Y Goleuad

RHYDDFRYDIGRWYDD SCOTLAND A CHYMRU. Syr, Yn eich rhifyn Awst lOfed, y mae "Carwr Cy>ondeb yn adolygu eioh sylwadau golygyddol vr wythnos flaenorol. Dymunaf finau, o'r ochr arall, diiatgau fy niolchgarwch i chwi. Yr wyf yn credu fod y rhyddid ychwanegol sydd yn Nghymru yn glod mawr iddi Dywed" Carwr Cysondeb" fod papyr- au Llundain wedi mabwysiadu camolygiadau y Scotsman a'r Dundee Advertiser, &c. Mae egluihad arall yn llawer mwy naturiol i mi, set eu bed wedi darlleny reports, a ffurtio eu goJygiadau eu hunain. Yr ydym yn barnu fod "Carwr Cysondeb" yn dweyd gormod pan yn son am "weddio heb ddef- nyddio enw yr Iesu, a phregetbn heb son am ei Dduwdod, ei aberth a'i gyfiawnder." Y mae y llyfr gweddi a arferir ganddynt yn gyffredin, o'm blaen, ac yr wyf yn gweled eu bod yn gweddio am yr Ys- bryd Glan yn enw ac er mwyn em Harglwydd Iesu Grist; ac y mae bron bob gweddi yn diweddu gyda "Gra< ein Harglwydd Iesu Grist," &c. Y mae genyf o fy mlaen hefyd ddarlithiau Porter a Webster ar yr lawn, ae fe fyddai yn gam dybryd 3,'r awduron hyn i ddweyd eu bod yn gwadu'r lawn. Ac ni raid ond crybwyll enw Channing i brofi nad ydynt yn gwadu dwyfoldeb Crist. Y mae yn wir y gwadant ei fod yn Ddnw, ond byddai yn hawdd dyfynu llwyth o ymadroddion yn son am dano yn ddwyfol. Y gwa- haniaeth mwyaf rhyngom, heblaw ar Dduwdod Crist, ydyw, eu bod, nid yn eu gwadu, ond yn eu hesbonio yn wahatiol i ni. Feallai fod y gwahaniaeth mor fawr yn ngolwg Carwr Cysondeb fel ag i'w can allan o gymundeb y saint; ond tybiaf fod hyny yn anfrawd- ol, ae nad ydyw hyny yn profi nad ydynt yn saint, mwy nag ydyw gwaith Eglwys Rhufain, a llawer yn Eglwys Loegr yn ein cau ni allan, yn profi nad ydym ni yn saint. Os ydym yn nes o ran athrawiaeth i Eglwys Loegr, yr ydym yn nes o ran ein hysbryd i'r Undodiaid. Y maent hwy yn ein cydnabod ac yn ein parchu fel brodyr, tra nad ydyw Eglwys Loegr. Gan fod Carwr Cysondeb yn crybwyll enwau, y mae yn deg i minau wneyd yr un peth, Prof, Sweaton ar yr lawn, cyf. I. Nid yw y llyfr wrth law ar hyn o bryd, ond yn yr Attodiad fe geir crynodeb o hanes yr athrawiaeth ac wedi crybwyll tri o bethau sydd yn cael eu credu gan y Sociniaid, dywed yn 4ydd, "Fod Crist drwy farw wedi enill gallu i'n gwneyd yn gyfranogwyr gwirioneddol o faddeuant," ae y mae hyn, medd y Proffeswr, yn ddigon i'w hystyried o fewn cylch Cristionogaeth. Dyna yn ostyngedig ein barn ninau. Y mae yn ymddangos mai gwrthwynebydd penaf Mr. Knight ydyw Dr. Wilson, yr hwn sydd yn seilio ei wrtliwynebiad ar 2 loan x. 11 ond nid ydyw yr achos hwnw yn debyg ac hefyd pe buasai, nid oedd gwaith Mr. Knight yn pregethu yn nghapel Mr. Martineau yn dwe; cl Duw yn rhwyd.d" wrthynt' oherwydd yr oedd yn ddealledig eu bod yn gwahan- iaethu; a phregethwyd yr hyn ag y mae yr Undod- iaid a ninau yn unol ein barn arno. Pwnc o farn ydyw mawredd. Yr wyf fi yn ystyr- ied Mr. Knight yn fwy na llawer a ystyrir yn fawr, a dyma fyrheswm, -ei waith yn rhoi llyfr i'r byd o fath ag ydyw Colloquia Peripatetica, ynghyd a'i bregeth- au diweddar ar ragoriaeth moesoldeb Cristionogaeth. I mi hefyd y mae Mr. Martinean yn ddyn mawr ac yn ddyn da. Yr hyn sydd wedi cynyrchu yr argraff hono ar fy meddwl ydyw ei ddarlithoedd galluog flynyddoedd yn ol, ei Endeavours after a Christian Life, ynghyd a'r gyfres y mae yn awr yn ei ysgrifenn i'r Theological Review. Derbyniodd hefyd ychydig ddyddiau yn ol y swm hardd o bum' mil o bunau fel arwydd o barch oddiwrth ei gyfeillion. Byddai yn dda genym pe gallem nodi un gweinidog gydag un- rhyw enwad crefyddol Cymreig yn sefyll mor uchel tu allan i'w gylch ei hun ag y mae Mr. Martineau. Y mae" Carwr Cysondeb" yn cyfeirio yn an- mharchus at lowett a Stanley. Pob rhyddid i bawb farnu fel y mynont a'm barn i ydyw am y ddau uchod na fedd y Methodistiaid nae Yrnneillduwyr Cymru ddau y gelilr gydag unrhw degwch eu cyd- liiaru a hwy. Felly terfynaf gy.1a datgan fy niolch- garvvch am gyhoeddiad o'ch syniadau ar ryddfrydig- rwydd crefyddol, a chyda'r teimladau goreu at "Carwr Cysondeb." Pwy bynag yw, yr wyf yn dewis golygiadau eangach a mwy rhydd nag efe am athrawiaethau crefydd. RHYDDFRYDWE.

DAMWAIN OFIDUS. Tua chanol Mehetin diweddai, aeth gwr ieuanc, ibeg oed, unig fab J. Jones, Ysw., Vernon Place, Birken- head, i dreulio ei wyliau at ei fodryb i fferm or enw Balog. tair inilldir n Amlwuh. Yr oedd ei hoffder at geffylau yn fawr. Nos Fercher, y 30ain cvnti^ol, eafodd ar ddeall fod eisiau un gse; neilMuoli fyned ar neges, aeymaith Sg ef, a pherthynas iddo, oddeutu yr un oed- ran, ac aetli y ddau ar ei chefn, heb na ffrwyn na dim arall; daethant a hi at y ty, ond yu lie myned l rystabl, trodd y gaseg ffordd arall; ac wrth fyned i fyny gallt, svrthiodd y perthynas a enwyd i lawr, ac ymhen tua. deg llath cwympodd yntau, a chafodd y fath ysgydwad fel mai braidd y gallodd gerdded i'r t^ er ei fod yn ymyl. Anfonwyd am y meddyg, yr hwn a ddaeth I r pender- fyniad nad oedd dim wedi ei anafu yn fewnol nae allan-' ol-dim ond ei fod wedi ei ddychi-ynu a hael ysgydwad brwnt. Digwyddodd yr amgylchiad tua saitli o r gloch yn y prydnawn, ac er fod pawb yn diBgwyl nad oedd dim perygl yn bod, bu farw ychydig wedi baner nos. Yr oedd yn berffaith synwyml hyd y mynyd diweddaf. Ni cidangosodd ddim arwydd ei fod yn ofni marw; ac yn wir tystiolaeth pawb a'i hadwaenai oedd, fod marw yu elw iddo. Yr oedd yn fachgen hynaws ac anwyl dros ben ac yn un yr oedd yn anmbosibl peidio ei garu. Gellir dweyd ei fod yn flaenliaw ymhob rhan o ddysgeidiaeth i un o'i oed ef. Dydd Llun, y 5ed eyfisol, hebryngwyd ei weddilion i fynwent Llaneilian. Gwas. anaethwvd yn yr eglwys gan y Parcn. U. P. Thomas, Heddwch i'w Iwch, a bydded i'r Hwn sydd yn gallll cysuro y trallodus gotio am ei rieni a'i berthynasau trallodus.-UN A'I HADWAENAI.

II A VISIT TO Fpps?s COCOA MANnFACTOHY-Thro?h the H..A JotMe??p? ?r?nt?d an ?pp.?'t.?ity f, .??i?,g the many complIcated and varied processes rZ.,ir, S passes through ere it is sold for public use, and| M? b botthtt interested and highly pleased with what I ?-w during my VlSIt  R bdef account o? the Cocoa, and the way It is m,!ufactured by Mess", Epp,, t. fit it for hol?- some and mutritious beverae might be of interest to the readers October 14. Of 'Land and Wter' "-See Article i- 11 Lmd 11d Water,"

I Y BALOT DAN BRAWF. Cymerodd y frwydr ctholiadol gyntaf o dan ddcddf y rialnt le yn Pontefract, ddydd lau yr wythnos ddiweddaf. Yr ymgeiswyr oeddynt, Mr. Cbildersac Arglwydd Pollington. Yr oedd ym- ddiseddiad ac ail etholiad y biaenafyn caelei wneyd yn angertrheidiol gan ei wait i yn derbyn y swydd o GangheIlxdd Duciaeth Lancaster. Yr oedd yr etholiad hwn yn meddu dyddordeb neillduolnr fwy nsg un cyfrif. Teimlid hyd yn nod mewn cylch- oedd Toriaidd fod gwrthwynebu ctholiad aelod o'r Weinyddiaeth o dan yr amgylchiadau hyn yn dr. anfoneddigaidd ond nid oedd Torinid Pontefrsct, gyda rhai eithriadau anrhydeddus, yn gwybod dim am yr ellen hono. Gan mai dyma yr etholiad cyntaf o dan ddeddf y Balot, yr oedd yr holl deyrnas a'i Hygad arno, er mwyn gweled pa fodd y byddai yn gweithredu ac yr oedd nifer fawr o bersonau o wahanol barthau y wl ad, rai o gano?dd o filldiroedd, wedi dyfod i'r lie i gael gweled â'u llygaid eu hunain. Yr oedd yn gyd-darawiad hynod mai Mr. Childers, yr hwn, lei aelod o'r Llywodraeth yn Victoria, Awstralia, a gynorthwy- odd i sefydlu y balot yn y dreiedigaeth hono, a'r hwn a ddechreuodd ei yrflt Seueddol yn y wlad hon, ddeuddeng inlynedd yn ol, gydag araith ragorol ar y balot, ac a fu trwy hyny yn foddion i greu teimlad newydd yn y wlad o blaid yr egwyddor, oedd y cyntaf i gael ei etbol trwy y balot. Agorodd y pol am 8, ae aeth ymlaen heb yr arwydd lleiaf o derfysg viae annhrefn trwy ystod y dydd. Yr oedd pump o orsafoedd polio yn y dref, ac yr oedd y trefniadau wedi eu gwneyd fel ag i sicrhal1 y dirgelwch mwyaf. Ymhen pedair awr ar ol can y gorsafoedd, cyhoeddwyd y cyfrit- on, yr hyn oedd yn 658 o bleidleisiau i lVIr. Chil- ders, a 578 i A-glvvydd Pollington. Yr oedd y gweithrediadau yn cael eu dwyn ymlaen mor ddir- gelaidd, felnad oedd gan neb un syniad pwy oedd yr ymgeisydd llwyddianus, ac yr oedd ymddygiad y bobl mor wahanol i'r etboliadau blaenorol ag oedd yn bosibl iddo fod. Yr oedd yn syndod aruthrol i'r rhai oeddynt yn cofio llawer ymdrechfa flin yn ystod eu hoes pa fodd y gallasai y fath gyl- newidiad gymeryd Hear unwaith. Ni welwyd ond ychydig o feddwdod yn ystod y dydd. Ymddengys fod gan y wiad bob rheswm i ymlawenhau yn neddf y Balot.

Y NOS WAITH GYNTAF 0 DAN Y MESUR TRWYDDEDU. Yr oedd gweithrediad y Mesur Tnvyddedu, yr hwn oedd yn dyfod i rym yn y deyrnas yr wyth- nos ddiweddaf, yn bwnc o ddyddordeb dwfn I hob dyn sydd yn ystyriol o ddrygau y fasnach leddwol. Er nad yw y mesur yn agos y peth a ddymunai caredigion sobrwydd, rhaid addef ei fod ar amryw gyfrifon yn gam da mewn iawn gyfeiriad. Rhydd gohebydd ddarluniad lied fanwl o etfeithiau y ddeddf newydd yn Lerpwl y noswaith gyntaf-nos Iau. Nid oes un He feallai, yn y deyrnas, lie gall- esid disgwyl i'r prawf fod yn galetach ond yn ol yr hanes a roddir, derbyniwyd y ddeddf yno ar y cyfan gydag ymroddiad, ac yr oedd ei betleithiau i'w gweled er daioni y noswaitb gyntaf. Yn flaen- orol, oyddai y palasau gin yn agored hyd un o'r gloch y boreu, a buasai yn ormod gorchwyl i roddi darluniad cywir o'r golygfeydd o drueni a llygred- igaeth o bob math a welid yr adeg hono ac am ddwy awr yn flaenorol. Cylnewidiodd hyn oil nos Iau, fel pe buasai trwy swyngyfaredd. Ar ol un- ar-ddeg o'r gloch y noswaith hon. yr oedd trein a gweddeidd-dra yn teyrnasu, lie gynt y gwelid pob rhysedd. Yr oedd y cytnewidiad yn Iwy nodedig wrth ystyried mor fyr oedd y rhybudd. Nid oedd ond ychydig bersonau mcwn gwirioncdd yn gwybod fod y gyfraith newydd wedi dyfod i rym, ac yr oedd yn hwyr nos Iau pan gafodd y tafarnwyr eu hunain wybod fod eu tai i gau am un-ar-ddeg. Ar yr awr hono yr oedd y tai fel arfer yn orlawn o yfwyr, a phan bysbysai y barmen fod yn rbsid iddynt oil yfed a myned ymaith, tarewid hwy a syndod dybryd. Dangosai llawer eu huiuinyi gyndyn i fyned ymaith, a mawr oedd y taerincb am gael yfed un gwydraid brysiog arad ond gan nad oedd taerni yn tycio, nid oedd dim i'w wneyd ond myned ymaith gan felldithio Mesur Bruce. Yr oedd y mwyafrif, pa fodd bynag, yn C) mery 1 au, er eu gwaethaf, yn weddolda-.il. Am hir amser gwelid lluoedd o wragedd gyda llestn yn eu dwylaw yn curo wrth y drysau am eu dogn arieiol o "ddiod swper" i'w teuluoedd, heb wybod am y cyfnewidiad, a bynod moi- siomedig oedd yr olwg arnynt yn troi yn ot gyda llestri gweigion. 1 chydig o ddim tebyg i derfysg a welwyd, a hyny gan y dosbarth rnwyaf diraddiol. Dywed awdnrdodan yr heddgeidwaid fod y dref yn gN,flre(lit,ol yn hynod 0 dawel ar ol un.ar-ddeg-" fI Sabbath," yu ol un heddgeidwad.

MANCFACTDBE OS COCOA, CACAOREM AKD  We will noW give an amount ,J!'th", Pi?tetil by Messrs. James Epps & Co manafactur of dietetio articles, at their tDrka in the Huston Road, London, -t„ see A«rtuicule »in Part 19 of CasHiU'8 Household Guide!