Y Celt

1 DIC;SIONA. [GA.N Y PEIFATHKAW M. D. JONES.] Hen gymeriad dirmygus ynnn o gerdd* j -doniol "Jac Glan y Gors" gynt ydoedd Die Sion Dafydd," yr hwn oedd wedi ei andwyo wrth ymseisniga, areideithiau porthmonyddol yn Lloegr, ac a welwyd ar bont"Llundain yn gwaeddi, hei trw ho, o --fewn: llathen i gynffon Ho." Mae ei deulu wedi lluosogi ar ol dyddiau yr hen fardd Tlyfn ei blethiadau, Tipyn yn hir yw'r enw dychmygol yma, er fod yr hen Gymry yn mynych arfer tri enw, megys Sion Dafydd morgan, Will, Dafydd Rolant, &c. Tuedd iaith yw talfvru, a ohymeraf inau fy rhyddid 1 fathu y gair Dio Siona i fod yn gwbl yr un ygtyr a Die Sion Dafydda, neu yn hytrach i fod yn dalfyriad o hono, Mae Die Siona yn grefft sydd wedi ymledu mewn 11awer cyfeir- iad yn Nghvmru, ac y mae'r alwad yn hynod o effeithiol i nychu dynion, nid yn unig i'w gwaeud yn goriaid o ran eu cyrff, ond hefyd .n eu gyru yn goreneidiol. Mae merched yn Die Siona llawer iawn, a galwad hynod o amddifad o reswm drosti ydyw, a menywaidd hollol o'r dechreu i'r diwedd. Clefyd sydd yn cydfyned â'r grefft yw haint yr hwdwch. Hwdweh yn ol iaith y Dehenwyr yw unrhyw swmp neu sylwedd 'I du a welir mewn tywyllwch, nadellir yn iawn ddeall beth ydyw, a hwdweh pen oedd gan y merched beth amser yn ol yn Die j Siona gydag ef, sef y shignon, gair nas gellir ei gael ond mewn geiriaduron mwyaf di- weddar. Aeth y pen hwdwch allan o arfer, ac y mae'r gwallt naturiol yn boddloni merched y dyddiau hyn o leiaf ar hyn o bryd, hyd nes codo rhyw chwim arfer newydd. Bu'r bais hwdweh (crinoline) mewn bri mawr beth amser ya ol, yn mhlith merched na foddlonent ar y llun corphorol a roddodd y Creawdwr iddynt, ae yr oedd mwy o reswm am i ferched llysywenaidd o hirion i'w arfer, na pytiau o ferched byrion a llydain, a gwragedd mawrion tewion. Fodd bynag, wedi i'r gwragedd gychwyn ar yrfa y bais hwdwch, po feraf a Iletaf fyd,dai'r ddynes, mwyaf yn y byd a fyddai lIed ei ckrinoline. Fel yr oeddwn wrth groesi godreu Cader Idris dro yn ol mewn niwl tew yn ngwyll y nos, heb fod yn mhell o Talyllyn, gwelwn I rhyw hwdweh lwyddywyll o'm blaen yn ym- symud ar hyd y brif-ffordd, a bernais mai dynes mewn pais hwdwch oeddyn ymwingo ac yn Die Siooa. Ond wedi dyfod hyd iddi, gwelais fy nghamgymeriad, ac mai eared o do, h.y., brwyn ydoedd gan ryw ben ffermwr yn cael ei gludo adref er diogelu ei vdlan. Die Siona y mae mercbed y dyddiau hyn gyda'r crwp hwdweh (improper), ac yr wyf yn cofiohen grwp hwdwch tua thrigain mlynedd yn ol a elwid yn bustle yn Lloegr, ac yr oedd bran yn cael ei ddefnyddio weith- iao i wneud y rholyn hwn a arferid ary crwper. Yr oedd un hen Gymraes fawredd- og wedi cael y rhol hwdweh yma, yn pasio cert asyn heibio i drwyn yr anifail, yr hwn a aroglodd y bran, ae a. redodd ar ei hoi, a diangodd: hithau i weithdy barbwr gellaw, a'r asyn yn ei chanlyn, ond methai fyned i mewn yn ddigon pell, am fod yr olwynion yn *i atal bob ochr i'r drws, ond gwnelai yr anifail y nadau mwyaf oernadol a glywyd erioed, nes dychrynodd y wraig gymaint, fel yr ofnai am ei bywyd. Ond nid oedd berygl iddi byth roddi heibio y rhol hwdweh, hyd nes cyfnewidiai y ffasiwn. Ryw gop hwdweh sydd gan lawer Oymraes y dyddiau hyn i Die Siona, tebvg i faint mwyalchen ueu gogvran yn eistedd ar gopa. neu ben pob ysgwyd, ae am ba amser y mae'r gop hwdweh i fod mewn arferiad, ni fu'r un dewin yn ryr Aifft, nac un o frid- wyr Babilon erioed yn ddigon medrus i ddarogan. Pan y byddo merch ieuane wedi cyrhaedd pen y bryn, ac wedi troi ychydig ar ei hoedran, a'i gwallt yn decbreu teneuo, dichon ei fod yn esgusodol iddi ben hwd- wcha tipyn, a gwella ei marchnad, drwy ychwanegu at ei mwng. Os bydd un arall yn ymollwng yn ormodol yn mhen ei hysgwyddau, pwy sydd mor ddi- drugaredd a chwyno rhag iddi gop hwdwcha ychydig, drwy osod cogfran o bobtu ei cher- nau i wneud i fynu'r diffyg, ysgwario natur, a chadw'r llinell briodol. Os byddydry- dedd heb ei ffafrio gan natur gymaint a phob un, dichon os bydd hi yn rhy gnl a llysywenaidd yn 61, na frocha un dyn wrthi am grwphwdweaa, a chymeryd awgrym oddiwrth anian, drwy chwalu ei phlu, a lledu ei chynffon, fel paun neu dwrci gwresog. Neu os bydd yr un olaf rai modfeddi yn rhy fer i fod yn^darawiadol o luniaidd yn ei thyb ei hun, pwy sydd mor genfigenus a gwenwywo iddi'r hyfrydwch o gael sodlau uchel i'w hesgidiau, i brofi y medr boneddes gall fyned tu hwnt i Feibl, yr hwn a ddywed a "phwy o honoch gan ofalu, a ddichon ychwanegu un cufydd at ei faintioli ?" Pe byddai'r merched talfeiuion yn unig yn erwppwdweha a byny am eu hoes, yn lie pob un am dymor, ac ar olau eu gilydd, yn wragedd byrion a llydain, yn gystal a rhai hirgulion, byddai rhyw reswm am grwphwd- wcha o'r natur hyny. Ond i fod yn y ffas- iwn, myn y ddynes feraf, dewaf, a mwyaf chwyddog yn ol, y grwphwdwch lletaf. Myn y fenyw y bo ei gwallt yn llwyn cydynog y pen hwdweh mwyaf twmpathog. Ac weith- iau myn y ferch dalaf y sodlau uchaf i'w hesgidiau, er mai merched bychain fel rheol sydd yu DicSiona. i fwyaf o eithafoedd. Fodd bynag y mae'r merched yn gyiÿedia yn fwy hoff o'r prydferth na dynioo, ic am hyny defnyddiant liwiau mwy tanllyd ar eu dillad. Anaml y gwelir dyn yn ymwisgo mewn dillad gwynion, melynion, cochion, ne* amryliw fel y boneddesau, ac ni welir byth mo'u penau yn nghanol llwyn o flodau, oni f'ai iddynt yn daamweinioi ddodi eu copaiu ynnghanol twmpath o rosynau coch- ion, neu fanadl blodeuocr, yn mhlith y rhai nid yw meibion yn chwenychu byw yn bar- haol nac yn teimlo mai yno y mae eu go. goniant. a'u nefoedd. Gan nad wyf yn ami yn gweled llyfrau cyfrifon y masnachwyr, nis gallaf ddyweud a vwlr boneddesau oil yn talu am eu haddurniadau. ¡