Y Celt

UNDED CYNULLEIDFAOL LLOEGR A CHYMRU YN ABERTAWE. NODIADAU CAN D S D. Y Cadeirydd.-—TJn o'r pefchau mwyaf 4edwydd ei ddylanwad ar bawb oedd ei yspryd hunanfeddianol, achan hyny, ham. ddenol a ehartrefol, yn gymaint felly a phe y ganesid efyn freiniol i fod yn gadeirydd yr Undeb Cynulleidfaol. Y mae yn ddyn crvf ogorff a meddwl,cryf o gorff, fel y mae yn ddigon galluog i fod yn llonydd heb ystwyrio byth a hefyd fel pe byddai ei draed noeth ar wifrau poethion, nes annghysuro pawb a edrychent arno. Ac yn gryf o feddwl, fel y mae yn gallu penderfvnu lla- wer o fanylion trefi; beb orfod cael cynhadl- edd sisial gyda ei gyd-swyddogion pan fydd rhywun ar ei draed yn darllenpapyr neu yn areithio. Yn ol yr enwog Brutus gynt gellid adnabod diacoraiaid llawer cynulleidfa wrth sylwi pwy fyddai yn siarad llawer a'u gilydd yn ystod y canu a'r gweddio. Ni fuasai neb wrth yr arwydd hyny yn gallu deall mai Mr Thomas Green, o Ashton- under-Lyne, oedd cadeirydd yr Undeb yn Abertawe. Ond bydd cyfnewidiad mawr erbyn y tro nesaf, pan fydd y dyn bychan aflonydd, dall, daulygeidiog-y Dr. Brown, o Bedford, yn teyrnasu. Mi alia i wrando yn barchus ar ddyn dall yn areithio, ond alla iddim gwrando ar ddyn pan fydd e'n cau ei ddau lygad yn sown-ffast acyntroi ei ben i'r dde ac i'r aswy, i lawr ae i fyny. Yr oedd y Dr. Brown yn blino pawb fel hyn, ac yr oedd ar ei draed yn ami iawn hefyd. Dylid ei ddodi dan adduned ei fod i agor ei lygaid ar y dyrfa tra y bydd yn eistedd yn nghadair yr Undeb-neu yr awn ni allan bob un tra byddo ei lygaid yn gauad. CynrycMolaeth, Eglwysi Rhyddion Aber- tawe.—4rferiad dda @ angenrheidrwydd yw fod yr enwadau crefyddol yn croesawu eu gilydd fel hyn. Galwyd y brodyr i'r llwyfan am un o'r gloch dydd Mercher. Darllenwyd anerchiad byr ond hynod o gynwysfiwr gan weinidog St. Andrews. Ei ystyr oedd croes- awiad calonog i'r Undeb gan gwbl gredu y byddai eu hymweliad a'r dref yn foddion adfywiol i bob enwad. Calonog gydnabod gras Duw yn nylanwad amrywiol gyfryngau yr enwad Anibynol, mewn addysgu yr aa- wybodus. casglu y crwydriaid, achubiaeth y colledig, gartref ac oddicartref, a bod eu hymdrechion mawrion yn y maesydd. pagan- aidd yn destyn llawenydd a dyolch i holl Eglwys Crist. Eu bod yn llawenhau yn wyneb yr ymdrechion mawrion a llwydd. ianus a wnaed gan yr Anibynwyr yn achos rhyddid gwladol a chrefyddol a'r bendithion a sicrhawyd felly i ein gwlad ag sydd erbyn hyn yn etifeddiaeth gyffredinol i ni oil. A diveddant gyda gair o gysur a gobaith yn wyneb yr aflwyddiant ymddangosiadol svdd ar grefydd yn y dyddiau hyn. Caed-an- erchion byrion hefyd gan Mr James Owen, gweinidog y Bedyddwyr Seisnig, a'r henaf- gwr W. Williams^ Oapel Argyle- Ni welais ac ni chlywais ddim erioed yn fwy syml a chalonog a chariadlawn. Mae undeb calonau Cristionogion yu ffaith amlwg e soes, ond y mae beirniaid deillion yn methu gweled undeb oni bydd yn gorfforiad. Yr wyf inau yn credu fod mwy o wir undeb ynbodoli yn awr rhwng yr Ymneillduwyr yn wahanol enwadau nag a fyddai rhyng. 11 ddynt pe byddent oil yn un enwad mawr anhylaw, anhywaith, ac afrosgo. Pa reswm fyddai ceisio cynal un Undeb mawr gymaint a'r ddau a gynhaliwyd yn ymyl eu gilydd eleni yn Abertawe a Chaei dydd—heb gyn wys dim ond v ddau enwad Cynulleidfaol ? Arwydd er daioni oedd fod y brodyr hyn yn cydnabod mor ddi-doll y rhan flaenllaw a ddigwyddasai i'r Anibynwyr yn mrwydran sefydliad rhyddid gwladol a chr fyddol, a bod hyn wedi dyfod yn etifeddiaeth gyff- redinol i'r holl enwadau eraill. Dyna un o'r meini tlysaf yn nghoron yr Anibynwyr. Y mae genym rai meiui gwerthfawr eraill- cydraddoldeb dysgyblion Crist-digonoldeb yr Ysgrythyrau at holl ddyledswyddau bywyd—a chynal crefydd drwy offerynau ewyllysgar ei charedigion, &c. Y gwir yw, o'r athrawiaethau hyn y daeth yr adnoddau i goncro yn mrwydrau Rhyddid. Yn yr ysbryd gonest hwn i gydnabod gwir wasan- aeth ein gilydd y mae gwir undeb yn gwr- eiddio. Barn Offeiriad Pabaidd am yr Undeb.- Ar y Sabboth canlynol (Hydref 5ed), traethodd y Canon Richards ei farn mewn pregeth. Dywedai ddyfod i'r dref yr wyth- nos ddiweddaf ymwelwyr o bob cwr o Loegr a Chymru a gynrycbiolent gorff enwog a phwysig o Annghydffurfwyr.% Hwy ydynt olynwyr yr hen Buritaniaid y rhai a wrthod- asant bob cyfiafareddiad ya amser y Frenhines Elizabeth. Cenhedlaeth o ddyn- ion rhagorol oedd yr hen Buritaniaid hyny er fod eu credo yn oer, caled, a dychrynllyd. Ond yr oeddent yn meddu y grut a'r asgwrn cefn, dewrder a gwrhydri eu hargyhoeddiad- au, ac yn barod i ddyoddef poenau a chospedigaethau a merthyrdod yn hytrach na cbelu un iot nac un tipyn o'u cred, ac er clod iddynt y byddo yn hysbys pan ryddha- wyd hwy O".t cadwynau fel y gallent addoli yn ol llais eu cydwybodau yr oeddent yn ddigon eangfrydig eu calon i gymell rhyddhad y Pabyddion hefyd oddiwrth yr un aohaws- derau. Dyna farn yr offeiriad Pabaidd yn Abertawe. Yna beirniada. yn 0 1ym araeth y Cadeirydd. Dengys hyn fod hanesiasth yn ddigon clir yn cydnabod y rhan fawr flaenilaw a gvmerodd yr hen Anibynwyr yn mrwydrau rhyddid gwladol a chrefyddol. Ymneillduaeth Bendefigaidd.-Mae Ani- bynwyr Lloegr o'u dechread yn 1580 yn llwythpendefigaidd. Nid llawer o dylodion y tir a berthynai iddynt. Gochelent y werin —y bobl gyffredin, hyd yn ddiweddar iawn.