Tarian Y Gweithiwr

LLANILrLTYD FARDREF. MR; .Gol ,—Lie iawn am arian oedd LlajniHtyd ys llawer dydd-yr oedd yma rai yn gwybod y ffordd to take care of the pence, and the pounds will take care of themselves' Arswyd anwyl, dyma le oedd Llaniikyd am hen guineas, syr, Pe baech yn myned trwy y lie, a rhoddi tro at y Tabernacl, yr Efaii Isaf, yna y gwelech hen dai wedi dod bron yn gydwastad a'r llawr, Dyma hen dai henat y pentref henafol hwn, a rhai o rat henaf y plwyf. Gan eu bod yn hen, fel!y fe ddealla pawb mai trti to gwellt ceddynt- el, ie, to be sure,—ond os mai gwellt oedd y to, yr oedd y muriau fel creigiau bron, a hen dderw tragwyedoi yn drawsiau ynddynt, a ffene&tri bychain i dderbyn y goleuni ond os mai bychain oedd y ffenestri, eto yr ocdid y rhai fu byw yma yn gailu gweled y ffordd i storio hen ginis. Ond dyna fe, 5J r, er mor gadarn oedd y casteili, y mae nerthoedd y blynyddoedd wedi eu trechu, a hwythau yn gorwedd yn llorfaes ar y llawr. Pa hyd y mae yr hen dai i fod yn gafnedd, nis gwn, ond credwyf fod Dafydd Israel yn byw tuag Abet fan, a bod plant lJaniel o'r Felin yn byw tua Penrhiwfer, a Mari Chapel, sef merch Liz. o'r Felin, yn byw yn y Pentre-y mae Mart yn ben iawn. Wei, credwyf mai eu heiddo nhw ywt yr hen dai a'r tir. Yr oedd golwg b&)Md iawn ar yr hen dat er ys biynyddau lawer yn 01; ) r oeddynt yn cae! eu cadw mor jin, a r welydd yn cae)eu gwyngalchu, nes yr oedd rhywbeth yn siriol yn yr alUnol, ond y tufewn yr oedd yr olwg Sana, sef. canoeddo hen gznis, Draw yn of, yr ydym yn cael yn byw yma un Dafydd Israel. Mae yn ymddangos fod yr Israels yn iinach hen yn y plwyf, yn herv-ydd ymddengj .•>. fod y tai y cyfeiriaf atynt wedi eu codi ya "rnhdll cyn amser Dafydd Israel yr Hooper. Bu D.J. yn byw yma, ac oddiyma y claddwyd y gwron mewn oedran teg, gan adael y cyfoeth i ereill. Y mae yn debyg mai yn un o'r hec dai y -tnagwyd y Parch Tomos Gruffyud, a gfaddwyd ys tro yn 01 yn Mynwent y Tabernacl, o Lantrisant, dros bedwar j ugain oed. Tebyg fod Tomos wedi cerdd- j est gyda'i fam lawer gwaith oV Kfai' Isaf • F Groeswen, i'r cwrdd, yn herwydd y oecid Jerusalem) r Annibynwyr ■mJbi yr toetjd Hengoed ya Jortisalem j mdyddwyr, a Llarigan i'r Methodistiaid. ] Arswyd anwyl, Mr Gol. bach, beth pe byddai yr hen ffamiii ffyddlon fu yn fin gwiaù ) s Jiawer dyuu ddtmondcodie.. penan am un boreu Sul mewn liawer m^n, j i gaei golwg ar yr esgeuius6 nuwr sydj :r" loddion gras? Credwyf j byddent yn fearod i ofyn, Pa fath grefydd yw h:>n ? Yn | • wi^Oiiedd fach i, y niae eisieu i Sitncyn ? Bcnhydd i ddod yn 01 eto, yn herwydd mae lie i of..í fod crefj dd llawer yn Uwydacn na'r gwair a roddwyd gan y diacon hwnw i i Siencyn Benhydd. I Llaw oinudwy oedd y diacon, a tiaw beo dda oedd Siencyn hefyd. Ond credwyf ■ fod eisieu rhai tebyg t Sien yn i ddysgu oion i fod yn onest a ^ddlon i'w j pjofTes. Dyna fe, syr, fe gerddodd Tomos .Cruffydd lawer, a hyny pan yn hogyn. feeituo iy'r Ysgoi, Maesbach, a'r Ynis, a Cianybad, tua'r Groeswen, i wrandaw yr j EQgylaidd bregethvrr, y t^rch Gruffydd Hughes. | Feallai mai gyda'r frawdoiiaeth oedd yn •wrud ar lofft y dafarn y dechreuodd i Tbmos Gruffydd ei yrfa grefyddol, a hyny yr 01 tua thri ugain a deg o flynyddau, sef i (htn oedd Gruffydd Lewis a Shwan, ac ereitl yn cwrdd ar y llofft i wasanaethu Je Arglwydd yn wresog yo yr Ysbryd. ( Yj- oedd yr adeg uchod, c,I codi Taber- Ðäcl; oivi, coftwch cWi, bu addbli gwresog I IP Taixiniacl^ lawer. gwaith; or id erbyn i "tux'dyw, tebyg eu bod yn fwy genteel yn ( Tabemacl yn awr, fel yxt nihijfo man. arail. :We!, bu rhieni Thomas ;ii byw yn un o'r hen dai. Bu Moses Simoii, a'i fam, yn byw rma am flynyddau. Mae yTia rai o honoch ya cofio yu dda am y dim-A^ed, a'r tawel, filoses Simon. Yr oedd Moses wrth ei j fodd bOO amser ond-iK!dQg;ifd twbarl Nid J wyi yn gwel'd twban yn un man yn awr. j rAlaje v twbs wedi myn'd a ftasiwn. Ond, gwydtdoch ch'i beth, Mr Go'ygydd, pieser vbyii oedd gweioJ i *vt>s ^Twban.: fawr o'dd Moses yn tica. V'r o'dd dau fath crtiivbs, fel y gwyridoch. cbl, hen standards tlanilityd. Yr oetAI un math o d-bs yn fwy.na'r ilall; a'r size fwya' drkL Moses Rm ei gael, os byddai modeL Oawarew teg i. bahars IJamlityd, g^'elais hwy yn cymeryd cryn drafferth i symud y tvvtjs ar y parting Viii'b-l, er cael y twbs i"r coiiars fuasai yn gwe;thio yn y glo gwan (brush coal). Ond diEii orwi i Moses caef tvAmn, yr oedd wrth wi fodd. Nid yn nhy Moses yr oedd y can- • » ir« i ginis, end etc. credwyf fodl Moses .'l rywbeth. am ginis; ond 'doedd n byd1 gan Moses am giiiis ond iddo gael twban. Yr oedd wenS myn'd mor hoff cr dwban nes yr oedd pob twbans yn cael ei j gsri'v "Twban Moses." Wef, syr, mae Moses J wedi tewi er ys biynyddau, fel llu mawr o hen dTigolion; y lie. Qaddwyrd ar ddyddi Sul, yn mynwent eglvvys Illtyd, a. hyny tua 34 mlynedd yn oL Carodd angladd barchus j & Uuosog. Yd an o'r hen Balasau uchcd yr | y :yn: yn cofio yr Emprwr yn byw. Wei, i syr, pe bawn i lieb dtfwsjsii dim am yr hen j i s gawd yn yr hen dai, credwyt tod yr hen wedi cael eu hanrhydeddu yn annhraeth- o! trwy fod yr Emprwr wedi bod) ya byw yma. j Yma v Bili, Efan Dafydd ,a Shan, yn treulio hir flynyddau. Yr oedd Bill yn (-1dyn brzJ, yn siaradwr rhydd, ac yn gyfeillgar j J'v n l-. pixawb a a i'r yn henvydd yr oedd m:n'd i'r ty cyn j gwelsech ef, yn fe^rwydd bu yn y gweiy am tua ugain, mlyn- t I, n.i mae Bili yn cl wely pridd er ys Haver tswv na ugain mlynsdd. PahaiQ y u d-, yn y gweiy, n?3 gwn.

--0-- Dafydd lsarnd. I Dyma fi yn awr yn <M at berchen yr hen Cinis. Hooper oedd Dafydd wrth ei grefft; a Cue by g ei fod yn greffirwr da o'r hyn leiaf; yr oedd yn deall y ffofdd i fod yn ofalus a Chynil, a chasglu ar sfctffo am fywyd<; ac fe Storiodd hefyd. Mae ya ymddangos na fedr ifjeb ddweyd pa faint o hen "ginis" oedd gan Uafydd Israel, yr hooper. Dywedir fod •Cv.v.vsh iy. Trefforesf, perchei»g y ffwmesi, eft gwaith rail#, wet.S bod) yn yr Efail Isaf CYda Dafydd, ft hooper, ac iddo gael dau .oat a hamer co "gini^ ar tmwalih; a bod Crav. shay yn rhoddi. dau. sw-llt ar ugain yr un,am dany'nt.Wei, meddai rywurfr doeod yno ddiiri liavver ar ol wedi Crawshay fyn'd a 250. Mr Gol. bach, 'doedd ne\C^ jau cant a haner o hen <;ginis'' yn Dafydd Israel, ond slaco iipyn y coffor, fel i roddi Ij-c- T gauad y cla wr. Beth' i ch'i yn son am gau y coffor, onid oedd yn banco y cwbl? Na; banc yr hen bobl oedd hen goffrau denv mawr. Wei, syr, rhaid i mi ddod i ben. Cafodd Dafycid Israel ei ddiwedd yn yr ardd. Yr oedd wedi myn'd i dori denven; ac yntau yn hen a stiff, meth- ods ddianc yn ddigon cyflym oddiar ffordd. y goeden, a chollodd ei fywyxl yn ddisym- wyth. Dyna fe, syr, "Pa lesad i dyn os enall efe yr hoil fyd?" Mae Dafydd wed^ tewi er ys biynyddau lawer, a, myn'd L oirphv\ys ii Iwch y bedd, nes gelwir ef fel ereill y dydd a ddaw. Cyfaiil John. -:0:-

LLANELLI. Gwrtlidystiad å/r Dock Newycld. Rh-anb.^ith bwysig o dref Llanelli, a olyg- 11' yn gyffredin wrth y Dock Newydd o her- wyxld ffuriiad porthladd ne^vydd yn y cyffiniau lawer o flynyddoedd yn ol y gel- wir y lie felly, Y mae poblogaeth anferth a phwysig yn trigo ynü o weithwyr alcan a due- y dref. Fenderfynodd y Cynghor Trefol beth amser yn ol i godi Ysbyty Unigol Iso- lated Hospital) ar fan a elwir y Coke Works, er mwyn ei defnyddoo fel lie diogel ar gyfer clefydau a thwymynau peryglus. Bu llawer o ddadleu. a siarad ar y mater yr aniser hyny, ond caniwyd y penderfyn- iad trwy bleidlais y cadeiryddi, sef Mr Tregoning, ac un o gynrychiolwyr y rhan- bixrth uchod. Beth bynag, ni fu y Cynghor mor bender- fynoi a chario y cynlfun allan, er eu bod yn berchen ar y tir, a thy arno at hyny o ddi- ben. Y mae pobl y Dock Newydd fel un gwr wedi codi yn etrbyn y mudiadl, a hyny oddiar dir cyfiawn a theg. Cynaliwyd cyfarfodydd yr wythncs ddi- weddaf yn yr ariial gerllaw y Coke Works, pryd y Siaradwyd ar y pwnc gan brif ddyn- ion y lie a'r cyJch, Dywedwyd pethau cryf ac mev'n modd eglur iawn, a gorfu i rhai o'r cynrychaolwyr deimlo mai nid coed a cheryg yn unag y maent yn cynrychioli, ac mai n,M) ar eisteddleoedd dawel ac esmwyth y Cyng- hor-dy yr oeddynt r noson hono. Mae y a§(iMad yn becliadurus a. dweyd y fleiaf, f >b neb yn beiddio ccxti lie o'r fath yn nghanol poblogaeth mor bwy-sig ar esgus mor \,0.-d a bod yn gynil lie mai y fath fil- cradd 'Te 'i eu gwario ar sothach mor wael yn HaenuiE'Oi.. r rfyn xk! y cyfarfod trwy ychydig o groest ciedTlyfau rhwng Mr D. Jam-es Davies, y Press, ac Mr W. Jones, y 'Mer- cury,' mewn perthyna.s i gywnrdeb adrodd- iad cyfarfod o'r Cyns-hor yn flaenorol. --0-- Pwyllgorau Eisteddfod} Genedlaethol '93. Y mie y gwahahol bwyllgorau mewn cy- svi:;ti- o r Eisteddfod uchod vn myned yn. rnlaen .a'u gwaith yn £ rnnmolad\vy ac yn eithaf liwy-ddianus. Credwn fod cadeirydd, y^pwyllgor cvffredinol yn hyrp,,4 o Hodus yn e?. w-aitfh yn ewvlied ac yn arwnrn ei gyd-: «^yddotgion. Byd# Mrs l^thife^e, yr ysg., yn "cael ei gynorthwyo yn mhob mold gan Mr Wilkins, ysgdfenydd llwyddianus, yr Eisteddfod yn 'pg. Dyn a adnodtlau rhyfeddo! yw Mr Wdkins, fei y prawf ei fwydd rnawr mewn cysylltiad a phob gwaith yr ymaflodd ynddo—o'r bel droed hyd Iwyfan Eisteddfod, etc. GoL Newydd y "Guardian." Y mae ivir Brinley Jones, hen olygydid cvnorthwyoi y "Guardip.n/' wedi ei ethol yn Olygydd, fei canlynydd i'r diweddar John y 1-4 ASen Williams, Y.H. Credwn nas gallai etho-Had mwy poblogaiJid a phriodoi gymer- ydi tie, Y mae yn ysgrifenydd llithrig, ac yn gyfarwydd iawn a phrif symudiadau y dref a'r cydch. Brawd yw Mr Bryn Jones, fel y gelwir, i Mr Harry Jones, hen olygydd cyn-->ithwyol y "S.W.D. News." Llwyddiant iant kfdo yn ei satle newydd yw dlymuniad pawb yn ei dref enedigol. -:0:

MOUNTAIN ASH. Yn r^hapdt Bethleiiem, Methodistiaid Caffinaim, Mountain Ash, nos Sab both. Iona-A-r y 26aini, cynaiiwyd gwasanaeth cofF- awdwriaethol i'r diweddar-Mr'T)avid M^r' gan, goruchwilivvr crnorthwyol o dan gwmni Mri. Nixon, yr hwn a, fu fanv dydtd' Mawrth, Rhagfyr 24ain, yn .5.3 mhvydd oed, ac a gladsdwyd yn myiiwent Aberfan, dydd Sad- WIn. Rhagfyr xSa.'h, 1901. Traddodoid y Parch. M. D. Jones, gweimdog yr eghrys., bnegeth ?r>p-la^dol ar loan xvL, 33. Anogai y weddw a'r plant i yraddiried yn Nuv." yTb nydd eu profedigaeth, ac i go-di eu golygon i fyny ato Ef fel yr unig ffynlaonell cysur. Datganodd hefyd ei afar dwyS am symiidlad v<n-~tr-* r-edd' :11Y1- heuaeth \ti-ei fe^l-'wl—• •> • ristion,, yn brlod d)a^ ac yn dad ffyddiawn. Yr oedd Mr Mor^-n vn o'r aelodau mwyaf blaenllaw o'r egl«ys uon xl yn ystod y pedair blynedd otaf o'i fpvyd, ac yn flaenor fFyddlawn yn ng'hapel Aberfan cyn ei yma- da^wad- o Merthvr Vale -> r o flvnvdd- oedd. Efe, hefyd, oedd un yn evehwyn Ys- goi SabbothoJ gyntaf y Methodistiaid Cal- fiaaidd yn y Miscin, ac fe barhaodd yn aelod cymn o'r Ysgot Svf tra yr oedd! ei iechyd yn camatau. Vr oedd v peitbvnasau ranlymtol yn bres- enol r Mrs M^rv ^'orsran f'^dw vr ymadaw- edicO Md. Dd. T. Morgan a Emlyn T. TvTorgan Irne'.bioTl^ rr ? Mrs Philip Jones, CilfviTTdd; Mr Griffith Tones, Cilfynydd Mr a Mrs Ebenezer Morgan, a Mri. Gwilym a Ucweyn Morgan, Penrhiwcaibr; Mr a Mrs LTeweTv^ Morgan, a; ^r T,. organ, leu. (Gilfach); Mr W. Morgan, Mr a Mrs David Morgan a Miss Annie "Morgan, Mountain Ash, Miss S. A. Phillips, Merthyr Yale, etc. ■ —o:

f V BRENIN A'R CORONIAD. Ymfddengvs icLdi fod ya-^rferiad g^n y tfdWeddar Freir'nes f dreulio rhai Vythnos- an bob e^vanwyn yn y cyfandir, a dvsgwylid y byddai i'r Brenin Iorwerth ddilyn ei hes- ia;mpt Hysbysir yn awr, fodd bynag, nad yw ei fawrhydS yn bwriadu myned yno y gwanwyn presetiol-, ac fe ddichon mai yr actios am hynv yw mai blwyddyn ei goron- tad ydyw, ac fod digon i dynu ei sylw gar- I tref. Y mae efe eiso-es w^' ei 60a in mfwydd oed, a -gall fod teithio i ormododJd ddim yn cfyigymod tii chwaeth, os rad a'i wechydl