Y Genedl Gymreig

AlqNZDWYDDWOR. -Mae 11awer iawno r anned- wyd Iwch sydd yn cyfodl o eegeulusdra oddeddf- au sinl iechyd- Mai yr eseulusra hwn rn dwyn poen a dyod^efaint nid yn unig ar y dwyn irw r el bun ond ar y Tfcai syd4 yn dal cysylltiad ag ef yn unlongyrchol, ae yn ..ml yn yhwantgu at feic'.iaa cymdeiths yn L'yff- redinol. Mae y meddwyn trwy borthi ei flys ni4 yn unig yn dimystrio ei iechyd el hun, nd yn eagenloso darparu at angenrhei^iau pi de In y rhai ydyntyi gorfod dyod .ef m«wn canlyniad i'w esaenlu^rira ef, a pbaa y goddtweddir et yn y diwedd gan afiechyd, 8\ rth y haich o'u gynal ef a'i de^ln ai ysgwyd au oymd ithas yn yr ardil. Erall a droneddant dded lfan iechyd trwy gyfranosd o y iborth anmhriodol, neu esgeuh,o" bwyta ar 'Hao rh^nlddd nen orlwytho y "yUau ar alegau. Mae pob derldf os tr08cd ir hi yn sicr o ddwy e; chosb, yn yr amgylchiadu byn ca y troseildwr yn fuan ddyoddef od iwrth Udififyg treuliarl a'i ganlyn wlau, megii cur yn y pen, llosg cylla, curiad y salon acamr w ffurfiau eraill yn y r'ai ft amlyga yr afleehyd hwn ei hm. Y mae trwy ei esgeoltw'r* wedi a nd tifadu ei bun o'r trysor peiial inown byw, d,-t-ef iechyd, yr hwn sydd well nao aur a thrysoraw, yn eaugulr en-id ae yn agor ei holl a?noedd i dderh dyage div?At,h a mwynb .u rhinwedd, mae u.ii.. oedd y meddwl yn a al yn oael eu pylu glln afiechyd y cylla. Dywedai'r enwog Ilr Cheyne" Ho that would have a clear head mush have a clean ftomaf-h,"— hyny yw Bhaid i'r hwu a fyn gaei pen clir fcddu cylh boh." Pan y byddo y cylla wedi ei wanhau, neu ei anmharu, dylid ei narthu a'i adfor t w ddefnyddio Q inine Bitters Gwilym Evans, yr hwn y«- y fe ldyyiiiiaeth lveieu >1 oreu a e'lir gael, ac ar y.yfrif ei rinwedd iachaol rhyfeddol a yntyrir gan tilo dd yn Drtarganfyddia I pena' yr 06"" ac fel meddyginiaeth sier a dyoeel a gymeradwyir gan brif feddygon gwahanol -led- ydd at anhwyldoritu y cylla, yr afu, a'r g'au. Ar werth can bob-fferyllvdil mewn poteli 2s 9o 4- 6c YI- m,. Gcbelwch gael eich twyllo i gymer,d dim ?&II ?n dwyn enw cyftelv Os Iyld anhawsder i'w gael ?:ntonir ef yn 1dtdraul trwy y pot am y prisiau uch-id gin y per(-ben- I agio. p., Quinine Bitters Manufaft?rin? Co., Limits, Hai r1'" ,m, ST;;t' rir-t Pl-VIT" r V.Vi-t it*. d!trf:H "Hi¡¡Utn: "r:v;I1,:IJt w ii u>« '<(nM.tt?.t.t')..t2HM.oftti)Cbemi!)t? ^<mt hiiv- f wiierefir ';i !m¡) by ti, Midlan • I I;) Li PI-?' It, n.s OWE BOX (? CLABKE'S B 11 PILLS U "nt,; I to ..r? all diwchirwes from the Ij Orifans, in either 8X (o'("l'urc.d or 0 'D8htution:í\ =,,e] 'd Pa'1I8 iD 'hI Ha :k. Gumutwa f,. -Com Hereury 1 Sold in B, ? t?. CMh. by ?d] (lh..i t. and  Medicine Ve or '>at for ".ty staiupK by the J ùen Tkk laircoLk ".D 11m! D Covvtiks Dace Oft, IJne.a. Wk"«lf»«a)e, Barclay k Sons, Fftrrinjr <1 :¿:n;'¡I"au8. Farr;nit d

LLANKDEINIOt/EN. — B'THOLIAD Y BWROOl YSGOL. Syr -Ar ol cael na berw etholik doi neimo dyma y plwyf hwo ar fin etboliad it,illl, ac un sydd ar lawer ystyr o fwy pwys j r P1 wyi hwn vn neiliduol nag nl'dd etholmd y C',vnB' her Sirol, yn gymaint ag y bydd rheofa^th addysg am y tair blynedd dyfodpl yn hrdl'.J rlan nawrld y boneddigion a etholir dydd Iau nesaf. Y mae y plwjfolion yn hollol anmharod i etholiad, ond y raae yn cael ei gwthio arnom gan y CeidwadWyr dan rith enwadaeth ac yr ydym yn y#^fry«l mwyaf o gael bwrdd ysgol Toriaidd trwy ddicheliion a chyfrwystra pen cymlluniwr y tlriid yn y a rftanbartn yma. I Diaia ag a ij.iuai amser yn erbyn gwario arian yn nglyn ag etholiadau, sydd y tro yma yn gllw yn fwyilf pendant am etholiad, ac na ddylid edrych ar yr yehydig gostau o gwbl! B>th, tybed, sydd i'w enill trwy hyn T Cael bwrdd ysgol Toriaidd, un aft fydd o dan fye a bawd yr ymgeieydd Eglwysig, er nad ydyw ond un. Hefyd, gallu talu yn ol i ni y Rhyddfryd wyr am y gurfa ogoneddus a roddasom iddynt yn etholiad y Cynghor Sirol, a chym- erantninan, Ymneillduwyr, yn bawen y gath i gario eu cynllun allan, Tra y mae yr Eglwyswyr a'r Wesleyaid yn gallu nodi ar un dyn, boed ef o ba ran pa bynag i'r plwyf, y mae yr Annibynwyr a'r Mothodistiaid, pa rai a allent yn rhwydd roddi pump o aelodau gilydd ar y bwrdd, yn rboddi ffordd i'r teimladrleol, a tbrwy hyny rhoddi dynion ar y bwrdd nad oes gymhwysder neillduol ynddynt i'r ewydd. 0 fysg y I pump Annibynwyr ag sydd yn ymgeiswyr, I y mae un ohonynt yn Dori rhonc:yr nedd yn or-selog gyda Capt. Stewart yn yr etholiad diweddaf, ac o'r tri Methodist ar y maes, y mae un ohoaynt hwythau yn ddilynwr y blaid Doriaidd, efallai o orfod, ond er hyny, yn un na wrthwynebai, mavyn debyg, roddi arch-Dori yn gadeirydd, am resymau di. gonol. Ai ni fyddai yn well i ni fel Anni- bynwyr a Methodistiaid gymeryd dalen o lyfr y Wesleyaid a'r Eglwyswyr, a dewis y ddau ddyn goreu bob un, boed hwy o ba ran ybyddont o'r plwyf? Pa les sydd mewn cael aelod Ileol os na bydd yr un hwnw yn gyfryw ag yr edrychir ato gan yr holl blwyf fal uxL&wi^gyettliwys?' 'Y-hlae dyninn wedi eu dewis ar y bwrdd addysg i gyfarfod i'r teimlad lleol, nad oedd ynddynt y cymhwys- der lleiaf i fod yn oglyn â. hyny o gwbl. Ai onid ydyw yn bryd i'r Annibynwyr a'r Methodistiaid gael dealltwriaeth clir ar hyn, a mynu cael y dynion goreu ag sydd yn perthyn iddynt i'w cynrychioli ar y bwrdd cyhoeddus mwyaf pwysig ar lawer ystyr, a berthyn i ni ? Om bydd i ni wneyd hyn, fe syrth rheolaeth addysg y plwyf mwyaf Radicalaidd yn Arfon i ddwylaw Ceidwad- wyr a chynfifonwyr. Y mae y frwydr yn awr wrth y drws, ac o'r braidd y gellir cael cynllun i gyfarfod & theimlad pawb onid gwell i ni o lawer, fel y ddau enwad ag sydd yn y mwyafrif, ydyw ymdrechu o blaid yr ymgeiswyr hyny agsydd yn fwyaf tebyg o fyned i mewn? Dylai Do:tor Row- lands ac Alafon gael en rhoddi i mewn gan y Methodistiaid, a phwy gwell allent gael ? ac o'r pump Annibynwyr, dylid dewis dau, neu bydd iddynt hwythau fethu cael ond un. Y mae ganddynt hwythau dri dyn nad oes amneuaeth am eu Rhyddfrydiaeth nac am eu cymhwyader, sef y Parch R. P. Williams (yr hwn sydd yn sier o fyned i mewn, neu bydd yn gywilydd i Annibyn- wyr plwyf Llanddeiniolen) Mr W. Elias Williams, a Mr Thomas Williams, dau o aelodau yr hen fwrdd. Ai oni ddylai y ddau frawd yma ddeall en gilydd fel ag i beidio pervgln Ryddfrydiaeth y bwrdd newydd, ac hefyd fel y bydd iddynt roddi dau i Eynryehioli yr enwad y maent yn perthyn iddo Ond ymladd y frwydr hon ar linellau enwadol, credaf y bydd i ni eto gael budd- ugoliap.th Iwyr ar y dichellion & pha rai y ceisir ein rhwystro. M. SVR,-Dyma ni ynghanol berw etholiad eto, ymhen pum* wythnos ar ol y llall. Daeth 17 o ymgeiswyr i'r maes, y rhai y gellir eu dosbartnu yn wleidyddol fel hyn: Ceidwsflwyr, 8; Rhyddfrydwyr, 9. Erbyn 4 o'r gloch ddydd Iau yr oedd 6 wedi tynu yn ol, saf 3 o Geidwadwyr, a 3 o Ryddfryd- wyr-yn gadael ar y maes i ymladd y frwydr allan 6 o Ryddfrydwyr a 5 o Geid- wadwyr-ll o gwbl. Mewn ystyr grefyddol, lafant fel y canlyn: Eglwys Loegr, 1; Wesleyaid, 1; Bedyddwyr, 1; Methodistiaid, 3; Annibynwyr, 5. Pwy orchfyga? Yr ydym fel Khyddfrydwyr newydd gael un o'r buddngoliaethau mwyaf yablenydd a enill- wyd yn Nghymru yn etholiad aelodau ary Cynghor SiroL ac y mae buddti^nliaeth llawn mor anrhydeddun a hithau yn ein cyrhaedd ar amgyhhiad hwn ond i ni gymeryd pwyll a gosod y catrodau mewn trefn: Dylai y 6 Bhyddfrydwr ddeall eu gilydd yn drwyadl, a chynoi thwyo y naill y llall. Feallai mai anhawdd fyddai rhann y pleidleisiau mor wastad fel ag i ddych- welyd y oil ohonynt, ond yn sicr gwaith hawdd iawn yw sicrhau etholiad pump o'r chwech ar uchaf y p6!. Y mae y cyfrifoldeb o hyn yn gorwedd yn hollol ar yr ymgeiswyr a'n goruchwylwyr, ac y mae gan y rank and file hawll ddweyd wrtnynt, "Foneddigion, na wastreffweh bleidleisiau yn yr ymgyrch, ond gwnewch un achos o'r oil, ac arwein iwch ni i fuddngoliaeth arall heb fod yn ail i fuddugoliaeth y pedwerydd ar hugain o Ionawr." CATWG.

MR DAViD JENKINS, A CHANTOR- ION SIR GAERNiRFON MR Gol,—Yr wyf yn wir ddiolchgar i Mr Jenkins am 9! lythyr, ond mae y sylw mewn gwisg dtpyn yn wfthanol ?r hyn ydoedd yehydig wythnosau yn oJ. Ond ar yr un pryd, nid oes genyf yr amheuaoth leiaf i eiriau Mr Jenkins, ac yr ydwyf yn cydweled ig ef mewn rhan, Prin y gallaf gredu fod peidio myned yn mlaen yn nghwrs y Tonic Sol-tfa College yn ddigon yuddo ei hun i brofi diffyg lMur, oherwydd mae yn bosibl llaforio mewn cerddoriaeth heb dteio am y tystysgrifan. Hefyd, yr oedd Mr Jenkida yn eyfeirio at ryw sylw anngharedig a wnaethym pan yn dyfod ag eowau Mr Eleazer Roberts a'r anfarwol leuan Gwyllt i fewn. Yr wyf yn sicr fod Mr Jenkins wedi fy ngbamddeall; nid dweyd nad oedd ef ddim yn edmygydd o'r ddau pioneer yna (fel y galwai Mr Jenkins hwy) ddarfu mi; ond oyfeirio at yr hyn oeddynt wedi ei wneyd i ni fel cenedl, a gofyn iddo yntau eu hefelychu yn hyny o beth: a chredaf a gwna Mr Jenkins gyfieithn y Mutieol Theory, oherwydd, nid ydyw wedi dyweyd dim yn ei lythyr o berthynss i'r llyfr yna a nodais; ond am y Hall, nid ydym i ddisgwyl wrtho ef, fel yr ydych yn gweled; nid oea genyf ond gobeithio y cvmer rhywun arall y gwaith mewn Haw, Terfynaf gyda dymuniad cywir am i Mr Jenkins gael hir oes i wasanaethu ei gyd- R-ned, yn y modd y orwel pf ya oreii.- Ydwvf vn evwir. Gatehouse. T. Joxss.

GWRTHDYSTIAD PW7-LLGOR MR EVANS-uWEN. Syr,—Oalwyd ein pwyllgo? yn nghyd nos Ian diweddaf i ystyried cytwys llythyr y Parch G. Parry (Tecwyn) yn erch rhifyn di- weddaf. Wcdi cael eglnrhad ac adroddiadau gan amryw o eiriau Mr Tecwyn Parry yn nghylch y "Declaration of War," a'r "Brad wyr," geiriai a ddefnyddiasai Mr Parry yn ei ffrwst, canys yr oedd dan deirnhrlau cryfion mae'n debyg, daeth ein pwyHgor (yr oedd n ddeg-ar-hugain i ddeugain yn bre- aenol) i'r penderfyniad difrifol o dM gwad- ¡ad Mr P?rryyno);acos yn angenrheidiol parod ydyw i gyflwyno enwau cant Den ddau o bersonau oedd yn gwrandaw arno yn llefara gairian i'r perwyl fod y Miitbodistiaid a gefnokent Mr J. Evans Owen yn frad- wyr" ac un yn "Judas." Nid ydym am gymeryd sylw o ddim a ysgrifenir eto gan bleidwvr Dr Lloyd Wil- liams, os na bydd angenrheidrwydd arnom i wnoyd byny.- Yr oiddoch, ar ran y pwyll. unr. T. Mokgan-Jones, Ysg. Llanberis, Mawrth laf. 1889,

OLEW ST. JACOBS YN MYSG I MABOL-GAMPWYR. I Dywed Mr Henry Hutton, Elvet Bridge, Durham Yn Gorphenaf darfu i mi niweidio fy ysgwydd wrth daflu y bel. Dyoddefais lawer hyd derfyn y tymhor. Rhoddais brawf ar bobpeth bron heb dder- byn un llesbad. Yn Medi cymhwysais Olew St. Jacobs, a cbyn i mi orphen un botelaid yr oedd y boen wedi cwbl ddiflanu, a gallwn ddefnyddio fy mraich yn rhwydd. Yr wyf yn ystyried fod Olew St. Jacobs yn werth- fawr i fabolgampwyr at boen, briwiau, ac anystwythder." Ysgrifeta Mr W'-lliam Pagan, o'r Liver- pool Harriers Yr wyf wedi defnyddio Olew St. Jacobs fy hu:ian, ac yn gwybod am aelodau ereill o'r clwb na byddant yn defoyddio dim arall ar en llafur; ac nid oes genyf un petrnsder i'w gymhell i'r holl fabol- gampwyr." Dywed golygydd y Daily Sportsman, Llundain Y mae meddyginiaeth ragorol at grydcymalau, niwralgia, briwiau, &c. Cyfeirio yr ydym at Olew St. Jacobs. Yr ydym yn dyweyd yn ddibetrus fod yr olew yn deilwng o sylw pawb, ac y gwna mabol- gampwyr yn neillduol, y rhai sydd yn agored t gael eu niweidio, dystiolaethu i'w effeitb- iolrwydd." Dywed William Beach, Awstralia, prif rwyfwr y byd -"Cefais fod Olew St. Jacobs o'r gwerth mwyaf i mi pan mewn ymarferiad. At anystwythder, cramps, poenau gewynol, Ac., y mae yn anmbrisifidwy. Yr wyf yn eadw (.otelaid ohono bob amser gyda mi." Darfu i Mr A. E. Painter, y neidiwr en. wog, o Glwb Ma.bolampau H'mdain, wniowge, idio ei ffer wrth Deidio. Defnyddiodd Olew St. Jacobs gyda chanlvniadau rhyfedd ol. Mr E. J. Wade, o'r un clwb, a'r Ranelagh Harriers, a niweidiodd ei goes ac a iachawyd drwy yr un feddyginiaetb.

BETTWSYCOED. Teilwno o Efelychiad —Y mae y boneddwr adnabyddus Dr Macbylock, Waterloo Hotel, yn adeiladu darn be!Betb ? ynygwestyuchod y tymor hwn. Y mae mwy na 60 o ddynion yn gwaithio wrtho. Dydd Sadwrn, anrhegndd y Dr y gweitbwyr 01 & chiniaw o'r fath oreu.—?M? Wil. liams.

Hunanleiddiaio. -Pan gyflawno unthrw un hunanladdiad trwy roddi terfyn ar ei einioes tnewrt to odd diayiwth mawr y eytfro mao yn el aohosl yn yr ardal lie el cyflawnir, ond yohydig svd i yn ystyried foddegau o'u hamsjylch yn oyflawni huninladuiad mewn atnrywiol ffyrdd yn fwy gnddol fe dlai ond nid yn 11a aior, Yehydig- mewn cydmariaeth yw rtilf y rhai sydd yn ymddwyn fel pe yn awyddus am hirhoedledd, tra y maa y lluaws fel pe yu awyd ius i fyrhau eu heinioes. Edrychwn o'n cwmpas gwelir llawcr yn syrthio i fedd anam- serol trwy oferedd. Eraill a ymdaflant < an. turiaathau sydd yn tr i vn aflwyddiaims ac yn lie dwyn elw iddynt yn dwyn colledlon, pryder. 'lid ac yn y diwedd tor-calon. Rhai trwy aldil pleserau a chy(!roadtM yn ormodol; eraill trwy lythineb a gwleddoedd ami, y rhal ydynt yn nmmharu y cylldu. Tardda' llawer o anhwylderau giftuol (nervous disorders) oddi- wrth orlafur meddyliol, ao awydd gormodol i fedda ar wyboduth eang, Mao llawer yn ysbeilio eu hugain e'a cwsg a'u gor,)htvyalra angenrheidiol i gyrhaedd yr amet? hwn a thrwy hyn hau hadau afleohydyn eu cyf-insodd I lad. i grytnau y cyiansoaaiaa pan wecit et wanhau trwy unrhyw achos* nid oes' dim i'w 'ydmaru a Quinine Bit=wilym Evans, yr hwn sydd feddyglyn Uysieuol a ddefnfddir yn helaeth yn y wlad hon a gwledydd tramor gan gleiflon yo dyoddef oddiwrth llawer math o wendid a chlefydau, ac os oesunrhyw werth i'w j rodd: ar dys'¡ol> a ;L -• raao thiol rwy(;d r, fed lysinimth huu wedi al bro8 tu hwnt i bob amheuaeth. GelUr cael Quinine Bitti rs flwily-n Evans, gan bob fterrllydd mewn poteli 2. 9c a 4; 6s yr un, neu yn uuion gyrobol oddiwrth y perchenogion, Quinint Bitters Manufacturing Co., Limited, Llanelly. OomAt'? '-mAMSM. — ThR Improredj MasttrA pl.?ter.-C?et?atn In eff"t, sJ;')rIy:'ll:nst: .1..?'4 of 4edcat« kin; ready for use at any me mmt fdo" r, ot scorch or blister. and Is perfectly felmnly Of all Ch.mlit and Grt?ra, WbOISUle Of J A J. 0()L?,ONI Caaoa street Loalon.

» JJ lx .i.N >U. (AT ZAnciw). dda aswyl 3YK,-G.n i chw; 1" wceyd sylw o'r "bodyn" a ys^rifenof! "W i>e>iwd u .hod, a'ch bod yn gwneyd hyc.7 er "vmdrechu boddio ei fympwy,' y mae y I¡'ùodyn" y waitb hon yn troi ffroen "i fagcc. at- ch chwithau. Nil oeddwn yu gwybod yn aicr o'r blaen fed sail i'r cyhu'dJiad a ,Idygid yu eich erhyn, ond yr ydych yn cydnabod ei wirionedd, a ff"iineh o'i, mwyaf i' chwi haeru nad ydycb na Cho: dwadwr na Libarat Unionist, heb i chwi ddyweyd mat "bndyu" anibynol ydyeh,- beb fod yr un fath na nsb ond chwi eich bun. Nid yw oich gwaith yn neillduo Ceidwad^'r yn siarad yn ncliel, a dweyd y lleiaf, am eieb Rhyddfrydiaeth! ac er yr haerweh Dad ydyrh yn pieidio Caidwadastb, rhaid i rainau ddweyd nad yw eich ymddygind yn debyg i dd'm ond Z tbulonyddiaath. Y mae wedi n'od yn orraod o'r dydd i ddynion, neu vn bytracb "fudacb," allu chwarm y ffon ddwyhig: Riiyddf?ydiaeth llaeth maidd- neu ddwr a thriag-sydd yn and-vyo ein gwlad. 0" nad yn Rhyddfrydiaeth yn werth gwneyd aberth er ei mwyn, nid yw yn werth dim. Dywedwch eicb bod yc dal bvd y earn yn orthodox Bbyddfrydol pedaitb1 ac yn penderfynu byw a marw yn y gSr Rhyddfrydol" 11 Y pwnei'w ddeall ydyw pa beth ydyw y earn y cyhiriwch ato. O!J y fatinpeb, diamen mai Rhyddfrydiaeth sydd sicrbau y earn fwyaf, ae am hyny yr ydych yn dweyd eich bod yn d\ hyd y earn wrta byn ,yld yn "ylfaeo eib cam. DichM fod rhai yn foddlon derbyn eicb haeriad, sef eich bod "yn o'-?o?;< Rhyddfrydol pelff ;l" -d y mae yn ymddMgos i mi .?i ?,?plv <?Ap?o.yrhyfedd yw eicb Rbydd- frydiaeth: ni fuasech yn werth botwm corn mewn amser o erledigaeth am egwyddor. 03 y(iyr eicb IRbyddfrydiaetb yn werth ei phroff:tt y mae yn werth ymladd irobti, yn lie myned yn fthon pob oebr-i actio cyniliin y pysgotwt-tallu plyfyn at liw y dwr. Pe huasawn yn bleidiwr boycotiaeth, dynion Rhyddfrydol perffaith,r wa-nftl-rhyw geiliogod y gwynt— bodau fel bowyn y corsydd nen hesg y mynyddoedd fuasent yn nod fy mcycotiaetb; ond nid yw hyn wedi dechreu et.; yn mysg y Rhyddfrydwyr yn Maelor; ond y mae y rhai sydd yn teimlo eu hunain yn ddigon "Rhyddfrydol perffaith" i bleidio Qeidwadwr nea Rydd- frydwr, neu honi pleidio y ddau, yn haeddu cael eu gwarbhnodi. N id oes na gwerth na phwysau yn yr esgusodion a ddygant yn mlaen fel riesymau, a beiddiwn ddweyd nad oes rheswm i w gael dros ymddygiad o'r flitb; a hotfem: i "ZLbuloo" osod ei reswm! gerbron dari'letiwyr y'Genedl fel y caf finau gyfle i ddangos iddynt yr wythnos ganlynol mai esgus ac nid rheswm ydyw. Y mae y ffaith fod "Zabulon" wedi pieidio Ceidwad wr yn gyhoeddns yn myned yn mbell i brofi, i'm tyb i, nad gwaith anhawdd ganddo fyddai gwneyd hyny yn y dirgel; ac os fel arall y bu, os pleidleisiodd i Powell ar ol neillduo y Ceidwadwr, metbaf weled fod hyny yn "orthodoxy Rbyddfrydol perffaith," ond i'r gwrthwyneb yn hollol; a chredaf y dylid edrych am uniongrededd Rhyddfrydol yn rbywle heblaw yn yr ym- ddygiad llwfr, gweiicethol hwn o eiddo "Zabulon." I Újj"1Q :J Parthed y cyngor a roddir i mi "i feindio fy musnes fy bun," gallaf ddyweyd mai rhan o fy musnes yw amddiffyn egwyddorion Rhyddfrydiaeth pan yn gweled eu bod yn cae en trywanu a'n llofruddio gan eu cyfeillion honedig a'n gelynion cyhoeddus, a'u dyegn, hyd y gallaf, i bawb yn mhob man; a dylai rhywrai fod yn gofalu am fusnes fel hyn mewn He y mae cynifer o ddynion dauwynebog, ac mor ddi asgwm- cefn a malwod; a dyma y dosparth sydd yn peri i Ryddfrydwyr gael y fath siom mewn etholiadau. Oi Cidwadwr, bod yn onet i Geidwadaeth; ac os Rhyddfrydwr, pieidio hyny hyd yn nod pe holltai y nefoedd, a phe rhwygid creigian y cread mewn can- loniaH Rhyddfbydwe RADTCALAIDD. I

» BEAUMARIS. Cynohekdd. Cynhaliwyd oyngherdd mawreddog yn y Neuadd Drefol, nos Lun diweddaf, o dan arweiniad Cadben Preston, I Lleiniog Castle; cadeirydd, Syr Richard Bnlkeley, Baron Hill. Yr artistes oeddynt Cadben Preston, Mr John Henry Dew (Menai Bridge), Miss Polly Hughes (Telynores Menai), Lady Ramsey, Mrs Hick, ae hefyd y Beaumaris Glee Party (0 dan arweiniad Mr R. L. J ones). Cafwyd J cyngherdd hwyliog a difyrusiawn, acbafwyd elw da i'w rhanu i dlodion y dref.-R, L. T

I.' CAERLLEON. _I I CYNGHERDD.-Nos Fawrth, cynhaliwyd cyngherdd er budd i'r eglwys Gymreig. Y cantorion a gymerasant ran yn y cyngbprdd oeddyut-Hon. Mra Wynne Jones, Mrs Taylor Harrison, Mrs Glanffrwd Thomas, Miss Jennie Divies, Llangollen, Miss Julia Humphreys, Mr W. H. Churton, Mr W. M. Lightfoot, Mr Stansfielrl (Chester Cathedral Tenor), Mr W. Roberts (At) Eo's y Berth, telynor), Chester Glee Union, Welsh Church Party, Mr T. Edwards, ber- doneg—Jones.

DMJGAIN liuy^iiiDD lis Oiii LLTTB xciir. I Mr Go).—Fo an'oiKiU rhw hen gymvawd iain o li,nawr di- I orMceitii('nMa{. jr iiain o Ionawr di- wedda{ i o'yn "lV-i na fuqswn ",Ü\i &;yd dipyn o banes JAv y nant yn fy llithoedd, eii-rwydd, ebe te, yr oedd o yn hengynu i'iad hynod yn ei ddydd. Digon gwir,—yr oirtd Jack yn gymenad hynod, ae yn W- Oi/iwr mawr yn uihlith ei gvdoeswy; Mi II wir Llad oedd 0 d'lim yn philosofler, nac yn bnddro ei ben hefo duwiuvddmrth. 1,a gvleidyddiaetb, nac un- thyw f'»erU" ram ei fod yn Cit'dll yn yi hen ii,, uau vuyw g dreigledig ki:i Yr oodd Jack, er byny, iveu rhoddi pi fryd ar astudio athron- iuetb gwnwyd 'smb. ae wedi llwyddo i feistrioii y gelfydi'iyd hono i raddau pell. Khyw iolyn tal, sgymiog, oedd 0 ystyrid gan ei gydnabott heb fod yn rhw di win iawn yn ei soryn, ac yu wit, gan fod diniweid- rwydct v glonuu yn nodwcddu ei oes, Did heb acfios y ooleddid y syniad hwnw am dano. oid fel v mae v cvmeriadau YOa'D gy. ffredin, yr oedd gan Jack ddigon i ateb dro sto e: hun, a meddai ar bertrwydd arab- odd fiuiog a chyrhaeddgar. Yr oedd Jack yn anwylyn c: fam, yr hon a adnabyddid wrth yr enw gwerinol M VRl'R NASI, ] a plir?s\vylient gyoVu gilydd niewn penty coed ar fin y ffrxvd furmura heibio'i riniog h,;d be-l(lyw. 'Does gin Tywysog Cymru y dydd hwn ddim mwy o feddwl o'i fam goronog nag oedd gin J«k y Nant o'i fam yntan, a chanlynai hi fel oen llyweth i ba le bytiag yr elai. Fi waith mawr ef oedd bel banadl a bedw i wneyd 'scube, ac wed'yn byddai Jack a'i {3m yn troi yr aelwyd yn fftictri i gymwyso y siswn mawr a'r twca atynt i'w llunio yu 'scube—y fath ag oedd yn rferedig y pryd bynv. Byddent fel yna yn mflIJnfaetro y 'scube un diwrnod, a diwr- nod aril) vn eu gwerthu o dy i dy. Dacw :o'n mya'd allan trwy'r drws o Bias y nant, a'i fam yn codi bwndel 'scube ar ei grfn, a Jack yn myn'd, linca lonca o'r naill ddrws i'r llall gan roi ei bit! i mewn, a Rofyn yn druanaidd iawn Os 'ma bobol ? OES Eisn RCX YSOiUB HEPDYTV? I OS gwolwch chi'n dda. Dene ocdd ei rag yuiadrodd bob amser, ac oa oedd eisio pre- geth yr oedd bono'n wastad yn barod— Mae hi'r bedw gore yn coed y Fferm," neu y banadl gpre yn yr hull wlad Yr oedd y nwydd mor dda gin Jack fel na roddai Olid y nesaf peth i ddim stwff yn ei ysgub ni i oedd fawr mwy uag ambell i wialen fedw welir gan fam teulu go fawr. Yn gwel'd ei grirtacbrwydd yn y ffordd hono fe god odd r he;: gymeriad tebyg Iddo o'r enw DARYDD LON L(IM I fmnl' vn opposition Judo yn uytiyiiiog, a pi-,tn y byddai Dafydd yn dwad i wrjio ei 'Scib3 i r dre' fe fydil,,ii Jack yn barod i'w lkdagu. Yr oedd Dafydd yn dipyn o fardd -hVDY yw bardd cartre fciIy, ac un diwr- ncd trodd i Farty Mr Humphrey Jones yn Llanfwrog, ac wrth fod yr hen wr b.toheddig hwrsv, yn dipyn o f",rdd cartre hefyd, fe'i hanerchodd fel hyn- "We' Dafydd Lon Lom Onid ysgub ydi hon a chododd awen Dafydd ei mhwnci mewn mynud," chwadel Iorwerth Glan Aled, ac mi dd'we3odd— Wel be sy' ar y penbwl- Onid 'acnbe 'di'r cwbl ac ar bwys y farddoniaeth gwerthodd DAfydd gyflaid o 'scube i'r hen wr boneddig er dirfawr golled a mawr alar i Jack y Nant pan glywodd am y peth. Yr oedd amni ddoethion yr ardal yn nby John Evans y Duke un prydnawn yn ymgomio yn nghyleh CYSTKAWEK YR IAITII GYMRAEG. I Yn eu plith yr oedd yr hen fardd Edward C!ubbe '(Xatrol), Edward Hughes Jy llifiwr, Ffarmwr Hughes, a Bienin y Nant. Cystal nythaid o ddoners" ag a eisteddodd mewn cynghor erioed. Y pwnc oedd tan sylw oedd Ocirian mwys." Yi oedd Natrol yn rhoi enghreifftiau wrth y Hath, a'r fftrmwr, yn ei ddull manwl a rhwysgfawr, yn mesur ac yn pwyso en teilyngdod; a'r llifiwr, yntau yn eu cadw o fewn",terfynau Grammadeg,tia y rhoddd y brenin ei sel radlon ar yr oil a ddywedid. Yroeddyn brydnawn rhewllyd, oer, ae afrywiog; a phwy ddaeth i mewn i'r gegin-yn ei awyno, mae'n debyg, gan belydr y tin mawr oedd yn gwrido y ffenestr, ond Jack y Nant, ac ebe fe ar ei ddynesiad mewn- MAE BLaa AR DAN w. I I I a chin fod fla8newydd gerllaw, a JacK yn ymadroddwr mor garbwl, fe ruthrodd y cwmpiGl urddasol allan ar draws eu gilydd gan feddwl fod y plas ar dan I-a chafodd yrysgubwr fantais yspleuydd i helpu ei hun a thropyn neu ddau, heb dalu am dano, ac i ymdwymo Wedi dyfod i'r ty yn ol, yn UawQ siim oherwyrid iddynt gael eu gwneyd gan Jack y Nam. fe dystient oil maidyraa yr esbomad g reu a welsant eriopd r r _m.n AIR MWYS I a bend-"tbiwyd y "Sgubwr' gan ei gym- ydog brenhinol a baiied o eli'r galon am yr orchest, Yr oedd neb a feddyhai am Jack y Nant yn ddwlyn dienaid, y. gwneyd cam- gymeriad dybryd. Fel y nine yn gofus i lawer o'i gydnabod yr oedd yn dwyn mawr se! dros yr Eglwyi. Yr oedd ei galon yn seliedig wrth byst ei pbyrth" hi, ac yr oedd y svniad wedi rhedeg i'w ben, Ai fod, wrth gaDu y gloch gladdu, yn gwDeuthur gwaaanaeth i Dduw Byddai fel aderya y corpb, yn sicr o fod yn y clochdy ar awr gladdu pawb, a'i law ar y rhalf, a gwae y neb a geisiai y rhaff oddiamo Yroaddyn aeiog hefyd droa yr Ysgr>l Sul. Yr oedd Yegol Sui mewn cysylltiid lg Eglwys Lillo. fwrog yn un o'r llefydd cynt if yn Nghymru. Un Sul, uiodd bynag, pwy ddaetb i'r fyn went eya amser dechreu yr ysgol ond YR ARCEDDIACON NEWCONIE, a phwy a'i cyfarfyddodd ond yr Ysgubwr o'r Nant. ac a aeth ato fel arfer, gan ddweyd, Dowch a chwech i mi, Mr Newcome," i'r hyn yr atebodd yr hen batriarch yn siriol, Para ti begio ar y Sul, Jn k,-onid ti cael arian o'r plwyf ac atebodd Jack ef yn ol mewn eiltad, Nedo dyn, be haru ti, dy wed, -ond ar y plwy' yr w) t titbe'n byw 1" Wrth gwrs, doedd eisio dim chwaneg-dyna yr Archddiacon yn myn'd i'w bocetl ac yn rhoi chwech iddo, ac yn dweyd dan chwerthin, Ie, Jack, ti dyd cwir—ti a fi'n byw ar y p'wy!" Yr oeid Jack fel ei gymydog Efan ('rhen law) yu cymHyd arno fod yn ddarllenwr mawr, er nad oedd, rwy'n meddwl, yr un DARLLKNWR MWY CAEBWL yn y byd Yr oedd bob amser yo dal llyfr I yn ei law tra yn teithio yn v wlad, ac yn cymeryd arno ddarllen, yn foddhaus, pan y gwelai rhywun yi rei gyfarfod Yr oedd vn v cyflwr yna un diwrnod pan ar ffordd Efenechtyd, gogyfer a r Graig Lorn (y catai y bardd RbidylTmor orcbestol iddi yn ddi- weddar), a phwy oedd yn dyfod ar ti ol o gyfeiriad y dref, ond Bob, gwas y person, yr hwn a gipiodd fotwm corn oedd ganddo fel book mark oddiar ei lyfr, ac a redodd am ei fvwyd o'i flaen, a Jack ar ei ol fel ci hela, yn barfd "v yr pian nm ri 1, tdrp, Oid y i/t.rlwc, i hoth b.vu»^, na ddaliwyd ef, onide buasai cwa'tb doctor artio fel tffitb cynddareda J ok v Vant. Yn cydoes; & Jack hefyd yr oedd iddo gym- j Idoges par hynod yn BZTSW NANT Y 01. I GlamPen o hen ferch 'sgyrnin? nedd R- taen, at daldra Jack y Naat,-y gattMai dyeitbr I at daldra Jac ft ly ddan yn ofeilliad. Bu ddyn dycgu 100 y ddan yn efeiOiad. Ba I asm Bohicu, yu ei Uicw" milwr, yn g'ueyd swldiwr smartia droed- lodd erioed Ac i ddangos i ud^rljen-wyr y dyddiau hyo y cyfnewidiad sy' wedi cym'ryd lie yn yr L:incr canrif diweddaf, ni raid ond cofnodi y ffaith mat Beteen oedd y LLVTHYR GLUDYDD I rhwng Rhuthyn a Uynlleifiad! Byddai yn cerdded unwaith bob wythnos yr holl ffordd i Queens Ferry, yna yu y "serafell" tros yr afon, wedi hyny ar ei deudroed drachefn i Eston, a tbrcs y Mercy i Lerpwl yn y ewch, i hela ei negeseuon; ac yna yn ol yr un ffordd, yn feichiog 6 lythyrau, a phpthau eraill! Bu felly am flynyddau lawer, a thalai pawb iddi, y swm o 8c ar ddprbyniad pob llythyr! 0! faint o gyfnewid yn awr sydd yn Ngbymru! Vr oedd Betaen yn gallu dHrllen ysgrifen yn lied wych, er na bu ddiwrnod mewn ysgol erioed! Nid yehydig o ysgubau Jack y Nant a gariodd Betsen i Lerpwl, gan droi ceiniog yn y ffordd hono wedyn; gellir dweyd am dano ei fod yn (idyn pwysig yn ei ddydd-fel yr oedd yn olfen bwysig yn nglanweitbdra ei oes. Mewn difri calon, pan feddyliwch chi' am hyny, onid ydyw yr oes wedi rhoi rhyw sroxc TN EI BLABN I er dyddmu Jack y N?t!' Doeda dim son am Iritshes lioriau y pryd hyny mewn tai eyffredin,-doodd y Royal Mail ddim yn tramwy mor rwysgfawr trwy'n trefi,—doedd y Relwe Trains yma ddim mewn bod,—a chant a mil o anhebgorion eraill erbyn hyn! Yr oedd yn dda y pryd hyny cael Betsen Nant y Ci i gydio Rhuthyn wrth Lerpwl! Ond erbyn hyn, 'doedd dim llai nag 84 o drigolion y dref hon yn myn'd i Lerpwl yr lleg o'r mis hwn, IR PANTOMIME! I Y mae y treos wedi gwneyd pollder yn spoitl fel nad ydyw yn ddim byd gin bobol deithio can' milldir i blesio'u owyde gwirion! Pantomime wir,—mi 'roedd cael haner awr n 'mgom hefo sort Jack y Nant yn well pantomime o'r haner, Yr oedd gwrando ar Betsen Nant y Ci yn traethu romanc s ei theitbiau i Lorpwl,-fel y byddai yn concro liadron, yn diffrwytho breichiau preiffion mwrdrwr pen ffordd, ac yn tori trwy'r eira ac ystormydd, &c. yn well pantomime o beth disens. Fase raid i bobl ddim rhifo au harian i fynd deugain milldir oddicartre i weled actio cymeriadau, oberwydd yr oedd yr arts yn eu hymyl, ac yn un mwy naturiol. Hobi yr hen bobl oedd meindio'u busnes gartre, a darbod eu ceiuiocach erbyn y "dydd blin," ond hobi pobl yr oes yma ydi scwandro'u harian ar nonsense, a cholma hefo'r trens!—doed a nonsense, "dydd blin"! Gair mawr iawn gin ddel o'r Jack y Nant oedd "BWLRAGIO," I beth bynag oedd o'n ei feddwl wrth y fath ai: "Paid a'm bwlragio i, w?,s," ebe fe pan fyddai gweilch yn ei blagioi Wel, bwlragio bywyd y mae y Pantomime hunters a'r tren rifflers y dyddiau byn, a gore po gynta' iddynt ystyried be mae nhw'neyd,feddyliwn i. Os oes gin y cyfaill o Fanceinion ryw- beth yn rhagor i'w ddweyd am Jack y Nant, traethed ei len. Y mae Twm yn gaddo galw 'lode y "Parliament bach" yn nghyd erbyn y tro nesaf-y mae 'mron tori ar ei dra ws eisio glleuo y wlad ar rw bwnc neu gilydd. ,RBF.N 0'. (I barton.)

LLANERCHYMEDD. I LLYS YR YNADON.-Dvdd Lluo, Chwefror 25ain, n flaen General Hugbes, Mri E. Jones ac H. Roberts. Dyledion Plwytol.—Erlynai Mr George Jones Hughes, overseers y plwyfydd canlynol am y symiau oedd ddyledus ar y plwyfydd i'r Undeb Tregaian, Llanbedrgocb, Llan, erchymedd, Llangefni, ac Amlwcb. Yr oedd rbai o honynt wedi tain ar ol derbyn y gwysiau, a gohiriwyd achosion y gweddill am fis. T Meittr a'i Wds.—Rhybudd i WeirAdog ion— Erlynid William Roberts, Waenybel, Llanddeusant, gan Mr William Jones, Bod; ynolwyn Groes, Llantrisant, am adael ei wasanaeth yn ddirybudd. Tystiolaethai Mr Jones i'r diffynydd gyflugi gydag ef Galan- gauaf, am y tymhor, yn ol 7s yr wythnos, a lie i blanu pytatws, a phedair troliad o dail. Ar yr 2lain o Ionawr, aeth y diffynydd i ffwrdd ganol dydd heb roddi unrhyw rybndd. Gorfu i'r erlynydd, mewn canlyniad gael dyn wrth y dydd" am beth amser, ac wedi hyny dalu lp yn ychwaneg nag yr oedd wedi cyflogi y dyffynydd.-Dywedai ei fod yn dea! I wrth gyflogi mai os byddent yn "leicio" eu gilydd yr oedd ef yn deall y byddai yno dros y tymhor; ac hefyd; yr oedd yn cael 7s 6c yr wythnos yn y He-yr aeth iddo yn ddilynol. Gorcbymynodd yr ynadon iddo dalu lp 10s o iawn i'r erlynyad, a 10s 6c o gostau. Tadogi.- Taflwyd allan achos Jane Jones, Ty'nlon, Gwalchmai, yn erbyn Thomas Wil- liams, Ty'nllan, L'angwyllog. Ymddangosai Mr E. G. Roberts, Caergybi, dros v diffyn- ydd.-Hefyd, taflwyd allan achos Margaret Wd)hms, Cerrirlewi, Llangwyllog, yn WilliamWsi, lliam Williams, Tynewydd, Uan erbyn drygarn, dros yr hwn yr ymddangosai Mr E. G. R lberts, Caergybi, gan na wnaeth yr erlynes ei hymddangosiad.

BIRMINGHAM-UNDEB Y 1 BRYTaONIAID. MR GOL.-Deallaf i fy llvtbyr a ym. ddangosodd yn eich colofnau yr wythnos o'r blaen, yn galw syliv at yr ysbryd Hengist- aidd sydd yn cyuiwair trwy weithrediadoti yr Undeb uchod, achosi i "benaetbifiid y bobl ymgyngbpri yoghyd," a thybia mwy nag un obonynt fod yr "Hen Gymro" wedi prisio yn rhy isel eu galluoedd Seisnig hwy, ac hefyd ei fod wedi camddeall, a thrwy hyny gamegluro, eu brwdfrydedci cenhedl- aethol. Credant nad yw yn anghyson iddynt, tra yn siarad yr iaith Seisnig yn nghyfarfodydd yr Undeb, grochwaeddi "Tra mor, tra Brython" ar dudalenau y Genrdl Gymreig, Cbwef. 20fed. Ysgrifen- asant uwchben y lief hono fod yr Hen Gyruro" wedi gwreyd ymosodiad anheg, anfonoddigaidd, ac anghywir ei osodiadau, ar ,vr Undeb." Bydded hysbys i Tra mor, tra Brythnn" na wnaetbura i ymosodiad ar yr TTndeb o gwbl a phell y byddo y dydd i mi wneyd hyny. Cwyno a ddarfum yn erbyn yr ysbtyd Soisrig sydd wedi ymlusgo t gyfar- fodydd y cyfryw, ac sydd yn parbau i gael ei feithr n a'i achlesu gan bersonau sydd yn gallu siarad Cymraeg yn lIawer gwell nag y medrant Seisneg. 1 Y mae yn wir nad yw yr Hen Gymro" wedi ei ddwyn i fyny i fod yn star of the first magnitude yn y ffurfafen Soisnig. Hogyn yw efe newydd ddyfod i'r dref o'r ulynyddau; felly, dichon mai anheg ac anfoneddigaidd" ydoedd iddo ef warafun a galw i gyfrif y perscnau hyny sydd wedi dysgu "mwrdro Seisneg," chwedl Cairiog, Dylasai efe, yn anad neb, adael Ilonydd iddynt i farchogaeth eu ceffylau benthyg, mewn 'cyfarfod Cymraeg, yn eu sandalau Dic-Shon Dafyddol. Dywedodd un o'r poetau Seisnig—iaith Undebwyr Birmingham—" Where qnoranee is &?'M, '<'< foolish to be wise," Felly y is bli8s, baldorddwyr byn, tra yn diystyru y Gymraeg, yn credu eu bod yn Iwneyd-, gwasanaeth cenhedlaethol, ac mai "anfon- eddigaidd ac anheg" yw i neb yngan gair yn wrthwynebol iddynt hwy. Dywed Tra mor, tra Brython" fy mod wedi gwneyd tjosodiad an bywir- 1. Parthedamcan sefydliady Gymdtitha*. —Dywed ef nad amcanwyd dwyn enwad- aeth i mewn i'r Undeb o gwbl. Ni ddy- wedais inau yr amcenid hyn-dyweyd ddarfum i, mai amcan sefydliad y gym- deithas ydoedd dwyn y gwahanol en- wadan, a phersonau oraill yn gyffredinol" i ymgydnabyddu A'u gilydd, Nid yw y gosodiad hwn yn golygú iddynt gario eu henwadaeth gyda hwy i'r cyfryw. Dylase golli eu henwadaeth yn eu cenhedlgarwch. A ydynt wedi gwneyd hyn ? Atebed Tra mor tra rython." Os ydynt, y maentwedi colli eu Cymraeg garwch yr un adeg. Y maent yn eu hywadledd fflamiol a Seisnig aidd wedi lluchio hyny o Gymraeg a adaw- wyd yn weddill o'r tymbor, blacnorol, fel nad yw yr hen iatth anwyl ond fel Ilin yn mygu" yn y cyfarfodydd presenol. 2. Gwaith presenol y Qymdeithas. —Gwir fod y cadeirydd, Dr Hugh Thomas, yn an hynod Gymroaidd ei ysbryd, a'i fod yn siarad Cymraeg ar adegau, eto nid yw efe yn gallu mynychu y cyfarfod ond lied anaml; ac yn ei absenoldeb, pan fyddo -eraill yn cymeryd y gadair yn ei le, y mae y Gymraeg yn un mor absenol a'r Dr ei hunan. Dywed "Tra mor,, tra Brython" fod haner y papurau a ddarllenwyd y tymhor diweddaf wedi bod yn Gymraeg. Rhaid ei fod efe yn rhyw Rip Van Winkle o gysgadur pan yr oedd y papyrau hyny yn cael eu darllen, onide nis gallasai wneyd y fath haeriad a hwn. Eu haner, yn wir! Ni ddarllenwyd ond wyth o bapurau yn ystod y tymhor diweddaf, ac o'r nifer hyn ni ddarllenwyd ond dau yn unig yn Gymraeg! er fod testynau rhai o'r papurau Seisneg wedi eu cyhoeddi yn Gymraeg. Yn awr, gwelir pa faint o goal eUir roddi ar haeriadan "Tra mor, tra Brvthon." Gofyna efe yn fawseddog "Piham na wna yr 'Hen Gymro' gymeryd mautais ar y 'rhyddid' a roddir i siarad Cymraeg yn nghyfarfodydd yr Undeb ?" Rkddid 1 Dyma air bendigedig, a dylai yr Hen Gymro" ddiolch o waelod ei galon am y fath haelfrydedd *a estynir iddo. Rhyddid i siarad Cymraeg mewn cyfarfod cymdeithas Gymteig 0 drugaredd, onide, i Gymro unieithog ydyw clywed am y rhyddid hwn. Na sonier mwyach am ryddid y wasg, a rhyddid caethion yr America draw nid yw y naill na'r llall yn ddim o'u cydmharu â'r rhyddid a geir yn Nghymdeithas y BrythoViiaid, Birmingham Y tro nesaf y byddo i'r Hen Gymro" fyned i'r cyfarfodydd hyn, a chlywed y Saesonaeg yn olwyno o wefua i wefas, tybed y meiddia efe fyned allan hob fan- teisio ar y rhyddid hwn i gondemnio y Die Shon Dafyddiaid ceg fain ? 0 na, look out for an explosion" y tro neaaf, gan fod y fath ryddid yn cael ei gaoiattu i lwchyn mor wael. 3. Rhayolygon y &ym<Mtha».—Awgryma "Tra mor, tra Brython" ei bod mewn sefyllfa gysurus, ei rhagolygon yn galonogol. Seilia hyn ar dystiolaeth trysorydd parchus yr Undeb. Dywed fod y cynulliadau yn lluosocach nag y boont, a'r papurau a ddar- llenir (oherwydd eu bod yn Seisneg, mae'n d liamheu)yn fwy sylweddol ac adeiladol. Nid ydwyf fi mewn safle i brofi i'r gwrth- wyneb am sofyllfa arianol yr Undeb; ond os yw efe yn cyfrif yn ol yr un rheol ag y cyfrifodd y papuran Cymraeg a ddarllen- wyd, ofnwn tlas gellir ymddiried yn ei dystiolaeth. Gyda golwg ar y cynulliad, a natur sylweddol y papurau, rbaid i mi dystiolaetbu yn wahanoli "Tia mor, tra Brython y gwir am dani yw, nad yw y cynulliadau agos y nifer oeddynt y tymhor diweddaf; ac am y papurau a ddarllenwyd, heblaw eu bod oil ond dau yn Saesneg, hynod wan a dibwynt ydynt wedi bod. Deallaf fnd genym fel cenedl Gymry llenorol a galtucg yn y ddinas hon. Oni fyddai yn garedigrwydd ag aelodau yr Undeb pe byddai i'r pwyllgor gweithiol ymdrechu cael rhai o'r personau hyn i fewn i'r Undeb, er cael mwy 0 ymdrlniaeth sylweddoi ti materion cenhedlaethol. Nid fy amcan wrth ysgrifenu fel hyn ydyw diraddio yr Undeb, eithr yn bytrach geisio pnro ei weithrediadau cddiwrth yr ysbryd Seisnig sydd yn ei nodweddu y tymhor hwn yn neilldnol. Pe oawsai ei lefeinio gan ysbryd mwy Cymreigaidd, mwy o'r tin Cymreig yn ei gyfarfodydd, credaf y gall eto wneyd llawer o ddaioni i'n cydgenedl yn y ddina.s fawr hon a'i chyffiniau.—Yr eiddoch yn genedlgarol, Hen Gymro.

PRYNU YR EDAU A'R BRUSHES GAN ISMAEL JONES. SvB,—Yn yetod y prawf ar y lIeidr enwog Ismael i flaun Llys Ynadon Sir Gaernarfon sylwodd Cadeirydd y llys fy mod yn gwybod yn dda pan yn cymeryd y nwyddau ganddo fy mod yp prynu pobpeth o dan brie-: i, ddigwyddodd i ni sylwi ar y pryd beth a ddywedai y boneddwr, neu buaswa wedi at"b yn y fan. Gan fod y sylw wedi cael lie amlwg vi. yr adroddiad .0 weithrediadau y llvs yn y Genedl, disgwyliaf i chwi ganiatau i mi ddyweyd drwy yr un cyfrwng na wyddwn fy prynu dim o'r pethau dan I oris • Yn nn petb, gwyddwn fod edau i'w chllel i' v hail-werthu am rywbeth yn debyg IV hyfi a ofvnai Ismael Jones am yr edau tfi ganddo (.yr nyn o ddsidi na wyddai I cadeirydd yr ynadon pan yn gwneyd y svlw a wnaeth); peth arall, yr oeddwn- ar y pryd yu -hy brysur i sylwi fawr ar yr edau, a phe buaswn yn sylwini fuaswn yn gallu penderfynu ei gwerth yn fanwl, gan nad wyf yn gyfarwydd iawn I phrynu a gwerthu edsu. Pin alwodd trafaeliwr, yn mhen ychydi( amser ar ol Ismael i gynyg edan i mi, y deaiiius gyntaf fy mod wedi cael yr ??'cyy'?'.yl'?'xs.M;?.' ev)W ?' trafaehwr i'r P^rwyl hwnt? ? ;ath I 1 r (3 u -i m h c u f v !?id wdi wd eidd,) UPA 'I'd. Pan ddantli y"?'? gyrl,Ú ddau ft'vis (,I lm y rhaiy gofyn odd ac y cafodd ????ethfyamheu.ethyn?f, ach; a ch? T t) blwn y gallwn drwy y rhai hyny yn Mb.'c? gael aliM y gytrmach, y ??r?a hwvRt  thrwy ?y" y trrvJ i'.r dd?tfa. -Yr eiddoch 1&fJUU'fYJ' H e-- yn «jrwir, yn eywir.  G.G.O?N. yn?r. G, G. OWEN. I Eldon House, Peny?<??

LLANIOLAN A'R LECSIWN. j Misdae Gor.Newch chi am dro roid lie I i dipin o sdori gin ea heb fod o'ch cylars cbi I chun fel tasa. Mi rydw i wedi sflwi bod chi yn reit grousawaa o Misdar Defis y per-1 son. Wel, y Scwl Bord lecsiwn ydi pob peth yma rwan. Doot ftitt yma Bwrdd Sirol ••' • i;L i- J y • bob atnsar, ag mi fasa n we: [ gin I weld Miadar D fis y P«rson yn ond g'.n n A M.sdfsr Saaoiwc-l Un garw ydi o, rotiun aiw.- g'n i m ddouth i holl nerth o daiai ilian hef,) 'ecsiw i y Bwrdd Sirol, ond niati rwan y daw i ora to allan, gaul daogos pjiutint gwe.ll dyn ydi o na Ciaptan Stiwait. Wcl, fel deudiali, cin mau fo ydir dyn dros yr heii Egl,.vs, i fynu a fo; ag os medar o helpu dip.tt ar Tomoa pen rhun bach a'r atlod dros Illiiwlas, mi na'n nhw yn iawn, a cbanl Hani Owen efo nhw i Raul majoriti. Rydw i yn dallt .mflll dvn,. blan y'u pobol ni-caul mwirif ar y Bwrddi gaul gyru yr sgfenydd yn gylch i fussas. Mau o'n ddraen yn ystlus yn bathos ci o hud, ag os gallwn i rwsut i weddro ni i gllul y pedwar yua i miawn mi giath fund. Mi glywis mau plan Misdar Jones ydi i'r aelod au neud y gwaith bah nail, edea ampll, ag fellu mi gawn lonudd gyno fo a gostwn y dreth hefud, Gobeithio, Misdar Go! y rhowcb cbi hwn i fiawn, reit cbydig o'r G.walia sun dwad yma, felly chydig fasa'n gwield y llythyr, ac mau gin i feddwl go fawr ohono fo.-Ydwyf, !\yf" CYNFFo-i BWT. O.Y.—Dydw i ddiin reit aiwr, ond mait nbw ya deud fod dau A?dri o olynwyr S,on Fowc a Robat Evan yn eanfasio,-n:d i Alafon, dalldwcb, ond t Misdar Jones.— C. B.

PENIS A'R W AEN. Cynbaliwyd cyfarfod yn Ysgoldy y Bwrdd, PöoisÙwaen, dydd Sadwrn, er cyflwyno tystysgrifau i'r plant am basio mor rhagorolyn eu harholiadau: hefyd,i wobrwyo lluaws mawr o honynt am eu cysondeb. Llywyddwyd yn ddehenig gan Mr Owen J. Jones. Yn mhlith eieill oedd yn bresennl, gwelsom y rhai canlynol:-Y Parchedigion 0. G. Owen (Alafon), I-aac Jones, Maes- y dre, a P. J. Roberts, Rhiwlas; hefyd y Cynghorwr R. B. Ellis, Mri Thomas Wil. liams a William E. Williams (aelodau o'r Bwrdd Ysgot), dsc. Cafwyd anercbiad buddiol gan y boneddwyr uchod ar wahanol achlysuron yn ystod y cyfarfod, a chyflwyn- wyd y tystysgrifau a'r gwobrwyon i'r plant gany boneddigesau canlynol:-Mrs Jones, St. Helen's; Mrs Jones, Maesydre; Mrs Jervis, Miss Owen, Liverpool House; Miss Owens, Peys Dyrys, a Miss Griffiths. Canwyd amryw ddarnau tlysion yn ystod y cyfarfod gan y plant. Diau fod yr olwg lewyrchus sydd ar yr ysgot hon, yn ad lewyrchu llawer o glod i ben a chalon eu hathraw ieuanc Hafurus, Mr William Edwin Davies.—Deiniolwyson, -——— a ,.——

I Yn y trengholiad yn nghylch marwolaeth I ¡ morwrfa fu farw oherwydd oerni ar o' y gwrthdarawiad rhwngyr asrftrlong Nereid a'r lionf KiUochan, allan o Dungeness, darfu ¡ i'r ruSithwvr, v fietedd yn D.\vr, ddydd I Iau, ddychwelyd rheithfam 0 çldynladdiad I yn erbyn cadben y Nereid. Y tlEWTMAff.—'OflTerynau gwp;thrediarl Oya. copad ydyw y gewynau, o. ba rai yms" o 450 500 yn nghorff dyn. Y mae y gwshaniaeth yn eu nifer yn cyfodi o'' gwahanol ddull O'u cyfrif Y gewynau sydd yn ffurfio rhin fawr o r "orph neu yr hyn a elwir yn gyffredin y cnawd Trwy y gallu livetnyddir trwrddynt hwy yr ydym yu cerdded, siarad, bwyta yfed, a anadltil &e. Mor hswdd ydyw anadlu, et-) y rnae gweiihrediafl cant o ewynan yn m,izeii. rheidiol i gyflawni un anadliad. Pan fyddo y gewynau yn gwanhau, mae'r holl go, oh yn myned 5U Uesg. A'r mtddion goreu i'w cryfha'.i ac adnewyddu y nerth, ydyw Quinine Bitters Gwilym Evans. Ar werth gan dory! w, r, mewn poteli 2s 9c a 48 60 yr un, os Sydd anhawsder i'w cael mown unrhyw ardal gollir eu cael yn ddyogel a didraul trwy y po«t a-vi I y prisiau uobod oddiwrth y perchenogion, Qiiir,ine Bitters,Manufa,etu.iuq CII, Lim: d Llanelly I Ni BU Meddyoiniakth Erioed TUAfHT Wrr.t.A ASTHMA. Darf idedioahth, Anwyd, A Bbonohitis yn cael ei dllyn gan lwy-Miant mor ddififael a chyflym ac; eiddo Dr "look's Pulmonic Wafers. Gellir gweled yn ralinlj I oyhoeddiad dystiolaethau o blaid ei eff", h,ol. iwydd rhyfeddol. Nid oes dim. araU yn rhllddi y fath ewsg nosawl adfywiol. Meyn «cho-ion 0 glefyd y galo, a y maent yr, -i j: ffaiel, ac mewn poenau crydcymylau, a g yi 01 frweithredant fel cyfaredd." Y mite l ias1 dymunol arnynt. Gwerthi am Is He a 2. H y bijep gan bob fferyllydd. "i"OR Till: Blood is 7E, Lln.C1atks's world-f Blood Mixture 18 warranted to cleanae the hlnort fr all Imparltnea, from whatever cause arisirg. H'nr Sorotula, Stcnrvy. Bftma, Wds and blood diMasw, -I sores of »11 kinds, its effects aw marvellous Tho- .» l of testimonials. In bottles, 2». Sd. and lis. en- n t allebemists. proprietors, f,ineoin and Midland Co di i Drop Compan1, Lmeeln. Ask for Clarke's luod Vizture and do not be paromtod to take m wt itat, n 'I' ) [" \'1. I '1 j. i O.tiN YV Ou TGAGAT Y [}, niOEN, NFRVUa, ''YLLA, AiiE.S aU. A CLKFVDAU Y '^S A WL¡" HEIH (IAN HTTGHT58 PILL. HTJGITES'B BTOOO PILLS, HUGHES'S PILLS. .,OOD SUGHK3 3 BL00n PILML fy,rnvy'on, P'dd ynod. Hwyfsv I Isd:e! J'TJ HUGHES S BLOOD PILLa, i Afu 4rwg, T>ifyj? Tr \ol. Cyfogiid I l 1;h" •{*» I HUGEES S BLOOD PILLS, Poen Pen, RiIio"«nrM, Gwynt I a la, ,¡r 1'aJ1 BLOOD PILLS. iferrej 1'a11. lsnIdar-Ys^ryd; •»>*y-ejo», | n ¡", heir g I HUGHES'S BLOOD PILLS | Corff.,wym"d, Poto Cetn. PUt> Fit! a (a heir gan HUG3E3M BLOOD FILLS. vliE'ft PFXENAU HYN WEDI PROF YN LLWYDDIANT DIAIT. MIIOEOD A WERTHIR YN FLYNrnOOL :as?toeod yn tystiolabthu m HEFFAITH 1ACHUSOL. l YN W EFF"lTHIOL AT GLBrfBAO J i'.HV W Ff NVVVAlDD 0 BOB OBDRAV. An")T"1 ^n?enTbnid^ol Porwyr, Emil rAntJ 3 heithwyr. Fe dciylenr. -zael eu eymrryd yn y Qwantryl, H..I, Hydrof I;au,f. Ar wsrth 0\'3" bob ("hm;ot drwy y rlejTDIf 1* 1 i-i, 2s 9c. i 4s flc T'rw- y t, la 3% j 2. Ile, a 4. 9c y p" chf rog. Jacoi Hughes. Mt -uEa turing hemUt, 1>eurUa ,ri y RHVBUDD i '-V <"T<- T ma* tyn gwar,; >0% wyddus yn cae! *i ar' ??i??S?? mew.-i eyay'tiad 4'r t, enwop hyn. Gofaler wr! Igry?u aa thwy1!. ch?? ilynwch wel d y a,?. H?T?'S'?BM)ODPJ?)S  td UAwn, ae hefyd LLUN CALON, ar bob b!wch. T label gorh. He hyn twyll ydy" Pan f gwneir ymai. at dwyl1, ytgriienw at y p* chenog M Aoiht nr AMBro", I-II. D. WILLIAIH Chemist. Plvnsoath. Pann. U S S E L L'S "NEW TYPE" ROYAL" ENGLISH LEVER, WITH PERFECT KEYLESS ACTION, IN MASSIVE SILVER CASES, Y,5 58, Is tbe Cheapest and best Enfflish'Lever Watch erer made. Description- — THREE-QUARTER PLATE ENGLISH LEVER WATCH. Jewelled In Four Holes with Chronometor Bal,nee. Dust and Damp Proof. All the malarial and Workmanship are entirely English, The SAME MOVEMENT in SOLID GOLD 18-carat caees, £15. (CLUB and OTHER AGENTS-wantsb.) Illustrated Watch Pamphlet sent free. MR. T. R. RUSSELL MAKER TO THE Quits, Cat.hed:al Worts, 18, Church-gt., Liverpool 66 YSGOL SANT DEWI, CAERNARFON MEWN UDEB A'R SOCIETY OF SCIENCE, LEMBS. AND ART. PitrF Atheawesad MISSES JONES, Yn cael eu cynorthwyo gin Resident Certifi- cated Governesses and Ma ters. Dechreua yr Y sgol y t, mhor neaaf Ionawr 22ain Rhoddir y tystiolaethau uchaf. Celr y telerau trwy ymofyn. 1829 BRYNTEG, LLANUFFNI LADIES' SCHOOL. The MISSES ^EFTWICH receive a Umited Number of Boarders and l a'ly Pupi't. References kindly pp,"lnittd to the Clergy i Parents of Pupils and others Quarter eommnnqe JV.nary 14th. 1324 It OLYHJF.A.U (iKAaiMAJti SCHOOL Hud MASTKR Mr R. MORGAN JONES, M A.. St. John's College, Cambridge. Asnsion- AaT;?R:-Ar ARMSTRONG H.A., Ediibnrgh University, Pupils prepared for Universitiea, the t:"uI. rersity Colleges, the Preli ainary Jhams, the Ortord and Ca-nbridge Local Le College >1 Preceptors, the Civil Serv L, anl Joauser- Pursuits generally. A limited number of Bo »r<j«^ received. Terms, Ac., on appllcat n. 11 LIVI It POOL. OFFERYNAU CERDD rR MILOADD. I T Arwelowr. i.-?..wyri a hoU o?- | Aytiwryr rddgar II Cnøw W.'D T On, ■ PIANOfl.-O vanttirkl rhaconL 1 COLL??????"?"?? BROADWOOD BNnfs??n &BARD. HOPKIN80N, CKAMRR, t??MtN,tc.*<;  Mu*n Som  ?- FUYS CaSAROn, OHAPPRH, PHI CRf?TOPHt ETTIKM1, *«., be ESTE^f^ OMANa.-Ar??oh? -\II BatL 8XITB, <B<T.t07?, NTI ktl, I iiG MAWK & HAminr, j. 60 'h?'??. gyLW -Il  <?r p ON hyd I fwyfwr. it C..it ?r y tett. bo.ed wif Y. 0, bl. At T.g.ld4 OL wol bly ?)? S????W '?-" ? '?* ??"K& *?'?'<. AtMmMy t<x?. <; M<SoMn???""???sS PH-u7 n C. :;?o!a"dd bm.. ca. ,.I- -w" D. R. JONES I A L W 110, THIRLMERE ROAD, LIVERPOOL.