Y Dydd

Y TUGEL A'I BLEIDWYR. PENNOD III. 0. Rheswm arall gan bleidwyr y Tugel ydyw, fod cuddio a dirgelu mewn rliai amgylchiadau yn weithred rinweddol; megys Moses bach yn cael ei guddio dri mis gan ei rieni; y Mab bychan Iesu yn cael ei ddwyn gan ei rieni yntau i ymguddio yn yr Aifft; a llawer o hen wroniaid ffyddlonaf yr Hen Destament, 'y rhai nad oedd y byd yn deilwngo honynt,' wedi bod 'yncrwydro mewn crwyn defaid a chrwyn geifr,' ac yn ymguddio yn 'nhyllau ac ogofeydd y ddaear.' Rhaid addef 'fod y pethau hyn heb allu dywedyd i'w herbyn.' Y maent yn ffeithiau gwirioneddol a diam- mheuol, wedi eu llefarn, eu hysgrifenu, a'u trosglwyddo i ni gan ddynion santaidd Duw. Mae cuddiad Moses bach, dygiad y Mab bychan lesu i'r Aifft, a'r hen wron- iaid crybwylledig wedi bod yn gorfod 'crwydro' ac ymguddio 'mewii anialwch, a mynyddoedd, a thyllau, ac ogofeydd y ddaear' yn berffaith wir. Ac y mae mor wir a hyny hefyd mai 'yr hyn a ddylasent ei wneuthur a wnaethant.' Yr oedd cyfiawnder, dyngarwch, a chrefydd, nid yn unig yn galw am iddynt wneuthur fel y gwnaethant, ond yn eu rhwymo i wneuthur felly. Dywed y ddeddf, 'Naladd,' a dywed yr efengyl, 'Na wna i ti dy hun ddim niwed.' A gellir gofyn yn ngeir- iau yr apostolion Pedr ac loan, 'Ai cyfiawn gerbron Duw' fuasai 'gwrando' ar Pharaoh, neu rywun arall o gyffelyb feddwl a bwriad ag ef, 'yn hytrach nag ar Dduw, bernwch chwi.' Ond nid yw cyfiawnder, dyn- garwch, gwladgarwch, na chrefyddgarwch yn galw am y Tugel, nac yn rhwymo neb mewn modd yn y byd i'w geisio. Yr hyn a bair alw am dano ydyw anwybodaeth a diffyg ystyriaeth briodol ei bleidwyr. Ie, dywedaf beth mwy, anghyfiawnder a chreulondeb ydyw galw am dano a'i geisio; oblegid y mae yn ddigon amlwg i bob dyn ond y dall gwirfoddol y gwnai fwy o ddrwg na'r pleidleisio cyhoeddus. Yn un peth, rhoddai fantais i arfer twyll, brad ft chelwydd; a pheth arall, byddai y diniwed yn agored i gael ei erlid a'i orthrymu yr un modd a'r euog. Wrth y diniwed y golygwyf, un wedi ufuddhau, a gwneuthur ewyllys ei feistr Toriaidd, eithr yn cael ei ddrwgdybio o wneud yn wahanol. Ac yn y golygiad yna nid diwygiedydd i'n gwlad fyddai y Tugel, ond agoriad argae i fwy o dwyll a gwaeth llygredigaetli a gorthrwm, na than y drefn bresenol o bleidleisio. Ac megys nad yw Puseyaeth a Defodaeth yn ddim amgen na Phabyddiaeth noethlymyn o dan enw arall, ac nad yw y cyfarfodydd llenyddol, a'r darlleniadau ceiniog, a'r cyngherddau, os nad y cymanfaoedd canu hefyd, yn ddim ond yr hen chwareu Interludes a'r cyffelyb, yn cael eu hail godi o dan enwau ac mewn ffurfiau gwa- hanol; felly nid yw, yn hytrach, ni byddai y Tugel yn ddim amgen nag achlysurydd, temtydd, a noddydd i ddrygau moesol, 'gweithredoedd anffrwythlawn y tywyllwch' o dan yr enw o omddiffynydd a diogelydd rhag gorthrwm a gorthrymwyr. A pha faint gwell fyddai dyn er Uwyddo i ddianc rliag un drwg ei fod yn syrthio i afael drwg arall. Yr hwn a ffy rhag trwst y dychryn, a syrth yn y ffos; a'r hwn a gyfodo o ganol y ffos, a ddelir yn y fagl.' A phellwyddid drwy gyfrwng y Tugel i ddianc, neu fod yn berffaith ddiogel rhag erledigaeth a gorthrwm, pa beth gwell a fyddid os wedi arfer twyll, bradwriaeth, a chelwydd yn ei gysgod. Y mae yn wir alarus i feddwl fod nifer go fawr o weinidogion yr efengyl yn mhlith pleidwyr yr offeryn lledrithiog hwn; ac fel y cyfryw, yn gefnogwyr union- gyrchol i'r drygau a enwyd! Pa beth, a ydyw twyll yn debyg o ddyfod yn rhinwedd, a bradwriaeth a chelwydd yn nodweddiadau diargyhoedd, difrycheulyd, a gogon- eddus drwy gyfrwng y Tugel? Nid ydys yn pechu yn erbyn neb na dim wrth bleid- leisio yn gyhoeddus yn erbyn Tori; ond byddai gwneud hyny drwy y Tugel yn bechod yn erbyn Duw, yn erbyn y pleidleisiwr ei hun, yn erbyn y Tori, ac yn erbyn cymdeithas; am y byddai yn droseddiad o bob egwyddor o gyfiawnder a gonestrwydd. Y mae, nid yn unig natur egwyddorion rhyddfrydiaeth yn gyfryw ag nad ydynt i'w, ac na ddylid eu celu; eithr y mae cyfiawnder a phob tegwch yn galw am i'r Tori gael pob chwareu teg i wybod, a hyny yn y modd amlycaf, ein bod yn casau ei egwyddorion 'a chas cyflawn.' A'r pleidleisio cyhoeddus ydyw y drefn effeithiolaf i wneud hyny, a'r fwyaf tebygol i'w argyhoeddi, os cymer ei argyhoeddi o ddrygedd Tori'aeth; ac y rhaid iddi hi a'i hegwyddor- ion gwrthddiwygiadol, caethiwus, a difrodgar, bodd neu anfodd, syrthio a threngu, a chael eu claddu yn gyfan- gwbl, ac yn hollol allan o'r golwg yn y pwll isaf, er rhoddi lie i ryddfrydiaeth, a'r egwyddorion sydd yn pleidio, cefnogi, ac yn esgor ar ddiwygiadau, ac yn cyn- i nyrchu daioni a dedwyddwch i bob dosbarth yn y wladwriaeth, ac i'r byd yn gyffredinol. Dywedir mai gorthrwm a gorthrymwyr, ac nid cyf- iawnder a thegwch, oedd yn galw am guddio Moses bach, cymeryd y Mab bychan a'i fam i'r Aifft, ac i wron- iaid yr Hen Destament ymgelu 'mewn crwyn defaid a chrwyn geifr,' yn nhyllau ac ogofeydd y ddaear;' ac mai gorthrwm a gorthrymwyr, ac nid cyfiawnder a thegwch, sydd yn galw am y Ballot. Ai e yn wir ? Os felly, rhyddion ydym oddiwrth gyfiawnder yn absenol- deb gorthrwm a gorthrymwyr? Na, nid felly ychwaith. Dywed y ddeddf, 'Na ladd,' wrth drigolion y nef, 'Lie nid oes dychryn na gelyn i'w gwylio,' yn gystal ac wrth drigolion y ddaear. Ac heblaw hyny yn mae yn ffaith anwadadwy a galarus i filoedd o faban- od a dynion mewn oed gael eu lladd yn uniongyrchol neu anuniongyrchol yn ngwahanol oesau y byd, heb orthrwm na gorthrymwyr nac un gyfraith waedlyd yn dirgymhell na gorfodi y lleiddiaid i gyflawni y fath gyf- lafanau erchyll. Y mae y rhieni hyny a esgeulusant roddi dillad clyd am eu plant, neu a attaliant ymborth oddiwrthynt. neu a roddant ymborth drwg ac anaddas iddynt, neu 11a cheisiant feddyg atynt pan yn glaf, eithr a'u gadawant yn fwriadol, i nycliu a marw, yn llofruddion gwirfoddol eu plant. Dywed Paul, 'Yr hwn nid yw yn darbod dros yr eiddo, ac yn enwedig ei deulu, efe a wadodd y ffydd, a gwaeth yw na'r diffydd.' Y mae y meddwyn, y godinebwr, a phob un sydd yn arwain bywyd rhy an- nuwiol, nid yn unig yn achos o wendid, afiachusrwydd, nychdod, a marwolaeth eu gwragedd a'u plant, eithr hefyd yn hunain lofruddion, ac yn marw cyn eu hamser mor wirioneddol a'r hwn a osodo derfyn ar ei fywyd ar unwaith. Nid oes neb ond naill ai Antinomiaid neu rai diffygiol iawn mewn gwybodaeth, a lefarai ac a ysgrif- enai ymadroddion yn dwyn y tebygolrwydd Ueiaf i awgrymiad nad yw cyfiawnder a thegwch yn galw ar ddynion i ofalu am eu bywydau yn absenoldeb gorthrwm a gorthrymwyr. Na, ni bu, nid oes, ac ni bydd yr un dyn byth, mewn unrhyw sefyllfa neu amgylchiad, dymunol neu annymunol, na ddywed y ddeddf wrtho, 'Na ladd,'— dy hun, dy blant, na neb o'th gydgreadur- iaid. Eithr y mae ymddangosiad neu ddynesiad perygl neu gyfreithiau gorthrymus a gwaedlyd yn cael eu llunio a'u rhoddi mewn gweithrediad, yn achlysuron i gyfiawnder, dyngnrweh a chrefydd, alw am i fwy o ofal a gwyliadwriaeth, a mwy o ymdrech i amddiffyn, cadw: a dirgelu bywyd i gael ei arfer na phan na fyddo unrhyw berygl yn ymddangos, nac unrhyw ymosodiad yn cael ei wneud arnom. Pe buasai rhieni Moses, a rliieni y Mab bychan Iesu a'r rhai nad oedd y byd yn deilwng o honynt, yn byw yn awr yn ein gwlad ni, ac yn gwneud yn y dyddiau hyn fel y gwnaethant y pryd hwnw, buaswn, nid yn eu galw yn gowardiaid, ond yn dweyd, a hyny ar fy llw hefyd, eu bod naill ai allan o'u synwyr, neu na buont erioed yn feddiannol arno, neu eu bod yn hynod o annuwiol (Diar. xviii. 1.). oblegid nid oes yr un gyfraith Pharoaidd i orchymyn lladd pob babau gwrryw, na'r un Herod i geisio dyfetha yr un mab bychan na lladd bechgyn yr un Bethlehbm a'i chyffiniau, na'r un Anti- ochus Epiphanes, na'r un Nero 11a Phab i erlid na lladd yr un Iuddew na chenedl-ddyn am eu crefydd, na pheryglu bywyd yr un ethohvr o fewn ein teyrnas,' heb osod ei hun yn agored i gael ei gosbi hyd eithaf cyfraitli, fel y dywedir. Diolch i'r nefoedd mai nid calon Phara- oh, nac Antioclius, na Herod, na Nero, na Phab, sydd yn mynwes Victoria, eithr calon dyner a grasol, yn ymawyddu am wneud ei holl ddeiliaid mor gysurus a dedwydd ag sydd ddichonadwy mewn byd fel hwn. (Tic harhau).

BREUDDWYD HYNOD. MR. GOL.,—Y mae breuddwydio yn beth cyffredin yn ein dyddiau ni; etto, nid oes cymaint o sylw yn cael ei dalu iddynt yn yr oes hon ag ydoedd yn yr oesau gynt; ond pan byddo dyn yn breuddwydio 'breuddwyd hynod,' a'r breuddwyd hwnw yn cael dylanwad neill- duol ar y meddwl, byddys mewn penbleth yn ei gylch- pwy sydd yn abl i ddeongli y cyfryw, beth all fod y cyfryw yn arwyddo, a beth fydd y canlyniadau. Dywed rhai nad yw breuddwydio yn ddim amgen na gweithrediadau allanol y meddwl pan fydd y corff yn cysgu—y meddwl yn gweithredu tuallan i lywodraeth y synwyr. Modd bynag am hyny, gallaf eich sicrhau fod eich gohebydd yn breuddwydio pethau mor natur- iol pan yn cysgu ag yw yn ganfod &'i lygaid pan yn effro. Er profi hyn, adroddaf i chwi y breuddwyd a ganlyn. Yr oedd eicli gohebydd yn cadw ffarm o dan un o Dori- iaid sir Aberteifi; ac o herwydd iddo weithredu yn unol a'igydwybod ar adeg yr etholiad, ffromodd y landlord yn aruthr, (o herwydd treisio cydwybod yw rhan o 'gyffes ffydd' y Toriaid), ac nid hir y bu eich gohebydd cyn cael 'fool's-cap' yn rhoddi I notice to quit' iddo. Bu ychydigo ymrafael rhyngwyf a'r Tori hwnw, fel y darfum dynu y fyddin Doriaidd yn fy mhen; a dyna lle yr oedd panu, scriwio, cocio clustiau, bygwtli cosbi hyd eithaf eu gallu. Ond penderfynais mai goreu po gyntaf y rhoddid y traed yn y tir, a'i byclu hi cynt na chynted ag y gall'swn— Lo— bless me, dyna lle'r oedd mesur y saer, greda i—dim stopio nes cyrhaedd mynydd mawr y Garn Wen.' Eisteddais i lawr yn y fan ij0n) er pwff o wynt i mewn, a gosod fy nhrwyn yn ei Ie; a chan fy mod yn Iluddedig gan y daith, nid hir y bum cyn syrthio i drwmgwsg, a breuddwydiais fy mod yn gweled dyn o ymddangosiad dyeithr yn dynesu ataf, ac yn yniaflyd yn fy ngholer, ac yn gofyn mewn modd awdurdodol, ond yn wylaidd iawn, 'Who are you?'