Seren Cymru

CERDDORIAETH OFFERYNOL YN EGLWYSI CRIST. Y TETDTBL) LLITH. NiD oes a fynom ni yn bresenol å gwerth- .0 '4 fawrogrwydd, defnydd, a gwasanaethgar- 'Weh offerynau cerddorol mewn cynnulleid- faoedd ereill, ac i ddybenion ereill; ond yn Unig eu gwasanaeth yn addoliad yr Arg!wydd. Nid ydym ni ychwaith yn Sweled un annghyssondeb yn y defnyddiad f.) honynt gan bleidliau a dosparthiadau trefyddol, ag v mae eu bodolaeth yn di- fcynu ar bennogaeth a Uywodraethiad dynol. Nid ydyw y defnyddiad o hoaynt ganddynt hwy yo un rheswm dro's eu defnyddiad genym ni. Yr ydym ni yn bwriadu peidio ■cydmbod eu bodolaeth ac felly, nis gallwn gyda chyssondeb ddysgwyl na bsnthyca oddiwrthynt. Nid ydym yn dy- Vredyd nas gallwn ddysgu dim oddi- wrthynt; ond yn y gwrthwyneb, gailwn ddysgu cryn lawer. Y mae y prawf o honynt, yn nghyd a'u hanes, yn gwasan- lethu i ddangos i ni, ac i'n cadarnhau yn fcoethineb a phriodoldeb y llwybr yr ydym Wedi ei gyrnmeryd, a'r ffordd yr ydym lredi ei gosod o'n blaen, allan o'r ysgfythyr- I-AU santaidd, Gyda golwg ar yr hyn y mae "lr ysp'iyrau yn ddysgu o berthynas *ddynt,"ycr ydym yn hollol annibynol arnynt, "e nid oes dim a fynom a hwynt; a chyda gohvg ar yr hym y dymunwn ei wybod toewn pethau perthynol i'n ffydd a'n hym- arferiad, nid ydym yn bwriadu y.ugynghori ^Qeb pwy bynag, ond yn unig ag Oraclau Duw. Y mae wedi ei ddweyd gan rai, fod leau Grist wedi benthyca rhai o'i oscdiadau ddeddfau moesol oddiwrth Athronwyr Groeg a Rhufain; ond y mae hyny yn Sabledd o'r falh waethaf, yr un peth a dywedyd, U uwy Beelsebub, penaeth y Cythreuliaid^y mae efe yn bwrw gythreul- laid." Yr lesu Grist yn hollol a PWffaith annibynol ar holl lwybraua ffyn- gwybodaetfe ddynol. Llefarai o'r nef. Yr hyn a adawodd efe ar ei ol i ni IIydd oddiwrth Dduw, a chan fod y cwbl •ydd genym wedi ei roddi i ni gan Dduw, Paham yr edrychwn i unrhyw ffynnonell 8j,all ? Rhaid i ni gadw mewn cot', fod ein ^"efydd ni, a phob peth perthynol iddi, yn «dwyfol a pherffaith. Nid ydym ni wedi Creu na rhoddi bodolaeth i ddim. Rhaid i ni gymmeryd yr eglwys megys y gadaw- n "Yd hi gan yr Apostolion, neuynte, megys tg\l naeth, neu y gwneirhi, gan ddyniou. 11 o'r ddau beth hyn sydd raid i ni ei 1rneuthur. Pa un o'r ddau a wnawn ? A ddarfu i'r Ysbryd Glan, ynte, ordeinio offerynol yu eglwysi lesu Jurist ? Neu, a adawodd efe y pwnc hwnw 1 synwyr a doethineb ddynol i benderfynu Pa beth fyddai llwvbr a dull yr addoliad Syda golwg ar y canu ? Yr olaf o'r gofvniadau hyn nis gellir byth 5 ateb yn gadarnhaol. Yn absenoldeb neillduol, gellir casglu, ac yn eu jfrleuni gellir yn ddigol ei wadu. Ym- n y ffeithiau hyn, fel yr awn rhagom. ateb y gofynitd cyntaf yn negyddol. oedd cerddoriaeth offerynol yn cael ei tferyd na'i ddefnyddio yn y synagogau Mdewig; a chan fod yr eglwys Gristion- J>°1 wedi ei sefydlu air gynllun y synagog, gellid defnyddio cerddoriaeth offerynol J1/' eglwys Apostolaidd, oddieithr ei fod ei ordeini > mewn modd neillduol. Y hanesiaeth yr eglwys yn dadblygu y i Dac* oedd cerddoriaeth offerynol yn gei ei ddefn vddio yn unrhyw gynnulleidfa ^^tiono-rol am ainryw ganrifoedd wedi g^^laeth y cenadon ysbrydoledig; o y^iad, ni chafodd ei ordeinio gan yr Glan yn yr eglwys Apostolaidd. ij}- 8aWn gredu fod hyn wedi ei adael $of ddamweinio], neu wedi myned dros Ysbrycl dwyfol. Nis gallwn t Sredn, i;au ydoedd efe yn ber- i S.V' ruydu a gwybodus am allu a I ^ad Cerddoriaeth Offerynol ar y galon ddynol, a gwyddai yn berffaith dda, yn ddiau, ei holl fanteision yn mhob ystyr, ac yn mhob pwynt, a chyfeiriad neillduol, ac yn mhob oes a gwlad, a pha un bynag a oedd cerddoriaeth offerynol yn gyfaddas i addoliad ysbrydol yr eglwys. Efe a wyddai yn ddigon da fod cerddoriaeth offerynol wedi cael ei ddefnyddio yn ngwasanaeth y deml, a pha un bynag a ddylid ei ordeinio neu beidio yn yr eglwys Gristionogol. Gan hyny, os na ddarfu iddo ef ei ordeinio yn yr eglwys, pa beth allai fod y rheswm ? Os mai nid peth wedi ei aRnghofio ydyw, rhaid ei fod wedi ei adael allan yn fwriadol. Nid ydyw o gymmaint pwys genym ni, pa beth oedd y rheswm. Y mae y ffaith genym yn aros, a dylai hyny fod yn ddigon byth gan bob Cristion. Y mae y ffaith, ynte, na ddarfu i'r Ysbryd G-in ordeinio cerddoriaeth offerynol yn yr eglwys Apos- tolaidd, yn rheswm digonol a phenderfyool nad yduedd efe yn bwriadu iddo gael ei ddefnyddio bytb. Dylai y ffaith hon fod yn derfyn tra- gwyddol ar bob meddylddrych a dymuniad ar y pwnc gan bob Cristion. Y mae, er hyny, wedi ei ddwyn i mewn i'r eglwysi Gristionogol, ac am amryw ganrifoedd wedi dangos pa fath ddylanwad y mae wedi gael ar ganiadaeth a moliant y cynnulleidfaoedd efengylaidd. Gadewch i ni yn bresenol i edrvch i'w hanesi&eth, a gweled a dysgu pa fath gym- meriad a nodweddion y mae wedi ei argraffu ar dudalenau amser. I'r dyben hwn, nyni a roddwn ddyfyniad o Coleman's History of the Apostolie and Primitive Church, ac un arall o'i dneient Christianity Exemplified. O'r cyntaf, ni a roddwn y canlynol" Yr oedd yr luddewon yn ngwasanaeth y deml, a'r Groegiaid yn eu gwasanaeth eilunaddol- gar, yn arferyd canu gyda chwmpeiniant o offerynau cerddorol. Rhaid fod y dych- weledigion Cristionogol, gan hyny, yn eiV!af hysbys a chyfarwydd a'r dull hwn o garau; ond etto, er hyny, caniateir yn gyffredinol, nadoedd y Cristionogion boreuol a chyntef- ig yn defnyddio un math o offerynau cerdd- orol yn eu gwasanaeth crefyddo). Nid ydyw Ambrose, na Basil, na Chrysostom, vn eu caninoliaethau rhagorol i Gerddoriaeth, yn gwneyd un crybwylliad o gerddoriaeth offerynol." (tud. 130.) Yn yr eglwys apostolaidd, yr oedd y canu yn hollol yn lIeisiol a chynnulleidfaol. Ar y pwnc hwn, dywed Chrysostom.— Yr ar.eriad cyntefig oedd, megys y mae etto gyda ninnau, i bawb ddyfod yn nghyd, ac i ymuno yn y canu. Yr hen a'r ieuainc, y cyfoethog a'r tlawd, gwrrywod a benyw- od, caeth a rhydd-yr oil yn uno yn y mawl. Pob gwahaniaethau daearol yma yu darfod, a'r holl gynnulleidfa yn ffurfio un c6r mawr cyffredinol. Yr oedd y rhan bwysig a dyddorol hon o'u haddoliad yn caei eu chyJarwyddo, ei chario yn mlaen, a'i nodweddu, gan yr un symlrwydd ag oedd yn nodweddu y rhanau ereill o'r gwasanaeth. Yr oeddynt oIl yn unol yn canu y salmau a'r hymnau adnabyddus a chyfarwydd ganddynt; pob un yn cael ei wahodd yn ol ei ewyllys, ac yn ol ei allu, i arwain y gwasanaeth a'r defosiwn yn y gan gyssegredig oedd wedi ei nodi allan gtnddo ef ei linn. Y mae yn amlwg, mai dyna oedd yr arferiad yn eglwys Corinth ac felly hefyd yr oedd yr arferiad yn nyddiau Tertulian." Y dyfyniadau hyn ydynt yn cadarnhau y ffaith, nad oedd cerddoriaeth offerynol yn cael ei defnyddio yn yr eglwys mor bell yn ol ag O. C. 400—cyfnod Chrysostom. Y cyfnewidiadau hyn yn addoliad yr eglwys Apostolaidd, fel yr holl gyfnewid- iadau a'r ilygredigaethau ereill, ydynt wedi dyfod i mewn yn raddol. Yr un awdwr drachefn a sylwa, nas gellir penderfynu cyfnod bor. uach na'r bummed neu y chweched ganrif," fel y eyfnod y dygwyd i mewn gerddoriaeth offerynol. Yr oedd Organau yn anadnabyddus yn yr eglwys hyd vr wythfed neu y nawfed ganrif. Y n flaeuorol i hyn, eu lie hwynt oedd y chwareufa (rheatre). Ni chawsant erioed p- un ystyriaeth na derbyniad ttafnot yn yr eglwys ddwyreiniol, ae yo llawer o'r eglwysi gorllewinol, gwrthwynebwyd hwynt yn dat,beldiol iawn. Y n y gyrnmanta Seisnig a gynnaliwyd O. C. 1562, yn amser y Frenines Elizabeth, er penderfynu y llithiau, cariwyd y pwynt i gadw yr organ yn yr eglwysi trwy un bleidlais yn unig." (tud. 379.) Y mae y defnydd o gerddor- iaeth offerynol yn yr eglwys o'r bummed ganrif hyd y ddyddiau presenol—cyfnod o dri chant ar ddeg o flynyddoedd, yn rhoddi iddi hanes, goleuni yr hwn a'n cynnorthwya i gael ryw golwg i'w natur, ei tueddiad, a'i effeithiau ar wasanaeth yr eglwys, ac i ddarganfod, fe ddichon, y rheswm paham na ddarfu i'r Ysbryd Glan ei ordeinio fei cynnorthwy i'r addoliad ysbrydol. Gyda golwg ar natur a thueddiad cerddoriaeth offerynol, fel y mae yn cael ei dda ibiygn trwyei hanes, dywed yr awdwr,—" Y mae tueddiad cerddoriaeth offerynol i ddaearoli caniadaeth yr eglwys, ac i gefnogi canu corawJ." Y mae daearoldeb caniadaeth y cyssegr ar eglwys wedi ei etfeithio trwy ddygiad i mewn gerddoriaeth ddaearol a halogedig. Ar y pwynt hwn, y mae yr un awdwr yn dywedyd fod dygiad i mewn gerddoriaeth ddaearol ac halogedig i'r eg- n C5 lwys, wedi bod yu un o'r moddion penaf i lygru y moliant yn nghynnulleidfaoedd y saint. Y mae yr effaith hwo yn canlyn yn naturiol, oddiwrth natur y dosparth hwn o gerddoriaeth. Y mae yn arwynebol a chwareuyddol mewn arddull, heb un oerth- ynas na chyfathrach rhyngddo ac addoliad Ysbrydol Duw; a phan y cymmeroad y dosparth hwn le yr hen alawon difrifol a phwysig hyny, ag oeddynt filoedd o weith- iau wedi gwefreiddio gwasanaeth ysbrydol pobl Dduw yn y dyddiau gynt yna, y pryd hwnw, y trengodd, ac y bu fllrw, gerddoriaeth gynnulleidfaol a Christionogol saint y Goruchaf. Cerddoriaeth y chwar- eudy a symudwyd i eglwysi Duw, y rhai, mewn canlyniad, a aethant yn oJvgfa a chartret rhwysg ac arddangosiadau chwar- euyddol, yn hytrach nag yn dygweddi a mawl, er cynhyrfu trwy ei ddefodau difrifol a phriodol, addoliad santaidd Duw. Y mae y caniatad, yn nghyd a'r canlyniadau o ganiatau, y chwaeth lygredig hon at gerdd- oriaeth naturiol a daearol yn yr eglw) s, yn cael ei ddatgan gan Neander yn y dyfYlliad canlynol Y mae genym i ofidio yn fawr fod cerddoriaeth gyssegrecrg yr eglwys ddwyreiniol a gorliewiiiol wedi gwisgoeym- meriad ac agwedd arwyneboi a chwareu- yddol, ac wedi symud mor bell oddiwrth ei symlrwydd gwreiddiol a chyntefig, tel y darfu i Abbot Pambo o'r Alfft, yn y bed- waredd ganrif, i rwgnach yn aruthr, oblegid fod alawon paganaidd wedi eu dwyn i mewn i salmyddiaeth dduwiol yr eglwys," Ereiii, megys Isodolus a Pelusiurn, a rwgnachent yn fawr am y canu chwareuyddol, yn neill- duol eiddo y benywod, yr hwn, yn lie cyru- hell a chonnorthwyo i editeirwch am bechod, a dueddai yn hytrach yn llawer mwy, er cyffroi a chynhyrfu tueddiadau a theimladau pechadurus." Jerome hefyd, vn ei nodiad ar Ephes. 5. 19, a ddyvved,— Bydded i bawb glywed a gwraudo hyn, ag ydynt yn canu yn yr eglw\s—nid a'r llais, eithr a'r galon, yr ydym yn canu moliant i'r Arglwydd. Nid yn gyffelyb i'r digrir-chwareuwyr (comedians) y dyiem ni ddyrchafu ein seiniaudymunoi a thoddedig i ddifyru y gynnulleidfa a chaniadau ac alawon chwareuyddol yn yr eglwys eithr ofn Duw, duwioldeb, a gwybodaeth o'r ysgrythyrau santaidd, a ddylai gynhyrfu Z, ein caniadau a'n mawl i Arglwydd Dduv* y lluoedd. Yna, nid lleisiau y cerddorion, eithr traethiad y gair dwyfol, a yrai yr ysbryd drwg oddiar y cyfryw, fel Saul, a teddiannid ganddo. Ond, yn lie hyny, y mae yr ysbryd drwg hwnw yn hytrach yn cael ei wahodd i feddiannu y cyfryw ag sydd yn euog o droi, a gwneyd t £ Dduw yn chwar- eudy paganaidd. Y mae natur a thueddiad cerddoriaeth otferynol, ac yn neillduol, eijsffieithiaur a addoliad yr eglwys, yn cael ei ddadblygu bythyn fwy cyflawn mewn un arall o gan- lyniadau niweidiol ei ddyg'ad i mewn i'r cynnulleidfaoedd Cristionogol. Y canlyn- iad hwnw ydyw, symndiad y canu oddiwrth y gynnulteidfa i gor neillduedig, neu ychydig o ddewisolion o blith y gynnulleidfa cerdd- oriaeth y cyfryw rai, yn neillduol pan fyddo offerynau yn cael eu defnyddio, sydd raid cyfaddef, yn mhell tuhwnt i gyrhaedd y gynnulleidfa ac y mae y caolyniad hwa yn ymadawiad mawr oddiwrth y drefn apostolaidd. Ar ypwynt hwn, dyfynwn y canlynol 5 Y mae yr ymarteriad o gerddoriaeth gyssegredig fel addurniant, ac fel celfyddyd 0 Z5 wrteithiedig, yn ei chymmeryd yn llwyrach etto fyth o gyrhaedd y bobl. Y mae felly yn myned yn gelfyddyd, ac nas gall ond ychydig yn unig ei dysgu. Y Iluaws, yn lIe ymuno galonau a lleisiau YI. nghaniadau Sion, nis gallant ond yn unig r- edd i h.vr ynoerllyd a diofal fel edrychw e "i masyu ddigon umlwg, gan hyny, nas rJ ii dya- gwyl i gynnulleidfa gymmysgt ? frv-m- meryd un ran amlwg yn y fa i ^rddot- iaeth." Defnyddiwyd moddion a llwy ci: r-reui gyda golwg ar yr un pwnc.— in gan- lynol i hyn, darfu i'r offeiriaid honi yr hawlfraint i gyflawnu a chanu y gerddor- iaeth gyssegredig fel rhagorfraint yn perthyn yn neillduol iddynt hwv en hunain ac, yn olaf, er mwyn cau allan y bobl yn fwy effeithiol fyth, trefnwyd i'r gerddoriaeth gael ei chyffawnn yn yr iaith Lladinaidd. Y llwybrau a'r moddion olaf yma ydynt, gan mwyaf, wedi eu Uwyr adael yn y dydd- iau diweddaf hyn, oddieithr yr olaf-y canu yn y Lladin, yr hyn sydd fyth yn aros mewn rhai o'r eglwysi Pabyddol. Y mat y canu corawl ac offerynol braidd bob amser yn ddieithriad yvedi bod yn gyfaddas ac effeithiol i gau a.Ian y bobl yn hollol oddiwyth y rhan bwysig hon o'r addoliad dwyfol. Gwelir yn eglur oddiwrth y dyfyniadau hyn, fod un lygredigaeth yn canlyn y llalL Un yn parotoi y Ifordd, ac yn blaer.ori i un arall ddyfod ar ei hoi; ac felly, yn ei gwneyd yn annhraethel bwysig ac hanfodoi i ni fod ar ein gwyliadwriaethol barhaol. Rhoddwn y dyfyniad canlynol o'r Ancient Cristianihj Exemplified: Y r oedd y canu am y tair chanrif gyntaf ya gynnulleidfaol, a swyn y gerddoriaeth ya !<ynnwysedig, nid mewn cynghaneddiad a chyd-darawiad seiniau dymunol, eithr yn mheroriaeth mwy cynghaneddol a swynol y galon. Yn raddol dygwyd y canu oddiwrth y gynnulleidfa, a chyflwynwyd ef ya garedig iawn i ddwylaw yr ychydig—y cor canu, y 0 yr hwn, mewn trefn i'w wneyd yn fwy terfynol, ac i gaethiwo a chadw y rhan bwysig hon o'r addoliad i'r cor yn unig, newidiwjd arddull y gerddoriaeth, fel y gorfodwyd y gynnulleidfa i encilio oddiwrth y rhan hyn o'r gwasanaeth, gan ei adael yn hollol i ddwylaw cerddorion cyfarwydd a chelfyddgar. Felly, aeth cerddoriaeth yr eglwys yn gelfyddyd goethedig ac tnhawd4 ei chyrhaedd a'i chyflawnu, a chaethiwyd hi i ychydig o gerdd-jrion pWlfBsedlg. Bellach, yr oedd y gynoulleidfa o angen* rheidrwydd sefyllfa, yn cael ei chau allan oddiwrth unrhyw ran na chyfran o'r gwasanaeth gwerthfawr hwn. Yr oedd effeithiau da, a dylanwad defosiynol a chre- fyddol, cerddoriaeth gyssegredig, yn cael ei golli yn hollol yn arddull gelfyddgar alawon naturiol a daearo!, Yn gyitelvb ag y gwuaeth yr eglwys yn dyddsau diweddaraf, niweidio a chyfyngu ei gweddiau i ail. aclroddiad oerllyd a fturfiol y Llyfr Gweddi Gyffredin felly hefyd v gwnaeth yr eg. lwys yn y dyddiau gynt niweidio dylanwad crefyddol a duwiol cerddoriaeth gyssegredigj trwy ei chymmeryd oddiwrtni, a'i choctf uwchlaw v gynnulleidfa, gan ei chaethiwo a'i chyfyngu yn unig i'r cor canu." Y mae esbonio y dyfyniadan hyn yn ddiangezt rhaid. Llefarant drostynt eu hunain. Y mae yn syndod fel y mae yr amser" cledd diweddar yn ymdebygu i'r amseroed