Y Dydd

MASNACH drwy'r Deheudir yma y dyddiau hyn, llawer o weithwyr diwyd a rhinweddol allan o waith, ac er cerdded milldiroedd a chwilio'n ddyfal am ryw orchwyl i'w wneuthur, gorfodir hwy yn y diwedd i droi eu hwynebau tua thref heb fod yn ronyn gwell o'r ymgais. A lie bynag mae'r gwaith yn myned, nid oes neb yn cael rhagor iia rhyw dri neu bedwar turn yr wythnos o weithio, ac mae hyny yn peri foi enillion y gweithwyr goreu yn fychain iawn. Os yw awyrgylch masrach yn y pwll glo, a'r gweithfeydd haiarn yn dy wyll, y mae awyrgylch

BHYDDFRYDIAETH yn dywyilach fyth, ao yn y lleoedd hyny lie y mae mwyaf o Ryddfrydwyr a lleiaf o Doriaid, y mae'r ffurfafen yn ymddangos yn fwyaf bygyth- iol. Y mae aectyddiaeth, cului, a drwg deimlad mawr wedi hollti'r llengoedd; a phawb a'i gledd yn erbyn cledd ei gymydog, ac oni ddaw gwar. edigaetht 9 rywle a hyny yn fuan (yr hyn sydd annhebyg) fa enillir lluaw8 o seddau oddiar y blaid Ryddfcydig, er galar a gwarth i'n cenedl. Yr wythnos o'r blaen, ar'yr lleg o'r mis hwn, yn ninas henafol Caerphili, bu Mr. Idris Williams, Brynglas, yn cael ei gynhyrfu gan eraill o'r un cyffelyb feddwl, yn foddion i wneud

BHWYG YN Y 300 DEHECTOI.. Ymddengys ddarfod i'r blaenoriaid Rhyddfrydol yn Mhontypridd, ar ol llunio rheolau i'r dos. barth, gael allan fod mwyafrifpleidwyr yr adran a nodwyd ar y Tri Chant, heb fod yn gweled iygad yn llygad & hwy o barthed i'r cwestiwn holl bwysig, £ pwy a etholid fel ymgaieydd sen- eddol dros Ddosbarth Dwyreiniol Morganwg 1 'Mr. Bowen Rowlands, Bargyfreithiwr, o Sir Benfro,' meddai'r cyfeillion o'r Bont. 'Na'r Parchedig A. Daviea, o Sir Fynwy,' meddai ad- ran arall. '0 na, Mr. Alfred Thomas, Cynfaer Caerdydd, efe ydyw'r cymwysaf 0 lawer,' medd- ai'r trydydd parti; a chan gynted ag y gwelodd cyfeillion y tcyntaf mai at yr olaf yr oedd gogwydd y Iluaws yn myned, ac mai ganddo ef yr oedd y mwyafrif o lawer,-137, ar gyfer 70 i Mr. B. Rowlands—aethant allan gyda'u gilydd, yn cael eu canlyn gan y Mri. Walter Morgan, Yagrifenydd, a Basset, Trysorydd, gan adael Mr. Thomas Williams, Y.H., Gwaeiody- garth o'n, hoi, fel yr unig swyddog ffyddlon a dibartiaeth gyda llong fregus y 300; gan ym- deithio'n llu banerog i dafarn fechan gerllaw, er gwarth bythol i r achos Rhyddfrydig yn y Dosbarth. Deallaf heddyw, nad yw sefyllfa achoa rhyddid a chydraddoldeb yn Nghanolbarth Morganwg, a Chaerfyrddin yn llawer gwell. Cewch y manyliou (D.V.) am danynt hwythau yn ein nesaf.

YR HEN WR ARDDERCHOG. Diwrnod mawr a phwysig yn yr argyfwng presenol ar y Wladwriaeth ydoedd dydd LIun, Mehefin y 15fed. Y dydd y mynegai y Pi if. weinidog yn y Senedd, fod Arglwydd Salisbury wedi cydsynio i ffurfio gweinyddiaeth Doriaidd. Dygwyddasem fod yn myned heibio i'r Senedd- dy pan yr oedd yr aelodau seneddol 0 bob ochr yn prysuro i mewn. Yr oedd y dyrfa fawr yn yr heolydd o gylch y fynedfa. yn arwyddo fod rhywbeth mwy na'r cyffredin ar droed. Safas- om ninau am ychydig yn mysg y lluaw3 i weled cynrychiolwyr y wlad yn myned heibio. Synas- om yn ddirfawr i weled dynion mor adnabydd- us bellach perthynol i'r ddwy blaid yn cael myned heibio mor ddisylw gan y lluawa, yn neillduol felly rhai o flaenoriaid y ddvyy blaid. Adnabyddwyd Arglwyad Roseberry gan yehyd- ydig; cafodd Syr Charles Dilke ac Arglwydd John Manners fyned heibio heb eu cydnabod. Llongyfarchwyd Syr William Harcourt yn gal- ->nocr, ond dyna Mr. Mundella, Mr. Campbell I I. n. a tMr. Childers yn dianc heibio yn ddiiylw. Felly hefyd Arglwyddi Granville, a Hamilton, ac eraill. Dyma Syr Stafford North- cote yn d'od, tybed na cha efe ei longyfarch, gan ei fod yn myned i dderbyn awdurdod; na, y mae yntau yn cael myned heibio fel dyn arall. Na, gan gofio, gwaeddai rhywun yn ein hymyl yn goeglyd wedi iddo basio yn ddigon pelt, 'Wel, ffei Syr Stafford, paham na fuaaech yn anfon i'n hysbysu eich bod yn d'od y ffordd yma. Tua 4.30, amser arferol y Prifweinidog i fyned i'r Ty, dyna gynhwrf yn mysg y dyrfa, a. chlywid y bioeddiadau llongyfarchiadol o bell. 'Dyma fe yn d'od,' ebe'r bobl, a chyda hyny y mae ei gerbyd yn y golwg ac yntau wrtho ei hunan ynddo. 'Dyma yr Hen Wr Ardderchog' ('Grand. Old Man') meddai amryw, ac erbyn hyn yr oedd y dyrfa, heb ofalu dim am orchymyn yr heddgeidwaid, yn rhuthro ar draws eu gilydd at ei gerbyd, ac yn rhedeg ar ei ol fel plant yn eu sel a'u brwdfrydedd fel pe wedi colli pob llywodraeth arnynt eu hunain, gan waeddi a throi eu hetiau o gylch eu penau, a buasent yn ei ddilyn felly hyd ganol y Ty gall- asem feddwl, oni bai iddynt gael eu hatal gan yr heddgeidwaid a'r cledr-gae (railings), ac nid ymddangosai neb yn mwynhau yr olygfa yn well, yn nesaf i Mr. Gladstone ei hun, na'r heddgeid- waid. Yn mhen pum' munyd cafodd y Marquis of Hartington groesaw cyuea wrth fyned heibio. Gwnaeth Arglwydd Randolph Churchill a Mr. Gibson yn gall i ddianc i'r Ty trwy fynedfa danddaearol o orsaf y rheilffordd. Gwasgarodd y bobl yn ebrwydd wedi gweled y Prifweinidog yn myned heibio, ae yr oedd gW611 foddhaua ar wyneb pawb o'r bron. Yr oodd yn amlwg y dydd hwnw mai efe o bawb yw Dyn y bobl, ac y mae yn sicr o fod yn awr yn fwy poblogaidd nag y bu erioed. Mae ei fawredd mor amlwg, pa un bynag ai myned i awdurdod y byddo, ai yn cyflawni ei swydd o dan gawodydd o ddir- myg ei wrthwynebwyr eiddilaidd, ai yn ymddeol o'i swydd. Gwna yr oil gydag urddaa tywyaog a gwr mawr yn Israel. Arhoed ei fwa yn gryf am lawer o flynyddau eto. Nos dranoeth, cawsom brawf ychwanegol o boblogrwydd yr Hen Wr Ardderchog, mewn cyfarfod gynelid yn neuacld Sb. James, mown cysylltiad ag Undeb Rhyddfrydwyr Llundain a'r siroedd. Yr oedd yr yatafell eang wedi ei gorlenwi yn mhell cyn amaer dechreu, a threul- iwyd yr amser i aroa yn y dull mwyaf amyn- eddgar. Yn y cyfamser, yr unig betli gynhyrfai ychydig ar y dyrfa ydoedd dyfodiad ainbell ddynsawd ar y llwyfan—adnabyddua i'r bobl. O'r diwedd daeth yr amsor dechreu, ac y mae ymddangoaiad y cadeirydd, a'r Yagrifenydd Cartrefol (Syr W. V. Harcourt) a'r areithwyr oraill, yn cynyrchu croesaw byddarol iddynt, ac ar ol hyny, y mae pawb yn goaod ai hun yn yr yatum fwyaf priodol i fsrynhau gwladd na cheir ei bath yn ami, yn neillduol wedi ei choginio dan or amgylchiadau presenol. Wedi ceisio goaod y corft i eistedd yn y ffurf mwyaf cysurua i wrando, a dodi yr het yn y lie paiodol, agorir a cheuir yr amrantau er cael sicrwydd fod y llygaid yn y cywair priodol. Dyma y cadeirydd ar ei draed, ca dderbyniad o'r mwyaf gwresog. Mae'n amlwg fod dyagwyliad mawr wrtho, ond nid ydym yn deall i neb gael ei aiomi, ond yr ochr oreu. Mae y John Morley hwn wedi gwneud enw iddo ei hun felllonor ac yagrifen- ydd, ae yn ol pob ar goel y gwna fwyo'i ol fel Seneddwr. Y mae ynddo y fath gyfuniad o synwyr cryf a meddwl elir, a gallu iymroddi, ac sydd yu aicrhau y bydd yn un o Wleidiadwyr penaf y dyfodol, os ca fywyd ao iechyd; ac yn ol amryw bethau ddywedwyd ganddo y noaon hono, y mae ganddo barch angherddol i'r Hen Wr Ardderchog, yr hyn a yatyrir gan Ryddfryd- wyr y dyddiau hyn yn angenrheidiol ac yn ddiogelwch- fel tyst-lythyrau gan bob aelod Seneddol newydd. Ar ol y cadeirydd, cyfododd yr Ysgrifenydd Cartrefol, Syr W. Harcourt, a chafodd y fath dderbyniad gan y dyrfa oedd yn mhob ystyr yn deilwng o'r person a'i safla uchel ac anrhydeddus. Dyma gorffoliad o foneddwr o radd uchel yn sefyll ger ein brou, a golwg dywysogaidd arno; ac wrtho ef y mae y dysgwyl- iad heno y mae yn amlwg. Deehreua drwy am- ddiffyn gwaith y weinyddiaeth yn ymddiswyddo yn erbyn enayniadau, y Ceidwadwyr. Ac y mae yn bwrw am eu penau y fath ffrydlif arabedd cellwair gwnoawl sydd yn rhwym o losgi. Nid yn fu&n yr anghofir ei tylw ar y Torlaid yn methu cytuno cyn ffurfio y Weinyddiaeth, pan y cyffelybai hwy i Jacob ac Esau yn ymwthio yn y groth cyn d'od i'r esgoreddfa, ac y propbwyd mai tebyg fyddai y canlyniadau ynddyo hwythau. Y byddai yr hynaf yn gorfod anaethu yr ieuengaf. Yr hyn sydd eisoea we"1 ei brofi yn wirionedd. Yr oedd cydymdeimlad y cyfarfod &'r siarad^r yn hollol, yn neillduol pan gyfeiriai at ddyfod<» dyaglaer Rhyddfrydiaeth wedi helaethiad Yr Etholfraint, a'r meaurau mawrion y g0'!1 dysgwyl am danynt. Ac yn arbenigpan gyfoir- iai at anhawsdra y Toriaid i ddewia o'u phth flaenor i'w harwain, ond nad yw yr hwnw gan y Rnyddfrydwyr. penaf yr oes yn myned o'u blaen hwy, a'u boa yn benderfynol i sefyll yn ffyddlon i'w hen fauer, a'r hen egwyddoriou, a'r Hen Wr Ardderchog Ni fuom mewn cyfarrodmor frwdfrydig yn eltl bywyd. Yr oodd cyfeiriad at neu grybwyll ato Mr. Gladstone fel tan greiaion yn peri i'r eyfar, fod ferwi drwyddo nea tori dros y Ilestri. Bydded yr Hen Wr Ardderchog fy w, ac na fydd- ed farw, a bydded ei elynion yn ychydig. J. Rowlands.

CYMANFA MEIRION. Cynaliwyd y Gymanftt eleni yn Trawafynyd ar y dyddiau Mercher a Iau, Mehetin 17eg a'r 18fed, 1885. Am haner awr wedi deg boreu Mercher, yn Dyagwylfa, cyfarfyddodd Pwyllgor Tryaorfa y Jiwbili, o dan lywyddiaeth y Parch. P. Howell; Ffeatiniog, i gymeryd i yatyriaeth y ceiaiadaw am gymhorth o'r Drysorfa hono. Am 2 o'r gloch, yn yr un lie, cynaliwyd cyn- adledd y Gymanfa, o dan lywyddiaeth Mr. W. Hughes, Dolgellau, y cadeirydd am y flwyddyDi ac wedi derbyn casgliadan yr eglwyai at y Gy- manfa, gwelwyd fod yr adeilad yn llawer thy fach i gynal y Gynadledd, ac wedi cael sicrwydd fod Ebdnezer i'w gael i gynal y Gynadledd, ac i'r Parch. M. D. J OtlAS, Bala, ddechreu trWY weddi, penderfynwyd symud yno, a llanwyd hwnw yn fuan gan dyrfa. luosog. Gwaith ofer fyddai i ni geisio rhoddi yr enwau yma, gaa e11 bod yn rhifo tua 250. Yr oedd gweinidogion 1 sir wedi dyfod yno yn burgryno, a lluaws mawf o ddiaconiaid ac aelodaa o wahanol ranau o'r sif. 1. Darllenwyd cofoodion y cyfarfod diweddaf, ac wedi peth siarad cawaant eu cadarnhau. 2. Penderfynwyd hawl y Parch. T. R. Davies, Rhiw (gynt) i aiarad yn y Gynadledd. PIeld- leiaiodd drosto 146, yn erbyn 104. 3. Penderfynwyd fod y Gymanfa nesaf i chynal yu Llandderfel. 4. Dewiawyd Mr. W. Hughes, Dolgellau, i fod yn Gadeirydd am flwyddyn eto. 5. Dewiswyd y Parch. D. M. Lawis, Traws- fynydd, i ymweled itg eglwysi rhan o'r air droll Gymdeithas Genadol Llundain, am y ddwy flynedd nesaf. 6. Penderfynwyd ar i'r Cadeirydd arwyddo y ddeiseb i'w danfon i'r Senedd droa gan y tafarn* dai ar y Sabbath yn Lloegr. 7. Rhoddwyd derbyniad cynes a chroasawg8* i blith y frawdoliaeth i'r Parchn. T. Lodwick, Bethel, Ffeatiniog, a D. M. Lewis, Trawa- fynydd. 8. Fod adroddiad swyddogol yr Ysgrifenydd i ymddangos yn y papyrau sydd yn cylchredeg fwyaf yn mhlith yr enwad, aef y Tyst a'r Dyddf y Dydd, y Celt, a'r Wythnos. 9. Fod 2,500 o'r Ystadegaeth i gael eu har- graffu a'u gwasgaru trwy yr eglwysi, a gwnaed caagliad yn y Gynadledd at y draul. 10. Fod y gynadledd hon yn dymuno datgan ei thriatwch o herwydd marwolaeth y brodyr canlynol, aef y Parchn. T. Rees, D.D., Abef- tawe; E. Stephen, Tanymarian; J. Roberts, Conwy; W. Edwards, Abardare; J. Daviea, GlaD- dwr, Penfro, a Simon Evans, Hebron, Penfro, yn nghyda'n cydymdeimlad &'u teuluoedd, a r eglwyai oedd dan eu gofal. 11. Fod y cyfarfod hwn yn datgan ei lawen- ydd fod M. Lloyd, Yaw.A.S., J. Roberts, Yaw., A.S., a Henry Richard, Yaw, A.S., wedi dwyn i fewn fesur i ddiwygio deddf cau y taf- arndai ar y Sabbath yn Nghymru, ac yn gob- eitliio y paair y meaur yn fuan, gau fod yr adiaf1* au yr amcenir eu gwella yn rhwyatrau ar fford llwyddiant y ddeddf ragorol hbno yn y DywYs- ogaeth.