Llangollen Advertiser Denbighshire Merionethshire and North Wales Journal

Y FASNACiI LKCHI. Paahau yn bar ddrwg y mae pethan yn ardal chwarelyddol Corris. Alae'r ch warelau, bron, oll ar stop, a llawer o'r trigolion wedi gorfod troi eu hwynebau am wahanol fanau er ceisio gwaith. Ond yn nghanol hyn, da ydyw deall fod Chwarel Llwyngwern ar ail gochwyn, ac fod si y bydd rhyw symudiad yn cymeryd lie mewn perthynas i Chwarel braich Cocb. Yu ddiweddar anfonwyd symiau o lechi Ffestiniog i Shangai, China, a'r wythnos hon cychwyna yr agerlong "Rebecca" o Bortboiadog gyda swrn aa i Lerpwl i an o'r llongau mawr sydd yn myned -oddiyno i Awstralia.

ACHOS POENUS 0 RHOSDDU. Dydd Mawrtb, Hydref 9fed, yn lihosddu, ger Gwrecsam, bu cwest ar gorph baban newydd-eni Ellen M. Williams, llances 17 oed oedd yn for- Wyn er's tair blynedd ag Alfred Jones, Walnut- street, Rhosddu. Tystiai mam yr eneth iddi ymweled a'i mherch i wneyd trefn ar ei hystafell, rgaQ gymeryd dillad oeddynt tan y gwely lawr y grisiau; ond yn eu teimlo'n drwm, edrychodd fawy, a cbafodd gorph y baban. Fe'i dangosodd 1 Mr. Jones, yr hwn a synai glywed fod dim wedi digwydd. Ond yr oedd tystiolaeth y fam a Mr. Jones mor anfoddhaol ac amwys fel y ceryddwyd y ddau yn llym gan y rheithwyr. Dyfarnwyd y gyhuddedig yn euog o "Ddynladdiad;" a dyg- wyd hi o flaen yr ynadon ddydd Mercher. .Traddodwyd hi i sefyll ei phrawf ya y Frawdlys.

AKGEUOL. Cynaliwyd cwest yn Rhiwabon, dydd Llun, ar ^orph Charles Matthews (20), Penycie, yr hwn, tra yn adgyweirio ffordd yn mhwll clai sy'n gysylltiedig a phriddfeinwaith y Delph, Aerfair, a darawyd lian ysbwriel, gan dderbyn niweidiau angeuol. Dygwyd yr ymholiad yn mlaen dan gyfarwyddyd y dirprwy grwner, Mr. Downes Powell, ac yr oedd Mr. Matthews, goruchwyliwr glofeydd, hefyd yn bresenol. Rhoddwyd tystiol- .aeth o adnabyddiaeth gan John Matthews, Pen- ycae, yr hwn a ddywedodd iddo fod yn gweithio yn y pwll hwuw am ddwy flynedd ar bymtheg, ac yn ystod yr amser hwnw nid oedd yn gwybod i ddamwain angeuol gymeryd lie yno. Dywed- oedd ondryw ddwy,lath oddiwrth Matthews pan uuigwyctaoact y daam- Wain. Nos Wener, cymerodd codwn Ie, a thor- ivyd dau far. Boren Sadwrn, gyda Thomas Thomas (goruchwyliwr) a Matthews, aeth 1 rIle. Vr oeddynt ar ddechreu gweitbio pan y daeth careg i lawr gan daraw Matthews. Bwriwyd rheithfarn o "Farwolaeth ddamweiniol."

DIGWYDDlAD HYNOD YN KOLGELLAU. Prydnawn Sul, ymddengys fod rhai personau yn dychwelyd adref o'r Brithdir ar hyd y ffordd sydd yn arwain o Ddolgellau i Goiris a Dinas Mawddwv, ac wedi iddynt. basio Lodge Caeryn- ^eh, gwelent ddrws cerbyd ar ochr y ffordd. Wedi iddyn ddoil yn mlaen ychydig, gwelent olwyn cerbyd ar ochr y ffordd, ac ychydig islaw Jddi yr oedd corph Jobu Pulling mown llyn o 11 w«ied. Wedi iddyot ddod yn mlaeu ychydig drach'-fn gwelent Airs. Edwards, Dulserau Hall, yn gorwedd yn anyinwybodol, hithau hefyd wedi gwaedu ilawer. Ychydig yn is drachefn yr oedd | ctffyl a'r cerby 1 dryiiiedig. Yr oed 1 Miss Hawkins, morwyn Mrs. Edwards, hefyd yn y Cerbyd, ac yr oedd hithau wedi tori ei braich, ac ^edi derbyn niweidiau i'w choes. Symudwyd Mrs. Edwards a Miss Hawkins yn ddioed i Dol- sprau, lie y bu y Meddygon John a Hugh Jones, Caerffynnon, yn gofalu am danynt a chyinerwvd Corph Pulling i'w girtnf yn Nulgellau. Mae cymaint o dywyllwch am yr hyn a ddigwyddodd niewn gwirionedd fel nad ydym yn barod i gynyg esbonio. Ond mae yn anxlwg fod Mrs. Ed- wards wedi bod yn eglwys y dref yn y boreu, a Cymerwyd hi adref yn ugherbyd caiudig Gwe8t- Jy y Lion. Ar ol ciuiaw aeth i Eglwys y Brith- r y gwasanaeth prydnawnol ac nr eu ffordd Igartref oeddynt pan dditfwyd lodcl y ddamwain mae tynu i fynu am dros filldir ar y ffordd, ac' y mae yn amlwg fod y ceffyl a'r cerbyd wedi troi yn ol, ac mai wrth iddo ddod i lawr yr alIt. y dig- ^yddodd y trychineb. Pa both a barodd id io gael ei droi yn ol sydd yn gwestiwn anhawdd i'w ateb. Baruai tlni mai cael ei ddychryuu a ^naeth ond nid oes neb a a I roddi oglurhad y ddvvy foneddiges oedd yn y cerbyd. ■•aflodd y digwyddiad brudd-der dros yr boll d.

HYN A'R LLALL. Hyd cyffredin bywyd llygod«n yw tair blynedd' a dywedir fod ganddi 28 o ddanedd. Yr oedd mab hynaf ac aer Iarll Dinbycb yn 21 oed ddydd Gwener. Bydd dathln yr amgylchiad hwn yn y gwanwyn. Talodd Syr W. Vaughm Morgaa. Arglwydd Faer Liandain, ymweliad a Ffravuo, dydd Sadwru. Cafodd dderbyniad brwdfrydig iawn. Mae D' Richard EvaD?, Gwrecs^m. wedi ym- diiiswyddo o fod yn aelod o GynghorSir Ddmbycb. Mae yn ymgeisydd am y swydd o grwner. Yn Llundain, ddydd Lluo, bu arddapgosfa yn nglyn a Chymdeithas Diwydiannau Cymreig. Agorwyd hi gan Arglwydd l aer Xjlundaio. Mae y Gymdeithas wedi gwneyd gwasanaeth da. Dywedir fod y cynbeuaf senna yn yr India yn un eitbriadol o ddrwg, a dywedir yr nn peth am gynbauaf camomile yn Belgium. Dylai hyn greu llawenydd yn mhlith plant y wlad o Gaergybi i Gaerdydd. Tra mai 241,750,000 o lythyr-gardiau a anfonwyd drwy'r lIytbyrdu yn 1891-2, yr oedd y rbif y llyn- edd wedi cynnyddu i 800,000.000. Credtr mae y rhai darlunedig a lliwiedig sydd yn gyfrifol am y cynyJd hwn. Y mae masnachdai, swyddfeydd, &c., Llundain, vn jralw am oddeutu 50,000 o lanciau leuamc heinif, rhwng U a 18 oed, o'r wlad, bob blwyddyn, er cirio masnach yn mlaen. Y mae yn y Brlf. ddinas nifer mwv o bobl ieuainc nag yw poblogaeth y ddinas nesaf ati o ran maint. Ar yr adeg hon o'r flwyddyn mae llawer yn dioddef gan gym, y rhai fel rheol na ciel eu poeni o gwbl ar adegau eraill. Rhwbier ychvdi"- o olew peppermint—.oil of peppermint gorn g\veddol dyner, ac fe leddfir y boen mewn modd rbyfeddol. Dywed y Drych fod yn fwy na thebyg y bydd i Koro-r America ddyfod i Eisteddfod Abertawe y flwyddyn nesaf. Arweinir y cor hwn gan yr Athraw Martin, Pittsburg, a chredir y gow F anturiaeth draul o £ 2,000. Da genym glywed tod corau yn dyfod o rywle heblaw o swydd Dtattora, Djrbyniwyd y swm o £1010 oddiwrtb ymwelwyr am y fraint o gaal. gweled Eaton Hall, Caer, y flwyddyn hon, ac yn ol ei arfer, rhanodd Duc Westminster yr oil o honynt rhwng achosion dyn- garol, yn dwyn cysylltiad a Chaer gan mwyaf. Aeth 4500 i'r Ysbyty a £ 80 i'r Convalescent Home, Rbyl. Yn Llys ynadol, L'andudno, dydd Linn, dirwy- wyd Vivian Howard Ketley, yr hwn fu yn aros gyda'i rieni yn Marine-crescent, Deganwy, i 20s. a'r cosfcau am deithio rhwng Llandudno a Llandudno Junction heb docyn. Hefyd, ditwywyd Arthur Edwaid Davies, H,Glanydon,Maesglaa,TreSynnon, I i 40s. a'r costau am drosedd cyffelyb rhwng Rhyl 3 Llandudno Junction, Pobl ftaenllaw sy'n byw yn nhref Caernarfon. Pan fydd yno ffair mae'n arferiad rhoddi cadwyni hyd rai lleoedd yn y Maes er cadw yr anifeiliaid rhag myned ar y palmant. Y dydd o'r blaen, yn blygeiniol iawn, gwelwyd gweision y Gorphoraeth yn gosod y cadwyni hyn. Daeth rhywun heibio ac awgrymodd, fel mater allsai fod o ddyddordeb, mai'r mis nesaf yr oedd y ffair Aed a'r oadwyni i gadw yn ddistaw bach wedyn. Yn Llys Methdaliad Gwrecam, y dydd o'r blaen, holwyd Henry Edward Joyce, oriadurwr, St. Peter's: square, Rhuthvn, parthed ei fethdaliad. Yr oedd ei ddyledion yn C,113, ao at eu talu yr oedd ganddo £ • 09 Prinrlnlai »i tohiont daita oyfulof, .ranoaaoVi wael, a gwaeledd. Caf6dd fenthyg- «30 gan fenthyeiwr arian, arwyddodd am £ 45 a chytunodd i'w had-dalu yn ol 12s. yr wythnos. Cauwyd yr archwiliad. HysbyBwyd ddydd Gwener Crwner Divyrain Dinbych am farw Alfred .) jnes yn byw yn Rhos- ymedre, ac yn gweithio yn Xglofa Wynostay. Ymddengys iddo daro ei ben yn erbyn coedyo ya mis Gorphenaf, ac anafu ei hun. Fodd bynag, dychwelodd at ei waith yn mhen pythefnos, ond aeth yn waeth, a gorfu iddo bsidio gweithio. Aeth yn waeth yn raddol, a bu farw ddydd lau. oddiwrtb effeithiau y ddamwain a g\-<fodd mae lie i dybio. Brawychwyd trigolion Dolgellau ddechreu yr wythnos ddi weddaf gan y newydd pruddaidd fo3 Mr. Divid Williams, clerc, wedi marw. Yr oedd ya swyddfa Mri. Oswald Davies a Richard Barnett hyd nes y ciuwyd hi un o'r glooh ond gyda ei fod yn cyrhaedd adref daeth ei waed i fyou, ac, er pob ymdrech o eiddo y meddygon, bu farw yn mhea ychydig funydau. Gadawodd weddw ac un eneth fechan ar ei 01, gyda pha rai y cydymdeimlir yn fawr. Yn Llanidloes, ddydd Iau, gwysiwyd cymaint a 32 o amaethwyr Maldwyn o fyned a defaid j\v gwerthu heb ddim i ddangos eu bod wedi eu trocbi jn unol a gofynion y ddeddf. Mewn atebiad i'r Fainc, dywedodd yr heddlu nad oedd y rheolau ya ymwceyd a chlafr ar ddefaid wedi eu hargraphu t nd yn Saesneg yn unig. Yr oeddynt wedi derbyn amryw gwynion cddiwrth yr amaethwyr nas eralient ddeall y rheolau yn Seisnig. Taflodd y Fainc yr aenosion allan, gan awgrymu ar fod y rheolau yn cael eu hargraphu yn Gymraeg, gan y byddai iddynt ateb y dyben yn well. Mae Me, W. Wynn Evans wedi ymddiswyddo o fod yn grwncr dros Ddwyrain Dinbych. Mae Mr. Downes Powell, cyfreiihiwr, G-wreceam, yr hwn sydd wedi gweitbredu fel dirprwy-grwner am rai misoedd, wedi ei benoCi i'r swydd am amser. Cofir i Mr. Evans fyned i fyw i Lundain, ac i'r Cynghor Sir ofyn iddo ymddiswyddo. Pc-nodir un i'r swydd yn nghyfarfod nesnf y cynghor sirol, yn mis Tachwedd, ac yn mysg yr ymgeiswyr y mae Mr Downes Powell, Dr. J. U. D .vies (lihos), Mr. LI. Kenrick (Rbiwahon), Dr. Richard Evans (Gwrec- sam), Mr. E. Foulkes-Jones (Llangollen), Dr. Enoch Moss (Gwrecsam), a Mr. J. S. Lloyd (Gwrecsarn). Un o'r carictore mwya gwreiddiol Dinbych flyn- yddiu yn ol oedd Pitar Morus y Plymar, ac nid oedd fc^rfyn ar ei d,lyfoisiade er "cael rbywbeth i'w pynhesu"—ei air am dropyn, Un tro, tra yn sefyll ar un o'r heolydd pwy ddaeth heibio ond Dr. Pierce, ac ebe Pitar, a GWCI ar ei wyneb, "Glyw- soch chwi yr hen benill yma, doctor ?" Poed oeddwn i'n fachgen Yn amser fy nain, YI g nghoed Dr. Turner Yr oedd yr lioll frain Ond hwythau 'rol clywed Fod Firs yn gwneyd lies, Aethant oil ar eu hedyn I goed Salusbury Place. Tarodd yr hoelen yn deg ar ei lihea a chafodd wahoddiad caredig at "dropyn cynes" yr hen feddyg clod fawr.

IRQRWICKSI II BAKING POWDER I MAKES pqicious CAKES & PASTRY. I

GQHEBtAETH. ANMHARCH AR DY DDUW. At Olygydd y "Llangollen Advertiser." Syr,-A fyddwch garediced a ohaniatau gair neu ddau fel gwrthdystiod yn erbyn y fath beth ag sydd wedi cymeryd lie yn Nghapel y Methodistiaid Calfinaidd, Vroll: nos Lun. Credaf yn llwyr eu bod yn Hawn bryd i bleidwyr crefydd roddi atalfa buan ar y math yma o gyngherddau yn ein haddoldai. Beth feddyliech chwi, Mr. Golygydd, mewn difrif o weled dynwared ysgubo y ty, pob math o wisgoedd, many ar heads, dawnsio, &c. 0 arugaredd mae TJ Ddnw yn rhy gyfyng i football. Son am ddiwygiad yn wir Gwyn fyd na ohaem ni ein trwytho eto fel y byddai genym rhyw syniad am gysvgredegrwydd y Ty wrth gofio Duw y Ty, a'i addewidion pwerthfawr yn ngiya a'rTy. Pe caem Di hyn credaf na feiddiai yr un ferch ieuanc esgyn i bwlpud i ganu Tit for tat! Nid btio y Saeson ddaeth i gynal y cyngherdd yr ydwyf yn gymaint, ond, hawyr bach, pa le mae chwaeth y pwyllgor fu yn trefnu ? A ydyw achos y Gwaredwr wedi myned y fath gripple fel y mae yn rhaid wrth y gwagedd o wagedd hyn i'w gynal yn mlaen ? Na, credaf mai defnyddio fiangell o fan reffynau (y buasai) a'i gyro hwynt oil allan—" Ty gweddi y gelwir fy nhy I, ond chwi a'i ewnaethoch yu ogof Hadron." Pa le mae ewyddogion ein heglwysi, y rhai ni ddianghant oddiwrth y cyfrifoldeb mawr hwn? Gwir ddymuniad ysgrifenydd y Uinellau hyn ydyw am i ni pofb p«rch i y Ty, am mai Duw ydyw Brenin y TJ. Ca-lwti i fynu gysegredigrwydd y Tt M Cymru no ftd Ymiseillduwyr. Yr DAXIEL.

"GWNEYD CYFIAWNDER AG ATHRAWIAETH AU CEEPYDD AO ESGEULUSO YR ORDINHAD 0 FEDYDD." At Olygydd y "LlanfJollen Advertiser," Syr,-Teimlaf bellacb fy mod dan rwymau i ddweyd ar ba dir yr amdditfynaf yr uchod. Drwg geiiyf mai unig gynvvys yr hyn yBgrifena Ua ar ei ymweliad a'r lie" yw, jhurgynio iaith ac enllibio cymeriad. Wedi iddo ddifynu brawddeg fel un gamar- weiniol, ni ddywed gymaint a gair i geisio ei phrofi felly. Paham hyn, tybed ? Mi gredaf (ac nid heb reswm dros gredu) mai am ei fcd yn gwybod yr un faint am bvne o Athrawiaeth ag a wyr Athraw- iaeth am dano yntau. Ys dywedwyd, difyna frawddeg, ac heb ragor o sylwi ami aiff yn mlaen, nid i'w beirniadu ond yn hytrach i ddilorni y sawl a'i dywedodd. Yo awr, nid fy amcaa yw agor dadl, na dweyd dim yma am Berthynas athrawiaethau crefydd a'r ordinhad o fedydd," ond eto, amddiffynaf fy ngosodiad mor gynted a bydd fy nghyauddwr yn ddigon gwrol i wneyd ei enw ei hun mor hysbys a mae wedi gwneyd fy enw i. A rhodded i fynu ei Iwfidra bradwrus o daflu llaid at arall a chuddio ei L unan tra yn gwneyd hyny. Ac yu mhellach, Mr. Golygydd, goddefweh i mi ddweyd os bydd i'r eiddilun lUir yma gy^oeddi rhagor o'i enllib yn ei berthynas a'r uchod, gofaled roi ei enw priadol: ac os ua wna, eymcrat y cyfri- foldeb o'i ddadguddio i'r cyhoedd fy hunan. Ydwyf, &o.. Ydwyf, &o.. JJ, WILLIAMS, Ael y-bryn, Froncysylltait.

EISTEDDFOD GENEDLAETHOL 1D08. At Olygydd y "Llangollen Advertiser." Syr,Y Ddraig Goch" ddyry gychwyn i'r gwaith o feirniadu tipyn ar yr osgo gymer y Pwyllgor Gweirhiol wrth osol i t-wr sj!faini Eisteddfod Genedlaethol 1!»0S, 110 nid beb f-chos, debygwn oblegid iunju a^li ychydig i rdd, lied drwstwn yr ymddengys y gweithrediadau byd yma. Geilw eich gohebydd sylw at waseiod-dra y pwyllgor yn pende: fynu dwyn j mlaen ei urrfod- aethau vn yr iaith fain," i/pua ddechreu an- ffiodua beth byaag. Dyr .-eth yw llindagu'r iaith ar ei haelwyd ei hun. A chondetnnio diarbed glywir ar bob ilaw yn nghylch hyn o beth. Dylai y Pwyllgor gofla fod ymddygiad o'r fath yn debyg o enyn ammhleser ym mysg y werin wladgsro), a bar iddi ddangos ei sea drwg gadw draw ei chefnogaeth i'r wyl. Bydd hyny o fwy pwys nag enill fPafr a chymorth rhyw uifer o Ddic-Shon- Dafyddion y gallesid yn rhwydd eu hebgor ar y pwyllgor, er rhoddi lie i'r rhai hyny a noda "Y DdraigGoch"ddytasect fod arno, bondigrybwyll. Ac wrth sylwi ar y drefn yr enwir y pwyllgorau adranol yn v papurau, daw trwstaneiddiwch arall i'r golwg. Eawir yn gyntaf y Pwyllgor Arianol, ac yn olaf PwYllgor yr Orsedd. Fel arall yn hollol dylasai fod-yr Orsedd fydd flaenaf yn yr wyl, a duudd y gân yw y geiniog." O'r hyn lleiaf y wedd ltnyddol i'r Eisteddfod ddylai gael yn ystyriaeth fl en-if, oblegid gwyl lenyddol ydyw yr gynhenid, ac os ediychir yn ol at Eisteddfod Fawr '58, argyhceddir ni ar unwaith mai o'r fan hono y tardd ei bri a'i gwerth mwyaf parhaol. A barnu oddi>vr:h ansawdd a gogwydd pethau hyd yma, mae lie i ofni y telir gormod 0 sylw i'r adran gerddorol ar araul anwybyddu yr ao-wedd lenyddol —gocheler hyny ° Wrth daflu trem ar_ gyfansoddiad y Pwyilgorau Adranol, nis gellir lai ca synu at y nifer fawr o enwau personau sydd arnynt nas gwelir hwy odid un amser yn rboddi eu prtBenoldeb mewn eistedd- fodau Ileol, talaethol, nac arall a pha fodd y gwyddant nemawr ddioi am "nod angen a tbeithi y cyfryw ? A gwyddis i sicrwydd fod nifer luosog ohonynt yn barotach i helpu yr i nglis Côs." yn ei flaen, ym mhob gwedd arno, nog ydynt i noddi cenedlaetholdeb Cymreig, nac yn ncd i siarad yn Gymreig a'u plant! serch bod ya enw <? GrnrH' Of ochr arftll, yn y det-holiad a Wiiaed gynbelled a Ghorwen a DryMbo, fel daq eithafion. pabam yn enw pob rheswm na ddewiswyd yr EUtedd-fodwur mwyaf aiddgar, aeddfed a phrofiadol-rhai wedi enill en Ilawryfon ar faes yr Eisteddfod-fel cynrychiolwyr o r gwahanol ardaloedd i gychwyn ? Yr experts yn gyntaf, yna y ngcicM Y syniad cyffredin ydyw mai prin iawu yw nifer y cyfryw ar y gwahanol bwyllgorau detholedig. Gan y cyleina e.ch gyhebydd at bersonau neillduSl yn Liangoilen a anwybyddwyd ^gallwu nioan ofyn wrthd*flu tremfrysxW dros y^y ch o'r tuallan. paham na fuaaai rhai o'r beirdd a'r llenoriou gor (.neb son am gerddorion, oflFervnwyr, a chel- fyddydwyr dan gamp allem enwi/ megis Hywel Thomas, Rhosymedre? Teitnlwla ya sicr y bunsai pre.eno.deb un zi is %ydd rhagleneisteddfodol drwidd a™ryddawn 1.1? £ 10 allai llawer pwyllgor o n^ & thr° lmgeD v eisiau gofala, nid ya untl WDeu,hur'. Eisteddfod, ond y mae yn rhair/*131 anadlu ynddi anadl einiol ^8? dyn\0U u nTn ysbryd eisteddfodol a chpnp'IiD1°n i** U n »Hir wrthym y bwriedir vchwiZledigaroL D,ywedir wyr cyfarwydd yn mhob can^U Ni fydd hyny yi deg nac anfh^' oblegid y mae cymaiut ar v nwvu J ag i ddifuddio unrhyw ay P7ligoranemoe8f^ unrhyw specialist wneyd os » ii° DeU a, A pha *r o fedr a bln rlL ^T JU WahaD°': brofiad i beth felly wedi £ ^?j'fSM dyladwy eisioes? Bydd llwvrl!?- J-' yn dilyDU i fesur helaeth ar J™f&D yr ardaloedd poblc g cyfagos mes-if & Gwrecsam, Brymbo, &c.' 0ml n' k y i?-8' dweyd fod Dyffryn Maelor vn faidd y g Vr iolaeth a haeddai ar y pwylJffnrn, °Se 7 gynryoh- wir anaml y gwelsom bwy]j|0r mgwahano1' a,c yn celfyddydo!, a meddwl ei I bod vn" & 5 IS amrywiieth o gelfyddydau n.Dgh8D°l y ^ath jnd.lv,Gan Jr bod yn deohreu eyfnod nawydd i'r liiteddfed Genedlaethol, dylai y Pwyllgor gadw mewn y poaibilrwydd i wneyd un 1908 ya esiampl mewn mwy nag un ystyr. I'r cyfryw ddiben da fyddai i holl aelodau y Pwyllgor ddarllen y "Geninen" am Hydref, ac elwa oddiwrth gynghorion Machreth, Mr. W. Llowelyn Williams, ac eraill. Myner cael rbaglen heb fod yn rhy faith, yn cynwys testynan newydd, atyniadol a buddiol. a gotalo-r uwcblaw pob dim am uodwedd Gymreig yr Hen Wyl fydd yu apelio at serch y werin genedlgaro:, oblegid hwynt- hwy yw y gwaranticyr gwirioneduol wtdi'r cyian, ac yna Reliir sicrhau llwydd Eisteddfod Gened- laethol Llangollen yn 1908. (JALOX WRTH GALON. 4

YSBEILIO LLYTHYHDU YN LLAKDL-DXO. Yn ddiweddar anfonwyd cwymon mynych l bostfeistr Llytbyrdy Cyffredmol Llandudno nad oedd parseli bychain a anfonwyd drwy y post yn cyrhaedd y rhai y cyfeind hwy iddynt. Er pob gwyliadwriaeth methid yn lan a dod o hyd i'r lleidr. Dydd lau daeth Mr. Edwards, un o guddweision y Postfeistr Cyffredinol i Landuduo 1 wnej'd ymchwiliad i'r mater, a chwestiynodd y staff, ac yna ceidwai y llythyrlu, sef John Spencer. Y canlyniad fu i amheuaeth syrthio ar Spencer, a chwiliwyd ei ystafell, yr hou sydd yn y rhan uchaf o'r adeilad, a chanfyddwyd yno amryw fan nwyddau ac yr honid iddo eu lladrata. Cymerwyd ef i'r ddalfa, a dygwyd ef gerbron m. Bevau, Ysw., foreu Gweuer, pan y cyhudd- wyd ef o ladrata ar yr 2il o Orplienaf silver cigarette case, ac ar yi, 2il o Awst dau eei aur tenafol, ac agoriad oriawr aur a selau cysylltiediof, 11 y sef eiddo y Postffeistr Cyffredinol. Gofynodd Mr. J, B. Alanson, yr hwn a erlynai, am ohiriad sm saitb niwruod. Apeliodd Mr. W.J. Corbett, yr hwn a amddiffynai, am feichniaeth, ond gwrthodwyd. Gwr taa banner cant oed ydyw spencer. ilu yn aelod y Lynges Brydain am 30 blynedd, ac y mae yn derbyn blwydd-dal o E24 yn y iiwyddyn.

YN EISIEU-SAFON GYMREIG. Pan mae holl nerth llywodraeth a swyddogion addysg a 1 en, masnach ac elw bydol, ar waith yn Seisneigeiddio'r Cymro, a ydyw'n rhyfedd fod Cymreigaeth yn graddol ddifianu o'r tir ? Ymhle, neu ymysg pa ddosbartb o bobl, yr erys Cymreig- aeth bur a difrycheulyd? Os aiff y Cymro yn feddyg neu yn gyfreithiwr, nis gall neb ganfod yr un gwahaniaeth rhyDgddo a Sain. Fe'i naddir i'r un ffurf a'r lleill fe aiff i edrych ar bobpeth o'r un safbwynt a'r Sais; megir ynddo yr un rhag- farnao ni wna fprnu dim fel Cymro. Ba amser pan oedd Pwlpud Cymru yn Gymreig ei arddoll: ni oheid odid i bregethwr yn dynwared dullweddau'r Saeson. Oad yn y genhedlaeth hon mae llawer o fawri. n ein Pwlpud Cymreig wedi troi'n Saeson ya llwyr. Mae'r English causes yn fwy parchus yn ein trefydd na'r hen eglwysi syml, gwerinol, Cymreig. Mae llawer o oreugwyr y Pwlpud Anghydffurfiol wedi croesi Clawdd Offa, neu wedi myned at y Sassjn neu'r S Iii] Gymry yng Ngbymru. Xid oes fawr o ddim o wabaniaeth rhwng y rhai'n a'r Saeson gwaedol: ac y maent hwythau yn cael dylanwad mawr, yn eu tro, ar ein pregethwyr Cymreig. Mwy, yng ngolwg llawer o'r to ieuanc, yw gweinidog eglwyø Saesoeg yn un o suburbs Llundain na'r hen "hoelion wyth" fu'n trawsnewid gwyneb ein gwlad a chalon ein cenedl genhedlaethau yn ol. Mae'r un peth yn wir ym mhob rhan o'n bywyd cenedlaethol. Yrydym fd pobl yn drwgdybio'n barn ein hun. Mor wahanol yw'r Saia Mae efe'n barod i daflu ei linyn mesur ar bawb a phobpeth ac os na wna cenedloedd eraill gydsynio a'i farn, druain o honynt, genbedlaeth gibddall ac anniwyll! Pan oedd Mr. Gladstone yn anterth ei nerth a'i ddylanwad, pan oedd Cymru, a'r Alban, a'r Iwerddon yn ei haner-addoli, a phan oedd cyfan- diroedd Ewrop ac America yn uno i dalu gwarog- aeth i'w athrylith, nid oedd John Bull yn ei edmygu na'i garu. Estron ydoedd o ran tarddiad a thueddfryd ei feddwl; ec ni fynai John Bull mohono fel arweinydd. Ei boblogrwydd yn y Celtic fringes yn unig a'i harweiniodd i swydd ac awdurdod. Ar ei ol ef cododd Mr. Chamberlain, gwr sydd yn hollol ncdweddiadol o'r nnianawd Seisnig. Ni fu erioed yn boblogaidd yn Sgotland, ni roddwyd ymddiried ynddo yng Nghymru, tasheir ef yn yr Iwerddon ac ar y Cjfandir: ond ni wnaeth hyn ond ychwanegu at ei boblogrwydd yn Lloegr. Gwladweinydd Q Sais ydyw," ebai'r tTigolion a ebaa ei fQd yn edrych ar ol bnddian- ^S'r Saeson, naturiol ei fod yn cael ei gashau ar y I Cyfandir." Ni wnaeth y Sais golli ei ffydd ynddo hyd ces iddo reibio'i logell—a ehael anair gan y newidwyr arian yn y City. Gellir dweyd fod miloedd o Gymry wedi dechreil ciredu yil Mri Lloyd George am y tro cynfcaf pan gafodd im- primatur y Sjiis arno. Yehwanegodd un frawddeg o eiddo Mr. Balfour fyrddiynan at nifer canlynwyr Mr. Lloyd George yng Nghymtu. Paa alwodd y Prif Weinidog ef yn "eminent Parliamentarian" cafodd fwy o effaith ar rai pobl na holl byawdlead aa athrylith ein Harweinydd Cymreig, Yr Eisteddfol ddylai fod yn gartref a ma-gwrfa ein Cyaireigaeth ond gwyr. nawb fel y mae wedi dirywio a'i Seisneig-eiddio. at| Balance:th Cymreig ya yr Eisteddrod, y peth mWyaf Cymreig oedfl eTn canu corawl. Yr oedd fel pe bae ysbrydiaeth ein cenedl yn cael ei fynegu ar pan—yr oedd swn ein diwygiadau, swn ein hymdrech oesol yn erbyn dylanwadau materol, i'w glywed yn harmoni'n corau dan arweiniad Eos Morlais neu Dan Davies. Dyma ganu hollol wahauol i'r hyn glywid yn un lie arall; canu Cymreig yn eas-yn o enaid y Cymry. Dywedai Morgau Llwyd o Wynedd y djhi pob adernyn ganu a'i lais ei hun a dyna oedd hynod- rwydd ein canu corawl. Canmchi cerddorion byd- enwog fel Randegger ein canu fel rhywbeth nid yn unig ya uwch ond hefyd yn hollol wahanol i ganu gwledydd eraill. Ond yr oedd y Cymro am e cymeradwyaeth y Sais. "Xid oedd yn foddlon ar warogaeth cerddorion goreu'r gwledydd mwyaf ccrddorol ar y Cyfandir. Xi ddaeth i'w feddwl chwatth fod y Cieson yn ddifFygiol yn mhethau nwchaf cerddoriaeth. Rhaid oedd cael Imprimatur y Sais ar em canu ac felly wele haid frith o baeson i farnu csnu r Eisteddfod. Canodd v Cvmrv eagoreuglas: canodd to: Merthyr yn Eisteddfod Casnewydd-ar-Wysg nes "pynu. p^nsyfrdanu dyn." Digwyddais fod yn eistedd gerllaw rhai o brif gantorion Lloegr a Chymru ar y pryd, ac nid oedd llygad sych yn eu mysg. Ond-olld-pa fatb ganu yw hyn 1 ebai'r beirniaid. 'Roedd y tone yn dipyn yn sharp fan byn, yr amseriaa dipyn yn rhy gyflym faa arall, gormod o light allil sltade drwy'r dernyn i gyd mewn gair, nid oeddynt yn gallu digymod â'r fath melodramatic reiulering o gwbl. Fyth wedyn ma<n canu corawl wedi ei audwyo er mwyn digymod a'r safon Seisnigaidd. Haws dysgu'r eos yn chwibanu fel parrot na dysgu cor o Gymry i ganu fel y myn cerddorion Slocam-in-the- Maish. Nid wyf yn cwyno am fod corau o Loegr vu fliiU y prif wobrwyon yn ein heisteddfodau. Nid wyf yn cyhuddo'r beirniaid Seisnig chwaith o fod yn anghyfiawn. Xid rhagfarn cenedlaethol wnaeth i Dr, Mackenzie roddi'r wobr flaenaf yng Xghasnewydd i Bontypool ac nid i Ferthyr Tydfil. Barnu'r canu yr oedd efe yn ol safon y Saeson. I Yr hyn sydd eisieu ym mhob adran o'r bywyd Cymreig yw rhagor o barodrwydd i farnu pobpetb yn ol safon Gymreig. Dylai ein beirniadaeth fad yn deg, yn gyfiawn, yn llym cs myner, Xi ddyiid esgusodi gwa'th isr.d'ol am mai gwaith Oyuiro yw ond ni adylid chwaith ei ddiraddio cherwydd ei fod yn wabat.ol i'r byn edmygir gan y Sais. Credaf y gellir can fod argoelion am bethau gwell yn y dyfodol. Xid yw hanes Cymru yn eithriadol yn hyn o beth.—Mr. LLEWELYN WILLIAMS, A.S., yn Y Geninen am Hydref.

You caunet possibly have a be Her Cocoa than ppij| "Cocoa stands very much higher than Coffee or Tea," Dr. Hassall says, "and contains every in- gredient necessary to the growth and sustenance of the body." COCOA A fragrant, delicious, and most healthful beverage. AT Y BEIRDD. Eifionydd, Caernarfon, ydyw Golygydd y Farddoniaeth, ac anfoned y Beirdd eu cynnyrchion yn uniongyrchol i'hlo rf. VISITORS. AND OTHERS Will find all their wants supplied at HUGH JONES'S "Advertiser" Office, 33, Castle St., Llangollen. MAPS. Bacons', Bartholmew's, Gall & Inglis' CYCLING MAPS. Ordnance Maps of District. GUIDES, &c. GUIDES to NORTH WALES by Murray, Baddeley & Ward, Darlington, Baedeker, &#. GUIDES to LLANGOLLEN —Clarke's, Darlington's, Hey- wood's, &c., &c. WORKS Relating to Wales. Pennants' Tours in X. Wales, 8/6 (3 vols.). Byeways and Highways in N. Wales, 6 s. Wales, by Prof. O. Edwards, Oxford, os. Owen Glyndwr, 5s., by A. G. Bradley. Mabinnogion, Is. & 2s. (English & Welsh Editions). Wild Wales, by George Borrows.; cloth, Is., Is. Gd., and Leather, 2s. WELSH GRAMMARS, &c. Any Work not in Stosk procurred immediately, PHOTOS. PHOTOGRAPHS-Black & White, Bromide, Photochrome, &c., by Chief ——Artists of the Day, in Scraps, Mounted or in Frames, to suit all tastes. WONDERFUL VALUE in MOUNTED PHOTOS, On Dark Mounts—size of Photo, 121 inch. by 9; with Mount, 2H by 15!. 2 4- Very best value ever -offered. Is. in Black & White, 2/6 Coloured. OIL SKETCHES of Neighbour- hood, on Wooden Placques, very unique and cheap, from Set. upwards. All the LATEST NOVELTIES, English & Continental, in Leather, Brass, Porcelain, Alabaster, Silver- plated, Leather, China, &c. GIANT POSTCARDS of Llan- gollen, in the Highest Style of Art, size 12 by 9, on Stout Cards, Half-penny Postage. I m NEW SETS OF POSTCARDS continu- ally to hand. Inspection invited. Facilities for despatching. We ai" now offering 6d. Packet of Coloured Post- cards of Llangollen for zn 2 2|d. per packet. NOTE ADDRESS HUGH JONES, Bookseller, Stationer, Newsagent and Fancy Goods Dealer, 'ADVERTISER' OFFICE, LLANGOLLEN.