Y Gwyliedydd

Nodiadau Golvgyddol. Y mae yn amlwg iawn fod teimlad cryf yn y wlad dros godi TYSTEB GOFFADWR- IAETHOL i'r diweddar Barch. JOHN EVANS, a hyny yn ddioed. Y cwestiwn yw pa fodd, a phwy sydd i symud ? Y mae yn llythyr y Parch. Hugh Jones, ac yn llythyr Gwaenys, a welir mewn colofn arall, gynygion ymar- ferol i wneyd y symudiad cyntaf. Canfydd- ir mai cynllun Mr Jones ydyw symud ar unwaith i godi cronfa heb benderfynu cyn cychwyn pa ddefnydd a wneir o honi, tra y mae Gwaenys hefyd am gychwyn Cronfa ar unwaith, a hyny gyda'r deall ei bod yn cael ei defnyddio i gpdi capel yn Mhonty- pridd. Gwelir mai dyna gynygiad Mr T. Charles Lewis, a gohebwyr eraill. Gallwn ddywedyd hefyd, heb fradychu ymddiried, mai dyna y mae y Parch Richard Roberts yn ei ddadgan yn gryf iawn mewn llythyr cyfrinachol a dderbyniasom oddiwrtho. Yr ydym ni eisoes wedi dadgan ein barn ar y mater, ac yr ydym yn myned i deimlo yn gryfach arno wrth feddwl mwy am dano. Ofnwn na bydd y bobl mor barod i gyfranu heb wybod yr amcan tra, ar y llaw arall, fod cael capel cyfaddas yn Mhontypridd, yn amcan sydd yn cymell ei hun am fod gwir angen am un, ac wrth gyfarfod ag angen arbenig, wele, ar yr un pryd, gyfleusdra ar- benig i wneyd colofn goffadwriaethol i'r gwr mawr a'r tywysog y mae ein Heg- lwys a Chymru yn galaru ar ei ol. Wrth gwrs nid oes genym ond dadgan ein barn, a dadgan ein bod yn agored i argyhoeddiad, ac y bydd ein colofnau yn agored er cyn- orthwyo hyd y gellir i ddyfod i gyd-ddeall a chydweithrediad. Ac yn awr y mae awg- rym y Parch. H. Jones, ac awgrym Gwaen- ys ger bron ein darllenwyr, a'r ffordd yn rhydd iddynt wneuthur mal y gwelont yn oreu. Ond fe oddefir i ni awgrymu y byddai cymeryd awgrym Gwaenys, ac anfon -at Mr T. C. LEWIS, The SYCAMORES, COL- urYN BAY, yn symleiddio y mater i'r man y daw pethau yn y diwedd, oblegyd ni wneir dim heb gydymgyngoriad a phrif swyddogion y ddwy Dalaeth. Y peth cyntaf sydd eisiau ydyw cychwyn. Y mae pawb yn dyweyd mai DI-GALON OEDD Y PRIF-WEINIDOG yn ngwleddArglwydd Faer Llundain nad oedd ond dau lygedyn dipyn yn loew yn ei araeth i gyd. Y naill oedd cydnabyddiaeth y Frenines o'r teyrn- garedd a ddangosasid ar derfyn y dri- geinfed flwyddyn o'i theyrnasiad a'r llall oedd gobaith y ceid cynadledd i geisio sefydlu heddwch a deall rhwng y peirianwyr a'u meistri. Am y cwbl arall nid oedd ond math o gyffes ac ymddiheurad am fethiant. Yr oedd ganddo wrth gwrs glod i'n milwyr yn y rhyfel ar gyffindir India, ond dim un gair o amddiffyniad nac o eglurhad paham y maent yno. Ac o barth i "Gydgord Ewrop y mae y creadur hwnw yn meddu ar lawer o rinweddau, ond nid yw symud yn mlaen yn un o honynt. Rhodd- wyd y credyd iddo o fod wedi atal rhyfel cyffredinol yn Ewrop. Ond pa fodd y gwyddys hyny tybed ? Nid oes neb yn meddwl na buasai yn dda gan Arglwydd Salisbury atal darostyngiad Groeg, ac y bu- asai yn dda ganddo wneyd pobpeth yn bos- ibl yn ffafr Crete a Thessaly. Ond y gwir yw y mae efe yn wan-yn naturiol felly ac yn wanach o herwydd y budr-chwareu yn achos Cyprys ugain mlynedd yn ol. Nid yw Arglwydd Salisbury yn bersonol, na hanes ei Weinyddiaeth yn unrhyw help i Brydain gael ei chyfrif yn fawr yn Ewrop. Bu yrwythnos ddiweddaf etoyn WYTHNOS PUR GOLLEDUS ar gyffiniau Gogledd-Orllew- inol yr India. Collasom nifer o'n swyddog- ion ac o'n milwyr. Erbyn hyn y mae ein colledion mewn gwyr yn fwy na mil o bersonau. Ac y mae hyny yn cynwys rhywbeth go ddifrifol. Nis gwyddom golled y trueiniaid a elwir ein gelynion —y llwythau barbaraidd y torodd ein Llywodraeth ffydd gyda hwynt mewn modd mor hynod o waradwyddus. Ac ni ddaeth y diwedd eto. Nid yw rhyfelgyrch o'r fath yma mor hawdd i'w derfynu. Nid mewn un frwydr fawr y penderfynir y mater. Tra yr erys ein milwyr yn y terfynau y mae gan y brodorion eu hamserau a'u modd eu hunain i ddyfod o'r mynyddoedd ar eu gwarthaf. Diau fod ein milwyr yno yn dangos gwrol- deb a medr sydd yn teilyngu iddynt y clod a roddir iddynt. Nid oes genym air i'w ddyweyd yn erbyn hyny. Ond y mae genym bob peth posibl i'w ddyweyd yn erbyn y Llywodraeth a'u hanfonodd yno i ladd ac i gael eu lladd. Ac wedi yr holl alanasdra a'r holl draul nis gellir disgwyl unrhyw fantais o fath yn y byd hyd yn nod wedi ini orchfygu. Ond byddy gwaradwydd yn aros. Y mae y newyddion diweddaraf yn dyweyd fod rhai o'r llwythau yn deisyfu heddwch ond am gadw eu harfau. Cadwodd y Toriaid y sedd Seneddol dros LL Liverpool (Exchange) a Deptford, eithr COLL. ASANT NIFER FAWR 0 BLEIDXIBISIAU yn y DDAU le. Llaihaodd y mwyafrif Toriaidd ddan gant yn Liverpool-yn etholiad 1895 yr oedd y mwyafrif Toriaidd yn 254, a'r wythnos ddi- weddaf yn 54. Yr oedd y mwyafrif Toriaidd yn Deptford yn 1229 yn y flwyddyn 1895; dydd Llun diweddaf yn 824-droB uaw cant yn llai nag yn yr Etholiad Cyffredinol: Ac ¡ eto y mae y Toriaid yn gorfoleddu Eitbr, debygid, erbyn byn, am fod y mwyafrif mawr yn y Senedd fel y mae hir waith i'w dynu i lawr. Nid yw barn na llaie y wlad o bwys yn y byd. -——— Y mae Arglwydd Faer dinaa Lorpwl wadi ei ethol, wedi gwisgolei wisgoedd swyddogol, ac wedi bod yn yr Eglwys. Nid yw y gwr hwnw amgen na Mi John Honlding, y DAR- LLAWYDD A'R TAFABNWB. Efe yw y gwr y mynai Toriaid y ddinas a ymffroatia ei bod yn ail yn y deyrnas ei anrhydedda. Anrhydedd- wyd ef nid, hwytaeh, am ei fed yn dafarnwr ond am ei fod yn Dori. Ond dyna dal cref- yddwyr Lerpwl, y rhai sydd yn ddigon di- niwaid i fori yn Doriaid-cael gwnenthnrwr a gwerthwr diod feddwol yn Arglwydd Faer! Adnabyddir Lerpwl fel ysmotyn du ar lan y Mersey er's llawer dydd. Ac erbyn eleni dyma hi yn ddigon dn nts bod ei diotwyr yn ddigon galluog i ethol Arglwydd Faer. Gwnaeth pleidwyr purdeb a sobrwydd lawer i lanhan y ddinas yo ystod y blynyddau diweddaf, pa fodd y bydd pethau wedi i'r ddinas gael ei gosod dan nodded uniongyrchiol y dafarn ?

NODIADAU CYFUNDEBOL. Deallwn fod Major John Smith ar fedr retirio o'i swydd fel Ysgrifenydd Cynorthwyol yn y Ty Cenadol, Llnndain, yr hon swydd y mae wedi ei llenwi er y flwyddyn 1876. Deallwn fod y Parch Thomas F. Lockyer, o ■ ■■ —— Mildmay Park, Llundain, wedi cydsynio a chfjis y trustees i draddodi y Fernley Lecture" am 1899, a ohymer yn destyn The Spiritual Ancestry of Methodism." Y mae Mr Lockyer yn un o'n gweinidogion galluocaf. » » # Deallwn fod yr Hybarch Ddr. Ebenezer E. Jenkins wedi cydsynio i draddodi y bregeth flynyddol ar ran y Feibl Gymdeithas yn Nghapel Wesley, Llundain, yn Mai nesaf. Y mae Pwyllgor y Genadaeth Dramor wedi sicrhau y Parch Hugh Macmillan, D.D., Moderator of the Free Churoh, Scotland, i draddodi y bregeth swyddogol yn Great Queer Street. Chapel, yn Mai nesaf, mewn cysylltiad a Chylchwyl Flynyddol y Genadaeth Dramor. Gaiwyd sylw yn Ngbynadledd Leeds at y sefylJfa fed o bymtheg i ugain o genadon yehwanegol yn eisiau ar y mensydd tremor, ond nad oedd bosibl eu cyfleo w i heb adnoddau aritmoi. Yn y cyfamser y mae deg o fooedd- wyr wedi cyfrann £3,425 i'rpwtpas neiMduol, BO mae'r (iymdeithas ar fedr anfon- allan chwech o genadon. w Da genym weled fod Mr Hugh Wyatt, J.P,, C.C., wedi ei ethol yn Faer Lincoln am y flwyddyn ddyfodol. Y mae Mr Wyatt yn bregethwr cynorthwyol poblogaidd. Dyma'r seithfed tro yn olynol i Wesleyad i lenwi y swydd o Faer Lincoln. Y mae oifer Icosog o Wesleyaid wedi eu bethol yn faerod yn cgwahanol berthan o'r deyrnes. GwehvD fod y Bolton Mission wedi ei chychwyn. Y mae tir wedi ei brynu er adeikdu ceuadd ar yr un linellau a'r u Central yn Manchester. Costiai y cyfan tua £ 23,000. Yr wythnos ddiweddaf cynal- iwyd cyfaifod er hyrwyddo y symudiad. Pregethodd y Parch Samuel Chadwick. Tuag at yr atocan y mae Mr Thomas Walker, U.H., wedi addaw £10,000, a Mr J. Barber £ 1,000. « « Golygydd yr "Eurgrawn," yn ei Adolyg- iad y Waag," a ddywed am y gyfrol Martyrs of Hell's Highway (gau y Parch B. Elwvn Thomas) fel hyn-" Dyma un o'r llyfraa mwyaf grymus a bachog a ddarllenais erioed. Mae llawer o dàarllenwyr yr 'Eargrawn' yn adnabod yr aw jwr yn dda, wedi ei glywed yn traddodi y genadwri fawr o bulpudau Wesley- aidd yn yr hen iaith Gymraeg. Tra yn Llundain tslodd sylw manwl i bynciau cymdeithasol—astudiodd yr hyn a elwir weith- iau yn underground London. Ffrwyth yr astudiaeth ydyw y novel ddieithr a chynhyrfus hon. Mae wedi Uwyddo, modd bynag, i greu rhai darluuiau na faasem yn rhyfeddu pe bai'r diafol yn en camgymeryd am ei ddarlun ei hun." m » Y mae llyfr diweddaf Dr Agat Beet, yr hwn sydd yn dwyn y teitl o The Last Things," yn cael darlleniad cyffredinol yn mhlith ein gweinidogion a'n lieygwyr mwyaf deallus, ac mae golygiadan y Doctor am y cwestiwn pwysig o dragwyddol gosp yn deatyn bairniad- aeth y wasg y dyddiau hyn. Clywsom fod yn debygol iawn y bydd i'r llyfr gael ei ddwyn i sylw Pwyllgor y Sefvdliadau Duwinyddoi yr wythnos hon. # Y mae gan y "Manchester Mission" yn awr 12,000 yn ei chynulleidfaoedd Sabbothol; 3,700 yn cjfarfod mewn rhestrau, 1,300 o wyr a gwragedd yo aelodau o'r Beibl restrau, 600 wedi ymrestru fel gweithwyr gwirfoddol, 2,500 yn yr Ysgolion Sabbothol, 2,000 yn aelodan o'r Gobeithluoedd, 500 o famau yn aelodau o'r Mother's Meetings," ac ym- gynulla dros 2,000 o bersonau y "Gospel Temperance Meeting" yn wythnosol. Y mae marwolaeth y Parch Samuel Wesley wedi cyflenwi achlysur rhagorol i'r cyfeillion hyny sydd yn gosod gymaint pwys a gwerth ar achyddiaeth ac olyniaeth denluaidd y Wesieys; ac mewn canlymad y mae'r papurau sydd wedi eu cyhoeddi mewn perthynas ag enw a thenlu y Wesieys yn hynod dciyddorol ac awgrymiadol. Yr oedd ar y Parch John S. Simon eieiea prawf boddhsol fod y diweddar Barch Samuel Wesiey yn ddisgynydd oWesley; a thybiai efe, os nfod oedd gweli sail dros ddyweyd ei fod na thraddodiad teuluaidd, nad oedd hyny yn ddigon i'r gwir achyddwr, ac mai anmherifaith ac anfoddbaol fyddai pob trafodaeth ar y cwestiwn hyd nes y ceid tystolaeth sicrach. w # Gallem dybio mai y path agosaf a gyraedd- wyd eto at gynyg boddloni Mr Simon ao eraill ar y mater yma ydyw y llythyr a ysgrifenwyd gan Mr John Lockton, o Clapton, yn yr hwn y dyfynir llythyr tra dyddorol a dderbyniasai yr ysgrifenydd oddiwrth y diweddar Mr Samuel Wesley araryw fiynyddao yn cl piarthed y cwestiwn o'i ddisgyniad o