeth arall- gwell, o bosibl, ar ryw ystyriapthan-y mae tuedd ynddi, mewn rhai amgylchiadau, i droi yn ol, ac i ar- ddangos drachefn y naturiaeth wreiddiol. Meddylier am ddyn wedi disgyn o'r ci neu'r nrwnci, er fod ei ddanedd ysglyfaethus wedi byrhau a'i gynftbn wedi ei y I I rhwbio ymaith rywbryd cyn y canol-oesoedd, y fatli duedd a welir weithiau mewn dynion i arddangos yr hen natur, ac i fod yn giaidd, dyweder, wrth y tIawlI ac yn gynffonog wrth y cyfoethog Nid yw hyn ddim end amlygiad o'r gwrthdro sydd mewn dadblygiad, ac un o'r pethau mwyaf rhagorol sydd yn pertliyn i'r Drefu Fawr. Ac ar yr egwvddor lion y mae yn hyfrydvvch meddwl y gall meddahveh yr oes hon roddi ttordd ete i nerth a chaledwch y dyn gwyllc sydd yn meddu digon a gariad at ei ryw i gcisio ei gwellhiiu trwy ladd y gwaclaf. Dywed Darwin fod y barbariaid II llawer iawn galluocach o gorlf na dynion gwar- eiddiedig, priodola byny i'w gwaith yn dethol y goreu i fyw a'r salaf i farw, a braidd nad awgrymai y byddai dvchwelyd at yr hen drefn yn fantais i ninau yn yr oes or-garedig hon. Wrth ddarllen y Spectator am yr wythnosau di- wedd'f braidd na thybiem y gallai. fod dymuniad Darwin i gael eigyfluvni—bod y ddvnoliaerh wareidd. iedig ar ddvchwelyd i arfer yr hen drefn farbaraidd, a bod anvyddion eisoes fod y rlian dyner wacliiaidd o ddynoliaeth ein dyddiau ni i gael ei rhoi o'r neilldu eto am hen ac ardderchog arfcrion yr oes fwystlil ddd- Y mae un Mr Tollemache wedi vsgrifenu erthyglau yn y Fortnightly i ddadleu yr liawl, os nid y ddylea- swydd, i roddi terfyn ar einioes dynion pan fyddout mewn sefyllfa anfeddyginiaethol. Y fat h drugaredd fvddai rhoddi gwallgofiaid a dynion wedi dotio o'r ffordd Neu meddylier am ddyn yn dioddef oddiwrth afiechyd arteithio1, y fath garedigrwydd ag ef fyddai ei roddi trwy anadliadau esmwyth o chloroform neu rvwbeth cyffelyb, ar unwaith allau o'i boen Ac yn wir v fath raslonrvvydd fyddai cwtogi rtioddefiadau pob math ar ddyn fyddo ar drengu, neu docio gwendid y pedwar ugain Bi(I siwr nid yw Mr Tollemache yn fod.lbiwn i gymmeryd einioes dyn oddi arno heb ei fani itad, ac os bydd yn anallnog ei hun i roddi hyny, fel yn achos y gwallgof-ddyn, yna y mae y meddvgon i farnu drosfo. Felly y mae efe o leiaf yn ddaclleuydJ dros yr liawd i farw os nid i farwolaethu. Bnasai bodolaeth y fatb una Mr Tollemache ei hun yn ddigon i ddangos y gallai syhv Darwin fod yn gywir-fod y duedd i wrthdroi at ei sefyllfa farbar- aidd yn aros yn y ddynoliaeth ond erbyn hyn y mae un arall-y Proffeswr Newman—wedi dyfod allan i ddweyd ei fod yntau hefyd yn teimlo yr hen natur fwvstfilaidd yn ymweithio o'f fewn ac nid yn unig ei bod ynddo cf ei hun, ond y gwyr am luaws eraill sydd vn gogwyddo at yr un duedd—yn wir eisoes yn ei ilawn-feddianu—ond fod arnynt gvwilydd ei harddel— y dynionach Y mae ei lythyr yn werth ei adysgrifio, a dvma fo Lawer o flynvddoedd yn ol yr oedd genyf y rheswm goreu dros gredu fod cyfaill i mi (dyn teilwng o edmygedd uchel yn foesol a deallol) mewn aficchyd. maith ac anobeithiol wedi ymgilio o fywyd yn:an:tm<;erol :trwy ddefnyddio chloroform. Nid oes genyf unriiyw amheuaeth yn y byd iddo ei wneud dan deimlad o dclylcdswydd. A rweiniodd hyn fi i gael allan gan bersonau yn awr ac yn y man pa beth oeddynt yn ei feddwl o derfynu oes fel hyn, mewn achos o afiechyd anfeddvginiaethol, yn neillduol gwallgofrwydd a'r ateb cvffredin a gawn oedd fel hyn —' Nid wyf fi yn rhoddi unrhyw farn ond y mae llawer yn meddwl y dulai bywyd poenus, di-ddefnydd, ac anobeithiol gael ei derfynu.' Os bydd i'r ddadl bresenol arwain dyn- ion i wneulI cyfaddefiadau mwy rhydd, heb ofni dir- myf, etyb ddiben da. Carem weled yr Archwylwyr svdd' yn ymweled a gwailgofdai yn cael eu galw trwy awdurdod i roddi eu baraau gwir ar y mater. "Yn gynaracn na hyn, Avrth ddarllen teithlau, feallai teitliiau Mungo Park a'i syhvadau ar Indiaid Goglcdel America, arweinhvyd fi i fyfvrio ar y fath achosion a hyn, fod parti yn cael ei orfodi i deithio yn gyflym trwy goedwig neu aniahveh ac un o honynt yn sydvn yn diffygio. Os bydd i'r gweddill aros i'w gludo byddant oil feirw. Yn anfoddlawn y maent yn ei adael ar ol. Weithiau y mae yn dymuno cael ei ladd, rhag iddo farw o newyn, neu i bryfaid ei fwyta. Arweiniodd y ffeithftiu hyn fi, yr wyf yn addef, i gredu ein bod yn gorestyn ein hanfoddlonrwvdd i fyrhAu einiocs. Ond yr oedd ofn i adael bod dynol i drengu ei hunan, yn envwdiy wrth ei orchymyn, pan oni bac hyny y buasai y lleill yn ddibwrpas yn trengu yn ei le, yn vmddangos i mi yn debyg iawn i'r hyn sydd yn digwydd yn fynych iawn mewn afiechyd, lie v mae gwemi ar y claf yn dinystrio iechyd y rhai svdd o'i g win pas lie y nta« y cryf a'r ieuanc yn cael eu hanalluogi, er mwyn i hen greadur gael ymlusgo ycliydig hsoedd yn hwy. Yr wyf fi, yn un, yn edrych gvdag arswyd ar adael i berthynasau tyner aberthu eu hiechyd ieuanc mewn trefn i ychwanegu dyddiau neu wytlmosau at fy mywyd i wedi ei dreulio allan. Wrth gwrs y mae yn eglur y gallai canlyniadau llawer mwy niweidiol ddilyn hunanladdiad afreolaidd a lladronaidd felly nag a allai ddigwydd pe byddai i'r fath arferiad gael ei chaniatau dan amodau sefydlog, Yr wyf vn cvmeryd yn gani.itaol pe byddai Esmwyth- drar.c gaeI ei gyfreithloni, fel y mae priodas, mabwys- iaLlau, cwyJlysiau, yn mhob gwlad wareiddiedig yn cael eu cofrestru, y byddai iddo gae) ei gyfreithloni gvda'r cyffelyb sicrwydd rhag iddo rfl6l ei gam. ddefnyddio. Gofynid i'r cofrestrydd gwestiyno y dioddefydd o flaen tystion, y rhai a dystient i'w awydd am farw; a byddai i dystiolaeth feddygol gael ei rhoddi fod gwellhâd yn anobeithiol. Y mae perthynasau agos yn awr yn dymuno inarwolaetliclaf cydd yn dioddef ing, neu hyd yn nod glefyd neu boenau yn ddiobaith. Nid wyf yn gweled pa fodd y geliid ei gam-ddefnyddio, pe byddai angau gael ei gyfreithloni dan ryw drefniadau cyffelyb i'r rhai y cy- feiriais atynt." Dyna syniadau Mr Tollemache a Mr Francis W. Newman, a dilynwyr Mr Darwin, a Goleuedigion yr oes hon yn gyffredin. Dywedai Mr Ruskin hefyd fod ci siol yntau yn dyner ar bwnc hunan laddiad a mwrddrad. Nid yv hyn yn cynwys, fel y myn rhai, naa gallant fod yn credu mewn byd arall; oblegyd un o ddadleuon Mr Newman er's blynyddoedd yn ol dros grogi ydoedd y rhoddai hyny ail-gychwyn i'r Uofrudd mewn byd arall lie na ddeuai dim o'i hen gymeriad i'w ganlyn. Pe gallem ninau gredu y gallai Mr New. man a'i gwmni adael eu ffolineb ar ol, a dringo i gylch tt weh o synwyr yn T byd Desaf, prin y byddai yn werth cofipi llofrudd am eu lladd. 0 leiaf ui a garem weled 0 duechreu, a. fyddent yu foddlawn. wueud eu exit a; peidio.

ficre ami ¡hert.. ---.../'...J

(Hie iiMuripUty

FASHIONABLE WEDDING AT! TONGWYNLAIS.

SECTARIANISM AND THE WELSH…

tf and iorcu the QtO'ast.

...., tfowfSpomUiwe.

[No title]

import#.

T-K TIT 7 r THE C0RN TRADE.

WOLVERHAMPTON IRON TRADE.—Wednesday

[No title]