Y Goleuad

GWRECSAM. Y mae Act newydd y Trwyddedau wedi dechreu gweithio yn rhagorol yma. Yn brydlawn ddydi Sadwrn diweddaf, anrhegodd y Parliament dafarndlli y dref (yn agos i 80 mewn nifer) a thaften argraffedig, yn rhoddi iddynt gyfarwyddiadau manwl pa fodd i weithredu rhagllaw o dan yr Act newydd. Rhy- buddia y daflen nad oes neb i agor ei dy i werthu diodydd meddwol cyn chwech yny boreu, nac i gadw ei dy yn agored ar ol 11 yn yr hwyr, heb fod yn agored i ddirwy o 10 p. am y trosedd cyntaf, ac 20p. am yr ail. Hefyd, ni chaniateir agor y tai ar y Sab- bath, dydd Nadolig, a dydd Gwener y Croglith, cyn haner awr wedi 12 o'r gloch. Hefyd, yn yr hwyr, ni chaniateir eu hagor ond o 6 hyd 10. Yr un ydyw y dirwyon am y troseddau hyn a'r rbai cyntaf. Mae yn ofidus genym ddwyn tystiolaeth yn y lie hwn fod yn y dref hon afreoleidd-dra dirfawr, yn enwedig ar nos Sadwrn, a hyny oherwydd meddw- dod. Y nifer liosocaf o lawer o'r meddwon ydynt bobl o'r cymydogaethau cylchynol, y rhai sydd yn cyrchu i'r dref yn benaf, os nad yn hollol, i yfed. Pan y byddent yn arfer troi allan o'r tafarndai, am 11 a 12, a hwyrach na hyny, byddai rhai o honynt; yn llawer tebycach i foch a chwn yn llaipio eu gil- ydd nag i ddynion yn meddu ar synwyr. Noa Sad. wrn diweddaf-noson a hir gofir-aethom allan i. heolydd y dref, er mwyn gweled beth fyddai dy.. lanwad yr Act newydd, a da genym ddweyd fod yr effeithiau yn foddhaol iawn. Yehydig fynydau ar ol 11 o'r gloch, er ein mawr syndod, nid oedd-net, i'w weled, na dim i'w glywed-prin y gallem weled llewyrch goleuni canwyll yn y tai. Yr oedd pob man o'r bron wedi dyfod i fod mor ddistaw a'r myn- wentydd. i. ] .] t, t Yr oedd yn syndod genym wrth ddychwelyd o'r addoldy y Sabbath diweddaf, oddeutu 4 o'r gloch, wrth weled pob lie yn ddieithriad sydd yn masnachu yn y pethau meddwol wedi eu can i fyny yn hollol, a'r distawrwydd mwyaf yn teyrnasu ymhob man. Er fod rhai tafarnwyr yn y dref yn ddigon diegwydd. or a haerllug i gadw eu tai yu agored ar hyd y nos, pe gallent, a rhoddi eu tai i fod yn swcwr a nythle i bob aflendid a bryntni, eto y mae yma ddosbarth mawr o'r tafarnwyr yn bobl sobr, parchus, a chyd- wybodol; yn sefyll yn luchel mewn cym-Jeithas, ac yn bobl grefyddol. Gwyddom am rai o honynt eu bod yn teimlo yn wir ddiolchgar am y cyfnewid- iad sydd yn y gyfraith, yn enwedig ar y Sabbath, a charent yn fawr eto weled can cynarach nosweithiau yr wythnos, ac ar ddydd yr Arglwydd gan i fyny yn gw bl 011. Heddyw, sef dydd Llun, yr oedd o tua 1200 i 1500 o'r Band of Hope yn cerdded trwy holl brif heolydd ein tref, yn cael eu blaenori gan band of music, ac yn cael eu dilyn gan gwmni y Temlwyr Da yn y dref-canoedd o rifedi. Aethant oil i Acton Hali Park i gyfranogi o dg a ddarparesid ar eucyfer, ac i arsyllu ar y tan gwyllt a ollyngid. Mae yn ym.. ddangos fod y gymdeitha8 hon wedi, ac yn gwneuth- ur mwy at sobri dynion na'r hen gymdeithas ddir. westol. Mae mwy o ofal a phryder o lawer yn perthyn i gymeriad y Temlwyr Da nag a fu erioed yn nghyfansoddiad yr hen gymdeithas. Cryn lawer o feio sydd arnynt gan rai, a gwawdio gan eraill, yn herwydd yr addurniadau a wnant am danynt; ac oini y mae y rhai pryderus hyny mai y diwedd fydd iddynt droi yn fath o ddefodwyr, fel y Pabyddion a r Uchel-Eglwyswyr. Ondynolyrhenddiareb, Yr hwn sydd heb ei fai sydd heb ei eni." O'n rhan m ein hunain nid ydyw o un pwys genym beth a wnant os deuant allan i achub rhai o'r iniloedd hyny sydd yn meddwi.- Tyst.

PORTHMADOG. YH EISTEDDFOD.—A ganlyn ydynt restr o tnwau priodol neu ffugenwau y rhai a amlygasant eu bwnad i gystadlu ar y testynau cerddorol, celfyddydol, neu lysieuol, yn yr eisteddfod a gynhelir yi. wythnos nesaf yu Mhorthmadog:-Ar yr anthem, "Wrth AJonydd Babilon," (W. Owen) :-y Porthmadog Choral Union, a'r Penygroes Choral Union. Ar ganu y "Retreat Chorus," o Gantuta Owain Glyndwr, gan EosBrad- wen:- y Portmadoo Choral Union, y Baladeulyn Choir, y Penygroes Choral Union, a'r Carnarvon Phil- harmonic Society. At, ganii Aloab .y Llanberis Glee Society, y Portmadoc Eight, y Porthmadoc Choral Union, y Baladeulyn Choir, y Penygroes Choral Un- ion, y Carnarvon Philharmonic Society, y Tanygria- iau Choir, a'r Llechwedd Quarry Choir, Ar y dat- p-anu svda'r Delyn Deir-rhes: -Marian, Eos Mai, Etiedvdd Mon, Ehedydd Arfon, Ehedydd Ogwen, Eos Moii, Ithel Williams, ac Edward Jones. Ar chwareu y "Wedding March," (Mendelsshon) :-y O. R. R. M. Band, yr Harlech Brass Band, y Ffes- tiniog Brass Band, a'r Gwaenydd Brass Band. Ar chwareu ar y Pelyn Deir-rhes: John Roberts* Albert Roberts, a J. E. Davies. Ar y Cynllun Goreu at Adeiladu LlongTegid, Wnv-not, Glaslyn, a No. S, Ar Gerfwaith mewn Liechfaen:—Tubal, Gwaith Llaw, Bangor, Gladstone, Mason, ac Ap Chwarelwr. Ar y Bras Ddailuniad goreu o unthyw Olygfa yn NyBryn MadogMae'n Gymro byth pwy bynag yw, Eifionfab, ac Arvoniensis. Ar y Cynllun goreu oddiwrth Natur, mewn coed, maen, clai, neu g&yr:—*p C tdvan. Gan fod y testynau, Holltia Naddu Llechau, i fod yn agored hyd ddydd cyntaf yr Eisteddfod, ni roddwn y ffugenwau a ddaethant i law yma. Ar y Bwydyr:—Bwytawr a Gibbon. Ar y WlaDen Wen :-Alltud Arfon, Dienw (laf), Dienw (2il). Ar yr Hosanau :-Naomi, Eiflon Ferch, Gwen- vnen o'r Llwyn, Gwenynen Cynfi, Deborah, Hen Wraig Anfedrus, Esther, Deborah, Edith, Mair, Ceturah, Martha Dratferthus, Hen Wraig o Lan y Llyn, Ruth, MaTa, Dorcas, Cymraes, Balch os Enillith, Hen Fashiwn, Ellen Meirion, Leonora, a Martha Ced- rwydd. Ar y Nyddu :—Cathrine Griffiths so Ellen Thomas. Ar y Pedolau :-Fo, 8 S.S. (tri phttr), Un hoff o'i Forthwyl, Morgan Pwll Ci, Salamander, a C mbro Vulcan (dau bar). Llysieuaeth :—Cadwgan (traethawd heb herbarium), Griffith Felyn o Fon, Hoffwr Llysieuaeth, Gwilym, a Dewi Bach. (Derbyn- iwyd nodyn oddiwrth un a ymgyfenwai yn Edeirnion yn hysbysu ei fod wedi anfon casgliad gyda'r reil- ffordd, ond ni ddaeth i law. Dylai y rhai fyddo yn anfon eu cynyrchion i eisteddfodau roddi cyfarwyddyd i'r ysgrifenyddion, a dan gysgod ffugenwau, pa fodd i ohebu-a hwynt mewn achos fel hwn. Ac nid hon yw yr unig esiampl a ddigwyddodd mewn cysylltiad A'r Eisteddfod hon). I ganu unrhyw Unawd :—William Jones, William Parry, a H. Williams. Gwel y cyfeill- ion hyn nad oes unawd ar y programme, yr hwn sydd allan o'r wasg, pris tair ceiniog. Y mae'r anffawd a ddigwyddodd i'r babell gyntaf, er ei bod wedi achosi ychwanegiad at y costau, er hyn oil wedi bod yn fen- dith i'r Eisteddfod. Erbyn hyny mae genym un o'r pabellau cryfaf a goreu a adeiladwyd erioed braidd yn barod; saif yn un o'r lleoedd sychaf, mwyaf cysgodol, cyfleus, a dewisol yn yr holl fro, sef ar y Pare yn nghanol Porthmadog. Diau y bydd dylifiad y bobl- oedd at Borthmadog yr wythnos nesaf. Yr ydys yn deall fod y beirdd a'r llenorion wedi gwneyd eu trefn- iadau i ddyfod yma yn fir.teioedd, Y mae Alltud Eifion a'i gyfeillion wedi parotoi lie godidog i gynal Gorsedd, ar fryn rhamaotus Ynys Fadog, oddiar ba un y chwifla baner ar bolyn uchel, ac 0 ba le y die- uwylir araeth ddoniol gan yr hen batriarch o'r Waeo- fawr, Diau y bydd cyfarfodydd y beirdd bob nos yn Neuadd Tremadog yn ddyddorol. Y mae y pwyllgor oil yn gweithio yn galed gyda'r trefniadau. Y mae Mr. Willert Beales, yr hwn a gynlluniodd yr ym- gystadleuaeth gerddorol ddiweddar yn y Palaa Gwydr yn Llundain, wedi amlygu ei fwriad i fod yn bresenol, ynghyd It lliaws mawr obrif ddynion ein gwlad, ac yn eu plitb, disgwylir Mr. Gladstone, y Prif Weinidog. Bydd trains rhad a bob cr a Gymru, ae amryw o drefydd Lloegr, yn rhedeg i Borthmadog; ae as ceir hin ddymunol, y mae y rhagolva-on yn dllngoa y cawn Eisteddfod ragorol.—O. P. Williams, Tsgrifenydd.

SASIWN PLANT GWYDDELWERN. Cynhaliwyd Sasiwn plant y Methodistiaid tainn- aidd yn Nghwmwd Edeyrnion, ddydd Mercher, Awst 14eg, yn Gwyddelwern. Daeth yno amryw gancedd o blant ynghyd, y rhai a holwyd yn y Deg Gorchymyn gau y Parch. J. Williams, Llandrillo, ao yn hanes Elias gan y Parch. E. Peters. Canodd y lliaws plant yn rhagorol, dan arweiniad Mr: Hugh Davies, Corwen, ac yr oedd eu hatebion yn dangos eu bod wedi llafurio yn y materion a roddasid iddynt. Yr oedd arholiad wedi ei gynal y nos Wener blaen. orol yn y gwahanol ardaioedd, ond ni ddaethai y feirniadaeth i law mewn pryd erbyn diwrnod y cyfarfod. Trwy hynawsedd Golygydd y GOLEUAD rhoddir yma y dyfyniad canlynol o feirniadaeth Mr. W. R. Evans, Bangor.is-coed, fel y caffo yr ymgeis- wyr wybod eu sefyllfa yn y gystadleuaeth Danfonodd 15 o ymgeiswyr eij hatebion i mewn, sef Amos, Trebor, Bemynfab, B. Cadog, Bryaiog, Gemn, loan ap Edward, Ruth, Un gwael ia?, Blocher, Yr rap, Methwr er ceisio, Y gwaelaf bawb sydd y- ymgeisio, Gobeithio y gell- wch fy neall, ae Un o Edeymion; ao y mae amw 0 non ;t il. :onrr':wYhJ:,ih:arm i feddw ,7go I 0:4 allan eu meddwl mewn ys^ri'en. Wrth gwrs, ni ellid disgwyl -1 tebi- I aol i'r hoR mtiyn? mewn dwy awr o mi?er, a' r ew?tiynau heb eu gwelOO erioed o'r blaen, ond ;wî3 ¡:e;b llawn cystal ag y gellid yn rhesymol ddis?wyl iddynt wneyd d.. y f.th amgylchiadau. rth edrych dros y papy/au, gwelais fod pedwar yn rhagnri mewn teilyngdod ? y llefll, a r pedwar hyn oeddynt ei(rdo Am., Trebor, Un o Ede-YYrn a'r Gwaelaf 0 bawb sydd yn ymgeiio. Yr oedd yn anhawdd penderfynu pa un o'r pedwar oOOd g. ond ar ol eu darllen drosodd =ryw weithi-, b ?wo yn y drefn ganlynol y dylid eu gosod1, Y gwaelaf 0 bawb sydd yn ymgeisio; 2. Un o Edeyrnion; 3, Trebor; 4, Amos. Nid oeaond ychydig iawn o wahamaeth rbyugddynt ond ar y cyfan maa Y G aelaf." &c., wedi ateb yn well, na'r lleill; ao felly ynlle bod y gwaelaf, efe yw y goreu o bawb sydd yn ymgeiaio."

YSBRYD MEWN OWAIIH GLo.-Dywed y Wrexham. Advertiser-Mile llif presenol llwyddiant wedi ei ddyrysu i raddau yn ngwaith D. uugbtoo, yn agos i'r dref hon, gan ymddangosiad ysbryd yn rhai o fyned- feydd tanddaearol y gwaith, yr hyn sydd wedi cael yr effaith o ddychrynu rhai o'r glowyr o'r pwll. Nid oes un o'r dynion yn proffesu eu bod wedi gweled yr ysbryd sydd wedi gwneyd ei drigfod yn y dyfnder hwn, ond addefant oll iddynt ar a-iegau glywed y swn mwyaf an. naearol, a phan ant i ymohwilio i'r achol, bydd y sem- iau mewn cyfeiriad hollol wabauol. Mae cymaint o ddychryn wedi meddianu y dynion fel ag i achosi llawer o rwystr i ddygiad y gwaith ymlaen, a plirofa fod glo- wyr, fel morwyr, yo neillduol o bygoelas ar ywcstiWQ yr ysbrydion.

Rhine, islaw y ddinas bono, wedi dychryn wrth weled y cyrft yn cael eu cludo gyda'r aion. Tybir fod o ddeng mil a thriugain i gan' mil yr adeg hono wedi eu llofruddio. Ysgrifenodd y frenhines mewn gorucbafiaeth at PHYLIP o Spaen ac at y Pab, Pan glywodd PHYLIP am y gytlafan, chwarddodd, meddir, am y tro cyntaf a'r unig un yn ei oes. Yr oedd Rhufain yn methu ymgynwys gan ei gorfoledd. Taniwyd y cyflegrau ar St. Angelo, ac aeth GEORGE VIII. a'i gardinaliaid o Eglwys i Eglwys i ddiolch i DDUW am y gyflafan. Danfonwyd Cardinal ORSINI i Paris i lon- gytarch y brenin; ac at ei fynedfa trwy Lyons, ymostyngai y dynion llawruddiog o'i llaen i dderbyn ei fendith am eu gwaitb. Cynhelid gorymdeithiau i fawrhau yr am, a mynid medalau i'w gadw mewn cof. Am y brenin, druan, Did yw yn ymddangos fod y weithred erchyll byth wedi yraadael o'i ieddwl. Blinidefyn feunyddiol gan adgofion am y gytlafan, a daeth yn aflonydd, euog, a thruenus. Gwelai y rhai a fwrddrasai yn eis- tedd yn ei ymyl wrth ei wely ac wrth ei fwrdd. "AMBROSE," meddai wrth ei feddyg, "nig gwn pa beth a ddigwyddodd i mi, ond yr wyf yn teimlo tel pe byddai fy meddwl a'm corff mewn cymaint o elyniaeth i'w gilydd a phe byddai clefyd wedi ymaflydynwyf. Ynnghwsg neu yn effro y mae y Protestaniaid llofruddiog o flaen fy llygaid, gyda'u hwynebau wedi eu trochi mewn gwaed." Bu farw yn y poenau mwyaf o eiddo ei gorff a'i feddwl, dan gredu fod ei fam yn ei wenwyno! Dyna yn fyr hanes cyflafan Dydd Du Barth- olomeus. Llwyddwyd i fesur mawr trwy yr hyn a gymerodd le i lethu P.otestaniaeth yn Ffrainc; ond y mae Firainc yn dioddef oddi- wrth y trychineb hyd y dydd heddyw, ac y mae yn sicr o wneyd tra byddo yn bod. Am Babyddiaeth, nid yw ond yr un hyd heddyw. Yr un egwyddor a barodd i CATHERINE DE MEDICIS gynllwyn i lofruddio ei gwahoddedig- ion i briodas ei merch ag a barai i Ardalydd BeTE wrthod y Metbodistiaid o le i gynal Cymdeithasfa Caerdydd.