Y Gwladgarwr

Undeb Cerddorol Dosbarth Aberdar. Nos Iau diweddaf, Mawrth y 15fed, cynaliwyd piimed rehearsal yr undeb uchod yn Nghapel y Bedyddwyr, Cvvmbach, yr hwn, trwy garedigrwydd y brodyr hyn, a gafwyd at ein gwasanaeth. Ychydig wedi saith, dechreuwyd y cyfarfod trwy ddarllen a gweddio gan y Parch. Thomas Phillips, Cwm- bach, yn ei ddull arferol a thwym-galon yr hwn, hefyd, a lywyddodd y cyfarfod. Yna, galwodd ar yr arweinydd at ei waith ar unwaith, a chanwyd y tonau sydd i'w canu yn nghyfarfod y boreu, dydd y gynjanfa, yn nglyn a'r ganig "Yr awel fwyn." Cafwyd canu ardderchog ar rai ohonynt, megys "Dusseldorf," "Amsterdam," "Palestina," a Llydaw." Yr oedd y rhai hyn yn ogon- eddus ar brydiau, yr oeddym yn colli ac yn annghofio ein hunain yn y mwynhad oeddem yn ei deimlo wrth eu canu. Rhwng caniad y tonau, cafwyd anerchiad gan y Parch. Morris Morgan, Nazareth. Dywedodd ei fod yn teimlo yn falch iawn i gael cyfleusdra i fod yn bresenol, oblegyd mai dyma y tro cyntaf a gafodd i fod yn y rehearsals, ac hefyd i weled y fath dorf o gantorion wedi dyfod at eu gilydd. Ni ddychymygodd weled cymaint, ac hefyd i weled y fath gynulleidfa luosog a pharchus yn gwrando mor astud, ac yn ymddangos eu bod yn mwynhau eu hunain yn rhagorol. Hefyd, sylwodd fod tuedd yn y cyfarfodydd hyn at godi chwaeth ac ysbryd y bobl at bethau uwch a rhagorach, sef addoli Duw trwy ganiadaeth y cysegr. Yr oedd yn lion iawn ganddo i ganfod fod y canu wedi cyrhaedd y fath safle yn ein mysg, a gobeithiai y parhaem i gadw y cyfryw, os nad ceisio ei godi yn uwch. Hefyd, rhoddodd y Parch. William James, Bethania, amryw sylwadau rhagorol a desgrifiadol ar y gwahanol benill- ion. Gallwn ymfalchio yn fawr ein bod yn feddianol ar y fath berson yn llanw ei le mor rhagorol a llawn. Cyn diweddu, pasiwyd penderfyniad o ddiolchgarwch gwresocaf yr undeb i frodyr y Bedyddwyr am fenthyg eu capel, yr hwn a dderbyniwyd gan Mr. Davies, y Llythyrdy (un o ddiaconiaid yr eglwys), mewn sylwadau pwrpasol, ac yn dadgan eu parodrwydd i'w roddi eto pan fydd angen. Terfynwyd trwy weddi gan y Parch. Mr. Morgans; Nazareth. -Clttdydcl

Siap yr Eilliwr. BEN DDUWINYDD: Fy nghyfeillion, dyma amser ein cyfarfyddiad eto wedi dyfod i ben, felly yr wyf am i bob un ohonoch fod yn barod i siarad, yn nghyd a bod yn wyliadwrus wrth wneyd, sef yw hyny, peidio myned dros derfynau rheswm, dynoliaeth, a moesoldeb er, cofied pob un o honoch, nad wyf am wneyd cyfeiriad at neb ei fod wedi gwneyd hyny yma hyd yn hyn, ond yn hollol i'r gwrthwyneb ac yn awr, yn lie fy mod yn myned yn faith, yr wyf am roddi o'ch blaen y testyn, sef, "Synagog Uchelgeisiol John Bencyrlog. Gyfeillion, gobeithio fod ein dyfodiad at ein gilydd fel yma yn gwneyd rhyw ddaioni, ac mi a ymgeisiaf at hyny yn mhob gair a siaradaf ond yn wir, os na wna fwy o ddaioni yn rhywle nag y mae yn wneyd yn y synagog a grybwyllwyd, ofnwyf mai peth bach fydd. Mi a dderbyniais nodyn y boreu hwn oddiwrth un o'r aelodau yno, a dyma ei gynwysiad, Frawd a chyfaill,—y mae eich Siop yn gwneyd terfysg nid bychan yn y lie, a dywed Mr. Dyeithrddyn, fel ei gelwch, pe y deuai i wybod pwy sydd yn cario y newyddion allan, y celai fyned felly ei hunan, a hyny ar ychydig eiriau felly gobeithiwyf y bydd fy enw i yn ddyogel. Y mae Dai Pwd y Glee wedi anfon ei droed o'i Ie, er ei fod yn ddyn mawr yn y synagog hon. Y mae yr Arch a Dai Lap Dog gyda eu gilydd bob awr y gallont, ac yn chwilio. Yr eiddoch, &c." Yn awr, gyfeillion, yr ydym yn gweled fel y mae nid myned at wraidd y drwg er ei gael ymaith, eithr chwilio am y diddrwg er ei gosbi am ddangos y drygioni. Yn wir, plant y tywyllwch a geisiant guddio eu pech- odau, ac os daw i'r amlwg, hwy a'i ffieiddiant ac a geisiant ei wadu ond os deuant i wybod pwy fydd wedi ei ddatguddio, deuwch lladd- wn ef a fydd hi gyda hwy, heb ystyried fod yr hwn a fedr eu cosbi yn medru darllen eu calonau hwy, ac yn cadw y cyfan ac hefyd, os na ddygwydd i'w pechodau gael eu dwyn i'r amI wg yma, y bydd i bob peth. gael ei amlygu yn ol llaw. > BILI FFAIR FACH Fechgyn, yr wyf yn ymlawenhau bob amser y bydd gwirionedd syml a digecraeth yn cael ei siarad, a chan fy mod yn gwybod$fallai gymaint ag un ohonoch am y testyn dan sylw, dichon y bydd i chwi faddeu i mi am roddi cam yn ol ychydig bach. Gallwn feddwl wrth eich agwedd ddifrifol mai teimlad o Ijjirch sydd yn eich cymhell i siarad ar y pwnc dan sylw, ac yr wyf yn falch o allu dweyd mai felly yr ydwyf fy hun, eto rhaid dweyd geiriau na hoffem lawer pryd, ac yn awr, yn ol fy meddwl fy hun, nid wyf yn tybied nad ydych wedi ym- osod gormod ar un, canys gwyddoch wedi myned o beth yn annhrefnus iawn, fod rhaid cael tipyn o amser er dwyn y peth i'w le. Dyna y Twrc, druan, y mae hi wedi myned yn dolciog iawn arno, a chlywaf ryw rai yn dweyd yn barhaus am ei yru allan o Ewrop heb un drugaredd ond ryw fodd nis gallaf i fod felly, oblegyd rhaid fydd iddo ef yn awr gyfnewid y deddfau, cyfnewid y cyn- llun, ac yn ddiamheu gyfnewid llawer o'i swyddogion, a phwy a wyr, dim ond i ni aros yn amyneddgar ychydig bach, na chawn eto yn lie yr hen Dwrc balch, ffromllyd, a.thra- haus, ryw un glan, llawn o bIyf, a'r rhai hyny yn disgleirio mewn harddweh ? A chan fod cyfnewidiad wedi bod yn swyddogion y synagog hon, a hyny yn lied ddiweddar, pwy a wyr na welir yr un peth yma ? Gallasech glywed trwy hanes fod yr hen un wedi myned nad oedd gwiw iddo gynyg yr un gwelliant ar ddim ond yr wyf yn cael ar ddeall nad ydyw felly yma eto gan y swyddog hwn, er fod ei goelbren wedi syrthio i gyfeillach y rhai fu yn foddion dinystr i'r hen un, nid ydyw hyny yn brawf am y newydd, er ei bod yn wir ddrwg pan fydd y pen yn myned yn rhy drwm i'r troed i'w gario a chredaf y dylid yn anad dim geisio trefn y pryd hwnw, a dangos yn ddiysgog nad oes yr un llwybr a wna y tro ond ymostwng i'r ddeddf ag edifar- hau, gan ddywedyd, Pechais. Ac yr wyf yri dweyd, heb wneyd hyn, ymdreched a ym- drecho a llafuried a lafurio, annhrefn fydd yn aros yn y ty-, cweryla yn mhlith y brodyr, malais yn mhob calon, y ddeddf yn gofyn iawn, cyfiawnder yn bygwth, a Duw yn y diwedd a ddywed, Mi a'th cliwydaf di allan o'm genau." YR EILLIWR: Foneddigion, yr wyf wedi cyfansoddi can i Pwd y Glee, ac yr wyf am ei chanu i chwi, os ydyw pob un yn foddion. BEN DDUWINYDD Fy nghyfeillion, yn gymaint ag fod ychydig fynudau cyn bod yr amser i fyny, credaf y gallwn roddi gwran- dawiad i gan ein parchus Eilliwr yna, ym- adawn, gan gofio bob un am y cyfarfod wyth- nos i heno, pryd y bydd peth neillduol yn cael ei ddwyn i'r bwrdd. CAN YR EILLIWR. Wel, we], mae Dai y Clecwr Wedi'i ddal, wedi'i ddaI,- Y blaenor mawr ei fwstwr Wedi 'i ddal; J Do, aeth y pen i bwyso, A'r coesau bach i siglo, A Dai'n rhy feddw i hidio Beth ddeuai 'nawr o hono,- Dyna'r fel, dyna'r fel.. Fe gawd y codwm creulon, Do yn wir, do yn wir, Ac aeth y goes yn yfflon, Do yn wir r Ac yma'n mwmian canu Y bu, nis gellir gwadu, Gan geisio weithiau codi I'r lkn o'r gwter ddofndrlu, Druan tlawd, dri an tlawd. Fel hyn, wrth glywed mwmian, Awd i'r fan, awd i'r fan, Cawd gafael yn y truan Meddw gwan Ond wedy'n bu ymdrechu, Do, do, a dirfawr chwysu, Pob un oedd bron a methu Wrth gario lawr i'r gwesty Y dyn bach, y dyn bach. Ond wedi cyrhaedd yno Cawsant hwy, cawsant hwy, Wrth wel'd nad oedd i'w gludo Siom oedd fwy; Ac felly gorfu 'i gario I westy arall eto, Ac yma, wrth ymbilio, Fe gafwyd un i'w gludo Tua thre', tua thre'. Ond erbyn boreu wed'yn Yr oedn flin, yr oedd flin, Fe ddaeth y gath o'r cwdyn Oedd wrth glun; A gorfu gwr y clecian Fod yn ei dy ei hunan, Heb gyrchu 'r pwyllgor bychan, Sef pwyllgor clec a ffwdan, Sydd ar stop, sydd ar stop. Felly, wedi clapio a chwerthin am ychydig, ymadawyd. APPRENTICE.

Cor Aberdar a'r diweddar Asaph Glantaf. Ymddengysfod rhagdrefniadau cyngherdd- au Samson" yn Aberdar a Chasnewydd yn myned yn y blaen yn llyfn a hwylus, a rhagolygon am lwyddiant mawr. Mae y cor yn glynu gyda'r gorchwyl o ymberffeithio. Dywenydd genym i Mr. Gordon Gooch greu y fath argraff ffafriol pan ar ei ymweliad cynt- af a Chymru, yn Nowlais, yr wythnos o'r blaen. Am Miss Marian Williams, mae ei llais swynol hi, bellach, yn atdyniad yn mhrif gyngherddau Llundain. Y mae hefyd yn ddiweddar wedi hynodi ei hun fel enillydd y Westmoreland Scholarship yn y Royal Aca- demy. Nos Fercher wythnos i'r diweddaf bu Mr. James Sauvage yn cymeryd rhan yn yr "Elijah" yn y Crystal Palace, o flaen cy- nulleidfa yn rhifo dros bedair mil. Gwnaeth argraff rhagorol dda. Yn nglyn a'r cyngherdd gynelir yn Nghas- newydd, diamheu y byddai gair am y neuadd, &c., yn ddyddorol yn y fan hon. Ystyrir yr Albert Hall yn un o'r neuaddau godidocaf -er nad yr eangaf—yn y Dywysogaeth. Cy- nwys seddau i oddeutu 1200 o bersonau. Y mae ynddi oriel wech, wedi ei dodrefnu a sofas a seddau wedi eu gwisgo mewn velvet. Mae y gerddorfa wedi ei haddasu i ddal cor o gant, neu ychydig yn ychwaneg, a thu cefn y saif y grand organ. Adeiladwod yr offeryn ardderchog hwn gan Mri Willis, o Llundain, a chostiodd dair mil o bunau. Mesura 40 troedfedd o uchder, yn 40 troedfedd o led, ac yn 16 troedfedd o'i wyneb i'w gefn pwysa ddeg tunell ar ugain y mae iddo 3204 o bib- ellau, a 64 o stops; a chwythir iddo gan dri pheiriant hydraulic nerthol. Gellir murmur y miwsig mwyaf tyner arno, a tharanu rhai o symphonies mwyaf arswydlawn Mendelssohn gyda'r un rhwyddineb. Mae yn werth taith i Gasnewydd pe ond i glywed yr offeryn hwn. Bydd yr organ hwn, yn nghyd a string band detholedig o gyngherddau Hereford a Glou- cestt9 yn chwareu drwy yr oratorio "Sam- son," ac nis gad y fath gyfuniad o offerynau cerdd yn cynorthwyo y Cor a'r artistes, lai na chynyrchu effaith ardderchog. Clywsom fod lluoedd o ardaloedd gweithfaol Mynwy yn bwriadu bod yn bresenol. Bydd tren neill- duol yn dychwelyd o Gasnewydd i Aberdar ar ol y cyngherdd hwyrol, trwy Pontypool Road.

Nodiadau Ymylon y Ffordd. Mae yn ymddangos i mi fod Etwart yr Heliwr yn bersonol adnabyddus a Jaci o'r Felin. Pwy a wyr nad yw y ddau wedi bod yn cyd-deithio pan yn gwerthu lliw glas, hoelion clocs, ac eli Treffynon. Boed rhyng- ddynt, meddaf, er mwyn cadw i fyny y difyr- wch, hyd nes y cawn rywbeth mwy sylw- eddol yn destyn sylw, pan ddeffry y byd mas- nachol o wahanol gyfeiriadau. YMDDENGYS fod yr anfarwolddyn, Mabon- wyson, wedi gosod ei droed yn y fagl yn eis- teddfod Troedyrhiw, ar bwnc y bryddest farwnadol. Gresyn i'r Mab. wneyd y fath botes yn ei hen ddyddiau, cyn myned o hono dros For y Werydd i wlad y moethau, lie y gobeithiwn glywed ei fod yn cael byd da ac helaethwych- beunydd. DYLAI sylwadau manylgraff Emlyn Evans gael sylw arbenig cefnogwyr eisteddfodau, er mwyn gwelta y sefydliad, a gwneyd y cyfryw yn fwy teilwng o'r genedl. Cadw draw y testynau diffrwyth, a chael gwobrau teilwng, pe na byddai i'r eisteddfod gynyrchu dim ond tri chyfansoddiad gwerth sylw, megys awdl neu bryddest, canig neu anthem, a thraeth- awd da, a fyddo yn werth treulio wythnos i' \v ddarllen. Cynyrchodd hen eisteddfodau bythglodus y Carw Coch gyfansoddiadau a fyddant byw Tra dalio creigiau Cymru Ar seiliau cadarn-gref, A'u penau yn dyrchafu Yn awyr bur y nef. Ond dyna, beth dal siarad fel hyn, pan nad yw yn bosibl cydweithrediad teilwng o'r wlad a'r genedl. Mae cymaint o Ddic-Shon-Daf- yddiaeth yn ein gwlad, fel nad yw pethau gwir Gymreig yn gwneyd y tro ond pan ddelo Sais i'r wlad byddpawb braidd yn barod i'w addoli, a thalu iddo y gwarogaeth a'r parch mwyaf diffuant, am ei fod yn ddyn dy- eithr; a neb byw o honom yn gwybod dim am ei achyddiaeth. Mae rhyw ysfa wedi codi yn ddiweddar ar grach-gerddorion Cymru i fyned tua Llundain i gael cynffonau ar ol eu henwau, ac o ran y gwelliant a wneir ynddynt byddai yn llawn cystal anfon Wil Die o'r Patch i'r Athrofa Gerddorol. DYLAI arweinyddion corau Cymru wneyd ardystiad yn erbyn cystadlu o dan feirniad- aeth bechgynos anmrwd a dibrofiad. Os mai talu yr entrance fee i'r Athrofa Gerddorol ac agor coffee shop yn Llundain ydyw gofynion y ddeddf i gael yr R. A.M. ni a allwn fyned yno luaws o honom, a chael i ni yr anrhydedd ffugiol o fod yn feddianol ar y teitl. Mae yn llawn bryd galw sylw awdurdodau yr athrofa at y miri hwn, er mwyn diddymu yr arferiad a fydd yn sicr o nychu ein gwlad mewn ystyr gerddorol. Os na fydd talent, penderfyniad, a gallu yn y dyn i gyrhaedd i enwogrwydd, gwell i'r cyfryw ddilyn ei alwedigaeth cartref. Gwell i ni weled ein cerddoriaeth yn marw o farwolaeth naturiol, nag i ni ei gweled yn 11 cael ei nychu i farwolaeth. MAE yr hen sefydliadau a gedwid gynt JN flodeuog yn colli tir yn gyfiym, am fod y gwaed newydd yn rhy deneu a difywyd, ac heb ddigon ynddo o wres Cymreig i sefyll a herio pob corwyntoedd a ddichon godi yn erbyn ein sefydliadau cenedlaethol. Mae pob cenedl arall yn cadw i fyny eu gwyliau, a phaham y rhaid i ni, fel Cymry, fod yn ol, nis gwn.—Yr eiddochfel cynt, HEN WADDOTWR.

Nodion Siaspar. MR. GOL.Mae Ilawero bethau doniol ar y bwrdd heddyw, felf mae yn orchwyl an- hawdd penderfynu pa un sydd i gael sylw gyntaf. Peth doniol iawn yw gweled Gol. cyd- wythnosolyn yn galw Adran Ddigrifol ar lithiau gorphwyllddyn. Y mae darllen ychydig linellau o'r adran yn ddigon i yru y dyn mwyaf llawen i'r pruddglwyf Pe b'ai y bytheiriwr yn gwybod, byddai llanw y golofn ag hysbysiadau Kernick Pills yn llawer mwy dyddorol i'r darllenwyr. Pe defnyddiai yr awdwr y papyr i gyneu ei bibell ar Canfa Stanley," byddai yn dangos tipyn o gallineb. Druan o Mabonwyaon y mae rhywbeth neu gilydd yn milwrio yn ei erbyn yn bar- haus. Nid oedd Rhydderch ab Morgan yn confidential friend, neu ni fuasai yn gollwng y "gath o'r cwd" ar yr esgeirfardd yn Nhroedyrhiw. Rhaid i'r ysgrifenydd hwn dystio fod tipyn o allu gwasgaredig yn Mab- onwyson a phe byddai yn gallu cael ychydig o synwyr cyffredin, byddai yn sefyll dipyn yn uwch nag ydyw yn marn y wlad. Ei fost tragwyddel 'sydd yn ei anafu. Ystyria y brawd ei hun yn oracl fel bardd, pan y mae prydyddion y nawfed dosbarth o'i flaen. Y mae yn debyg fod y Cysawd Barddol i dd'od allan ar fyr ond credwn mai un o gyfrolau cyntaf y milflwyddiant a fydd, a bydd yn gynar ddigon iddo wneyd ei ymddangosiad y pryd hwnw. Englyn doniol ar ymadawiad cyfaill yw y canlynol :— Hen was Bacchus, a bwci-'r heolydd,— Athrylith y perthi; Hen glerwr, heb fawr glory, Na bywyd teg,-good bye i ti. Peth doniol iawn yw clywed beirniad parchedig yn achwyn yn barhaus ar fyrder i cyfansoddiadau. Trech maint na metel" J yw ei arwyddair ef wrth feirniadu bob amser. Y mae y beirniad hwn yn condemnio yr hyn a fyddem ni yn ei gymeradwyo. Os oes rhywun yn methu a chysgu, pryned gyfan- soddiad hirwyntog fel eiddo y beirniad dan sylw y maent yn rhatach na laudanum. Y mae ambell bwyllgor eisteddfodol yn ddoniol iawn wrth ddewis beirniaid. Ptif gymhwysder beirniad gan rai yw y gadach wen, pe byddai mor anwybodus a thwrch daear am gyfrinion cerdd dafod. Yr ydym wedi gweled cyfansoddiadau wedi eu gwobr- wyo gan rai o'r fath hyn, pan y dylasent fod yn y pen pellaf oddiwrth y wobr. Y mae un o'r beirniaid hyn ar y maes yn bresenol yn un o eisteddfodau y Groglith, a byddwn yn debyg o fod yn gwylio ei symudiadau. Peth doniol iawn yw gweled ambell bwyll- gor yn cosi eu cernau wrth feddwl am dalu dau neu dri gini i feirniad y rhyddiaeth a'r- farddoniaeth, pan yn foddion talu hyny ac ychwaneg i feirniad y canu Beirniad y lenyddiaeth yn gorfod darllen baich asyn o gyfansoddiadau dosodd a throsodd, ac ysgrif- enu nodiadau ar bob un. Beirniad y canu yn dyfod i'r eisteddfod, ac yn ysgrifenu ychydig nodiadau ac yn eu darllen, a bant a.. hi, a'r pwyllgor yn ei dalu mor llawen a'r gog. Dichon y dywed y canwr fod yn ofynol i'r beirniad ymgydnabyddu a'r dernyn a fyddis yn ei ddadganu. Eithaf gwir ond y mae pob hogyn yn gwybod y darnau a genir er's Jalynyddau bellach. Tipyn o gysondeb- mewn peth fel hyn, fechgyn. Ily Dyma fel yr ymfflamychws cyfaill o fardd i'r pigwr llogellau," wedi iddo wthio ei law i'w logell, a chael ei bod yn wag :— Llaw yõgafn-iarll o wisgiad,—a'i Eden Ydyw tew gynulliad; Ffals lwynog,—heb geiniog gad Ein llogell mewn wine llygad. Clywsom boreu heddyw fod Eryr Morganwg- wedi hedfan yn ol dros y Werydd. Nid ydym mewn un modd yn amheu hyn, gan ein bod yn gwybod ei fod yn lied ysgafn ar ei adenydd. Derbynied ein cofion. Yr ydym yn -brysur gydag ysgrifenu hanes ei antur- iaethau rhamantus. Y mae y brodyr Brythonfryn ac R. T. Williams yn debyg o ddyfod i wrthdarawiad a'u gilydd yn nghylch New South Wales. Triniwch y pwnc, fechgyn, a pheidiwch a, myned i dir personol. Mae y mater yn un pwysig. Nid digrifwch ydyw anfon dynion i'r fan hono o'r byd i newynu. Y cyntaf o honoch a edy y pwnc am dir personol a ga. deimlo dwrn Siaspar yn cyfarch bon ei glust. Peth deniol oedd clywed beirniad yn dweyd fod enw y buddugwr yn ddigon o- sicrwydd fod cyfiawnder wedi ei weinyddu t Lol botes yw peth fel yna. Peth eithaf doniol oedd gweled un o'r Ilwyth llwynogaidd yn gollwng flat yr wyth- nos ddiweddaf a llawn mor ddoniol a hyny yw gweled pregethwr yn ysgrifenu ffvvlbri pan y mae ei braidd yn fwy na, haner newynu ganddo Pethau dymunol iawn, ond eu cael, ydynt a ganlyn, meddai y bardd Gwilym Alltwen :— Cael hyder yn mhob calsdi,—cjael gwraig, Hwyl a gwres barddoni Cael oes o binael seboni-ffyliaid, A llai o ddiawliaid mewn lie addoli. Llynced yr yspratiaid sydd yn cegrythu fwyaf y dyddiau hyn y ddwy linell ddiweddaf, a gwna les iddynt. Cofion Siasperaidd at bawb. SIASPAR.

Bwrdd Ysgol Aberdar Allan o'r 23 o bersonau a gynygiwyd fel ym- geiswyr am yr anrhydedd o gynrychioli yr etholwyr ar y Bwrdd Ysgol, tynodd deg eu henwau yn ol. Cymer yr etholiad le dydd Iau, yr 22ain cyfisol, rhwng un-ar-ddeg y boreu a saith yr hwyr. YMGEISWYR Richard Bedlington, Gadlys-uchaf David Davies, Canon-street David Davies, Cardiff-street Thomas Whitty Evans, Fferyllydd Parch. T. Jones, Gweinidog Carmel (B.) Parch. Evan William Lloyd, Cwmbach Parch. Thomas Price, Calfaria, Ph.D. Leyson Rhys Rees Hopkin Rhys, Plasnewydd John Snape, Aberaman George Wilkinson, Cefnpennar John Williams, Trecynon. John Johns, Crydd Rhestr o enwau y rhai dynasant yn ol :— William Charles, Trecynon D. Price Davies, Ynyslwyd Evan David, Painter Delta Davies, Cardiff-street David Davis, Maesyffynon David Hughes, Commercial-street Parch. W. James, Bethania Parch. J. W. W. Jones, M. A., Ficer Aberdar Parch. R. J. Jones, M. A., Hen-Dy-Cwrdd James Lewis, Plasdraw a;-

Boneddigesau nyny nad ydynt wedi defnyddio Starch Glenfield, dymunir ar iddynt wneyd un prawf o hono, a bob yn ofalus am ganlyn y cafar- wyddiadau argrafledig ar bob pacyn. Y mae yn ychydig anhawddach ei wneyd na Starches ereill, ond pan y deuir dros yr anhawsdra, dywedir fel Golchwraig y Frenhines, mai y Starch goreu a ddefnyddiwyd erioed ydyw. L92 PELENI HOLLOwAY-Iechyd a Hoenusrwydd- Mae yr afu mwyaf iach ar brydiau yn ddarostyng- edig i afreoleiddiad y peiriant treuliol, ond gellir ar unwaith ddychwelyd trefn trwy gymeryd y Pelenau byd-enwog hyn, y rhai nis gellir eu can- mol yn rhy uchel. Byddai dogn yn awr ac eil- waith yn llesiol i bawb, ond dylai dyn claf gymeryd cwrs o honynt yn rheolaidd. Mae yn rhyfeddol canfod fel y cryfheir yr archwaith a'r treuliad gan y Pelenau hyn; a'r gallu a feddianant i ddwyn y trefniant corfforol i weithrediad iachus. Ychwan- egant at gryfder gewynol a nerth meddyliol y rhai a'u defnyddiant. Mae Pelenau Holloway yn ami yn gwellhau clefydau y peiriant treuliol ar ol i bob moddion arall fethu,.ac y maent yn neillduol wasanaethgar mewn achosion o anhwylderau yr afu a'r arenau. 663